Amsterdamse etnologe gaat voor een
onderzoek naar de Salomons-eilanden
Probleem voor adverteerders
in de Verenigde Staten
wiel
Frankfurt toont de auto van 1964
Langs de weg gevonden...
Nieuwe veiligheidsgordel
margnct
Meer samenwerking bij het
oversteken op de zebra's
Een jaar leven in een hut in Belaga
Kasteel Duivenvoorde
gerestaureerd
Nieuwe salarissen
van de brandweer
JEROEN BOSCH-PENNINGEN UITGEREIKT
13
Negers vormen een groep aantrekkelijke kopers
Salon licht tipje van sluier op
I
DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1963
Zending
Ronselaars
Zakenleven
Schok
Prijsspel bij jubileum
Néderlandse Pianobond
Ook met een
grote maat
kunt U goed
gekleed gaan
MODEHUIS
De vorige maand is mejuffrouw drs
M. A. de Koster, wetenschappelijk
ambtenaar aan de universiteit van Am
sterdam, voor een etnologisch onderzoek
naar Small Nggela, één van de Salomons
eilanden, vertrokken. Na een reis van
zes weken per vrachtboot en een korte
voorbereidingstijd in Honiara (het na
oorlogse hoofdplaatsje van het gebied)
hoopt zij omstreeks eind augustus op
Small Nggela te kunnen beginnen.
Het Britse bestuur heeft zeer veel me
dewerking verleend en er onder meer voor
gezorgd dat midden in het dorpje Belaga
een met stro gedekte hut voor haar werd
gebouwd. Het traditionele bouwloon be
staat uit een varken dat zij na aankomst
aan het dorpshoofd zal offreren ter fees
telijke verdeling onder de bevolking. Me
juffrouw De Koster hoopt een jaar in Be
laga te kunnen blijven om het dagelijks le
ven in al zijn aspecten te bestuderen en
te zien welke veranderingen door de vele
vreemde invloeden van de laatste honderd
jaar zijn doorgedrongen. Als ontspanning
zal zij voorts planten verzamelen voor het
rijksherbarium te Leiden en insecten voor
het zoölogisch museum te Amsterdam.
De bewoners van de Salomons-eilanden
leven als van ouds van landbouw en vis
serij. De familiebanden zijn zoals bij de
meeste zogenoemde primitieve volken zeer
sterk en op Nggela bestaan nog clans die
berusten op afstamming van moederszijde.
In vroegere jaren speelde de oorlogvoe
ring, inclusief de koppensnellenj, een grote
rol. In de loop van de Negentiende eeuw
kwamen steeds vaker Europese vissers en
handelaars langs de eilanden. In ruil voor
kokosnoten en ander voedsel brachten zij
nuttige zaken als ijzeren bijlen en katoen,
maar ook de felbegeerde geweren, die
zelfs een verheviging van de koppensnelle-
rij veroorzaakten.
Omstreeks 1860 vestigde de Anglicaan
se zending zich in de archipel en Small
Nggela was één der eerste eilanden waar
successen werden geboekt. Het geloof aan
vooroudergoden, bosgeesten en bescher
mende haaien moest wijken voor het
Christendom en de initiatiefceremoniën
voor de opgroeiende jongens met de daar
bijbehorende maskerdansen (die juist in
Belaga plaats vonden) werden na 1873 niet
meer uitgevoerd.
In dezelfde periode begonnen Australi
sche plantagehouders koelies in de Zuid
zee te werven, zodat honderden jongeman
nen jarenlang in een verre vreemde we
reld leefden, waar zij allerhande westerse
goederen en nieuwe gewoonten leerden
kennen en ook in vrede leerden leven met
hun vroegere vijanden van andere eilan
den.
Helaas geschiedde dit werven vaak
door een minderwaardig slag ronselaars
die ware kidnapmethoden gebruikten. Zo
overvoeren zij bij voorbeeld expres ka
no's en pikten dan de drenkelingen op of
voorzagen zij een hoofd van geweren
voor het overvallen van buurstammen.
Dit leverde buitgemaakte jongens op.
Op die manier werd de koeliewerving tot
een bron van onrust in de Zuidzee en de
wens de orde te herstellen was één der
redenen waarom Groot-Brittannië in 1893
een protectoraat over de Salomons-eilan
den vestigde.
De koeliewerving werd in goede banen
geleid, de koppenSnellerij onderdrukt en
de Salomons-eilanden veranderden na 1900
in een betrekkelijk veilig gebied, waar zich
meer blanken vestigden (al is hun aantal
ook nu nog geen achthonderd) en grote
kokosplantages ontstonden.
Dit betekende dat de Salomonners op
hun eigen eilanden westers geld konden
gaan verdienen en de meeste hunner wer
ken thans in de tijd vóór hun huwelijk
één of twee jaren als plantageboy.
Na de oorlog vonden plantagehouders,
bestuursambtenaren en zendelingen ande
re mensen tegenover zich met meer wen
sen en eisen. Het duurde een aantal ja
ren voor de onrust, versterkt door een
nativistische beweging, de „marching
rule" genaamd, voorbij was.
Het Britse bestuur stelde „native coun
cils" en „native courts" in, door middel
waarvan de Salomonners een groeiend
aandeel in de regering van hun land ver
krijgen. Het schoolbezpek gaat met spron
gen vooruit en de eilanden kennen volle
dig opgeleide onderwijzers, verpleegsters,
botenbouwers, enzovoorts.
In een centrum als Honiara ziet men
deze versnelde ontwikkeling alom om
zich heen. Om te onderzoeken wat dit al
les voor de eenvoudige dorpelingen van
een plaatsje als Belaga betekent, zal me
juffrouw De Koster een jaar lang onder
hen wonen en pogen hun leven zo veel
mogelijk mee te beleven.
Advertentie
(Van onze correspondent)
WASHINGTON In de dagen die voor
afgingen aan de grote negerdemonstratie
te Washington was er natuurlijk een grote
groep neger-elite naar de Amerikaanse
hoofdstad gekomen: leiders van vakver
enigingen, juristen die negerrechten be
hartigen, bestuursleden van belangrijke or
ganisaties tot verbetering van het neger-
lot enz. Het was interessant om hun onder
ling sociaal gedrag gade te slaan. Uiter
lijk verschilden zij in niets behalve in
huidskleur van andere welgestelde en
maatschappelijk geslaagde Amerikanen.
De meesten kenden elkaar natuurlijk.
Bij een ontmoeting sloegen de mannen el
kaar op de schouder en, wanneer een man
de vrouw van zijn collega begroette, gaf
hij haar keurig een kus op de wang. Ook
de luchtige conversatie verschilde heel
weinig van de gebruikelijke cocktailpraat:
„ja, de laatste keer hebben we elkaar in
Los Angeles ontmoet" „hoe was je te
rugreis?" en dergelijk oppervlakkig ge-
praat.
Ik bedoel dit allerminst onvriendelijk.
Maar sociologisch is het interessant om
te zien hoe deze negers er bewust of onbe
wust naar streven, zo veel mogelijk te
passen in het maatschappelijke kader van
de bovenlaag der Amerikaanse samenle
ving.
Nu het vraagstuk van ras en kleur zo
op de voorgrond is gekomen in Amerika,
wordt ook het bedrijfsleven zich blijk
baar meer bewust van de mogelijkheden
di^.verkoop aan negers biedt. Een van
de eerste vragen die daarbij rijst is: hoe
moet men adverteren om bij negers suc
ces te hebben?
De bevolking van Washington D.C. be
staat'voor 53 percent uit negers en in deze
stad zijn vele winkelstraten, waar vrij
wel alleen een negerpubliek koopt. Het
is echter opvallend, dat de etalage-pop
pen ook hier blank zijn.
Grote maatschappijen schijnen er ech
ter anders over te denken, dan die kleine
winkeliers in Washington. De telefoon
maatschappij van New York bijvoorbeeld
beeldt in haar advertenties ook nu en dan
In het bijzijn van vele genodigden is
vrijdagmiddag het kasteel „Duivenvoor
de" te Voorschoten, dat in vijf jaar tijd
geheel is gerestaureerd officieel geopend.
Uit- en inwendig is het teruggebracht in
de staat waarin het slot in 1717 moet heb
ben verkeerd. Daarmee is het kasteel
wat architectonische en oudheidkundige
waarde betreft bovenaan de ranglijkst van
Nederlandse kastelen gekomen.
Van het kasteel zijn gegevens bekend
sinds 1226 toen Philips van Wassenaer,
de eerste van de heren en vrouwen van
Duivenvoorde, het goed in erfleen ontving.
Sindsdien zijn het kasteel en het 200 ha
grote landgoed met boerderijen uitsluitend
door vererving van eigenaar veranderd.
Toen in 1957 baron Schimmelpenninck van
der Oye overleed, liet hij het na aan zijn
zuster, jonkvrouwe L. H. barones Schim
melpenninck van der Oye. Hoge succes-
telefonerende negers af en T.W.A.,v een „gerechten, kosten van onderhoud maar
grote luchtvaartmaatschappij, maakt het byooral de wens het kasteel te restaureren
l iJ. J .1111- Jiij1 Artlr' nlo *1 i/vlr vnrtunlViOMf TTADV ADC iJlYlfi IP
De tweede wereldoorlog bracht nieuwe
schokken: de machtige Britten bleken
door Japanners te kunnen worden weg
gejaagd en toen de blanken terugkeerden
bleken het Amerikanen te zijn, vergezeld
van onvoorstelbare hoeveelheid goederen,
van oorlogsschepen tot zakmessen, waar
van ook de Salomonners hun deel kregen.
via advertentie-platen duidelijk, dat ook
negers met T.W.A. reizen
Waarlijks, de advertentie-bureaus mo
gen wel een psycholoog in dienst nemen
om uit te maken, welke aanpak het meest
bij de neger in de smaak valt. Als leek
ik zeggen: zodra men het er te dik
bovenop legt, dat men het negerpubliek
aangenaam wil zijn, is het mis. Maar,
wanneer op een reclame-plaat met een
groep mensen, hier en daar een neger
voorkomt, zal dat de negers toch wel ple
zierig aandoen. Er zijn ongeveer twintig
miljoen negers in de Verenigde Staten.
Per jaar moeten die wel een goede mil
jard dollar uitgeven. Het loont daarom wel
de moeite voor de adverteerders om er
over te denken, hoe men deze groep-in-
opkomst het best benaderen kan. Dat den
ken gebeurt uiteraard niet speciaal uit
liefde tot de neger, maar integratie, ook
in de reclame, kan er toch enigszins toe
bijdragen, dat er in de status van de neger
verbetering komt.
en als uniek monument voor ons land te
behouden deden haar besluiten het gehele
goed aan een stichting te schenken. Dat
kreeg in 1961 zijn beslag, maar in 1958
was, hangende de procedure, reeds aan de
restauratieplannen begonnen. Toen men de
zekerheid kreeg dat het rijk voor 90 pet
zou subsidiëren (het kasteel was een mo
nument en door een ontploffende V2-bom
ernstig beschadigd) is architect E. A. Can-
neman van de Rijksdienst voor Monumen
tenzorg aan het omvangrijke en precieze
werk begonnen. Nu zijn 15 van de 25 ka
mers geheel teruggebracht in de staat
waarin zij rond 1717 zijn bewoond juist
het bewoonde heeft men tot uitdrukking
willen brengen en de overige 10 ka
mers zijn gereserveerd voor de 72-jarige
ex-eigenaresse, thans voorzitster van de
stichting.
Drie dagen in de week, dinsdag, donder
dag en zaterdag, tussen 10 en 15.30 uur is
het kasteel te bezichtigen na telefonische
aanvrage.
De minister van Binnenlandse Zaken,
mr. E. H. Toxopeus heeft de gemeenten
met beroepsbrandweerpersoneel de aan
gekondigde circulaire gezonden waarin hij
meedeelt, dat hij met betrekking tot de
salariëring van het rijksbrandweerperso-
neel tot een beslissing is gekomen. Hij zal
thans een herziening van deze salarissen
bevorderen, die voor de verschillende ran
gen de volgende verbeteringen (exclusief
compensatie AOW) inhoudt:
adspirant-brandwacht was 442, wordt
472 (schaal 20); brandwacht 2de klasse was
467, wordt 526 (schaal 32)brandwacht 1ste
klasse was 544, wordt 580 (schaal 45);
hoofdbrandwacht was 574, wordt 652
(schaal 57); onderbrandmeester was 655,
wordt 724 (schaal 71) en brandmeester was
714, wordt 838 (schaal 89)
y" y 1
Ter gelegenheid van het vijftigjarig be
staan van de Nederlandse Bond van piano-
en orgelhandelaren en -fabrikanten organi
seert de bond een „Prijsspel" voor jonge
pianisten. De selectie heeft plaats op 4
november in de Singerconcertzaal in La
ren. Een week later zal het door de jury
uitgekozen trio pianisten in een slotronde,
daarna in het openbaar optreden, eveneens
in de Singerconcertzaal.
De jury wordt gevormd door Willem An-
driessen, Hans Henkemans en Daniel Way-
enberg. De drie prijzen bedragen 1000,-,
750,-, en 500,-. Aan het prijsspel mag
worden deelgenomen door leerlingen van
erkende onderwijsinstellingen voor muziek,
die in de laatste drie jaren hun einddiplo
ma piano behaalden met een prijs of on
derscheiding.
De onrust rond de scholen in Saigon
duurt voort. Vele leerlingen zijn ge
arresteerd door militairen en poli
tie. Zij worden met vrachtauto's
weggevoerd. Meisjes-leerlingen van
een middelbare school zingen hier
opstandige liederen. Zij worden door
militairen ingesloten in afwachting
van de arrestantenwagens.
De nieuwe Mercedes.... compleet met koelkast...
Opel Kadett Coupéhogere snelheid.
Deze week heeft de automobielsalon in Frankfurt
haar poorten geopend en daarmede een soort opening
van zaken gegeven over de auto's die het publiek het
komende jaar zullen worden voorgeschoteld. Nieuwe
modellen, nieuwe ontwerpen, maar ook verbeterde, be
staande constructies. En na Frankfurt komen dan nog
de shows in Parijs, Londen en Turijn die samen met de
laatste, maar belangrijke expositie in Genève het beeld
van 1964 compleet zullen maken. Frankfurt opent dus
de rij. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Allereerst
is daar NS.U. die zijn Wankelmotor eindelijk als kracht
bron van eèn auto zal demonstreren.
Volkswagen heeft een sterkere 1500 aangekondigd met
een twee carburateurs-motor.
Auto-Union brengt een sterk ére 1200 uit met een nieuwe
carrosserie, maar geen noemenswaardige veranderingen
in de tweetaktmotor.
Mercedes-Benz heeft inmiddels reeds een nieuw groot
model gepresenteerd. Een wagen die naar de fabriek
hoopt de Rolls Royse van Duitsland wordt. De wagen
biedt plaats aan acht personen, is ruim zes meter lang en
bereikt een snelheid van 205 kilometer per uur. Een acht
cilinder-motor (6.300 cc) van 250 pk staat bórg voor deze
snelheid. Het zou te veel ruimte vergen alle accessoires op
te noemen waarvan de nieuwe Mercedes is voorzien. Om
u een indruk te geven van dè luxe: de auto bezit een koel
kast voer verversingen. Het benzineverbruik wordt niet
opgegeven, de prijs evenmin.
Opel blijft bij dit alles niet achter. In deze rubriek heeft
u reeds over de veranderingen van de verschillende mo
dellen kunnen lezen. Daaraan kan worden toegevoegd dat
er zowel een nieuwe Opel Rekord Coupé als een Kadett
Coupé uitkomen. De motor in deze coupé-modellen is iets
krachtiger en beide modellen krijgen nog een paar „extra's"
mee. De Kadett Coupé bereikt een snelheid van 136 kilo
meter per uur en bezit een gewijzigd front.
Ford zal waarschijnlijk slechts enkele dateilveranderingen
aanbrengen. BMW komt wellicht met een sportieve wagen
waarin een 1.8 liter motor zit, terwijl Glas een 1500 op de
markt heeft gebracht. De 1.5 liter vier-cilinder motor geeft
deze wagen een snelheid van 145 kilometer per uur. De
vierdeurswagen, waarin plaats is voor vijf personen, heeft
schijfremmen op de voorwielen. Porsche exposeert in
Frankfurt een nieuwe wagen met zes-cilinder-motor.
Engeland
In Engeland toont BMC zich uiterst tevreden over de
modellen 850 en 1100, beide met voorwielaandrijving. Geen
revolutionair nieuws dus. Vauxhall prepareert zich op het
debuut van een kleine wagen, die wellicht de Engelse Opel
Kadett wordt. In Italië blijft alles rustig. Fiat die aan de
lopende band nieuwe modellen uitwerkt, zal waarschijnlijk
wat adem scheppen voordat deze grootste Italiaanse auto-
fabriek weer wat van de tekentafel laat komen. Men ver
wacht geen nieuwe modellen van Alfa Romeo en Lancia.
De Franse industrie is eveneens zuinig met nieuwe con
structies. Renault heeft schijfremmen op de Dauphine aan
gekondigd, maar houdt zich evenals Citroën en Peugeot
bij detailverbeteringen. Simca houdt de seriewagens 1300
en 1500 vast.
John Dunlop, een dierenarts uit Schotland, kreeg 75 jaar
geleden het octrooi voor de eerste luchtband ter wereld.
Thans heeft Dunlop meer dan honderd bedrijven.
Twee Amerikaanse wagens krijgen schijfremmen in
standaarduitrusting: de Studebaker „Super Hawk" en
„Super Lark".
In Nederland kwam onlangs een nieuwe Triumph Herald
uit. Deze Herald 12150 „Skylight" heeft een sterkere motor,
schijfremmen vóór en een roldak.
De Japanse Honda-fabriek heeft een nieuwe bromfiets
op de Nederlandse markt gebracht: de Honda 50. Deze
bromfiets heeft een gedeeltelijke plastic ombouw.
Glas 1500plaats voor vijf personen.
De Britse onderneming Britax Ltd heeft voor de wagens
van BMC een veiligheidsgordel ontwórpen, die zich bij
krachtig remmen of een botsing automatisch om de drager
klemt. Het mechanisme dat voor deze „vergrendeling" zorg
draagt bestaat uit een stalen bal, die rust in het midden
van een uitgeholde stalen plaat. Plaat en bal bevinden zich
(uiteraard afgedekt) op de vloer van de wagen. Een plotse
ling remmende beweging van de wagen doet de bal van
positie veranderen, waardoor het „vergrendelings-mecha-
nisme" in beweging treedt. De gordel is eveneens voorzien
van een veer, waardoor de gordel in staat is de bewegingen
van de automobilist te volgen. Wordt de veiligheidsgordel
losgemaakt, dan trekt deze veer de gordel geheel op, waar
door de inzittenden geen last hebben van een wirwar
van riemen.
De verkeersbonden gaan dus in samenwerking met de
politie een zebra-actie voeren, die tot 20 september zal
worden voortgezet. Zoals u hebt kunnen lezen heeft de
invoering in 1961 van de voetgangersbepalingen op zebra
paden weliswaar een gunstige invloed gehad op de ver
keersveiligheid, maar toch ontbreekt er hier en daar nog
wel iets aan de samenwerking tussen voetgangers en de
overige verkeersdeelnemers. Deze actie heeft tot doel meer
begrip te kweken tussen beide groepen weggebruikers.
De hoofdinspecteur van gemeentepolitie in Amsterdam, de
heer J. Kuipers, heeft in mei van dit jaar behartigenswaar
dige dingen gezegd over dit zebra-probleem. Tijdens een
politieverkeersleergang (georganiseerd door de ANWB)
wees hij erop, dat in ruim
70 percent van het aantal
ongevallen waarbij voet
gangers waren betrokken,
de schuld bij de voetganger
lag. Het grootste percentage
„schuldigen" werd gevon
den onder de kinderen en
de bejaarden. Kinderen die
impulsief een zebrapad op
hollen omdat er een vrien
dinnetje aan de overkant
staat, bezorgen automobi
listen de schrik van hun
leven. Maar vaak zijn die
kinderen ervan overtuigd,
dat een zebra hen altijd be
scherming biedt bij het
oversteken; een mening die
het gevolg kan zijn van de
lessen op school. Een an
dere groep, de ouden van
dagen, zijn zich de gevaren
wel bewust en verkeren
voortdurend bij het over
steken in onzekerheid. Zij
realiseren zich, dat ze slecht ter been zijn en de angst voor
een aanrijding verleent hun houding een vaak noodlottige
aarzeling. De angst die deze groep kent bij het oversteken,
wordt bovendien gevoed door de fietsers en bromfietsers,
die vaak omdat ze nu eenmaal een wendbaar vervoer!-
middel hebben zich slingerend tussen de overstekende
voetgangers doorbewegen. „Het aantal bijna-ongelukken,
dat door deze categorie wordt veroorzaakt, is dan ook niet
te tellen", aldus de hoofdinspecteur.
De automobilisten gaan bij de ongelukken die op de
zebrapaden gebeuren echter niet geheel vrijuit. Resoluut
op een zebrapad afrijden en dan op het laatste moment
voor de voetgangers stoppen, getuigt van een verkeerde
instelling.
Waarom niet even met een handgebaar duidelijk maken,
dat de voetgangers kunnen oversteken? Beide partijen
hebben elkaar dan begrepen.
En dit begrip en de daaruit voortkomende samenwerking
is dan het doel van Zebra-actie '63. Met als stok achter de
deur: strenger optreden van politie tegen overtreders.
Advertentie
U behoeft daarvoor slechts een bezoek te
brengen aan Modehuis Margriet, het enige
modehuis dat zich speciaal heeft toegelegd
op de maten 42 tot 57.
Deze specialisatie betekent, dat U In elke
maat keuze hebt uit tientallen modieuze ja
ponnen, blouses, rokken etc. En ook, dat U
wordt geholpen door verkoopsters, die weten
wat U verlangt
Het betekent beslist niet dat onze prijzen
extra hoog zijn. Integendeel.
AMSTERDAM, KINKERSTRAAT I43-M5. TEL 8Z14«
HAARLEM, GEN. CRONJESTRAAT 9». TEL. «3944
De Zilveren Jeroen Bosch-penning, de
stadspenning voor culturele verdiensten,
is zaterdagavond in 's-Hertogenbosch uit
gereikt aan Manus Willemsen uit Hilver
sum, mej. M. Schill van de directie van
het Nederlands impresariaat en aan
Frans Vroons, directeur van de Neder
landse Opera.
De penningen werden dóór de burge
meester van 's-Hertogenbosch mr. R.
Lambooy, uitgereikt tijdens de prijsuitrei
king van het Internationaal Vocalisten
concours, dat tien jaar bestaat. Geduren
de deze tien jaar was de heer Willemsen
voorzitter van de jury. Mej. Schill en de
heer Vroons werd de penning toegekend
voor hun stimulerende medewerking aan
het concours gedurende het bestaan er
van.
De Jeroen Bosch-penning werd eerder
toegekend aan de initiatiefnemers van
het concours, de heren A. Kuvers en F.
van Amelsvoort. Zij ontvingen zaterdag
avond evenals de secretaris van de stich
ting ,,'s-Hertogenbosch-Muziekstad" mr. J.
Coopmans, van burgemeester Lambooy
een boekwerk.
