Architect
K. G. Olsmeijer
brengt koeien
op zolder
Regen degradeerde kostelijke
tarwe tot goedkoop veevoer
VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1963
4
Topdrukte
In silo's
Hoogopgetast schommelen de wagens met de oogst de
akkers af waar de oppers met het uur schaarser worden.
Nóg laat de zon haar aanwezigheid voelen op de ge
spierde ruggen en armen van de arbeiders. De bleek
blauwe lucht vertoont nog geen spoortje van een dreigen
de weersverandering, maar daar hebben de stug door
werkende mannen geen oog voor. Het graan moet bin
nen zijn zolang de droogte aanhoudt en elke dag is
kostbare winst. 1 eveel hebben de regens deze zomer al
schade berokkend aan het gewas. Het gevreesde schot
in de tarwe is als gevolg van een te hoog vochtgehalte
niet uitgebleven. „Er zit schot in" is voor de landbouwer
een gezegde dat hij met betrekking tot zijn graanoogst
liever niet in de mond neemt. Want schot in het graan
betekent aantasting van de kwaliteit van het produkt en
daardoor lagere prijsopbrengst. Steeds meer boeren
gaan er dan ook toe over hun hele oogst door daarin ge
specialiseerde loonmaai- en droogbedrijven te laten ver
zorgen.
Kraamkamer
Studie
hectare al verdubbeld en dit jaar ver
zorgen ze de graanopbrengst van
160 hectare landbouwgrond.
Al in januari komen de boeren uit de
polder bij de gebroeders Van der Stelt
opgeven hoeveel tarwe en gerst zij dat
jaar denken te zetten.
Is het graan eenmaal oogstrijp dan
breken er zeven a acht weken van top
drukte aan waarin de Van der Stelts en
hun personeel nauwelijks aan een goede
nachtrust toekomen. Want de mooiste
oogst kan in luttele tijd door de regen
voor menselijke consumptie waardeloos
gemaakt worden. Dan degradeert het
schot de zwaarste aren tot veevoer. Tal
rijke landbouwers hebben dit deze natte
'zomer ervaren. Tarwe die normaal
33 cent per kilogram opbracht haalde
nu amper de 20 cent.
In de reusachtige graandrogerij van
de gebroeders Van der Stelt aan de
Kagerdijk wordt het vochtgehalte van
de tarwe, dat na sterke regenval 35 per
cent kan bedragen, teruggebracht tot on
geveer 16 percent, dat is een gehalte dat
met de orthodoxe droogmethode nooit
gehaald kan worden.
„De positie van ons land als graan-
Na het droogproces wordt het graan
in grote silo's bewaard. In de graan
drogerij van de gebroeders Van der
Stelt in de Wijkermeerpolder wordt
in het seizoen dag en nacht gewerkt
om de aanvoer bij te kunnen houden.
bedrijf voor eigen gebruik opzetten
moesten de meeste boeren nog aan het
idee wennen dat ze de verdere behande
ling van hun teeltprodukt beter en uit
eindelijk voordeliger konden overlaten
aan bedrijven, die daarvoor speciaal
zijn ingericht".
Het graan dat bij de gebroeders Van
der Stelt wordt binnengebracht wordt
in grote droogtrommels opgezogen. Met
hete lucht wordt de tarwe daarin net zo
lang droog geblazen tot de gewenste
vochtigheidsgraad bereikt is. Daarna
wordt het graan in enorme cilindervor
mige silo's gespoten om daarin te worden
bewaard. In het bedrijf staan op het
ogenblik negen van deze silo's die elk
30 ton graan kunnen bevatten.
Dag en nacht werken de droogmachi-
nes om de toevoer te verwerken, maar
niet alle graan kan in de silo's worden
bewaard. Ongeveer 400 ton ligt op een
vloer die voorzien is van talrijke lucht
kokers die het graan droog moeten hou-
aan de kopers te kunnen aanbieden",
aldus de heer Van der Stelt.
Over de akkers rijden de laatste wa
gens het goud van de boeren naar de
schuren. Hier en daar tuft al weer een
trekker met de ploeg over het land, voor
naast voor. Meeuwen strijken achter de
ploeg neer op zoek naar een lekker
hapje in de opengereten glanzende klei.
Ploegen, zaaien, oogsten. Binnen deze
cirkel wisselen voor- en tegenspoed van
de boer elkaar af. Maar altijd is er het
land dat harde arbeid vraagt, ook al
worden de inspanningen niet steeds even
goed beloond.
Hij meent dat voor de veehouders het
gezamenlijk oplossen der problemen en
het gezamenlijk verrichten of laten ver
richten der werkzaamheden veel voordeli
ger moet zijn dan het individuele gewor
stel Anderzijds heeft hij er bij zijn op
zet rekening mee gehouden dat voor de
boer de zelfstandigheid zwaar weegt.
De vaste lasten mogen niet te zwaar
op de exploitatie drukken daarom moet een
bedrijf zoals hij dat voor ogen heeft niet
te klein zijn meent de architect. Hij is
daarom uitgegaan van een bedrijf voor
vijfhonderd koeien.
Zou men al deze dieren op de begane
grond stallen dan zou men een enorm en
moeilijk te overzien gebouwencomplex
krijgen met lange looplijnen, waarin de
voederberging zeer verspreid zou komen
te liggen. Het complex zou ook zeer duur
van opzet zijn.
De heer Olsmeijer geeft er daarom de
voorkeur aan de koeien „in etages te sta
pelen", waardoor zijns inziens het bedrijf
Nauwelijks zijn de schoven van de
akker verdwenen of de boer maakt
zijn land al weer klaar voor een
nieuwe teelt. De meeuwen vliegen in
zijn ploegspoor mee om in de vette
klei afwisseling van hun vismenu
te zoeken.
WMte
:f
V
Het vochtgehalte van het graan be
paalt in belangrijke mate de verkoop
waarde. Tijdens de opslag wordt dit
vochtpercentage geregeld
gecontroleerd.
maatschappij van landbouw, aan functió-
narissen van de rijkslandbouwvoorlich-
tingsdienst in Groningen en Friesland en
aan het rijksconsulentschap voor de boer-
derijenbouw in Wageningen. Bij laatstge
noemd consulentschap acht men het zeker
de moeite waard het plan eens wat na
der te bekijken.
Vraagpunten heeft men er wel. bijvorn
beeld wat betreft de ventilatie en de me
afvoer. Ook het feit dat bij het plan gêer
bedrijfseconomische berekening is gevoegd
maakt het nodig het grondig te bezien al
vorens men er een definitief oordeel over
kan uitspreken.
Oogsten In de Wij ker meer polder
den. Met een elektrisch apparaat wordt
de vochtigheid van het graan nauw
keurig gemeten.
„De boer blijft in het volle bezit van
het graan dat hij hier brengt. Hij alleen
onderhandelt met de afnemers. Wij zor
gen er alleen voor dat het graan in de
best mogelijke conditie verkeert. Voor
ineens veel economischer van opzet wordt
en veel gemakkelijker te bewerken is.
Hij gaat uit van een bezetting van hon
derd koeien per etage. Voor vijfhonderd
koeien moet het gebouw dus bestaan uit
vijf etSges plus een benedenetage, waar
het voer geborgen wordt.
Het melken en het voeren der koeien
zal zöveel mogelijk moeten worden geme
chaniseerd. Het voer dient met jacobslad-
ders naar boven en met transportbanden
voor de koeien te worden gebracht.
Het gebouw is geheel in beton gedacht.
In de grond is ruimte voor opslag van
bieten en ander voer en voor melktanks die
gekoeld kunnen worden. Naast het ge
bouw zijn hoge silo's gedacht voor de op
slag van ingekuild voer.
Een ziekenafdeling en kraamkamer
zijn voorzien. De koeien worden per
lift vervoerd. Op de begane-grond, dióht
bij de kraamkamer, is het vertrek van
de dag- en nachtwacht geprojecteerd
Deze wacht is met een geluidsinstallatie
verbonden met alle afdelingen, zodat on
rust op een afdeling terstond kan worden
opgemerkt. Ook is te denken aan een
televisie-aansluiting per afdeling.
De mest moet door grote buizen wor-
producent in de E.E.G. is in het bijzon
der afhankelijk van het vochtgehalte in
de tarwe die de boeren afleveren", zegt
de heer A. van der Stelt, die zelf een
landbouwbedrijf van ruim 50 hectare
heeft. „Daarom zien gelukkig steeds
meer boeren het grote belang in van een
samenwerking bij de oogstverwerking.
Toen we in 1959 ons loonmaai- en droog-
den afgevoerd naar mestkelders. De enige
manier om die mest verder kwijt te ra
ken zal volgens de heer Olsmeijer zijn
indrogen en verwerken tot kunstmest. De
daartoe in het bedrijf aan te brengen in
stallatie zou misschien 's zomers ook kun
nen worden gebruikt voor het drogen .van
gras.
De financiële opzet kan volgens de heer
Olsmeijer zeer verschillend zijn. Een beleg
ger' zou het complex kunnen bouwen en
verhuren,aan d?,boeren, de boeren kunnen
'ook - gezamenlijk het'kapitaal aantrekken.
De boeren kunnen gezamenlijk vee en voe
der aanschaffen faf' inbrlrigen'. Men kan
ook een aantal stallen huren en voeren met
eigen 'voeder.
De heer Olsmeijer heeft zijn plan „koe
op zolder" voorgelegd aan de Groninger
In de Wijkermeerpolder ten oosten
van Beverwijk hebben de gebroeders
Van der Stelt zo'n gecentraliseerd bedrijf
waar de oogst van een dozijn landbou
wers mechanisch wordt binnengehaald,
gedroogd tot op het juiste vochtgehalte
en opgeslagen.
In 1959 zijn ze begonnen met 50 hec
tare, het jaar daarop was het aantal
de eigenaren is het natuurlijk wel zo aan
trekkelijk om hun oogst kant en klaar
Architect K. G. Olsmeijer, wonend te
Winsum en bureau houdend in Gro
ningen, heett een plan ontworpen voor
een veeboerderij van zes verdiepingen
met plaats voor vijfhonderd koeien.
Hel modernste materieel staat de
Nederlandse boer by de oogst van
zijn graan ten dienste. Maar vele
landbouwers kunnen zich het aan
schaffen van deze zogenoemde com
bines niet veroorloven. Steeds meer
gaan de boeren er dan ook toe over
het oogsten en dé verdere verzorging
van hun teeltprodukt uit Handen te
geven en dit werk te laten verzorgen
door loonmaai- en droogbedrijven.
