Concilie behandelt het
schema over hiërarchie
LUDWIG
ERHARD
het
tegendeel
van
KONRAD
ADENAUER
r
FEITEN VAN DEZE WEEK
Wederinvoering van diaconaat stuit
op gewichtige praktische bezwaren
Onopvallend
Gelijk gekregen
Weinig gezicht
Zware dobber
Topconferentie bij
twintig jaar UNO
Machinist van de
beroofde trein
nog overstuur
Nixon tegen
non-agressie-pact
In België conflict
tussen regering
en geneesheren
België betaalt
mee aan UNO-
macht in Kongo
Frankrijk wist
over opheffing
Amerikaanse bases
Privé-instituut
5
ZATERDAG 5 OKTOBER 1963
„Slavernij voor 97
miljoen Oosteuropeanen"
Dr. E. van Raaite
l
(Van onze correspondent
BONN. „Deze jonge man heeft wat
gepresteerd, dat moet men toegeven",
zo zei Konrad Adenauer, jaargang 1876,
eens over zijn minister van Economische
Zaken professor dr. Ludwig Erhard, ge
boren 4 februari 1897. Deze „jonge man"
is nog steeds bezig wat te presteren.
Binnenkort volgt hij Adenauer op als
tweede bondskanselier der Duitse
Bondsrepubliek.
Niets, maar dan ook niets 'ijkt op elkaar
in de antecedenten van Adenauer en Er-
hard. De oude kanselier is Rijnlander en
rooms-katholiek, de nieuwe Beier, protes
tant en vrijmetselaar. Adenauer is partij
politicus in hart en nieren, Erhard een
econoom, die pas in 1949 tot het besluit
kwam lid van de Christen-Democratische
Unie te worden. Adenauer is lang, mager,
met een gezicht van een tanige Indiaan.
Erhard daarentegen is welgedaan met een
roze gezicht, dat straalt van goedmoedig
heid en optimisme. En tenslotte: Adenauer
was al weduwnaar toen hij kanselier werd
en moest voor representatieve doeleinden
steeds een beroep doen op zijn dochters.
Erhard is al veertig jaar met Luisc Lotter
getrouwd, zijn vroegere buurmeisje in zijn
geboorteplaats Fiirth. Zij wordt de „se
cond lady" van de Bondsrepubliek, achter
Wilhelmine Lübke, de echtgenote van de
Bondspresident.
Het echtpaar Erhard, dat elkaar aan
spreekt met Lulu en Lu, lijdt een onop
vallend leven. Zij wonen op de Venus
berg in Bonn in een huurhuis en hebben
aan de Beierse Tegernsee een eigen
landhuisje. Voor mondaine party's voe-
zij niets; zij zitten graag thuis, spelen
met voorliefde skaat, of draaien klassie
ke grammofoonplaten. Minister Erhard
leest ook wel eens ter ontspanning een
boek, bij voorkeur Agatha Christie.
radio elke distributie en prijsbeheersing
op te heffen. „Van nu af aan is de enige
distributiebon de Duitse Mark", zo luidde
zijn stelling. Aanvankelijk kreeg hij van
alle kanten tegenstand. De Amerikaanse
generaal Clay, hoofd van het militaire be
wind, riep Erhard bij zich en zei: „Weet
u dat al mijn adviseurs zeggen dat het
zeer ernstig is wat u gedaan hebt?" Er
hard antwoordde: „Maakt u zich geen
zorgen. Mijn adviseurs zeggen hetzelfde."
Ondanks alle tegenkanting en socialis
tische oppositie kreeg Erhard toen gelijk.
Het vertrouwen in de Mark deed allerlei
gehamsterde produkten op de markt ko
men, de produktie kwam op gang, de prij
zen werden stabiel en het Wirtschaftswun-
der werd werkelijkheid. Erhard vond het
overigens helemaal geen wonder. Het is
niets anders dan een economische poli
tiek, op het juiste tijdstip door een rege
ring standvastig bedreven, uitgevoerd door
'actieve mensen, die "hef "Beste willen, ver-"
kondigde hij. Als econoom heeft Erhard
zijn s'poren meer dan verdiend. Dat neemt
niet weg dat er op economisch terrein
in West-Duitsland in de komende jaren
nog heel wat spanningen op te vangen
zullen zijn. De Europese Economische Ge
meenschap brengt problemen met zich
mee, de landbouw is een zwakke stee in
het geheel en het verder stijgen van lo
nen en prijzen bedreigt de concurrentie
positie van de Westduitse produkten. Er
hard waarschuwt hier geregeld tegen. In
grijpen is in zijn economisch woordenboek
taboe of in elk geval pas van toepassing
in noodgevallen, zodat het vaak bij waar
schuwen moet blijven.
Als politicus heeft Erhard nog weinig
gezicht. Men kan aannemen dat hij lang
niet zo francofiel is als Adenauer, al was
het alleen maar omdat hij, uit economi
sche overwegingen, Groot-Brittannië graag
tot de E.E.G. zou zien toetreden en omdat
hij voor Kennedy's Atlantische economische
conceptie is.
Aan de andere kant is Erhard er de
man niet naar om, net als Adenauer, zijn
visie met voorbijzien aan iedereen door te
drukken. Erhard zal zijn medewerkers en
ministers aan het woord laten en de toe
komstige kabinetszittingen zullen waar
schijnlijk in de richting van het collectieve
leiderschap gaan. En dat betekent dat de
grote groep Adenauer-politici, zoals Kro
ne, Barzel, Von Brentano alle mogelijke
moeite zullen doen om hun buitenlandse
politiek door te zetten. Die politiek houdt
in: Oost-West-ontspanning zo veel moge
lijk tegenhouden, streven naar een NAVO-
kernmacht met Westduitse deelneming,
versterken van een continentaal West
Europa eventueel onder Frankrijk. Aden
auer, die voorzitter van de C.D.U. blijft,
zal hierbij ook wel een duit in het zakje
doen.
Eén van de grote pfoblèmën voor 3ë
toekomstige kanselier Erhard is het ont
breken van een zogenaamde huismacht in
de C.D.U. Adenauer had altijd een groot
deel van het partij-apparaat achter zich.
Erhard heeft dat als niet-partijpoliticus
niet. Zijn positie binnen de partij is hele
maal gebaseerd op zijn populariteit bij de
kiezers. Dat is geen sterke basis en dat
weet Erhard ook. Vandaar dat hij de af
gelopen weken moeite heeft gedaan de vijf
tig afgevaardigden van de Christelijk-So-
ciale Unie in Beieren achter zich te krij
gen. Een poging, die niet zal lukken zon
der tegemoetkomingen aan de voorzitter
van deze partij, Franz Josef Strauss.
Erhard krijgt een zware dobber. Dat
staat vast. Voor de verdere ontwikkeling
van een democratische mentaliteit in de
Bondsrepubliek kan zijn komst echter al
leen maar heilzaam zijn. Zijn beminnelij
ke, verdraagzame aard moet in dit opzicht
wel positief werken. De patriarchale auto
craat Adenauer maakt plaats voor een de
mocraat en dat is veel gewonnen.
André Spoor
NEW YORK (AP) Een UNO-commis-
sie heeft haar voorwaardelijke goedkeu
ring gegeven aan de suggestie van pre
mier Kroesjtsjev dat regeringshoofden de
twintigste zitting van de UNO-Assemblee
in 1965 zullen bijwonen. De commissie
stelt plannen op voor een internationaal
jaar van samenwerking ter gelegenheid
van de UNO. De aanbevelingen van de
commissie zullen voorgelegd worden aan
de huidige zitting van de Assemblee.
AYLESBURY (Engeland) (AP) De
Britse machinist van de op 8 augustus
van 26 miljoen gulden beroofde posttrein,
de 57-jarige Jack Mills, heeft in een ge
rechtelijk verhoor beschreven, hoe een
gemaskerde bende zijn trein bestormde en
de grootste beroving in de Britse geschie
denis pleegde. Hij werd door de bende
afgeranseld en verklaarde nog bevend dat
het gebeurde zozeer op zijn zenuwen had
gewerkt, dat hij nog steeds met ziekte
verlof is. Mills legde getuigenis af tijdens
het inleidend verhoor van vijftien ver
dachten, onder wie drie vrouwen, die wor
den beschuldigd hetzij van deelneming
aan de beroving hetzij van heling van een
deel van de buit. Tot dusverre heeft de
politie slechts tien percent van de buit
kunnen achterhalen.
(Van onze correspondent)
ROME Het Concilie te Rome heeft
in de eerste week van de tweede zitting
heel wat werk verzet. Tijdens de 41ste
algemene congregatie werden gister niet
alleen de besprekingen over de inleiding
en over het eerste hoofdstuk van het
schema de ecclesia (over de kerk) beëin
digd, maar men had nog ruimschoots tijd
over om met het tweede hoofdstuk een
begin te maken. Dat hoofdstuk is van
buitengewoon belang, omdat hierin de
hiërarchie en in het bijzonder het episco
paat behandeld wordt. Dit is dus een zaak
die de bisschoppen zeer ter harte gaat.
De discussie was gisteren dadelijk bij
zonder levendig. In het schema is sprake
van een wederinvoering van het diaco
naat. Daartegen hebben zich enkele hoge
prelaten verzet. Kardinaal Spellman, de
aartsbisschop van New York, meende dat
men, zoals tot nu toe gebruikelijk was,
het diaconaat moet blijven beschouwen als
een voorbereiding tot de priesterwijding,
niet als een blijvend stadium. Dat is welis
waar in het verre verleden gebruikelijk
geweest, maar voor men zulke archeolo
gische gebruiken dit was het woord
waarvan de kardinaal zich bediende in
ere herstelt, is het goed dat men eerst
eens terdege nagaat om welke redenen
dat diaconaat indertijd door de kerk werd
afgeschaft.
De aartsbisschop van Palermo kardinaal
Ruffini was dezelfde mening toegedaan.
Hij zei dat het diaconaat als afzonderlijke
wijding zelfs het celibaat in gevaar zou
kunnen brengen.
Sprekende over de bisschoppen, merkte
een van de vaders op dat niet alleen
bisschoppen, maar ook andere geestelijken
wel degelijk opvolgers zijn van de apos
telen. De bisschoppen zijn de ware opvol
gers van de apostelen, wanneer het er om
gaat te onderrichten, te heiligen en te
regeren, maar de taak van Gods woord
te prediken en uit te dragen komt ook
aan anderen toe. Wanneer het schema
spreekt over het college van de bischop-
pen is dat een goede uitdrukking, mits
men daarbij maar niet denkt aan het
vroegere college van de apostelen, want
NEW YORK (AP) De vroegere Ame
rikaanse vice-president Nixon meent dat
in en buiten de regering Kennedy krach
ten werken voor een nonagressie-pact,
waarvan hij zegt dat dit blijvende slaver
nij voor 97 miljoen Oosteuropeanen zou
betekenen. „Ik meen dat de tijd gekomen
is voor een volledige wijziging in de lei
ding van de Amerikaanse buitenlandse po
litiek en voor verlegging van het accent
naar Oost-Europa",zo verklaarde Nixon
in het tijdschrift Saturday Evening Post.
Nixon schrijft dat Kroesjtsjev hoopt de
Oosteuropese landen in bedwang te kun
nen houden door het sluiten van een non
agressie-pact met de Noordatlantische
Verdragsorganisatie. „Dit zou hem precies
geven wat hij wil erkenning door het
Westen van de wettigheid en dc besten
digheid van zijn Oosteuropese communis
tische regimes". Volgens Nixon zou het
voor de Verenigde Staten immoreel zijn
de indruk te wekken een lijn te trekken
door Europa.
de apostelen leefden tezamen als een ge
zin, hetgeen voor de huidige bisschoppen
allerminst opgaat.
Tezamen met. de paus beschikken de
bisschoppen over de onfeilbaarheid in hun
lering, maar daarnaast dient men toch
goed te doen uitkomen dat de paus, aan
gezien hij de plaatsvervanger is van Chris
tus op aarde en bijgestaan wordt door de
Heilige geest, ook alleen onfeilbaar is in
zaken van het geloof betreffen zonder dat
hij een beroep behoeft te doen op de bis
schoppen. Een andere spreker maakte de
wens kenbaar dat het huidige concilie zich
nader uitspreekt over de onfeilbaarheid van
de paus, daar deze kwestie door het eerste
Vaticaanse concilie niet naar behoren is
opgelost. Men moet niet aan dat dogma
gaan tornen, maar wel is het nodig het na
der toe te lichten opdat de hedendaagse
mens begrijpe waar het eigenlijk om gaat.
Een verdere opmerking werd gemaakt in
zake zekere dwalingen, die niet alleen on
der het eenvoudige volk, maar ook onder
ontwikkelden de ronde doen inzake het be
staan van de hel.
Met spanning wacht men te Rome af of
de in vrijheid gestelde vijf Tsjechoslowaak-
se bisschoppen, onder wie de aartsbisschop
van Praag, monseigneur Beran, in de ge
legenheid zullen worden gesteld naar Ro
me te komen en deel te nemen aan het
concilie.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL De onenigheid tussen de
Belgische geneesheren en de regering over
het nieuwe ontwerp voor een wet op de
ziekte- en invaliditeitsverzekering is van
de week opnieuw tot uiting gekomen. Er
was een vergadering tussen vertegenwoor
digers van de regering en van de genees
heren, onder voorzitterschap van premier
Lefèvre.
De voorzitter van het nationaal comité
voor gemeenschappelijke actie, dat bijna
tachtig percent van het geneesherenkorps
vertegenwoordigt (de socialisten zijn er
geen lid van) heeft bij het begin van de
vergadering een schriftelijke verklaring
aan de premier overhandigd. Daarin wordt
gezegd dat de doktoren hun medewerking
niet kunnen verlenen aan de totstandko
ming van het nieuwe ontwerp, zolang zij
geen waarborgen hebben gekregen voor
hun relaties met de verzekeringsmaat
schappijen.
Met name gaat het erom, dat zij hun
recht tot het handhaven van het beroeps
geheim zien aangetast. Zij weigeren alle
medewerking zolang de regering zich niet
bereid heeft verklaard de desbetreffende
bepaling in het ontwerp te wijzigen. Daar
na heeft de voorzitter de vergadering ver
laten.
Premier Lefèvre heeft na afloop van
de bijeenkomst gezegd dat „de deur open
blijft voor alle nieuwe stappen van het
nationaal comité". Er zal echter weinig
kunnen worden gedaan zolang dit niet
meewerkt.
NEW YORK (AP) Kongo en veertien
andere Afrikaanse landen hebben een reso
lutie ingediend om 19.2 miljoen dollar be
schikbaar te stellen om een kleine UNO-
macht in Kongo te houden tot het eind van
juni 1964.
De resolutie zou secretaris-generaal Oe
Thant machtigen niet meer dan gemiddeld
3.2 miljoen dollar per maand uit te geven
voor een troepenmacht van 5.350 man. Het
Russische blok verzet zich hiertegen. Bel
gië heeft meegedeeld niet slechts zijn aan
deel, maar ook een speciale bijdrage te
leveren in de kosten. De Belgische verte
genwoordiger zei dat het nieuwe standpunt
niet uitgelegd moest worden als een Bel
gisch fiat aan vroegere UNO-operaties in
Kongo.
(Von onze correspondent)
PARIJS. Donderdagmorgen zijn in de
kamercommissie voor Buitenlandse Zaken
vragen gesteld aan minister Couve de
Murville over het gebruik van militaire
bases in Frankrijk die door Amerikaanse
troepen zullen worden ontruimd.
De minister maakte in zijn antwoord
duidelijk dat hierover door de Amerikaan
se regering zowel met Parijs als met Bonn
was onderhandeld. Parijs heeft zich op het
standpunt gesteld dat alleen en uitsluitend
de Franse regering bevoegd is beslissingen
te nemen over het gebruik van militaire
bases op Frans grondgebied door een bui
tenlandse mogendheid.
West-Duitsland beschikt in Frankrijk
reeds over belangrijke oefenterreinen, die
nog verder uitgebreid zijn na de sluiting
van het Frans-Duitse vriendschapsverdrag.
De Amerikaanse regering, zo voegde de
minister er nog aan toe, heeft bedoelde
militaire bases niet ontruimd uit politieke,
doch uitsluitend uit economische overwe
gingen, hetgeen de Franse regering reeds
lang geleden was meegedeeld.
Over het gebruik der bases door Duitse
troepen kan worden onderhandeld in de
geest van het Frans-Duitse verdrag tot'
samenwerking. Sprekende over de ge
meenschappelijke markt heeft de minister
het bekende Franse standpunt herhaald
dat de zes het eens moeten worden over
de landbouwprijzen nog voor de onder
handelingen met Kennedy in het voor
jaar van 1965 beginnen. Over Algerije is
in de commissie voor Buitenlandse Zaken
donderdag niet gesproken.
De carrière van deze man, wiens naam
al zolang naast die van Adenauer ge
noemd wordt, was tot enige jaren na de
oorlog weinig opzienbarend. In Fürth
groeide hij op als zoon van een textielwin
kelier. Tijdens de eerste wereldoorlog
vocht hij als kanonnier totdat een granaat
zijn benen trof. Na de oorlog sukkelde hij
jaren met die benen. Staan achter de toon
bank in zijn vaders winkeltje kon hij niet
en noodgewongen ging hij toen maar stu
deren aan de handelshogeschool in Neu
renberg.
Daar viel hij meteen op als zeer be
gaafd voor het economisch vak. Na zijn
studie kreeg hij een baan als wetenschap
pelijk assistent onder professor Vershofen
aan het Institut Für Wirtschaftsbeobach-
tung der Deutschen Fertigware in Neu
renberg. Salaris per maand: 150 mark.
Erhard bleef hier lang. Tot 1939. Daarna
werd hij leider van een instituut voor in
dustrieel onderzoek, een privé-instituut,
waar hij niets te maken had met de nazi's,
die hij verafschuwde.
In deze tijd ontwierp Erhard, die vast
geloofde in de volledige nederlaag van
Hitler-Duitsland, een plan voor de econo
mische opbouw van de Duitse staat na de
ineenstorting. Hij zond dit plan naar zijn
oude kennis dr. Goerdeler, oud-burgemees-
ter van Leipzig en een van de voorman
nen van het verzet tegen Hitier Na de
aanslag op Hitler van 20 juli 1944 werd
Goerdeler geëxecuteerd. Erhards plan
werd door de Gestapo niet gevonden en
hij bleef ongemoeid.
De Amerikanen daarentegen deden na
1945 een beroep op Erhard, omdat het
hen gunstig was opgevallen dat Erhards
verleden geen nazismetten had. Erhard
werkte van 1945 tot 1946 als minister van
Economische Zaken in Beieren, in 1947 als
ereprofessor aan de universiteit van Mün-
chen en in 1948 als directeur van het eco
nomische bestuur van de westelijke bezet
tingszones.
In dit laatste jaar deed Erhard datgene,
waardoor zijn naam in één klap op ieders
lippen was. Na lang aarzelen hadden de
geallieerden op 20 juni 1948 een geldzuive-
ring afgekondigd. Elke Westduitser kreeg
veertig nieuwe marken in de hand ge
drukt. Erhard sloeg zijn grote slag door
op diezelfde 20ste juni, een zondag, per
Op en om het Binnenhof
De aanvoerder van de grootste opposi
tiepartij, prof. Vondeling, prees op een
bepaald ogenblik tijdens het algemeen be
grotingsdebat de minister-president en
diens mede-ministers wegens het feit, dat
zij zich volop parlementariërs hadden be
toond. Deze lof kreeg minister-piesident
Marijnen toegezwaaid toen er zich tijdens
het debat iets ongewoons voordeed, waar
over straks nader.
Intussen meen ik, nu de politieke be
schouwingen tot het verleden behoren en
de Kamer zich gereed maakt om de ver
schillende begrotingen onder handen te
gaan nemen, te kunnen vaststellen, dat
Kamer en Kabinet deze week te samen
goed parlementair werk hebben verricht.
Over en weer toonden enerzijds de mees
te afgevaardigden, anderzijds de minis
ters alle begrip te hebben voor het feit,
dat het op eenmaal zo nijpend en uiter
mate actuele probleem van de loonpoli
tiek thans de hoofdschotel moest uitma
ken van de op te dienen en te verorbe
ren discussiespijzen.
Zo nu en dan bestaat er wel eens re
den voor de kritiek, dat in ons land min
der dan elders, regering en volksverte
genwoordiging, als er plots iets van
aanmerkelijk belang gaande is, gereed
staan om zich onmiddellijk daarmee be
zig te houden. En in het bijzonder komt
dan wel een zekere beduchtheid op de
voorgrond om snel te reageren op het
geen in het middelpunt van de belang
stelling, juist ook bij de bevolking in haar
geheel, is komen te staan.
Voortvarendheid
Nadat vooral de aanvoerder van de frac
tie van de Partij van de Arbeid de mi
nister-president had aangespoord kenbaar
te maken, hoe het kabinet staat ten op
zichte van hetgeen er moet geschieden, nu
een forse loonsverhoging onontkoombaar
schijnt, bleef minister Marijnen allerminst
in gebreke om aan dat verlangen te vol
doen. Hij kwam immers met een heel
programma voor de dag, dat ten doel heeft
om ontspanning met betrekking tot de zo
uitermate benauwende arbeidsmarkt te
bevorderen.
De uiteenzettingen in verband met dat
programma kwamen aan het slot van zijn
rede, maar in wezen vormden zij daar
van in de gegeven omstandigheden verre
weg het belangrijkste bestanddeel.
Dr. De Kort aan zijn jasje getrokken
Het was dan ook heel begrijpelijk, dat
prof. Vondeling in al het nieuws, dat de
Kamer nu te horen had gekregen, aan
leiding zag om schorsing van het debat
te vragen. Men moest zijns inziens de
gelegenheid krijgen zich eens even rus
tig te beraden. Iets dergelijks komt tij
dens het jaarlijks terugkerend algemeen
politiek debat bijkans nooit voor, doch
men had nu dan ook met iets heel uit
zonderlijks te doen.
Behoudens enige nuances ontmoette het
denkbeeld-Vondeling mede bij twee der re
geringspartijen, te weten bij de anti-re
volutionairen en bij de Christelijk-Histo-
helemaal niet het standpunt van zijn frac
tie in haar geheel had vertolkt met zijn
eerste afwijzing van het verzoek van
prof. Vondeling. Om zich tenminste een
dergelijke „tegenslag" te besparen, ging
hij op eenmaal volkomen overstag en liet
hij zijn verzet tegen schorsing van de be
raadslagingen varen.
Inmiddels is het nu nog eens duidelij
ker dan ooit geworden, dat het binnen
de fractie van de K.V.P. toch wel aan
onverdeelde bewondering voor het beleid
van dr. de Kort ontbreekt. In hoeverre
men er in zal slagen hem tot een ander
en beter inzicht te brengen, tot het in
zicht namelijk, dat hij er goed aan zou
doen het fractievoorzitterschap neer te
leggen, blijft overigens nog een open
vraag. Speciaal doordat hij nog steeds
niet schijnt te kunnen inzien, dat hij voor
de thans door hem beklede functie niet in
de wieg is gelegd.
rischen, zowel begrip als instemming.
Daarentegen wilde dr. de Kort, de voor
zitter van de K.V.P.-fractie, er feitelijk
niets van weten.
De minister-president gaf blijk van juist
parlementair inzicht, door de beslissing
aan de Kamer over te laten. Daarmee
had hij, wel beschouwd, reeds duidelijk
gemaakt, van zijn kant tegen verdaging
tot de volgende dag geen bezwaar te heb
ben.
Hierna kon men 'n merkwaardig schouw
spel waarnemen. Dr. de Kort stond op
het punt het spreekgestoelte te betreden,
toen zijn fractiegenoot oud-minister Cals
hem aan zijn jasje trok. Letterlijk en fi
guurlijk tevens, want al spoedig kon men
in de wandelgangen vernemen, dat mr.
Cals met verschillende politieke vrienden
de aanvankelijk door hun aanvoerder aan
genomen houding, uitermate onjuist von
den. Op het allerlaatst drong tot de heer
de Kort door, dat wellicht publiekelijk,
al bij een stemming, zou blijken, dat hij
Moeilijk geval
Zonder mij te verdiepen in de aard van
het antwoord door de minister-president
gegeven op het tot hem gerichte verzoek
om uiting te geven aan het regerings
standpunt inzake het vraagstuk van de
loonpolitiek, stip ik slechts aan, dat het
in dat opzicht uiteengezette programma
niet de bijval van de heer Vondeling en
diens politieke vrienden kon verwerven.
Daarom kwamen zij met een motie voor
de dag, die ten doel had hef kabinet des
wege door de Kamer een „onvoldoende"
te laten geven.
Nu was het zo duidelijk als iets, dat
zulk een motie alleen nog de stemmen
zou krijgen van de Pacifistische Socialis
ten en van de communisten, hetgeen in
derdaad het geval was. Met andere woor
den, te voren stond vast, dat de motie
zou worden verworpen. Met het resultaat,
dat de Kamer dus niet heeft kenbaar ge
maakt, gelijk de voorsteller van de mo
tie gewild hadden, dat zij er van uitgaat,
dat een forse loonsverhoging onontkoom
baar is.
Dit negatieve resultaat had de fractie
van de P.v.d.A. zich kunnen besparen door
van indiening van een motie af te zien.
Blijkbaar meende zij echter en daar
door bevond zij zich in een moeilijk par
ket dat zij op het ogenblik uit een tak-
tisch oogpunt er toch beter aan deed om
in de vorm van een motie aan de door
haar gekoesterde opvattingen uiting te
geven. Of dit inderdaad een verstandige
zet is geweest, blijve in het midden. Het
is nog te vroeg om zich een definitief
oordeel te kunnen vormen over het ef
fect van de voorgestelde, doch verwor
pen motie.
Ontijdige hypotheek
Had de heer Vondeling de regering ver
weten, dat zij met haar programma, dat
zich (nog niet) over de hoogte van een
eventuele loonsverhoging uitsprak, een hy
potheek op de loononderhandelingen had
gelegd, zijnerzijds noemde de minister
president het een hypotheek, indien het
kabinet in dit stadium gezegd zou heb
ben, dat een forse loonsverhoging gebo
den is. Voor de vaststelling van wat er
met de lonen moet gaan gebeuren rust
de verantwoordelijkheid voornamelijk bij
het georganiseerde bedrijfsleven. Pas wan
neer werkgevers en werknemers niet tot
overeenstemming geraken, komt het ogen
blik voor nadere regeringsbemoeiing. Van
daar dan ook, dat principieel beschouwd,
er veel waars schuilde in de stelling van
de aanvoerders der regeringspartijen, dat
een motie met een inhoud als die, welke
ter tafel lag, nu juist een ontijdige hy
potheek op de te voeren onderhandelingen
zou vormen.
Alles te samen genomen, geloof ik dan
ook dat de Kamer, niet in de 1 aatste
plaats staatsrechtelijk bezien, verstandig
heeft gehandeld door zich niet uit te spre
ken op een wijze, gelijk de oppositie gaar
ne gezien zou hebben.
