SMALST Recreatie veranderde het verkeersbeeld aanzienlijk >LLAND °/z DOT! DERDAG 14 NOVEMBER 196 3 saSPl A dervernauwingen Leven in brouwerij De Cruytbergh Weg over sluizen Oeververbindingen Jaagpaden Opkomst van de recreatie Herstel na oorlog Pont- en tunnelverkeer Betonweg Strandbezoek Knelpunt bij Beverwijk Urgente verbetering BIJ DE FOTO'S: AI geruime tijd is men bezig met het verbeteren van de Hagelingerweg in Santpoort. Hier komen twee door een middenberm gescheiden rijbanen en parkeerhavens. DE GESTAGE TOENEMING van de verkeersintensiteit op onze wegen begint zo langzamerhand voor ieder die met dit verschijnsel te maken heeft een obsessie te worden. Autosnelwegen, die luttele jaren geleden nog ruim toerei kend waren om de verkeersstroom te verwerken zijn van daag de dag in toenemende mate het toneel van urenlange opstoppingen en vertragingen. Vooral in de drukke week einden en vakantieperioden waarin iedere rijbewijsbezitter zich achter het stuur van zijn twee-, drie- of vierwielig motorvoertuig schijnt te zetten, wordt het steeds duidelijker dat het ontwerpen en bouwen van nieuwe, doelmatige wegen een hachelijke zaak is geworden omdat prognoses omtrent het te verwachten aantal weggebruikers steeds moeilijker te maken zijn. Reeds tal van voorspellingen zijn immers radicaal door de tijd achterhaald. Wegen bouwen is vooruit zien. Menige wegenbouwer heeft moéten onder vinden dat zijn vooruitstrevendheid sneller dan hij kon be vroeden door de praktijk tot kortzichtigheid werd gedoemd. In het oktobernummer van „Publieke Werken het offi cieel orgaan van de vereniging van directeuren van ge meentewerken, is van de hand van ir. A. M. de Rijk en J. M. Heere ing. een artikel opgenomen, waarin een over zicht wordt gegeven van de ontwikkeling van het verkeer in en bij de gemeente Velsen in het verleden, heden en de toekomst. Aangezien wij de mening zijn toegedaan dat ongetwijfeld ook vele van onze lezers met belangstelling er van kennis zullen nemen laten wij het artikel hier met toestemming van de schrijvers en uitgever volgen. In een artikel over „het verkeer" zal het niet eenvoudig zijn de relatie: ver- keer-recreatie steeds op de voet te vol gen. Het is toch immers zó, dat .het ver keersbeeld hoofdzakelijk wordt, in elk ge val werd bepaald door economische be hoeften en deszeifs ontwikkelingen en in het verdere verleden door militaire be langen. Thans gaat in weekeinden en in vakantieperioden, vooral in de naoorlogse jaren, het facet recreatie verkeer een zeer belangrijk element vormen in het totale verkeersbeeld. Meer vrije tijd, snellere vervoersmogelijkheden, grotere welvaart, waardoor een steeds groter percentage van de bevolking zich de luxe kan ver oorloven een gemotoriseerd vervoermid del aan te schaffen, deze factoren wer ken de toename van het recreatieverkeer sterk in de hand Wordt daarbij de re creatie in de ruimste zin van het woord cpgevat, dan blijkt wel, zij hét voorlo pig alleen op grond van beschouwende overwegingen, dat het recreatieverkeer thans een zeer belangrijke factor in het totale verkeersbeeld vormt. Het zou in teressant zijn te weten tot welk percen tage vón het totaal aantal jaarlijks af gelegde wegkilometers dit het geval is. Niet het economische wegverkeer, af gezien van het verkeer in binnensteden, :r.aar het recreatieverkeer kan leiden tot de grootste verkeersopstoppingen op bui tenwegen en de daarin voorkomende adervernauwingen. Hoewel in het verle den dus geen element van betekenis, is het wellicht toch aardig de ontwikkeling van het verkeersbeeld in en bij Velsen vanuit het verleden te schetsen naar het heden en op grond daarvan eens na te gaan wat in de toekomst nodig zal zijn. Gedurende eeuwen is Velsen het klei ne rustige dorp, gelegen aan de voet van de oude duinen en niet ver verwijderd van de oevers van het IJ en het Wijker- meer. Iets westelijker tussen Velsen en Wijk aan Zee lag de buurtschap „De Breesaap", zuidelijker lag de buurtschap Santpoort. Velsen lag aan de weg van Haarlem naar Alkmaar. Wegens haar ligging op de smalle landengte tussen de ze twee steden bij tijd en wijle in de rust gestoord in tijden van oorlog en onrust. Westékjk liep een pad van Santpoort naar Wijk Tan .Zêe via de Breesaap. Het ge bied was doorkruist door paden en smal le karrewegen, welke naar de boerderij en in de omgeving voerden. Economisch had Velsen weinig of niets te betekenen. Tot in de zeventiende eeuw de recreatiebehoeften van een aantal goed gesitueerde burgers enig leven in de brouwerij brachten. Ook in die tijd werd recreatie reeds met de aanwezig heid van water vereenzelvigd. Men bouw de zijn buitens gaarne in een mooie streek nabij het water. Deze voorwaar den waren onder andere aan de Vecht, maar ook in Velsen aanwezig, waardoor enige opbloei van Velsen ontstond door de nabije ligging van Amsterdam. Langs de duinrand bevindt zich een weg welke langs de buitengoederen ..Duyn en Bèrgh" en de „Cruytbergh" voert: de la tere Duin- en Kruidbergerweg. In de hui dige boerderij aan deze weg herinnert een kamer nog aan het jachthuis van stadhou der Willem III, „de Cruytbergh". Een sta tisch beeld derhalve tot het moment waar op het Noordzeekanaal wordt gegraven en in gebruik wordt genomen. Door deze waterweg wordt Velsen duidelijk in twee delen gesneden, Velsen-Noord en Velsen- Zuid. Niémand van Velsens bestuurders kon toen nog Vermoeden dat deze door snijding een belangrijke factor zou gaan vormen in de IJmondproblemen van onze tijd! Terug naar ons uitgangspunt: het ver keer. Zoals gezegd is, lag Velsen aan de weg HaarlemAlkmaar. De kanaalmaat schappij werd bij de concessieverlening de verplichting opgelegd om tussen bei de delen van Velsen een verbinding te onderhouden tussen de noordelijke en de zuidelijke oever ten gunste van het weg verkeer. Tijdens de uitvoering van het kanaal bestond deze verbinding uit een grond- dam, in 1872 vervangen door een voet brug, welke in 1906 moest plaats maken voor de z.g. kettingponten. Op deze pon ten vond ook de stoomtram van Alkmaar naar Haarlem een plaats. De concessie, daarbij tevens de daar aan verbonden verplichtingen werden in 1882 door het Rijk overgenomen. Waartoe in het bijzonder de verplichting tot het onderhouden van een oeververbinding heeft geleid zal hierna nog wel duide lijk worden. Behalve de belangrijke verbinding Haar lemAlkmaar werd ook het voetpad naar de Breesaap verbroken. Daarin kon ech ter op een eenvoudige wijze worden voor zien door de aanleg van een voetpad over de sluisdeuren, de eerste „weg over de sluizen". Deze weg leidde via de Bree saap naar Velsen-Noord en Beverwijk, terwijl over de inmiddels gegraven Hoog ovenhaven een voetveer werd onderhou den in de weg naar Wijk aan Zee. Inmiddels was tuSsen pontveer en slui zen over het kanaal een spoorverbinding tot stand gebracht, eerst via een in het kanaal gespaarde dam, daarna via een spoorbrug met een vrije doorvaartwijd- te 19.23 meter. Deze brug werd in 1903 vervangen door een grotere brug met een doorvaartwijdté van 55 meter en zoals we die tot voor kort hebben gekend. zetveer zorgde voor de aflevering van de badgasten bij de Semaphore. Op mooie zomerdagen, vooral zondagen, een druk recreatieverkeer te water en te voet. Reeds tussen de jaren dertig en veertig wijzigt zich dit beeld. Was voordien uit sluitend het strand „tussen de pieren" einddoel, déze ruimte wordt allengs te klein en men zoekt het meer zuidwaarts „achter de pier". Zuidelijk van het Staats- vissershavenbednjf wordt een. toegangs weg naar het strand, naar de wortel van de zuidpier in gebruik gennmerv Aanvan kelijk uitsluitend als wèrkweg voor het onderhoud aan de pieren aangelegd, gaat deze route betekenis krijgen als recrea tie verbindingsweg. Het wegvervoer neemt toe, men komt meer en meer per bus, per trein, per eigen vervoermiddel. De Alkmaar-Packet wordt na de oorlog tenslotte opgeheven. Was vroeger de boot tocht op zich zelf een stukje recreatie, ook op dit gebied gaat de factor tijd een rol spelen. Men wil snel op de plaats van bestemming zijn. Ook de rijksweg no. 6 welke in 1931 in de plaats komt van het vroegere (in de loop der jaren ver beterde) „jaagpad" tussen Velsen en Am sterdam, maakt een snel vervoer tussen stad en recreatiegebied mogelijk. Korte tijd floreert een wilde busdienst aardig op dit gebied, maar de nieuwe wet geving maakt deze diensten spoedig onmo gelijk. Het verkeersbeeld is tot aan de tweede wereldoorlog in grote lijnen als volgt: de rijksweg nog. 9, inmiddels verlengd en verbeterd, verbindt Haarlem met Alkmaar en heeft in Santpoort een aftakking naar Driehuis-IJmuiden via Hoofdstraat, Hage lingerweg en Zeeweg en verder west waarts naar ÏJmuiden. De overgang van de rijksweg over 't Noordzeekanaal wordt gevormd door de rijksstoom-pontveren, en 'n weg vanaf deze pontveren via Stations weg en Kalverstrsat voert naar ÏJmuiden. De rijksweg van Amsterdam naar Velsen sluit aan op de Stationsweg naar ÏJmuiden. In ÏJmuiden zijn een voetpad over de sluizen, de overzetveren bij de havens, een nels, bleef deze verbinding belangrijk, al ken reeds om het recreatieve karakter van de weg, welke de bezoeker behalve óver de sluizen ook langs de grote indus trieën vóert. De betonweg langs het Ncordzeekanaal blijkt tevens een goede en kruisingvrije verbinding tussen Velsen en het industrie- tn havengebied te ÏJmui den. De weg langs de duinvoet van Bloe- mendaal via Santpoort naar Driehuis wordt een belangrijke recreatieve verbin ding. Niet alleen voert de weg door een mooie omgeving, maar bovendien zijn aan deze weg de ruïne van Brederode. het natuurbad Velserend en de toegang naar „Duin en Kruidberg" gelegen. Hoewel Velsen beperkt zal zijn in de uitbreidingen zal het verkeer nog aanzien lijk toenemen. Welke plannen er in en om Velsen bestaan om dit verkeer te kunnen verwerken, zal in het hiernavol gende worden belicht. In de drie bestaande oeververbindingen wordt vooreerst weinig verandering ver wacht, behalve de verplaatsing van het pontveer aan het einde van dit jaar. Door deze verplaatsing zal de pontverbinding gunstiger zijn gelegen voor het woonwerk verkeer tussen ÏJmuiden en Hoogovens, zodat wellicht de pontverbinding een ge deelte van het langzame verkeer via de sluizen zal overnemen. De sluisroute blijft een voor het verkeer kwetsbare route, ge zien de mogelijkheid van oponthoud door de scheepvaart. De belangen van de scheep vaart gaan hier uiteraard vóór die van het wegverkeer. Bovendien zijn er beper kingen gesteld aan de voertuigen in ge wicht en hoogte. Toeristisch blijft deze verbinding een attractie. Het pontverkeer vindt aan de zuidzijde rechtstreekse ver bindingen. zowel naar Haarlem via Drie huis als naar de in aanleg zijnde Rijks weg no. 6. Aan de noordzijde zorgt de pas voltooide noordelijke pontweg en het nog aan te leggen verlengde daarvan voor een zo kort mogelijke verbinding met Rijksweg no. 9. De pontverbinding doet In de concessie was tevens de voor waarde opgenomen dat langs beide oe vers van het kanaal een jaagpad tot aan de zee moest worden aangelegd en on derhouden. Deze paden zijn er aanvan kelijk geweest, doch door de ontwikkelin gen langs beide oevers van het kanaal moesten deze paden steeds meer van het kanaal verwijderd worden aangelegd. In het bijzonder daar waar ÏJmuiden aan de zuidelijke, en de industrie aan de noor delijke oever tot ontwikkeling kwamen. Er bestond geen enkel verband meer tus sen deze paden en het kanaal, met als gevolg dat de rechtstreekse weg van Vel sen naar zee en de noordelijke oever ten slotte geheel is „verdonkeremaand". Zo blijkt dus dat de belangrijkste ver keersverbindingen zowel te land als te water in Velsen omstreeks de eeuwrwis- seling tot stand zijn gekomen- Spectacu laire ontwikkelingen in het wegenverloop en de oeververbindingen doen zich tus sen de eerste en de tweede wereldoor log niet voor. De industriële en economi sche ontwikkeling houdt gelijke tred met de nationale ontwikkeling. ÏJmuiden, Drie huis en Santpoort groeien uit tot dorpen van grotere omvang, door industrieuit breiding en forensenvestiging. De onder- l.rge verkeersverbindingen worden ver beterd, de pontveren worden groter in afmetingen en aantal, de voetweg over bet sluizencomplex wordt verbeterd door de aanleg van een rolbrug over de Zui- dersluis, waarover zich voetgangers en fietsers kunnen bewegen, maar over de middensluis moet nog steeds gebruik wor den gemaakt van het „smalle pad" over de deuren. Inmiddels gaat ÏJmuiden van beteke nis worden voor de recreatie; men krijgt daarvoor meer tijd en in de twintiger jaren komt het strandleven tot ontwikke ling. ÏJmuiden gaat bezoekers van bui tenaf trekken. Strand, duinen, havens en pieren, sluizencomplexen, de visafslag met havens, de zeeslepers, er is wat te zien en te beleven en men trekt er op af. Eén van de eerste diensten welke de mensen in grote aantallen kon aan- en afvoeren was de Alkmaar-Packet, een vracht- en passagiersdienst van Amster dam naar Alkmaar en via het Noordzee kanaal een aftakking naar Buitenhuizen, Velsen en ÏJmuiden. In Velsen wasde aanlegplaats voor verdere bestemming Beverwijk en de badplaats in opkomst "A'ijk aan Zee. In ÏJmuiden had de boot ligplaats aan de Rijksloswal bij de Zui- dersluis, vandaar ging men te voet naar de kop van de haven, vanwaar een ove- weg via de bebouwde kom van ÏJmuiden en het Staatsvissershavenbedrijf naar het strand. Verder is er een recreatieve weg verbinding tussen Bloemendaal en Drie huis langs de vöet van het duin- en het bosgebied, de Duin- en Kruidbergerweg. Direct na de oorlog begon het herstel van de geteisterde delen van IJmuiden- Velsen. Een basisplan werd opgemaakt, prognoses werden samengesteld, op goe de verkeersverbindingen werd in dit plan gerekend. In de na-oorlogse jaren maak te Velsen zo niet een stormachtige dan toch een snelle ontwikkeling door. De oor zaak hiervan was dè ontwikkeling van de industrieën, de toename van het recrea tie-verkeer, de algemene verkeersent- wikkeling. Een belangrijke fase in deze ontwikkeling was het gereedkomen van de Velser verkeers- en spoorwegtunnel in 1957. Voordien nl„ in 1955, was de z.g. „weg over de sluizen" in gebruik geno men. Deze weg is in de eerste plaats, in samenwerking tussen de gemeente en de Rijkswaterstaat, aangelegd om de pontveren te ontlasten. Deze konden de verkeersdrukte, in de jaren welke aan 1955 voorafgingen, beslist niet meer ver werken; uren wachten op spitstijden en -dagen waren geen uitzondering, een druk te waarvan neringdoenden op beide pont pleinen profijt trokken, doch een toestand welke in feite onhoudbaar was. dienst voor voetgangers, rijwielen en an der langzaam verkeer en tevens voor auto's welke niet van de tunnel gebruik mogen maken, d.w-z. auto's welke ontplof bare stoffen vervoeren, zoals tankauto's. Het Rijk heeft de verplichting het pont veer in stand te houden t.b.v. het niet in de tunnel toegelaten verkeer, dit in tegen stelling tot dé verbinding via de sluizen. Béide verbindingen zijn van groot belang voor het woon-werk-verkeer per fiets Of bromfiets. Hoe groot het aandeel van de tunnel is in het motorvoertuigenverkeer rrtoge blij ken uit de percentages van het aantal mo torvoertuigen dat het Noordzeekanaal in de gemeente Velsen passeerde in 1962. Dit bedraagt voor de ponten, de sluizen en de tunnel resp. 1,55 ®/o, 8,45 ®/n en 90 De toeneming van het verkeer m de laatste 5 jaren blijkt uit de volgende aan tallen gepasseerde motorvoertuigen: jaar route via de ponten dé sluizen de tunnel 1958 100.000 460.000 4.400.000 1959 112.000 500.000 4.900.000 1960 112.000 650.000 5.700.000 1961 124.000 707.000 6,400.000 1962 129.000 705.000 7.500.000 De weg over de sluizen werd gevormd door een betonweg langs de zuidelijke oever van het Noordzeekanaal tussen Vel sen en ÏJmuiden, een Bayleybrug over de Zuidersluis, twee draaibruggen over de Middensluis resp. op boven- en beneden- hoofd, de rijdekken over de roldeuren van de Noordersluis en de dam aan de oost zijde van de Spuisluis. De wegen welke deze complexen onderling en met Velsen- Noord verbonden, werden verbreed en verbeterd. De totstandkoming van de sluisweg, waarop alleen personenauto's zijn toegelaten, betekende een grote ont lasting van het pontveerverkeer. Ook na 1957, na de ingebruikneming van de tun- De gemiddelde toeneming per jaar over deze 5 jaren blijkt voor de ponten, de sluizen en de tunnel resp. S/ "Id, 11 °/o en 14 te zijn. Als belangrijkste invalsweg moet wor den genoemd het tracé Stationsweg-Park weg. Wanneer Rijksweg no. 6 eenmaal vol tooid zal zijn, vindt al het verkeer uit ÏJmuiden en van het pontveer in de rich ting tunnel, Amsterdam, Den Haag, Rot terdam plaats via deze route. De in dit traject aanwezige nauwe spoorwegonder- cioorgang wordt nu vervangen door een nieuw spoorwegviaduct. Het dwarsprofiel van de weg ter plaatse zal fe zijner tijd bestaan uit 2 gescheiden rijbanen, midden berm en ter weerszijden rijwielpaden en voetpaden. Het oost-west verkeer langs en door de langgerekte bebouwing van i.Jmuiden be schikt Over 3 verkeersaders, nl. de Kanaal dijk, de Lange Nieuwstraat en de Heeren duinweg. Het verkeer voor het industrie- en havengebied in het westen vindt plaats over de Kanaaldijk. Deze weg leidt het verkeer buiten het woongebied om en sluit aan op de hoofdinvalsweg: de Stationsweg- Parkweg. Als tweede oost-westader fungeert de Lange Nieuwstraat met zijn belangrijke woon- en winkelfunctie. De derde oost- westverbinding wordt gevormd door de weg aan de zuidrand van de bebouwing, de Heerenduinweg. Deze weg zal de toe gangsweg tot het strandgebied vormen en heeft als Zodanig, naast 'n randwegfunctie een belangrijk aandeel in het recreatie verkeer. Aan deze weg bevindt zich geen bebouwing, zodat verdubbeling van de rij baan zonder grote ingrepen kan geschie den. Naarmate het plan Zeebad zal worden gerealiseerd dient met topdagen op mas saal recreatie-verkeer gerekend te worden. Naast het strand zijn vooral de pieren op dergelijke dagen een geliefkoosd recrea- tieobject. Uit recreatietellingen langs de Noord zeekust, uitgevoerd door de Prov. Water staat op 6 juni 1960, valt af te leiden dat het strand in Velsen op die dag door 16.879 personen werd bezocht, waarbij ruim 2100 motorrijtuigen en 5000 rijwielen en brom fietsen werden geteld. Waarnemingen heb ben aangetoond dat deze getallen op top dagen met 50 pet overschreden worden, terwijl na de voltooiing van het strandplan een veelvoud van het huidige verkeer ver wacht mag worden. De tweede invalsweg vormt de verbinding van ÏJmuiden met Driehuis, Santpoort-Noord en Haarlem. Het smalste gedeelte van deze route, de Ha gelingerweg in Santpoort, zal binnenkort een herprofilering ondergaan en worden uitgevoerd met twee rijbanen, gescheiden door een middenberm en voorzien van parkeerhavens. Als belangrijke verbinding moet verder nog genoemd worden de weg die vanaf Santpoort-Zuid in noordelijke richting voert langs de rand van Santpoort-Noord ert dié t.z.t. aansluiting zal geven op Rijks weg no 9. Binnen enkele jaren zal deze weg worden voltooid en voorlopig worden aangesloten op de westelijke parallelweg van Rijksweg no. 9. Oók de Duin- en Kruidbergerweg zal, met behoud van het bestaande recreatieve karakter, worden verbeterd. Het intensieve woon-werkverkeer van en naar de basisindustrie, de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrie ken mèt de daaruit voortgekomen en er mede verbonden nevenbedrijven, is de laatste jaren zo toegenomen dat in dit deel van de gemeente op korte termijn maat regelen noodzakelijk zijn. Vooral het kruis punt nabij de spoorwegovergang waar de wegen uit de richtingen Beverwijk, Hoog ovens en Velsen (noord) elkaar kruisen, veroorzaakt tijdens de spitsuren veel op onthoud. Werd bij het oorspronkelijke streek plan nog uitgegaan van een personeelsbe zetting van de basis- en aanverwante be drijven van 20.000 personen, te bereiken omstreeks. 1980. thans houdt men reke ning met een aanzienlijk hogere bezetting van 30 000 personen. Het aantal personeels leden bedroeg eind 1962 bijna 15.000. Om het te verwachten verkeer te kunnen ver werken is een geheel nieuw hoofdwegen net ontworpen, zoals dit op het pas her ziene streekplan IJmond-Noord voorkomt. Door Openbare Werken van de gemeen ten Velsen en Beverwijk is op deze basis in onderling overleg een meer gedetail leerd voorlopig ontwerp opgemaakt (zie te kening). Direct ten noorden van de tun nel, aansluitend op Rijksweg no. 9, is een weg getraceerd van minstens 2x2 rijstro ken, gelegen tussen Velsen-Noord en Be verwijk. Nabij de toegang tot de Breed- handwalserij buigt de weg af in noordelij ke richting als westelijke randweg langs het toekomstige woongebied van Bever wijk en Heemskerk. Op deze hoofdweg sluiten door middel van ongelijkvloerse kruisingen diverse dwarswegen aan naar Velsen Noord, Beverwijk en Hoogovens. Het spreekt vanzelf dat het tempo van uitvoering van dit plan zal afhangen van het uitbreidingstempo van de Hoogovens. De vraag hoe lang de tunnel het verkeer (dat momenteel voor het grootste gedeel te bestaat uit verkeer met oorsprong of be stemming in de omgeving) nog zal kun nen verwerken, valt buiten het bestek van dit artikel. Als meest urgente verbetering staat op het programma de hiervoor genoemde wegkruising nabij de spoorwegovergang, voorlopig nog gelijkvloers, maar in defi nitieve vorm als viaduct van aanzienlijke lengte. Behalve verkeerswegen zullen binnen kort ook nieuwe spoorverbindingen worden aangelegd ten behoeve van de Hoogovens. Tenslotte mag niet onvermeld blijven dat behalve voor het weg- en spoorverkeer ook voorzieningen zijn getroffen voor de aan leg van buisleidingen en kabels. De aanwe zigheid van een elektrische centrale en het transport van door de Hoogovens ge produceerd gas. maakten het gewenst de hiervoor benodigde kabels en leidingen niet ergens in een wegberm weg te stop pen, maar noodzaakten tot een aparte ruimtereservering in de vorm van kabel en leidingstroken, welke als zodanig zijn opgenomen in het uitbreidingsplan in hoofdzaken. Verkeer in en bij Velsen in verleden, heden en toekomst De naam van dit huis in Velsen- Noord is ook van toepassing op tal van wegen in het IJmond-gebied. Een reeds vele jaren bestaand knel punt is het kruispunt bij de spoor wegovergang .in Velsen-Noord. In de toekomst zal. hier een viadukt worden gebouwd. Voor automobilisten lijkt het nemen van de „weg over de sluizen" in ÏJmuiden meer op het spelletje kruip-door-sluip-door.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1963 | | pagina 13