Misdaad
in
Stockholm
Ook in Frankrijk
h winterspel
„gedemocratiseerd
PANDA EN DE MEESTERDE IO LIST
Als het vaderland slaapt
waken de defensie-ganzen
I
iOSRAM
Prijzen en tarieven echter
veelal aan de hoge kant
Ons vervolgverhaal
i
'sWinters met
vakantie (IV)
rum
viittmnmuk
door N. Edward Werner
(naar het Zweeds)
Prijzen gestegen
Mondain vertier
Ds. Botha en de
bikini
lampen
MAANDAG 25 NOVEMBER 1963
L
Iniiiljtsjiiiiiiis
CO». MAM IN TOONDf*
Het sptjr. me dat ik u even lastig val. Ik
wilde u melden dat ik het meisje op
de hoogte heb gesteld. Het was ge
makkelijker dan ik dacht. Ze rust
nu om wat te bekomen van de schrik.
Is er nog iets gebeurd?"
„Prachtig, ik ben blij dat je 't ge
daan hebt. Iets gebeurd Nee of
ja toch. Meneer Marsh belde op en
vroeg naar jou, hij zei iets over sa
men lunchen. Ik heb hem gezegd dat
je vandaag niet meer terug zou ko
men."
„Dat komt misschien wel goed uit.
Ik heb hier naar de radio geluisterd,
Bij het nieuws was nog niets over
Millechs dood."
„Nee, maar de middagbladen zul
len er wèl iets over melden. Ze heb
ben mij achterna gezeten om een foto
van jou, maar ik heb gezegd, dat ik
er geen had. Ik heb er wel een,
maar ik neem aan, dat je je foto
niet graag in dit verband in de
krant gepubliceerd ziet. Je moet me
nu excuseren. Als 't te laat wordt,
loop ik kans dat niet alleen de soep
koud wordt, maar ook vriend Carlq-
vist. Blijf jij daar nog even en zorg
voor het meisje. Je zult wel iets te
eten en te drinken kunnen vinden in
de ijskast. Ik bel je op, als mijn
vrouw en ik van kantoor weggaan.
Tot dan."
Dahl legde de hoorn op de haak,
deed 'n trekje aan zijn sigaret en
liep naar het raam. Marsh had hem
dus willen spreken? Wat wilde die
man?
En er waren nog zovele andere
vragen. Hij trok zijn jasje uit en
strekte zich uit op de bank. Hij wil
de nadenken, maar de slaap overman
de hem.
HOOFDSTUK V
Het was zeker geen rustig dutje: in
zijn dromen werd hij door het hele
politie-apparaat tegelijk achterna
gezeten. Hij schrok ten slotte wakker
doordat de telefoon rinkelde. Hij
sprong overeind. „Hallo?"
Het was Borgsten. „Hoe staan de
zaken? Ik bel je op om te zeggen,
dat wij er over een half uur onge
veer zullen zijn. Heb je de kranten
al gezien? Nee? Je schijnt op de een
of andere manier de politie-inspecteur
geïrriteerd te hebben. Hij belde me
een uur geleden op en hij scheen
erg boos op je te zijn. Ik deelde hem
mee dat je vandaag vrijaf had en
ik beloofde hem jou, zodra ik je zag,
te vragen hem op te bellen. Hoe gaat
het met het meisje? Goed? Geluk
kig! Ik zie je dus over ongeveer een
half uurtje. Tot dan."
Dahl keek op zijn horloge: half
vijf. Hij liep de kamer door, nam de
rumfles en de glazen op en bracht
een en ander naar de keuken. Daar
na ging hij de badkamer binnen en
waste zijn gezicht met koud water.
Ook zijn haar maakte hij nat en
kamde het zorgvuldig. Hij keek even
om een hoekje van de slaapkamer
deur en zag dat het meisje nog sliep.
Hij liep de hal door, deed de voor
deur op de klink en liep naar bene
den om middagbladen te kopen. Hij
kocht alle middag-edities en bekeek
de koppen: „Uitvinder vermoord",
„Deens ingenieur vermoord" en
soortgelijke.
In de lift terug keek hij haastig
even de verslagen door. De politie
had niet veel losgelaten. De meeste
verhalen bevatten achtergrondbijzon
derheden, er was een opsomming van
soortgelijke gevallen en onopgeloste
moorden. De politie zou dat wel op
prijs stellen, dacht Dahl met een spot
lachje.
Er was één krant, die al een prijs
uitloofde voor degene, die een goede
tip kon geven. Men scheen er zeker
van te zijn, dat het hier om een
moord ging. Teruggekomen in de
flat, liep Dahl naar de keuken om
koffie te zetten.
Toen hij hiermee klaar was, ver
diepte hij zich verder in alles wat
de bladen over het geval te zeggen
hadden. Hij schrok even, toen hij er
gens met vette letters zag: „De poli
tie verdenkt een buurman van de ver
moorde, die de politie waarschuwde
en het eerst op de plaats van de mis
daad aanwezig was. Hoeveel wéét de
politie?"
Dahl had niet veel tijd om hierover
na te denken, want terwijl hij dit las,
hoorde hij een sleutel in het slot van
de voordeur. Meneer en mevrouw
Borgsten kwamen binnen en beiden
droegen koffers en tassen en vele pak
jes. Mevrouw Borgsten verdween in
de slaapkamer en de beide mannen
droegen de tassen en pakjes naar de
keuken.
Borgsten veegde zijn voorhoofd af,
deed zijn jasje uit en ging naar de
badkamer. Dahl liep terug naar de
zitkamer, stak een sigaret op en voor
het grote raam staande, bewonderde
hij opnieuw het prachtige uitzicht.
Even later voegde Borgsten zich bij
hem; hij had zich opgefrist en zijn
hemdsmouwen opgerold. Hij droeg
een grote fles ijsgekoeld sodawater.
Hij haalde glazen en een fles cognac
uit een kleine huisbar te voorschijn,
deed ongeveer twee vingers cognac in
de glazen en vulde ze verder met
sodawater. „Ga je gang," zei hij uit
nodigend tot Dahl. „Het zal nog wel
even duren, voordat we eten."
Dahl nam het glas op en dronk
enige slokken. Hij voelde dat 't hem
goed deed. „Wat wilde inspecteur
Berg eigenlijk?" vroeg hij even la
ter.
Borgsten leunde achterover in een
diepe stoel. Hij had een sigaret aan
gestoken en wuifde de sigarettenrook
met zijn hand weg.
„Zijn stem klonk erg boos, maar hij
zei niet wat hij wilde. Naderhand bel
de ook meneer Marsh nog op en
vroeg of jij hem terug zou willen bel
len. Hij logeert in het Slothotel. Je
kunt natuurlijk doen, wat je wilt,
maar ik stel voor dat je eerst hier
blijft eten."
Dahl nam nog enige slokken uit
zijn glas.
„Misschien is het beter, dat ik Berg
nu onmiddellijk bel. Ik heb een be
hoorlijke eetlust, maar zelfs een ter-
doodveroordeelde mag een maal ver
orberen voordat hij terechtgesteld
wordt." Dahl draaide het nummer van
de politie-inspecteur.
„U spreekt met Dahl. Ik hoorde zo
juist van meneer Borgsten, dat u mij
wilde spreken."
„Er is nu geen haast meer," ant
woordde de inspecteur bijna snau
wend. „Maar ik wens u wel hier in
mijn kamer te zien morgenochtend
om elf uur precies. Waar bent u nu?"
Dahl stelde hem op de hoogte en
gaf hem het adres en telefoonnum
mer.
„Juist, ik zie u dan morgenochtend,
11 uur precies.
Dahl legde de hoorn op de haak en
wendde zich tot Borgsten.
„Hij leek me ten slotte niet eens zo
boos," merkte hij op.
„Des te beter. Ga je nu Marsh ook
bellen?"
„Nee, dat ben ik niet van plan. Ik
zou eigenlijk niet weten wat ik met
die man te maken heb."
HOOFDSTUK VI
Dinsdagmorgen even voor elven zat
Gunnar Dahl in het hoofdgebouw van
de criminele recherche te wachten.
Het avondeten de vorige dag was
niet bepaald vrolijk geweest. Moira
Millech leek volkomen apathisch en
later op de avond had ze een zenuw
inzinking gekregen. Ze hadden een
dokter gewaarschuwd, die haar een
kalmerend middel had toegediend.
Dahl was niet lang gebleven. Hij had
zich opgelucht gevoeld toen hij de
flat verliet, en de frisse lucht had
hem goed gedaan. Het was een war
me zomeravond en hij had gewan
deld langs het Karlberg-kanaal voor
bij het slot. Daarna had hij een tram
genomen en hij was om even na ach
ten thuis. Er was geen politie bij het
flatgebouw te zien geweest en ook
was er niemand in het trappenhuis.
Doodmoe was hij al gauw naar bed
gegaan. Hij had geslapen tot 's mor
gens half acht. Terwijl hij vlakbij de
kamer van de politie-inspecteur zat
te wachten, hoorde hij daarbinnen
vrouwenstemmen. Hij vroeg zich
enigszins verwonderd af, of ze juf
frouw Millech hadden opgespoord.
(Wordt vervolgd) 9
Van onze correspondent)
PARIJS. Nu het leeuwedeel der Franse lom.
trekkers dit jaar zijn vakanties van drie tot vier
weken heeft zien uitbreiden, trekken ook sport-
takken en tijdsverdrijven die tot voor kort nog tot
de privileges van de „bevoorrechte klassen en de
„hogere standen" behoorden, plotseling een veel
Dredere belangstelling. Naast het paardrijden
waarvoor binnen de tien jaar het aantal clubs van
drie tot zeshonderd (met een totaal van tiendui
zend paarden!) is verdubbeld, neemt dan de ski-
en wintersport als tak van vrijetijdsbesteding,
letterlijk en figuurlijk, de hoogste en de meest
spectaculaire vlucht. Net als de Hollanders dit jaar
met honderdduizenden de besneeuwde bergen in
zullen trekken, hebben ook talloze Fransen men
verwacht er liefst twee miljoen voor
de wintermaanden nog een weekje van
tun grote vakanties uitgespaard, om het
de komende weken wat hogerop te kun
nen zoeken.
De Parijse stations staat dus weer een
massale toeloop te wachten. De Franse
spoorwegdirectie heeft al gewaarschuwd
dat het verstandig zal zijn, tijdig plaat
sen te bespreken, wil men voorkomen
dat de reis naar de bergstreken staande
in de volgestouwde gangen moet worden
afgelegd.
Een prachtige afdaling bij Cour-
chevel in de Savoie, waar men reeds
op een hoogte van iets meer dan
duizend meter maandenlang vele
sneeuwzekerehellingen voor de
skisport vindt.
DE FRANSEN hebben op de Nederlan
ders natuurlijk voor, dat ze hun centra
van wintersport kunnen bereiken zonder
de nationale grenzen te hoeven overschrij
den. Binnen die grenzen is de keuze zelfs
ruim, want in de Jura, de Pyreneeën, de
Alpen en op het Centrale Massief, kan
men overal terecht. Wanneer men aan de
Franse wintersport denkt, dan vertalen de
meeste buitenlanders die gedachte bijna
automatisch met de namen Chamonix of
Megève (dat vooral de laatste vijf, zes
jaar een enorme opgang heeft gemaakt),
maar met die beide plaatsen is Frankrijk
toch nog lang niet uitgepraat.
TAL VAN bergstreken die met wat hand
werk, of boeren-kleinbedrijfjes, sedert eeu
wen een armoedzaaierig bestaan moesten
leiden, zien nu de eerste stralen van de
zon der welvaart doorbreken, omdat het
winter-toerisme zijn nog ook op die dorp
jes heeft laten vallen.
LUXUEUZE hotels en ultramoderne té-
léferique-installaties mag men in die
plaatsjes-in-opkomst natuurlijk nog niet
verwachten. Maar wie nu juist de charme
van de eigen ontdekking naar waarde weet
te schatten, zou eens aan die Franse dorp
jes moeten denken. De exploratie, zo niet
de exploitatie, van die nieuwe winteroor-
den, wordt vaak ook door culturele of syn
dicale organisaties ter hand genomen, die
in of bij die nederzettingen chalets pro
beren te huren, te kopen of ook wel zelf
bouwen. De „gedemocratiseerde winter
sport" blijkt inderdaad het accent steeds
sterker van de klassieke hotels naar zulke
chalets te willen verleggen.
NAAST landen als Oostenrijk en Duits
land slaat Frankrijk voor de prijzen die in
de officiële centra worden gevraagd, geen
al te fraai figuur. Die prijzen liggen voor
pensions per persoon en per dag tussen
de veertig en de zei entig frank (1 fr.
ƒ0,80), naar gelang van het comfort en
het aantal sterren in de gidsen. Vergele
ken met vorig jaar zijn de Franse prij
zen ook in de sector minstens weer met
tien percent gestegen.
Wie het hogerop wil zoeken, die kan
zelfs op de piste der kampioenen te
recht in de schaduw der Mont Blanc,
boven Chamonix, waar vorig jaar de
wereld-skikampioenschappen
„vergleden" zijn.
SAVOYE, met de vermaarde Val d'Isè-
re (1850 meter) neemt in de Franse cata
logus voor beide categorieën wel een heel
bevoorrechte plaats in, omdat het sei
zoen hier praktisch van oktober tot begin
juli duurt. Chamonix (1035), recht tegen
over de Mont Blanc gelegen, is vooral
trots op zijn kabellijn, de beroemde télé-
pherique TAiguille du Midi, die met zijn
3842 meters het hoogste punt ter wereld
bereikt. Wat lager, in niettemin Hoog Sa
voie, ligt Morzine (1000 m.), dat met
een skibaan van achtenvijftig kilometer,
ook wel voor de dag mag komen; dit me
de omdat de prijzen hier voor Frans»
begrippen, redelijk kunnen worden ge
noemd. Tignes dat op 2100 meter het
hoogste spoorwegstation van Europa is,
heeft een jaar of tien geleden bovendien
nog grote aandacht op zich gevestigd,
door de rebellie van zijn bevolking tegen
het niettemin uitgevoerde plan het
dorpje, terwille van de aanleg van een
stuwmeer, een paar honderd meters te
verplaatsen.
INDIEN IJ de winiersport „en familie"
wilt beoefenen is het echter beter, het
oog niet al te hoog te richten, en 't bij
een vijftienhonderd meter te laten. Even
eens in Savoie zijn dan plaatsen als Les
Gets, Chatel, Villard-de-Lans of Notre
Dame de Bellecombe te noemen, die alle
maal even boven de duizend meters rei
ken. Nog wat dichter bij de zeespiegel
zal men moeten blijven wanneer men in
de eerste plaats op zijn rust is gesteld.
En rust plus sneeuw kan men dan vinden
in Combloux of Saint-Gervais, alle twee
alweer in de Haute Savoie gelegen. Voor
sneeuw plus mondain vertier, kan men
in het bijzonder in 't reeds genoemde Me
gève terecht, alsmede in Courchevel.
We zeiden het al: aan keuze dus geen
gebrek. En wanneer u een gipsbeentje ris
keren durft, dan wensen wij u graag veel
zon, sneeuw en gezondheid toe bij uw ko
mende verblijf in de Franse hoogten.
Ds. Eddy Botha, predikant van de
Nederduits Gereformeerde Kerk van
Johannesburg (Zuid-Afrika) heeft de
fiolen van zijn toorn uitgestort over
de bikini. Hij betoogde dat deze
schamele kledingstukken zowel uit
christelijk oogpunt als esthetisch be
zien verwerpelijk zijn: „Ik heb nog
nooit zoiets lelijks gezien als een
meisje in bikini aan de rugkant. Als
zulke meisjes zichzelf konden zien,
zouden ze iets behoorlijks dragen."
Een Zuidafrikaanse weekblad, dat
deze herderlijke uitlatingen citeert,
maakt daarbij de volgende aanteke
ning: „Dominee moet niet uit het
oog verliezen, dat elke medaille haar
keerzijde heeft
Advertentie
25. „Kalmeer, heren politie-ambtenaren", sprak de
zojuist binnengekomen bezoeker. „Er is een eind geko
men aan uw begrijpelijke bezorgdheid over deze jeug
dige delinkwent en zijn zakje met viezigheid. V moet
namelijk weten, dat ik niemand minder ben dan Docto
randus Hogendunk, bekend paedagogisch consulent hier
ter stede; en dit manneke Panda is een van mijn
kleine patiëntjes, vat ge? Horend, dat hij weerom door
de politie gevat was, in flagrante corpus (om met de
Ouden te spreken), ben ik hier onmiddellijk heen ge
ijld „Niet waar! Niet waar!" riep Panda. „Jij
bent Hij had willen zeggen: „Jij bent Joris Goed-
bloed", en daar kon hij wel eens gelijk in hebben, maar
de spreker legde hem met een gebiedend gebaar het
stilzwijgen op en gelastte: „Zwijg, brutaaltje! Doe die
afval weer in de zak en laat het aan uw opvoeders over
deze zaak te regelen. Zo ziet ge maar", ging hij voort
tot de beide agenten, „dat ik met dit baasje heel wat te
stellen heb. Altijd praatjes, altijd jokken, geen respekt,
en altijd thuiskomen met gevonden viezigheid. Maar
wees gerust, heren; met een strenge vakopleiding in de
putschepperij kunnen we nog wel een nuttig lid van de
maatschappij uit hem maken. Laat u dit geval maar
gerust over aan mij, als gediplomeerd opvoedkundige!"
Nu, dat wilden Brigadier Louterwacht en Agent van
Griepen wel, want ze wisten met het hele geval eigen
lijk niet veel raad.
Toen in 387 voor Christus
Gallische troepen Rome be
legerden,' hebben volgens de
overlevering ganzen de stad
gered. De Romeinen waren
teruggeslagen op het Capi-
tool, een der zeven heuvels
waarop Rome is gebouwd.
Hier bevond zich onder meer
de tempel van de godin Juno,
met de ganzen die aan haar
waren gewijd. Zij alarmeer
den met hun gegak en ge
schreeuw de Romeinen voor
een nachtelijke verrassings
aanval van de Galliërs, die
daardoor op het laatste mo
ment kon worden afgeslagen
Het munitiecomplex „De
Krom" van de landmacht bij
Noord wij k is geen Capitool en
een nachtelijke verrassings
aanval hierop is op zijn zachtst
gezegd, hoogst onwaarschijn
lijk. Maar het alarmsysteem is
precies gelijk aan dat wat de
oude Romeinen in het geweer
bracht: ganzen. Dikke, vette
boerenganzen, die bij de nade
ring van iedere bezoeker de
kop in de lucht steken en een
door merg en been gaand ge
schreeuw aanheffen.
Die ganzen zijn er niet toe
vallig. Zij waren de „werkers
van het eerste uur", toen in
1957 de legerleiding besloot 'n
proef te nemen met ganzenbe-
waking. Deze proeven zijn uit
muntend geslaagd en allengs
uitgebreid. Kortgeleden is door
de minister en de generale
staf beshst, dat de ganzenbe-
waking zal worden uitgebreid
tot alle militaire objecten die
zich daartoe lenen. De ganzen
van het depot De Krom heb
ben een deel van de nakome
lingen geleverd die nu op an
dere mil.taire terreinen, op
forten en afgelegen opslag
plaatsen éls een levend, be
trouwbaar en nimmer falend
alarmsysteem fungeren.
De man die de proef met de
„Verboden toegang" staat er met koeien van letters op dit mili
taire object. De ganzen achter het hek zorgen wel dat het
verbod gerespecteerd wordt.
ganzen is begonnen en heeft
voortgezet, is de heer J. W. G.
Vleming, coördinator „Objec
ten Beveiligingssystemen en
-Middelen" bij de staf van Ne
derlands territoriale bevel
hebber. Vermoedelijk is hij
vaak achter zijn rug voor gek
verklaard, als hij met zijn
ganzen aankwam. Maar hier
zijn de feiten: Honderdtallen
militaire objecten, verspreid
over heel Nederland, moeten
bewaakt zijn en blijven. Veel
al zijn het vrij kleine, afgele
gen opslagplaatsen, eenzaam
in de polder of op de hei. De
bewakingstroepen van het re
giment van Heutsz, dat hiertoe
de mensen moet leveren, staan
dan voor een eentonige, geest
dodende taak. Er gebeurt vrij
wel nooit iets, er is geen en
kele afleiding en toch moeten
zij dag en nacht de zaak be
waken.
De ganzen leiden daar niet
onder. Die vervelen zich nooit,
want een goede ganzenbewa-
king bestaat uit drie echtpa
ren, die het continu druk heb
ben met ruzie zoeken, elkaar
het hof maken, nestelen, broe
den en eten zoeken. Van april
tot november verstrekt het
rijk geen ganzevoeding: zij
moeten dan zelf hun kostje
opscharrelen. Een gans graast
als een koe en spaart het rijk
dan nog geld ook, want het
gras op het fort hoeft niet ge
maaid. Zijn de dieren aan hun
gebied gewend, dan is het hun
territoir geworden en bewa
ken zij het met de grootste
zorg.
Iedere indringer, iedere at:-
to die bq het hek stopt, bt
speurt de gans met zqn fijns
gehoor onmiddellijk: de kop
gaat omhoog, snerpende gelui
den verscheuren de stilte. „Dat
mist nooit", zegt de heer Vle
ming tevreden. „De bewaker
die rustig op het terrein in
zjjn woning zit of slaapt (want
met het geld dat we door de
ganzenbewaking uitsparen
kunnen we een leuk huisje
neerzetten) hoort onmiddellijk
dat er iets loos is. Hij kan nu
gewapend en wel op onder
zoek uitgaan, dan wel alarm
geven via een lijn aan de
dichtsbjjzijnde kazerne".
Er zijn heel wat proeven
met ganzen genomen, eer het
begrijpelijke wantrouwen zak
te en plaats maakte voor be
wondering De gans heeft een
.actieradius" van 500 meter,
dat is niet veel minder dan
een goed afgerichte waakhond.
Dat betekent dat hij op zulk
een afstand al alarm slaat
voor indringers. Hij kan dus
een flink stuk terrein bewa
ken, theoretisch wel 50 hec
tare. Maar het leger gebruikt
hem veelal op kleine objecten,
bij voorkeur forten.
Het instinct dat de gans
alarm doet slaan, is de waar
schuwing die hij zijn wijfje
geeft voor mogelijk gevaar.
Dit instinct werkt feilloos, het
hele jaar rond.
De ganzen besparen het rijk
nu al tienduizenden guldens
per jaar, terwijl in de proef
periode toch niet meer dan
vijftig van deze dieren actie
ve dienst deden. De heer Vle
ming gaa' er binnenkort opuit
om hun gelederen flink te
versterken. Hij schat en
niet aan de hoge kant dat
zij straks verscheidene mil
joenen per jaar aan bewa-
kingskosten in de defensiekas
kunnen houden.
De rijksganzen zijn zich van
hun militaire waarde niet be
wust. Zij schommelen maar
wat rond en zoeken eten.
Vliegen is er voor hen niet
meer bij, want zij zijn zorg
vuldig gekortwiekt. Zwemmen
doen zij nog wel; er moet al
tijd wat water op hun terrein
;ijn, al is 1 "en kleine
vijver
Iet Ne jeriment
jo»'1 si;u ote aan-
icht getri militaire
itoritejte landen.
Want ons de enige
Navo-partm .anzen in
militaire dienst heeft De Ne
derlandse legerleiding neemt
de uitdrukking: „zo dom als
een gans" niet meer in d«
mond.
eke
:as-
ein,
ias-
