Johnson is een man van heel
ander formaat dan Kennedy
Oude" mannen als Acheson
en Cohen zouden tot zijn
raadslieden behoren
Westduitse regering wil
gat maken in „de" muur
Actie „Europa 1, 2, 3" in de
Europahal ingeluid
KUIPERS
Bisschoppen ontvangen
bepaalde bevoegdheden
ii i« i r übLnnmi i
APARTHEID
Fa. B. ENGELENBERG
Grote kredieten aangeboden in ruil
voor meer vrijheid voor Oostduitsers
Prinses Beatrix was ook aanwezig
Turkse regering
dient ontslag in
m
Conservatief geluid over de oecumene
Jongensinternaat
wordt verbouwd
i/ ii i n p p i i/ n n
DINSDAG 3 DECEMBER 1963
Grote misdaad
Nieuw tijdperk
ZIJLSTRAAT 97 HAARLEM
BRILLEN SPECIALIST
Timmerman
Prinses Beatrix
Teleurstelling
OFFICIëLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
„COMMANDANT" AUTOCLEANER
Van onze correspondent)
W ASHINGTON. Amerika is nog
niet bekomen van de schok, die de dood
van president Kennedy heeft veroor
zaakt. Veel is nog onzeker. Het onder
zoek in de moordzaak is niet voltooid.
Over de moord op Oswald dient nog
opheldering te worden verkregen. Ver
der is het nog niet geheel duidelijk welk
karakter Johnsons regime zal hebben.
Toch is het mogelijk, bij wijze van
tussentijds rapport, enige opmerkingen
te maken over wat er is gebeurd en wat
er thans te wachten staat.
Wat de moord op Oswald betreft is het
dé grote vraag: stond Oswald geheel- al
leen, of was hij betrokken tjü een kom-
plot? Men moet natuurlijk alle mogelijk
heden openhouden, maar ondanks allerlei
geruchten, overheerst tot dusverre de in
druk dat Oswald deze gruwelijke daad
alleen heeft beraamd.
Psychiaters zijn op grond van wat over
Oswald bekend is geworden van mening,
dat deze man geestelijke afwijkingen heeft
gehad, onder andere een sterke neiging tot
dramatisering.
In Amerika kan een mens wellicht ge
makkelijker tot zulk een daad komen dan
in West-Europa. Wapens zijn hier voor
iedereen en tegen lage prijs te koop. Bo
vendien is de gemeenschap in Amerika
minder hecht en minder gebonden door
traditie. Tal van groepen en individuen
passen moeilijk of niet in de samenleving.
Dat werkt excessen in de hand. Tenslotte
mag men niet vergeten dat de vele gru
weldaden die hier op het televisiescherm
worden vertoond, de mens enerzijds af
stompen voor wreedheid en anderzijds de
neiging tot geweld stimuleren.
Helaas is ook Oswald vermoord. Jack
Ruby, de man die deze tweede moord op
zijn geweten heeft, handelde misschien uit
een drang om zijn president te wreken. In
feite, beging hij een grote misdaad tegen
over zijn land. Hij heeft het recht in eigen
hand genomen. Dat is volkomen in strijd
met de sfeer van recht en orde waar
Amerika officieel in leeft.
Het blijft verstandig, ook voor deze Ruby
te blijven denken aan alle mogelijkheden.
Indien er van een omvangrijk komplot
sprake is geweest, kan zelfs deze Ruby
daarmee in verband staan of daarvoor
zijn gebruikt. Maar ook voor hém geldt,
dat tot dusverre alles er op wijst dat hij
een éénling was in zijn actie.
In het buitenland moet men zich uiter
aard afvragen: hoe is het mogelijk, dat
een buitenstaander tot Oswald kon door
dringen en hem om het leven kon bren
gen? Ook in dit opzicht is alles in Ameri
ka anders. Het behoeft natuurlijk met
..democratie" niets te maken te hebben,
maar algemeen stelt men hier een zo gro
te mate van openbaarheid zeer op prijs
en vagelijk wordt die openheid democra
tisch geacht.
Ook over de aard van het toekomstige
regime van Johnson is nog veel onzeker.
Eén ding staat vast: Kennedy was een
staatsman van allure, zeker Van zichzelf,
die strevend in een bepaalde richting
de moed had desnoods in te gaan tegen
de publieke opinie.
Johnson is een man van ander kaliber
en ander niveau. Hij is een patriottisch
politicus, die er zich zeer bewust van is
dat hij bij het Congres en bij het volk
succes kan hebben door te appelleren 'aan
de vaderlandslievende gevoelens. De mas
sa hoort graag dat, wat het reeds jaren
lang gewend is geweest te horen en, na
een koude oorlog van achttien jaren, klin
ken de leuzen uit die kille tijd nog steeds
heel vertrouwd in Amerika.
Het gevaar is niet geheel denkbeeldig,
dat Johnson nu en dan terug zal vallen in
de terminologie van het verleden. Dat kan
belemmerend zijn voor de lichte ontspan
ning tussen oost en west, die Kennedy,
vooral in het laatste halve jaar van zijn
leven, tot stand heeft gebracht.
Het heeft de aandacht getrokken, dat
Advertentie
Dean Acheson, weer adviseur
Acheson, Trumans minister van Buiten
landse Zaken, één van Johnsons intieme
raadgevers schijnt te zijn. Acheson heeft
zich ontwikkeld tot een theoreticus, die,
nog zeer sterk denkt in termen van derend zijn.
koude oorlog en zijn adviezen zouden be
denkelijk kunnen zijn.
Eenvoudig is het niet om de toekomst
te voorspellen. Een andere figuur die in
de laatste dagen meer op de voorgrond
getreden is, is Ben Cohen, één van de
(adviseurs van wijlen president Roosevelt.
Cohen is uitgesproken liberaal in zijn op
vattingen en is met name een strijder
'voor gelijke rechten van de negers.
Maar, hoezeer Acheson en Cohen ook
Imogen verschillen, zij hebben één ding
gemeen: hun leeftijd. Acheson is zeventig
ien Cohen 69. In het algemeen heeft Kenne-
idy zich met veel jongere, persoonlijke
raadslieden omgeven. Alleen reeds door
(zich tot ouderen te wenden, zal president
jJohnson de sfeer in Washington enigszins
idoen veranderen.
Meer dan Kennedy heeft Johnson ver
trouwen in de Senaat. Fulbright van Ar
kansas en Russell van Georgia. Beide se-
inatoren zijn bekwaam, maar vooral Rus-
isell is in vele opzichten conservatief. John
ison zelf is, sedert de burgeroorlog van
honderd jaar geleden, Amerika's eerste
jpresident die uit het zuiden komt en ook
in zijn staat Texas zijn veel conservatie
ven.
Maar nogmaals, de situatie is niet een
voudig. De tegenstellingen zijn niet zwart
en wit. De relatie tussen Johnson en Co-
hen kan bijvoorbeeld aantonen, dat John
son minder conservatief is dan men zou
verwachten van een man uit het zuiden.
Het beste dat men kan hopen- van zijn
regime is, dat juist deze figuur zuiverend
en verbindend zal kunnen werken in een
wereldmacht, die diep geschokt is en waar
de interne tegenstellingen soms orirustba-
BERLIJN (AP) De Duitse bondsre
gering heeft de regering van Oost-Duits
land opnieuw financiële kredieten aange
boden in ruil voor meer vrijheid voor Duit
sers om de Berlijnse muur te passeren.
Vice-kanselier Erich Mende herhaalde
het aanbod van een jaar geleden in een
redevoering op een vergadering van het
instituut van „het onverdeelde Duitsland",
een organisatie die naar de hereniging
van Duitsland streeft.
Mende noemde geen h dragen. Officieus
werd echter vernomen, dat het aanbod
tweehonderd miljoen mark bedraagt en
past in het kader van de handelsover
eenkomsten tussen de twee delen van
Duitsland. Dit bedrag zou gebruikt kun
nen worden voor investeringen of de aan
koop van verbruiksartjkelenc
Mende zei dat er geen voórwa'arcfèh aan
de kredieten zouden worden verbonden.
Wél wordt van de regering vati Oost-
Duitsland verwacht dat zij tekenen van
goede wil toont. Als voorbeelden noemde
hij: verzachting van de behandeling van
politieke gevangenen in Oost-Duitsland,
het geven van toestemming aan West-
Berlijners om vrienden en familieleden
aan de andere zijde van de Berlijnse
muur, in Oost-Berlijn dus, te bezoeken,
het ophouden met het schieten op vluch
telingen, die over de muur trachten
te vluchten, het geven van meer gele
genheid aan Oost-Duitsers om naar het
westen te reizen.
Mende weidde uit over dit laatste punt
en zei dat 1.200.000 Westduitsers dit jaar
in Oost-Duitsland zijn geweest. Daaren
tegen kregen slechts 1200 Oostduitsers van
hun regering toestemming om familiele
den in West-Duitsland te bezoeken. „De
ze verhouding van duizend op een is op
de lange duur onhoudbaar", aldus Mende.
Vroegere pogingen om voor de West-Ber-
lijners reisfaciliteiten naar Oost-Berlijn te
krijgen zijn mislukt, omdat de autoritei
ten van Oost-Berlijn blijven aandringen
op onderhandelingen voor een afzonder
lijk „staatsverdrag" met West-Berlijn.
Dit had tot doel: officiële erkenning voor
de Oostduitse regering en de communis
tische aanspraak dat West-rBerlijn geep
deel uitmaakt van de bomterepubliek en
dus als een afzonderlijk politieke eenheifl
moet worden behandeld.
-n-r- Tl-r-vrw..i--m trtr ,r-r.: --irrijptn >u
'4 jfeis; ito itf
„HARAMBIE". Een nieuwe yell voor een nieuwe actie, namelijk de actie „Europa 1,
2. 3 die maandagmiddag in de Europahal van het Amsterdamse RAI-gebouw is
ingeluid. Uit de kelen van de paar duizend voor het merendeel jeugdige aanwezigen
één of twee vertegenwoordigers(sters) uit alle Nederlandse gemeenten klonk het
„Harambie": „laten wij ons samen Inzetten, de schouders eronder, hup". Tot en met
5 mei zal de jeugd zich bezig houden met het „Europa 1, 2, 3": organisatie, innerlijke
kracht en dienstbaarheid aan de wereld, met andere woorden: meewerken aan de
Europese eenwording en hulp aan de ontwikkelingslanden.
De opdracht is dit te verwerkelijken doo;
middel van discussiegroepen, Euromark
ten, -bals, restaurants, -volksdansfeesten,
-correspondentie etcetera. Dit zijn een paar
suggesties die in het actieboek van de
initiatiefnemer, de Nederlandse Jeugd Ge
meenschap, worden gegeven.
..De actie is een teken van een nieuwe
tijd, die gestalte zal moeten krijgen door
de jeugd. Het is een teken van een nieuwe
mentaliteit waaruit de jongeren moeten le
ven", aldus de voorzitter van de N.J.G.,
ds. N. O. Steenbeek, in zijn openings
woord. Aan de aanwezige jonge buitenlan
ders gaf hij de opdracht mee in hun land
van „Europa 1, 2, 3" te vertellen.
De voorzitter van het Algemene Werk
comité „Nationale herdenking 1813-1963",
prof. dr. P. J. Bouman, met de hulp van
welk comité de actie tot stand kwam, wees
ttog oens- op de- uitspraak van .prinses
Beatrix, voorzitster van het comité, „te
rugzien-en vooruitzien". „Zo ook is het pro-
ANKARA (Reuter) Ismet Inonu, de
tachtigjarige premier van Turkije heeft
maandag bij president Cemal Gusrel het
ontslag van zijn regering ingediend. Hij
was hiertoe genoodzaakt doordat vorige
week twee partijen Nieuw-Turkije en
de Nationale Boerenpartij zich uit de
regeringscoalitie van drie terugtrokken.
Inonu's partij is de Republikeinse Volks
partij.
De twee regeringspartners verklaarden
de samenwerking te verbreken, omdat een
oppositiepartij, De Rechtspartij, zeventien
november bij gemeenteraadsverkiezingen
grote winst boekte.
De coalitie is zeventien maanden aan het
bewind geweest. President Gursel heeft
Inonu verzocht aan te blijven tot er een
nieuwe regering is gevormd.
Na 63 jaar is gistermiddag mevrouw
Anna Dendrincs-Strik (79 jaar) te
ruggekeerd in haar geboorteland.
De bejaarde vluchtelinge, die lange
tijd een armoedig bestaan heeft ge
leid, werd op Schiphol feestelijk in
gehaald door kinderen van een te
huis in Rotterdam, de geboorteplaats
van mevrouw Strik, waar ze nu een
plaats krijgt in het bejaardenhuis
„Simeon en Anna" van het r.k. paro
chieel armbestuur van Rotterdam.
Mevrouw Dendrinos liep, toen ze
zestien jaar was, met een Griekse
hotelhouder van huis weg. Zii en
haar man dreven tien jaar een loge
ment in New Castle en tenslotte op
nieuw een logement in Smyrna. In
1922 werd het echtpaar door de Tur
ken uit deze plaats verdreven.
Het geval van de Delftse timmerman
heeft heel wat aan het rollen gezet. Er
zijn al vragen in de Delftse raad gesteld
over de intellectuelen, die geen timmer
man in hun straat wensten en daarom niet
toestemden in een woningruil, die een be
woonster met deze timmerman wilde ple
gen.
Zelfs in België heeft het geval tot com
mentaren geleid, zoals dit in de GAZET
VAN ANTWERPEN:
„Geen gelijke tred met de menselijke
vooruitgang hielden de „deftige" flatbewo
ners in Delft, die zich verzetten tegen het
plan van een timmerman om in het zelfde
gebouw als zij een appartement te betrek
ken."
Het blad spreekt over „puriteinisme" en
noemt 'dit 'n inmenging in iemands parti
culiere aangelegenheden, zoals het alleen
tussen gereformeerde farizeeërs mogelijk
is: „Heer, ik dank u omdat ik niet ben
als dezen".
„Die Delftse deftigaards beseffen niet
hoeveel schade zij berokkenen aan de de
mocratie. Hun fanatisme is verwant met
dat van Little Rock en van de muur der
schande. Het is jammer, wij hebben altijd
van Delft gehouden vanwege zijn gemoe
delijke grachten, zijn carillon en de her
innering aan Vermeer. Wij zullen er nooit
meer kunnen stoppen zonder aan die dom
me intellectuelen te denken".
Een ander Vlaams blad, de STAN
DAARD, haalt minder overhoop dan de
muur der schande, gereformeerde farizee
ërs en Vermeer en spreekt kortweg over
.Nederland op zijn smalst".
In Nederland zijn er ook ettelijke com
mentaren verschenen. En ook daarin vindt
men verwijzingen naar de apartheid.
Zoals in de WAARHEID, waarin men
ingaat op de redenering dat het voor de
timmerman zelf beter is niet tussen intel
lectuelen te wonen:
„Waarom verzetten in Washington de be
woners van villawijken zich tegen de ves
tiging van negers in hun nabijheid? Om
dat zij iets tegen negers hebben? Die ver
onderstelling is even absurd als onjuist.
Hun weigering berust op diep medegevoel,
op het besef' dat een zwart gezicht zich
eenzaam, ja zelfs verloren zal voelen tus
sen zoveel witte."
Dat deze zaak heel hoog wordt opgeno
men blijkt ook wel hieruit, dat in verschil
lende bladen er op wordt gewezen, dat Je
zus ook een timmerman was. Zo schrijft
TROUW:
„ln Marcus 6:3 staat geschreven van
de Here Jezus: is deze niet de timmer
man? En deze had geen plaats, waar hij
het hopfd kon neerleggen. Apartheid."
Het PAROOL schrijft dat in Delft de
democratisering van de samenleving aan
sommige, in knusse ivoren torentjes ge
huisveste intellectuelen voorbij gaat. En
het Algemeen Handelsblad meent dat een
groep intellectuelen, behorend tot de elite
van de samenleving, niet als zodanig heeft
gehandeld.
„De intellectuele Delftenaren in verga
dering bijeen, hebben zich vóór alles als
buurtbewoners gedragen, en zodoende heb
ben zij de plank misgeslagen."
In de TELEGRAAF komt schrijver Jan
Mens ook met dit argument. En in de
T.V.-rubriek „Brandpunt" van de K.R.O,
werd de zaak met deze zin afgedaan:
„Over een paar weken is het Kerstmis.
Dan is het 1963 jaar geleden, dat toeval
lig ook een timmerman in huisvestings
moeilijkheden kwam".
Allemaal commentaren dus, die geza
menlijk een college vormen in het maken
van gedurfde vergelijkingen.
Een spotprent uit DE TIJD.
gramma ingedeeld", aldus prof. Bouman.
Hij besloot zijn toespraak met „Er moet
niet alleen met enthousiastme worden ge
werkt maar ook met belangstelling en ken
nis".
De secretaris-generaal van het Europe
se parlement in Luxemburg, mr. H. R.
Nord, sprak over de actie als „een typisch
kenmerk van detijd". Hij noemde de positie
van Nederland en Europa in de wereld
zo sterk veranderd dat er een nieuw tijd
perk is aangebroken. „Nederland is na de
tweede wereldoorlog teruggevallen op een
oude traditie, het sluiten van bondgenoot
schappen en actief deel te nemen aan de
De landelijke actieleider van „Euro
pa 1, 2, 3", Wim Bloemendaal, be
geleidt prinses Beatrix naar
haar plaats.
handhaving van de vrede in de wereld en
Europa. Zowel materieel als geestelijk heeft
Nederland iets te bieden", aldus mr. Nord.
Hij gaf de jongeren een motto mee dat wij
len president Kennedy sprak tijdens zijn
inauguratie, waarmee de belangrijkheid
van Europa werd aangeduid.
Na de sprekers werden de provinciale
leidsters en leiders aan prinses Beatrix
voorgesteld. Het programma was wat fees
telijk gemaakt door het optreden van de
jonge Israëlische zangeres Aviva Semadar
met liedjes uit Europese windstreken, le
den van het Scapino-ballet waarvan de so
liste Europa uitbeeldde en de balletgroep
Terpsichore, die met „Voetreis van hier
tot ver" folkloristische dansen uit onder
andere Polen, Israël, Joegoslavië en Grie
kenland liet zien.
Uit Turijn, Berlijn en Londen waren res
pectievelijk twee vertegenwoordigsters en
een vertegenwoordiger present die hun bes
te wensen aan de Nederlandse jeugd mee
gaven voor het welslagen van de actie in
heel Europa. Het jeugdappei werd onder
meer bijgewoond door de burgemeester van
Amsterdam, een vertegenwoordiger van het
ministerie van O. K. en W. en bestuursle
den van de N.J.G.
/T. 'y 'I JBrn^Oft if
(Van onze correspondent)
ROME De 79ste algemene congrega
tie van maandagochtend was tevens de
laatste van deze tweede zitting van het
concilie. Voordat de eigenlijke besprekin
gen begonnen, deelde de algemeen secre
taris mee, dat vandaag, nadat de pa
triarch van Venetië, kardinaal Urbani, zijn
herdenkingsrede zou hebben uitgespro
ken naar aanleiding van het vierde eeuw
feest van het concilie van Trente, aan de
vaders een speciaal pauselijk document
zou worden bekendgemaakt, getiteld pas
torale mimus (het herderlijk ambt), waar
in aan de bisschoppen bepaalde bevoegd
heden worden verleend.
Het was aanvankelijk de bedoeling dat
gisteren een boodschap van de concilieva
ders zou uitgaan aan alle rooms-katholieke
geestelijken ter wereld. Deze is echter
uitgesteld, omdat de tekst opnieuw zal
moeten worden geredigeerd wegens de ve
le opmerkingen die zijn gemaakt.
Na de mededelingen van de algemeen
secretaris, ging men verder met de be
sprekingen over het derde hoofdstuk van
hel schema over de oecumene. De eerste
spreker was kardinaal Ruffini, de aarts
bisschop van Palermo en een der meest
conservatieven. Hij ze; dat voorkomen
moet worden dat de gelovigen, die voor
het merendeel met voldoende op de hoog
te zijn, zich een verkeerde voorstelling
maken van de pogingen der rooms-katho
lieke kerk om met de afgescheiden broe
ders tot samenwerking te komen. Daar
om zou er eerst een algemene verkla
ring moeten uitgaan, ondertekend door al
le concilievaders, waarin zij er zich zeker
van verklaren dat Jezus Christus een en
kele kerk heeft gesticht, namelijk de ka
tholieke, apostolische, roomse kerk. met
als hoofd de paus. Die kerk is onfeilbaar
en zonder smetten. Er kan iets in haar
veranderen als gevolg van tijdsomstandig
heden, maar alleen die dingen die vanuit
hun aard veranderlijk zijn. Ook wil kar
dinaal Ruffini uitdrukkelijk in de door
hem voorgestelde verklaring opnemen dat
de omstandigheden die tot de afscheiding
hebben geleid, niet de schuld zijn van de
kerk, maar van de zonen der kerk, die
haar leer op onjuiste wijze hebben ge
ïnterpreteerd en haar vermaningen in de
wind hebben geslagen. Het is echter onjuist
degenen als onschuldig te beschouwen, die
in plaats van troost te zoeken bij de moe
derkerk, haar hebben verlaten.
Een andere spreker, bisschop Green van
Port Elizabeth, wierp de vraag op of de
bisschopwijdingen in de anglicaanse kerk
voor de rooms-katholieke kerk al dan niet
geldig zijn, een kwestie waarover onder
het pausdom van Leo XIII al eens ge
sproken is. Destijds werd vastgesteld dat
de anglicaanse bisschoppen voor Rome on
aanvaardbaar zijn, maar mgr. Green
meent dat men op grond van recente his
torische onderzoekingen wellicht tot een
andere beslissing kan komen. Hij
toonde zich wel wat erg optimistisch door
er thans reeds op aan te dringen dat er
een oplossing wordt gezocht voor het pro
bleem der gehuwde anglicaanse geestelij
ken die straks over zullen gaan naar de
rooms-katholieke kerk en hun taak willen
voortzetten.
Kardinaal Bea. de president van het se
cretariaat voor de eenheid der christenen,
zei in een slotbeschouwing, dat de discus
sies hebben aangetoond hoezeer de toe
standen in de verschillende landen uiteen
lopen. Het zal daarom nodig zijn dat de
bisschoppen er zelf voor waken dat zij
geen verkeerde wegen inslaan, want het
zal onmogelijk zijn van Rome uit nauw
keurige richtlijnen te geven.
Over negen maanden zal het concilie
worden heropend. Dan zullen de twee
laatste hoofdstukken van het schema over
de oecumene, dat over de joden en dat
over de godsdienstvrijheid, ter sprake ko
men.
TEL AVIV (AFP) De Israëlische pu
blieke opinie zal zeer teleurgesteld zijn
door het feit dat het concilie zich nog niet
heeft uitgesproken over de betrekkingen
tussen de rooms-katholieke kerk en de jo
den, aldus is de conclusie van een hoofd
artikel in een in Tel Aviv verschijnend
blad. „Meer nog dan wij moet de rooms-
katholieke kerk dit uitstel betreuren. Wij
hebben reeds negentien eeuwen gewacht,
en daar kan nog wel een jaar bij," aldus
het hoofdartikel dat de op de conciliever
gadering tot uiting gebrachte bezwaren te
gen de verklaring overigens een slecht te
ken vindt.
Advertentie
Doclstraat Haarlem Tel. 1J2J2
Het is niet juist dat er tot op heden aan
de verbetering van de huisvesting van het
rijksjongensinternaat te Amersfoort niets
is gedaan, antwoordt mr. Y. Scholten, d®
minister van Justitie, op de schriftelijke
vragen van het Eerste Kamerlid prof. dr.
mr. I. A. Diepenhorst (A.R.) over dit in
ternaat.
Hij deelt mee, dat in de loop van het
volgend jaar met de eigenlijke verbouwing
van het internaat zal kunnen worden be
gonnen. De plannen omvatten mede het
opknappen van alle groepslokalen en de
andere verblijven van de zogenoemde ge
sloten afdeling.
In het antwoord wijst min/ster Scholten
erop dat het internaat bevolkt wordt door
zeer moeilijk opvoedbare oudere jongens,
die „vaak agressief en vernielzuchtig"
zijn. Een te soepel optreden van de zijde
van de leiding is niet verantwoord, aldus
de bewindsman.
Het komt hem in beginsel dan ook niet
als onjuist voor dat bepaalde tuchtmaat
regelen worden getroffen, waarbij de be
scherming van de maatschappij ook een
zekere rol speelt.
