FILATELIE
Waar Parijs over spreekt
HOE IS HET
ONTSTAAN
Bridge
Nieuwe uitgaven
ZATERDAG 14 DECEMBER 196 3
Erbij
PAGINA ACHT
im Hf
W.CJWiï
Jit Éif
M. Mm Mm
Éi W, 8
B. Dukel
'MM. WM 'WW.
Dit woord: OPRUIEN
Dit woord: SCHELM
Dit woord:
OVERBODIG
Dit woord: GELDIG
INDONESIË. Ter gelegenheid van
de Ganefo-spelen, gehouden van 10 tot
22 november te Djakarta is een serie
van acht postzegels met verschillende
voorstellingen in omloop gebracht. De
waarden zijn: 1.25, 1.75, 4, 6, 10, 12, 25
en 50 roepia.
AUSTRALIË. Evenals in Engeland
en Nieuw-Zeeland is ook in Australië
een postzegel uitgegeven ter gelegen
heid van de opening van de Common
wealth Pacific Cable (COMPAC). Het
is een waarde van 2 sh. 3 d. (rood,
blauw zwart), die de wereldbol, waar
omheen de telefoonkabel loopt, als
mede golven afbeeldt.
JOEGOSLAVIË. Een serie van vijf
zegels is verschenen ter herdenking
van beroemde mannen op cultureel ge
bied uit de geschiedenis van Joegosla
vië: 25 din. Dositej Obradovitsj (1742
1811), schrijver; 30 din. Vuk Stefano-
vitsj-Karadzitsj (17671864), taal- en
spellingshervormer; 50 din. Franc
Miklosjitsj (18131891), filoloog; 65 din.
Ljudevit Ga j (18091872), schrijver;
100 din. Petar Petrovitsj-Njegosj (1813
1851), dichter
COMMUNISTISCH CHINA. Een
serie van vijf zegels naar aanleiding
van de Ganefo-spelen te Djakarta:
8 fen (rood) voetbal, 8 fen (blauw) dis
cuswerpen, 8 fen (bruin) duiken, 8 fen
(violet) turnen en 10 fen (rood en groen
marcherende sportslui van verschillend
ras met vlaggen.
ISRAËL. Op 16 december zal een
tweede serie met afbeeldingen van vis
sen uit de Rode Zee in circulatie wor
den gebracht (de eerste serie is in 1962
uitgegeven). De reeks bestaat uit de
waarden 2, 6, 8 en 12 ag., uitgevoerd in
veelkleur endruk.
GHANA. Mevrouw Eleanor Roose
velt (18841962) is herdacht door de
uitgifte van vier postzegels: 1 d., 4 d.,
6 d. en 1 sh. 3 d. De zegels brengen
haar portret in beeld en een vlam als
symbool van de mensenrechten, om
geven door een cirkel met woorden
„Defender of Human Rights Eleanor
Roosevelt".
HAÏTI. Ter herdenking van secre
taris-generaal Dag Hammarskjold (1905
1961) is een serie van vier luchtpost-
zegels verschenen in de waarden 0.20,
0.5O, 1 en 1.50 gourde. De zegels dragen
zijn portret en het embleem van de
UNO. Een souvenirvelletje, dat d,e
waarden 0.50 en 1.50 gourde bevat, is
eveneens verkrijgbaar gesteld.
MALEDIVEN. Een serie van vier
zegels is in omloop gebracht, die ge
wijd is aan de in dit jaar gehouden
wereldjamboree in Griekenland. De
waarden zijn: 2, 3, 25 larees en 1 rupee.
De zegels vertonen het embleem van de
Mdlediefse padvindersbeweging. Ze zijn
gedrukt in velletjes van 12 exemplaren
met randversiering bij Joh. Enschedé
en Zonen te Haarlem,
MALEISIË. Bij gelegenheid van de
negende parlementaire conferentie van
het Gemenebest zijn twee postzegels,
20 en 30 sen, uitgegeven. De zegels ver
tonen het Maleise parlementsgebouw.
Ze zijn in ruitvormige formaat uitge
voerd.
OOST-DUITSLAND. Onder het
motto „Niemals wieder Kristallnacht"
is een postzegel van 10 pf. (rood, geel,
zwart en grijs) uitgegeven, waarop een
brandende synagoge en de Davidster
met het woord „Jude", omwonden met
een ketting voorkomen.
TOGO. Vijftien jaar geleden werd
de Universele verklaring van de Rech
ten van de mens door de Algemene
Vergadering van de UNO aanvaard en
geproclameerd. Dit feit zal door de
Togolese posterijenwordenherdacht door
de uitgifte (op 10 december) van drie
postzegels. Het zijn een 0.50, 25 en 85 fr.
Tegen een achtergrond van het em
bleem van de UNO is een vlam als
symbool van de mensenrechten in de
vorm van het cijfer 15 voorgesteld.
BIEDEN.
Een der meest actieve verenigingen aan
de top van de Nederlandse bridgewereld,
is 'het Haagse Buitenhof. Niet slechts
gooien de spelers van het eerste team zeer
hoge ogen in de meesterklasse-competitie
voor viertallen, ook op ander gebied doet
de vereniging van zich spreken. In decem
ber organiseert Buitenhof een invitatie-
toernooi voor sterke Nederlandse paren,
welk evenement zeker een succes zal wor
den. Ook een „biedwedstrijd" werd door de
Hagenaars, in samenwerking met bridgers
uit Nieuw-Zeeland op touw gezet. Derge
lijke wedstrijden vereisen steeds de aller
grootste zorgvuldigheid van de samen
stellers en zelfs als die wordt betracht,
blijven er nog vaak genoeg oneffenheden
over waarover deelnemers met „andere"
biedmethodes dreigen te vallen.
Een uitstekend probleem van de bied
wedstrijd .was dit:
Zwart: 1, 6, 25. Wit: stuk op 8.
Wit aan zet speelt 8-2 en nu wint de
ene witte dam het steeds van de drie
zwarte stukken.
Dit gaat als volgt: 25-30 2x35 is uitge
schakeld omdat wit direct de lijn 4-36 in
beslag neemt. Dus eerste zet 6-11 2x16
25-30 16-43 30-35 43-34 1-6 en 34-7 wint.
Tweede variant: 8-2 1-7 2x16 25-30 16-43
30-35 43-49 6-11 49-44 11-16 en winst na
44-49.
Hier volgt een fraaie compositie van de
Haarlemse problemist A. P. de Zwart, op
dit moeilijke motief, waarmede hij in 1962,
in het door het Franse blad „La Patriote"
georganiseerd toernooi, de eerste prijs won.
A. P. DE ZWART (Haarlem)
CODOCCCCCOOCCCOC>TOOCOOCCODCODOCCCOCOCOCOCOCCCCCOOOCOOOOr
eens omdraaien. Gewoonlijk wordt in deze
rubriek de schaakkost parklaar opgediend.
Vandaag echter willen wij eens rust nemen
en de lezers aan het werk zetten.
Wij hebben vier eenvoudige, maar bij
zonder fraaie opgaven geselecteerd, ieder
met hun eigen verrassende pointes.
Het kenmerk van alle vier is: de macht
van het kleine en ligt dus geheel in de lijn
van .de kerstgedachte.
Geen oplosser zal zich aan de charme van
de winstgang kunnen onttrekken. Aan de
slag dus.
WEST
A 9 2
063
O A H 8 7 5 4
•f» 8 4
OOST
5
O AV 8 7 4 2
O B 9 6 3 2
7
West is gever, NZ kwetsbaar. West opent
met een ruiten gegeven is dat noord
doubleert, dat zuid in elk geval schoppen
biedt als hij dat laag kan doen en dat NZ
zo mogelijk tot vier schoppen komen.
Het probleem waarom alles draait is dus:
„Wat doet oost. nadat noord 't informatie-
doublet heeft gegeven?" Er zijn talrijke
mogelijkheden, van „pas" tot „vijf ruiten"
toe. Zowel redoubleren als ('t nogal naïeve)
passen, hebben het nadeel dat alle ruimte
ert tij.d aan de tegenstanders wordt ge
laten. Stel. dat. oost redoubleert zuid
biëdt een schoppen west zegt (misschien)
wel twee ruiten waarop noord tot vier
schoppen komt. Wat nu? Wanneer west
zijn ruitens herboderi heeft, mag oost aan
nemen dat er vermoedelijk geen verliesslag
in die kleur is. De kans dat noord (de dou-
bleerder) hartenboer heeft is groot bezit
west dus twee azen. dan kan slem in rui
ten een feit zijn. Wanneer west de ruitens
niet zou herbieden en na oosts redoublet
(en zuids schoppenbod) eerst maar eens
afwacht wat er verder gaat gebeuren, is
het bereiken van slem praktisch onmoge
lijk geworden. Evenmin zullen OW het
grote doel bereiken als oost na wests
doublet past: in de volgende biedronde
zal oost niet meer weten of hij een slem-
poging mag wagen. Het enige .juiste- prin
cipe met zulk een grillig spel als oost heeft,
is het onmiddellijk en zo duidelijk mogelijk
„omschrijven" van de spelkracht en kaart-
ver deling.
Niet beter kan dat hier geschieden, dan
door een bod van „twee. hgrten" na noords
doublet en het eventueel later steunen der
ruitens..liet bieden zou kunnen gaan: west
een ruiten - noord doublet - oost twee
harten - zuid twee schoppen - waarna
west, wetende een partner te hebben die
„distributioneel" niet onbemiddeld is, er
goed aan doet drie ruiten te zeggen. Ver
volgt noord met vier schoppen, dan kan
oost met vier Sans 'azen vragen: hoort hij
vijf' ruiten, dan stopt hij daar. Het ant
woord zal echter zijn „vijf harten" (twee
azen) en dat, is voldoende voor een goed
klein slembod. in ruiten.
Een slechtere opgave was deze:
ytooouooo?
Wit: Ke6, pion f4-f7-h7
Zwart: Kg7.
WEST
V B 9 6 4 2
C H 7 2
O 7 3
4» A 2
OOST
H 8 5
OV843
A 8 5 2
HB
De hoofdprijs was te behalen met een
eindcontract van twee of drie schoppen,
terwijl vier schoppen een karige beloning
kreeg. Zou west twee hartens en drie kla
veren gehad hebben, wat voor zijn bieden
geen enkel verschil kan maken, dan is vier
schoppen een prima contract. Ook als west
of oost de harten tien zou hebben, inplaats
van een kleine, heeft vier schoppen ruim
voldoende kans om geboden te worden. Het
is, zelfs met het meest geperfectioneerde
biedsysteem niet mogelijk dergelijke klei
nigheden vast te stellen. Zij, die met deze
OW-spellen op drie schoppen eindigden,
hebben alleen maar geluk gehad. Ik zou
niet graag willen, dat mijn teamgenoten
spellen van deze soort als regel onder de
manche bieden.
Filar ski
Bridsrevraag dezer week: Zuid:
A V 6 OH VB <>8743 V 4 2
Zuid gever, niemand kwetsbaar. NZ
spelen zwakke Sans zuid opent een
Sansatöut (12-14 punten) - OW passen -
noord biedt twee klaver (vraag naar hoge
kleur) - zuid twee ruiten (geen hoge vier-
kaart) - noord twee Sansatöut (11 a 12
punten) - wat moet zuid doen? Antwoord
elders op deze pagina.
Zwartr 1,-6. 7, 8, 12, 13, 14, 17, 24 25, 28,
30, 31.
Wit: 16, 23. 25, 32, 34, 35. 37, 39, 40, 41, 42,
44, 47.
Wit wint door: 1) 42-38 31x33. 2) 16-11
28x46. 3) 39x28 30x50. 4) 11x2 50x22. 5) 26-21
17x26 of 46x19. 6) 2-7 19x26. 7) 7x29x20x31
26x37. 8) 47-42 37x48. 9) 40-34 48x30.
10) 35x2.
De Kring voor Damproblematiek gaat
voor 1964 een wedstrijd organiseren voor
liefhebbers van damcomposities. Aan deze
wedstrijd kan door iedereen worden deel
genomen. Er wordt gecomponeerd in drie
groepen.
Groep A: Miniaturen. Maximaal elk
zeven schijven van elke kleur. Motief en
thema zijn vrij.
Groep B. Problemen waarbij een der
kleuren minimaal acht en beide kleuren
elk maximaal twaalf schijven mag be
vatten. In de problemen moet zwart tijdens
de ontleding een dam hebben gehad op
veld 25 of op 26.
Groep C. Problemen waarbij een der
kleuren minimaal dertien schijven moét
bevatten. De problemen moeten met zwart
rechtstreeks in de stand: zwarte sc-hijf op
35, witte dam naar keuze een der velden
2, 4, 13. 14, 15, 19, 24, 25, 26, 27, 32, 37, 38,
46 en 48.
De winnaar van het toernooi is tevens
..Probleemkampioen van Nederland 1964".
Inzendingen kunnen uiterlijk tot 31 maart
1964 worden ingezonden bij de heer ir.
J. Viergever, Fahrenheitstraat 64 b te
Amersfoort. Er zijn vele prijzen uitgeloofd.
Voor liefhebbers van eindspelcompositie
nog een drietai vraagstukken, die zeer ge
schikt zijn voor eindspelstudie.
LEO SPRINGER
Wit: Kf5. pion a7-b7-f6.
Zwart: Kf7.
Wit: Kb4. pion a6-b7-f7.
Zwart: Kb6.
DD^DDcoccocooooDoocoo6ooo6oOoooociDD5ooeoeob6oc
WM 'WM
mm mm
In de Spaanse stad Sarragossa leefde in
de zeventiende eeuw de dammer Juan
Carcla Canalejas. Hij ontdekte een eind
stand, die in de loop der eeuwen steeds
als motief voor de problematiek is ge
bruikt: een enorm aantal damcomponisten
uit alle landen hebben problemen op het
Canalejas-motief gemaakt.
Bovenbedoelde eindstand:
Zwart: dam op 1, stukken op 2, 6.
Wit: twee dammen op 43 en 50.
Wit speelt en wint.
1) 50-45 2-7 gedwongen. 2) 43-21 6-11 of
3) 21-16 en wat zwart nu ook speelt, de
winst volgt op de tric-trac-lijnen. Op 11-17
16-2 dwingt 1-6 2-11 en zwart staat ver
loren.
Dan twee stukjes ter oplossing.
Leo Springer. Zwart: dam op 4, stuk op 9.
Wit: twee dammen op 19 en 15, stuk op 47.
Kruiswijk. Zwart: dam op 20, stuk op 24.
Wit: twee dammen op 37, 48, stuk op 47.
Voor beide eindspellen, wit speelt en
wint.
•uajund gg uba pssnor use uba
ftzaq taq s^piepuo 'uauioq 3} uagejs iqoe
ubb uio uaAag uatuajqojd sjpz aip 'uaqads
uftz ra 'VS eo/A) uba pejjuoo aqftjapaj
;aq ut uagrpuia aj uajoqaq ZN soojsub^
;3{BBUItOA SBM pBJ^UOO-VS aIJP
S98 0I4» H V O i 6 S 01 8 H
:peq
pjooN uCtz ^fnufiqosjBBMUo uep jaaui jads
-pmz ;tp )aui aqouBui uaa ;aoui 'uapaiq usq
VS STJP uaa§ j\oz pjoou ua ijaaq uajund
Zl 1° II pjoou sjb sjiaz 'dooqjaAqn ap
jooa SaouaS paoS suaa ;aiu '}ia-qiBMq uaa
uba si pieeqjaiA agxua ap uaSBjsaiSuai
aqftpgout ubb qajqaS §i;s§ub uaa ijaaq
jadspmz ;aji 'uauiau uaAjnp uajeoui Suis
-stjsaq aip jajadspmz apaoS uaa [bz qao;
JBBUT uapaiq VS SI-IP u a a S uio 'uftz
Stpou jooa paoui ajaqaz uaa noz ja 'poqaqa
-Usui uaa jooa apuaopioA }ep st auoaqr ui
ua uapiBBq agoq ubb ua;und gg a;suiuma^
uauiBS uaqqaq ZN 'uapatq ua;aoui VS aTJP
pmz (bz uep 'auoaqjuaiund jbbui uaaqs
uaui jSioa :8BBJAaSpuq do pjooMjuy
Wit: Kc8. Pf6-h8, pion: d7-e7.
Zwart: Kg7, Pg5.
Voor alle opgaven geldt: wit begint en
geeft in drie zetten mat. De eerste drie
composities hebben behalve de koningen
slechts drie witte pionnen als materiaal en
vertonen niettemin een volkomen verschil
lend beeld. Wij wijzen erop. dat de pionnen
niet alleen tot dame, maar ook tot andere
figuren mogen promoveren en dat schaak
geven op de eerste zet geoorloofd is.
Oplossingen worden gaarne uiterlijk
3 januari a.s. ingewacht. De namen van de
vindingrijke inzenders zullen tegelijk met
de bespreking van de problemen worden
vermeld.
Veel genoegen en goede feestdagen!
DE MACHT VAN HET KLEINE
De komende feestdagen zullen vele van
onze lezers rustige uren bieden, welke zij
stellig voor een belangrijk deel gaan door
brengen in hun huiskamer.
Dat betekent gelegenheid tot eigen acti
viteit. Vandaar dat wij de rollen ditmaal
Mr. Ed. Spanjaard
„TRIOMFTOCHT VAN DE TECH
NIEK" door T. K. Derry en Trevor
I. Williams (Elsevier, Amsterdam).
In dit werk vindt de lezer een rijk
overzicht van die ontwikkeling der
techniek, van de oudste tijden tot het
begin van de twintigste eeuw, telkens
gezien tegen de algemene historische
achtergrond. In een taal die ook voor
niet-technisch geschoolde lezer altijd
volkomen begrijpelijk blijft, verhalen
de schrijvers hoe de mens in zijn voort
durende strijd tegen de natuur de zich
vrijwel dagelijks voordoende problemen
tracht op te lossen. Daarbij komen
achtereenvolgens ter sprake: de voed
selvoorziening, het maken van werk
tuigen, het bewerken van metalen, net
bouwen van huizen, het transport, de
communicatieproblemen, de oudste
energiebronnen, het begin van de che
mische industrie, de stoommachine, de
moderne verkeersmiddelen, nieuwe
bouwmethoden, steenkool, gas, aard
olie, rubber, de moderne chemische
industrie, textiel, aardewerk, glas, de
verbrandingsmotor, elektriciteit, de
drukpers, fotografie, bioscoop, de mo
derne landbouw en het conserveren van
voedsel.
Meer dan 300 tekeningen en 80 foto's
illustreren de tekst. Een in kleuren
uitgevoerd en eveneens geïllustreerd
beknopt historisch overzicht en een uit
voerige index besluiten het geheel.
(Vervolg van pagina 6)
Voor de tekst naar de drukker gaat,
wordt ze door twee uitgekookte advo
caten doorgelezen om te zien of ergens
misschien gerechtelijke gevaren zouden
kunnen dreigen. Ze kennen blijkbaar
hun taak en het wetboek op hun duim,
want van processen hoort men maar
zelden.
Wel komen er nog al wat protesten
binnen van prominenten, die door het
slijk zijn gehaald of van vorstelijke
personen of staatshoofden, wier eer
eveneens werd belaagd. De Gaulle's
Elysée wordt echter altijd met rust
gelaten en met sommige buitenlandse
hoven moet de directie van het edele
blad sedert kort een soort gentlemen's
agreement hebben afgesloten. Zo krij
gen de Belgische „Ici-Paris"-lezers nu
een eigen (gekuiste) versie onder ogen.
Zo heeft ook de ambassade van Perzië
te Parijs de hoofdredacteur alle vrij
heid verleend te schrijven wat hem te
binnen schiet over de sjah en de keize
rin. op voorwaarde dat hij geen woordje
kritiek zal leveren op het heersende re
gime. Aannemelijke voorwaarde, om
dat „Ici-Paris" als principe immers al
le politiek aan de laars pleegt te lappen.
„Tatou-Bruno" is de laatste Frans
man die nog het beroep van tatoeëren
mag uitoefenen. De staat heeft hem in
die functie officieel erkend en zijn
naam is in het Franse handelsregister
opgenomen. Met zijn laboratorium-ope
ratiezaal-op-luchtbanden reist hij de
Franse kermissen af en hij betrekt zijn
clientèle uit alle klassen, standen en
landen: Britse lords, Amerikaanse ne
gers, Franse matrozen en Arabische
seizoenarbeiders die hun armen, biceps
of borsten van de naam hunner gelief
de, hun geboorteplaats, dan wel van
een Walt Disney-poppetje of een Eiffel-
torentje laten voorzien.
Bruno, die twee-en-dertig jaar is,
heeft zijn vak in Nederland geleerd.
Met een elektrische naald wordt de
naam of de afbeelding eerst in de huid
gegrift, waarna kunstig de kleuren rood,
zwart, blauw, groen en geel worden in
gespoten. Een hart met twee doorboren
de pijlen en de namen van Jean en
Claire, of zelfs portretten der gelief
den. naar een pasfoto gekopieerd. Maar
er schijnen zich, op grond van die de
coraties later wel eens moeilijkheden te
hebben voorgedaan, en nu zoeken de
meeste klanten het daarom liever in
wat neutraler afbeeldingen.
Bruno, die 'n kunstenaar is, zou zijn
beroep niettemin best in de humanitaire
richting willen ombuigen. Hij zou wil
len dat iedereen het nummer van zijn
bloedgroep onder de oksel tatoeëren
liet, een verlangen, dat door een per
soonlijke ervaring wordt gemotiveerd.
Na een ernstig auto-ongeluk kon Bru
no's leven een paar jaar geleden slechts
worden gered doordat de chirurg op
't laatste moment in fraai kalligrafisch
schrift toch nog over die bloedgroep
van zijn patiënt werd ingelicht. In die
omstandigheden, meent Bruno terecht,
zou een ieder kunnen geraken. En daar
om zou een ieder ook Bruno's voor
beeld moeten volgen. En als enige wet
telijke beoefenaar van de tatoeage
kunst, houdt Bruno zich gaarne aanbe
volen om al die cijfertjes even op de
lijven zijner zesenveertig miljoen
landgenoten aan te brengen.
De Gaulle gejonast
KUNSTSCHILDER Bernard Lorjou
heeft weer eens moeilijkheden met de
Franse politie gehad. Dat overkomt
hem regelmatig. Lorjou kent vooral
twee koppen van jut, waarop hij voort
durend meent te moeten timmeren: zijn
abstracte kunstbroeders en generaal De
Gaulle. Vlammende en zelfs provoce
rende vlugschriften heeft hij tegen de
abstracten en tegen kuituurminister
André Malraux (die hij van „actieve
medeplichtigheid" beschuldigt) ver
spreid, wat hem al een paar maal in
aanraking met de rechter bracht. Maar
zijn laatste stunt was toch weer tegen
het staatshoofd zelf gericht.
Op de jongste „salon der onafhanke-
lijken" had Lorjou een gigantisch doek
ingezonden, waarop de generaal stond,
of heter lag, afgebeeld, terwijl hij door
een stel officieren werd gejonast. Het
werk werd direct uit de expositieruim
te verwijderd, maar Lorjou wist raad.
Terstond huurde hij de langste rijnaak
die in geheel Frankrijk was te vinden,
richtte het in als een drijvende exposi
tie voor het geweigerde schilderij en
voer daar toen triomfantelijk de Seine
mee op en af. Er moesten heel wat
wetsartikelen worden nageplozen voor
dat de politieprefect zich gerechtigd
achtte, dit politiek-picturale spelevaren
te verbreken. Maar toen hadden, tot
zoete voldoening van Lorjou, reeds tal
loze Farijzenaars zijn laatste oeuvre
gezien.
Van het werkwoord opruien ko
men allerlei vormen voor: opruiden,
opruiten, oproden, oprooien. De oer
betekenis is: de grond door hakken,
graven en spitten omwoelen. Natuurlijk
is o p-r uien een samenstelling van
ruien, dat in de vorm r u d e n dialec
tisch nog wordt gebruikt voor: een wa
ter van planten en onkruid zuiveren.
Opruien kan dus ongeveer door o p-
woelen, naar boven halen enz. wor
den vertaald. Daaruit vloeit voort de
betekenis: oprakelen, sluimerende
krachten in beweging brengen, aanzet
ten, ophitsen. Dit is de huidige beteke
nis. Meestal gebruikt men opruien
in verband met groepen mensen, gol
ven e.d. en ophitsen van indivi
duen.
Het eigenaardige van woorden als
schelm, boef, deugniet enz. is dat
zij zowel in ongunstige als in gunstige
zin worden gebruikt. Schelm is zo
wel: schurk als: guit, schalk. De eigen
lijke betekenis is beslist zeer ongunstig,
want eigenlijk betekent schelm: kreng,
aas. Het woord is verwant met
schimmel in de zin van: plantjes
die groeien op organische stoffen in een
vochtige omgeving (schimmel: wit
paard is trouwens hetzelfde woord,
want het haar van zulk een paard is
aan de uiteinden wit en de tekening
doet aan schimmelgroei denken).
Het woord schelm hangt ook sa
men met het werkwoord verscha
len: geur en kracht verliezen. Daarbij
hoort in het middelhoogduits: schal,
dat betekende: laf, flauw.
In het Middelnederlands komen
0 v e i b o d i g en het synonieme o r-
bodig voor in de betekenis: bereid
vaardig, Duits erbötig. Er is dus
samenhang met het werkwoord b ie -
den, Duits bieten, maar in het
Nederlands is de betekenis van het
woord sterk gewijzigd. Nog in de 17de
eeuw kon men een brief eindigen met:
uw onderdanige, overbodige en
gehoorzame dienaar, maar weldra
werd het woord gebezigd in de zin van:
royaal, overdadig kwistig. En uit die
betekenis vloeit die van: meer dan no
dig. overtollig natuurlijk gemak
kelijk voort. In dit laatste woord schuilt
een vorm van tal, aantal, dat weer
samenhangt met het werkwoord t e 1-
1 e n. Vroeger bestonden ook over-
tellig en oveitallig.
Ge 1 d i g is afgeleid van het werk
woord gelden en gelden hangt na
tuurlijk samen met geld. De oudste
betekenis van geldig is dan ook:
kostbaar, rijk, vermogend. Uit de be
tekenis waarde hebbend vloeit
voort die van: wettig, van kracht
zijnde. In het bijzonder gebruiken
wij het woord in toepassing op plaats
bewijzen, toegangskaartjes e.d. Ook
spreken wij van een geldige reden
en van geldige bewijzen. In
deze zin wordt ook het woord gel
dend gebruikt. Er zijn algemeen
geldende wetten.
Schertsend worden geldig en gel
dend ook wel gebezigd in de beteke
nis: geld opbrengend. Tot het huwelijk
met deze weduwe heeft hij zich door
zeer geldige redenen laten leiden,
schrijft Van Lennep.
