Paul Hindemith overleden
Italië eert Belli, de dichter van Rome
DE PROGRAMMA'S
Voorstellingenreeks van
„Oliver" gestaakt
Behan weer in ziekenhuis
Zweedse censuur verbiedt
film van Sjöman
TELEVISIE
MAANDAG 30 DECEMBER 1963
7
b'
Sas Buiige
Rigoletto
„DE DICHTER VAN ROME", dat fclWkt MfTéfflketje
vreemd. Rome, zo is men geneigd te zeggen, zal toch wél
meer dan één dichter hebben gehad. Natuurlijk is dat waar,
hoewel het kenmerkend is voor de Eeuwige Stad, dat hier
talloze grote kunstenaars hebben gewerkt (Rafael, Michel
angelo, Bernini, maar ook Ovidius, Vergilius, Martialis) maar
dat slechts weinig grote mannen binnen de muren geboren
zijn. In ieder geval „de dichter van Rome", dat kan u iedere
Romein vertellen, is Giuseppe Gioaccino Belli. Hij leefde
van 1791 tot 1863 en zijn verzen leven in de volksmond voort,
Fraaie rakker die later als pauselijk
censor Verdi s Rigolettoverbood
John Hollingsworth t
nabeschouwingen
Het weekeinde
1963: ANOERHALFMILJOEN BEREIKT!!
UOüA
eoo -
jbhI
J
De radio geeft dinsdag
T el evisie programma
Bassist J an Oven verlaat
Dutch Swing College Band
Paul Hindemith, de bekende, In Duits
land geboren Amerikaanse componist, is
zaterdag in een ziekenhuis in Frankfort
aan een afwijking in de bloedsomloop
overleden. Hindemith is 68 jaar geworden.
Hij behoorde met Bartók, Schönberg en
Strawinsky tot de grote „moderne klas
sieken" die aan de muziek van onze tijd
een gezicht gegeven hebben. Alle vier
moesten zij voor de politieke terreur tus
sen 1933 en 1945 naar Amerika uitwijken.
Van hen is alleen de één-en-tachtigjarige
Strawinsky nog in leven. Hindemith ver
trok in 1938 uit Duitsland waar het wer
ken hem onmogelijk gemaakt werd door
de haatcampagne van de nazi's tegen
„Entartete Kunst". Van 1940 tot 1953 was
hij docent aan de Yale universiteit, daar
na verdeelde hjj zijn tijd tussen de Ver
enigde Staten en Europa waar hij o.a. te
Ziirich compositiecursussen gaf. Ik her
inner me van hem een ga.st-optreden als
dirigent bij het Concertgebouw, waar hy
zijn pianoconcert en een symfonie leidde.
Een vrij kleine, zware man die met onver
stoorbare regelmaat het orkeet eer tak-
teerde dan dirigeerde.
HIJ WAS EEN TYPE van de muzikale
handwerksman naar Middeneuropees mo
del, aangepast aan de situatie van onze
tijd. Zou men zijn stamboom willen op
stellen, dan zou men voor de oorsprong
daarvan moeten verwijzen naar meesters
der koorpolyfonie als Heinrieh Isaac en
Ludwig Senfl, om via de vernieuwer der
protestantse kerkmuziek Heinrieh Sehütz
en het culminatiepunt Bach terecht te
komen bij Brahms en Reger. In zoverre
deze laatste twee het romantisch ideaal
vertegenwoordigen, vindt men hun sporen
niet terug, maar in zoverre zij zochten
naar een hechte, onversierde constructie
des te meer. Met het prototype van de
zeventiende- of achttiende-eeuwse stads-
of hofmuzikant, meester op vele wapenen,
was Hindemith verbonden door zijn veel
zijdigheid. Hij was een volleerd kamer
muziekspeler (violist en altist, in de laat
ste functie aan het Amar-kwartet dat in
de jaren na Wereldoorlog I bekend was,
en waarvan ook onze landgenoot Maurits
Frank deel uitmaakte), een veelgevraagd
dirigent en een pedagoog van gezag. Als
zodanig zocht hij voor de muziek, die
omstreeks 1915 op een dood spoor van
subjectiviteit en „Weltschmerz" gekomen
was, naar een nieuwe werkbasis. De uit
komsten formuleerde hij in „Unterweisung
im Tonsatz", een driedelig leerboek. Hij
ontwikkelt hierin een soort logica van het
harmonisch verloop, uitgaande van de
spanningswaarde der accoorden met hun
boven-harmonischen. Vooral in zijn latere
Amerikaanse jaren heeft deze theorie veel
crhnnl PPtnaalrt
NIET ALLEEN DOOR ZIJN belangstel
ling voor methodische vraagstukken, ook
door zijn enorme produktiviteit heeft Hin
demith een oude traditie weer opgenomen.
Hij doorbrak eens en voor altijd de op
vatting dat de componist de slaaf van de
inspiratie is, die hij maar heeft af te wach
ten. Hij begreep dat men alleen met wer
ken en nog eens werken de deur voor de
muze openhoudt. Hij stond klaar om te
componeren wanneer daarnaar gevraagd
werd. Wèt er gevraagd werd leek hem vrij
onverschillig te zijn. Hij schreef voor
mechanische piano's, voor mechanisch
orgel, voor trautonium (een elektronisch
instrument), sonate's voor alle soorten
blaasinstrumenten (óók fagot, óók trom
bone, en een sonate voor vier hoorns),
„Konzertmusik" voor houtblazers, een
andere voor koperblazers en twee harpen,
en zelfs een sonate voor contrabas. Hij is
een voorloper geweest van het tegenwoor
dige streven om de jeugd actief bij de mu
ziek te betrekken. Vooral in de jaren vóór
1933 schreef hij een groot aantal werken
voor de amateuristische muziekbeoefening.
Zijn algemene gezichtspunten over de ver
houding van musicus en maatschappij
heeft hij neergelegd in de studie „A Com
poser's World".
IN DEZE KORTE OPSOMMING van
activiteiten bleef heel veel nog ongenoemd.
Zoals het uitgebreide pianowerk „Ludus
Tonalis" dat in twaalf preludes en fuga's
alle kunstgrepen van Bach's „Wohltémpe-
riertes Klavier" in Hindemith-se trant aan
de orde stelt. Of zijn pogingen, in dé
periode tussen de twee wereldoorlogen, om
de opera nieuw leven in te blazen met de
zogenaamde „Zeitoper" over gemengde
berichten, een genre dat alleen door de
„Dreigroschenoper" van Brecht en Weill
de tijd heeft kunnen overleven. In 1936
vertoefde Hindemith juist in Londen toen
koning George V overleed. Op verzoek van
de BBC schreef hij binnen 24 uur een
„Treurmuziek" van tien minuten voor Alt-
V-.. V-uV.'
'- -I
X*. ..V'!
Van de musical „Oliver" zal op nieuw
jaarsdag de laatste voorstelling worden
gegeven. Dit is het resultaat van langdu
rig overleg tussen de financiële deelheb
bers in deze theaterproduktie weik over
leg de afgelopen nacht een einde nam. Na
een speeltijd van zes weken in het Luxor-
theater te Rotterdam, waar de voorstel
lingen wegens geringe publieke belangstel
ling vroegtijdig werden afgebroken, ging
„Oliver" op 6 december Jl. naar het City
theater te Amsterdam.
De producers hadden een stille hoop hier
enige maanden te kunnen spelen om daar
na nog enkele maanden op tournee te gaan
door het land. De resultaten in Amster
dam bleken dusdanig beneden alle ver
wachtingen dat nu is besloten voorgoed te
stoppen en ook af te zien van de tournee
door de provincies.
„Oliver", een musical van Lionel Bart,
die in Londen en New York reeds enkele
jaren volle zalen trekt, is door de Neder
landse critici zeer goed ontvangen. Met
name Johnny Kraaykamp en de cabare
tière Nelly Frijda vielen op door sterk
spel.
Het verhaal van de musical is vrij so
ber en het heeft kennelijk niet de gróte
massa aangesproken, waaruit de Snip
en Snaprevue en destijds „My fair Lady"
het publiek aantrokken. Opvallend was dat
op tweede kerstdag, toen alle schouwbur
gen en bioscopen, Carré (Toon Hermans)
n RAI-gebouw (IJsrevue) tot de laat
je stoel waren bezet, Oliver in twee voor
stellingen weliswaar 3000 mensen trok,
maar niet was uitverkocht.
Het feit, dat in de maand januari wei
nig wordt uitgegaan, zal hebben bijgedra
gen tot de beslissing met „Oliver" te stop
pen. Over de financiële resultaten in de
afgelopen drie maanden bewaren de pro
ducers het stilzwijgen.
Paul Hindemith als diriaent
viool en strijkorkest. Terwijl hij compo
neerde in een volkomen geïsoleerde studió,
schreven copiïsten de partijen uit naar
mate de partituur vorderde.
Was hij behalve een weergaloos vakman
ook 'n componist van blijvende betekenis?
Dé tijd zal het leren Zou ik persoonlijk een
keus moeten doen uit dat deel van zijn
werk dat hier bekend geworden is, dan zou
ik noemen de symfonie „Matthis der
Maler", de „Symphonische 'Metamorpho-
sen" (over een thema van Weber), en de
balletten „Die vier Temperamente" en
„Nobilissima Visione".
De tweede Duitse televisie-omroep
(„Zweites Deutsches Femsehen") heeft
ter herdenking van de grootmeester der
Italiaanse operakunst Giuseppe Verdi, die
honderdvijftig jaar geleden, op 10 oktober
1813 te Le Roncole bij Busseto geboren
werd, in het begin van december de op
voering van een van zijn beroemdste dra
matische werken: de opera „Rigoletto"
uitgezonden.
i De Nederlandse Televisiestichting heeft
ongetwijfeld de talrijke Nederlandse ope
ra-minnaars zeer aan zich verplicht door
zondagmiddag zorg te dragen voor een
heruitzending van deze opvoering, die op
telerecording werd geregistreerd. Ik hoop
alleen, dat verstandige ouders hun jonge
kinderen op deze middag geen ooggetuigen
hebben doen zijn van de ontwikkeling van
dit gruwelijke drama, dit onderwereld-pro-
dukt, dat als een weerzinwekkende con
centratie van primitieve instincten op het
scherm verscheen. Het gehele verhaal van
de rampzalige hofnar Rigoletto en van al
le figuren, die zijn leven moesten verduis
teren, zou allang in vergetelheid zijn ge
raakt, indien het niet door Verdi's drama
tische en typerende muziek de aangrijpen
de klankachtergrond had verkregen, waar
tegen het met al zijn verschrikkingen af
spelen kan.
De muziek is het medium, dat met ma
gische greep de toehoorders en toeschou
wers aantrekt en gevangen houdt en ze
ker ook bij deze uitzending gevangen heeft
gehouden dankzij de voortreffelijke opvoe
ring, die solisten, koor en orkest van de
Beierse Staatsopera van Verdi's werk heb
ben gegeven.
Over het geheel genomen was de ge
luidskwaliteit prijzenswaardig, al kon niet
steeds gezegd worden, dat de auditieve
en visuele indrukken uit eenzelfde actie
bron voortkwamen. Niettemin heeft men
kunnen vaststellen, dat de bariton Ernst
Gustein, die de hoofdrol vervulde, een
eminente zanger was met uitstekende ac
teurskwaliteiten, hetgeen trouwens ook
van de glanzend zingende tenor Cesare
Curzi, die de hertog van Mantua uitbeeld
de, gezegd kon worden. Goede indrukken
gaf bij hoogtepunten van haar niet steeds
even verdiept spel de sopraan Ingrid Pal
ier als Gilda. Voortreffelijk waren bij deze
opvoering de decors in hun treffende con
trastwerking van verbluffende feestglans
tot lugubere duisternis. De Italiaan Alceo
Galliera was de uitnemende dirigent, die
spel en muziek tot een indrukwekkende
eenheid samenbracht.
P. Zwaanswijk
De Ierse toneelschrijver Brendan Behan
ls hedenmorgen in een van de buitenwijken
van Dublin bewusteloos op straat aange
troffen.
De politie vermoedt, dat hij het slacht
offer is geworden van een wegpiraat. Be
han is ter observatie naar het Meath-
ziekenhuis overgebracht.
Later werd medegedeeld dat de toestand
van Behan slechts redelijk is, dat hij half
bewusteloos is en een spoedeisende opera
tie heeft ondergaan.
aYsbfl'iiffiTëf'öp 21 december van 1SS3 gestorveh was, maar
thans, honderd jaar later. Belli is een dichter, die ik met geen
andere zou weten te vergelijken. Zijn werk, althans dat deel
dat van litterair belang is, is voor de meeste Italianen en
natuurlijk ook voor buitenlanders, die Italiaans hebben ge
leerd, ontoegankelijk en onbegrijpelijk, omdat het geschreven
is in het meest platte, plébeïsche taaltje van de Romeinse
achterbuurten. Maar men vérgissé zich niet: Belli is een
dichter van een dusdanig formaat, dat in de Italiaanse taal
alleen Dante hem te boven gaat.
DÊ MEESTE ITALIAANSE DICHTERS, zeker in de periode tussen 1600 en
1900 zijn academisch en retorisch. Dit hangt samen met eigenaardigheden der
taal. Dante, Boccaccio, Petrarca, Macchiavélli luidden nu eenmaal in het dialect
van Florence, althans van Toscane, geschreven en zo werd dat dialect de schrijf
taal, die door de eeuwen heen zo goed en zo kwaad als het ging werd nagevolgd
van Triest tot Palermo. Het gevolg was, dat dichters en schrijvers die zich van
een of andere streektaal bedienden, de taal dus die zij zelf spraken, vaak betere
resultaten bereikten. Niet voor niets is de grootste toneelschrijver van dit land
Carlo Goldoni, en dan nog alleen wanneer hij schrijft in „de taal van Venetië".
OVER HET LEVEN van Belli weten
we niet zo heel veel. Zijn vader, een stug
man, was ambtenaar in pauselijke dienst.
Gedurende enkele jaren (1797 tot 1802)
had hij een hoge betrekking bij de doua
ne in Rome's havenstad Civita Vecchia.
Het gezin leefde toen in overvloed. Tot
de vader stierf aan cholera en Belli's
moeder, een opvallende knappe, levenslus
tige vrouw maar haar malaria lijdend
zoontje terugkeerde naar Rome, waar zij
zo arm was, dat zij naaiwerk ging ver
richten in voorname huizingen. De jonge
Belli zag zijn lot iets beter worden, toen
hij twintig jaar oud, particulier secreta
ris werd van prins Poniatowski; maar na
twee jaar verloor hij die betrekking omdat
hij al te galant omging met de minnares
van de prins. Daarop volgde een periode
van diepe armoede.
HIJ WOONT DAN in een Capucijner-
klooster en speelt ondergeschikte rolle
tjes in kleine schouwburgen. Maar in die
jaren begon hij verzen te schrijven in het
Italiaans, verzen zonder betekenis,
maar die hem toegang gaven tot de lit
teraire academies. In 1816 plotseling een
grote verandering: Belli trouwt de tien
jaar oudere, schatrijke weduwe van graaf
Pichi en voor de vorm krijgt hij een goed
betaald ambt van kardinaal Consalvi.
Maar al heel gauw geeft hij het werk op
en leeft op grote voet in het paleis Poli,
het enorme paleis, waar de Trevifontein
de voorgevel van siert.
Belli gaat nu veel op reis en terugke
rend ziet hij voor het eerst Rome met de
ogen van een vreemdeling, dat zonderlin
ge Rome van zijn tijd, een stad waar de
negentiende eeuw niet was doorgedrongen
en waar onder het meest fanatieke des-
John Ernest Hollingswörth, een vooraan
staande Engelse dirigent, is zóndagavond
in Londen overleden.
Hollingsworth kréég zijn opleiding aan
Bradford College en de Guildhall Muziek-
schóól in Londen waar hij in 1938 afstu
deerde. In 1937 had hij al als gast reeds
het Londens Symphonie Orkest gediri
geerd.
potisme een bovenlaag van schatrijke edel
lieden en niet minder rijke prelaten leef
den temidden van 'n halfverhongerde mas
sa analafabetén, een totaal middeleeuw
se gemeenschap in het door de Franse re
volutie grondig omgeploegde Europa. Te
vens hoort Belli voor het eerst wat de taal
van Rome is, het meest sappige dialect
dat men zich maar denken kan. En hij
besluit, met zijn eigen woorden, een monu
ment op te richten aan het plebs van Ro
me". En daarin is hij tenvolle geslaagd.
IN TIEN JAREN, van 1827 tot 1837,
schreef Belli..2279 sonnetten, waarvan
er ongeveer 2000 meesterwerken zijn. In
1837 stierf zijn vrouw en het enige wat
hem nog aan het leven bond was zijn zoon
tje Ciro.
Hij wordt steeds meer verbitterd, waar
aan ook de malaria, die zijn gezondheid
ondermijnde, niet vreemd zal zijn geweest.
In armoe vervallen, wordt hij.pause
lijk censor, de meest bekrompen censor,
die de kerkelijke staat ooit heeft gehad:
hij verbood b.v. Verdi's „Rigoletto" en
Rossini's „Mose". Ook zijn eigen werk
zag hij als „uiting van een verziekt brein"
en reeds in 1838 maakt hij een testament
op, volgens hetwelk de vriend aan wié
hij zijn sonnetten had toevertrouwd (zij
waren nooit gedrukt) verplicht was na
zijn dood alles te verbranden.
Gelukkig heeft men met die laatste wil
geen rekening gehouden en kort nadat
Rome in 1870 bij Italië was ingelijfd wer
den de sonnetten voor het eerst in druk
uitgegeven.
TIJDENS HET LEVEN van de dichter
circuleerden ze in handschrift en Sten
dhal weet ons te vertellen, hoe de dames
uit de hógere kringen van Rome de ui
terst obscene, maar naar men zegt lit
terair voortreffelijke sonnetten van eén
zekere Belli" lazen, hetgeen hem deed
twijfelen aan de oprechtheid van hun
preuts gedrag. Zijn die sonnetten obsceen?
Bij de eerste uitgave in acht delen wer
den „de ergste" verenigd in het laatste,
bijzonder dure deel.Wanneer men dat
doet, krijgt men inderdaad de indruk, dat
Belli een soort pornograaf geweest moet
zijn. Niets is echter minder waar. Hij
schreef precies zoals het volk spreekt en
het echte Romeinse volk. ook in onze da
gen, maakt een overmatig gebruik van
smerige en Ook van heiligschennende
woorden.
Dit betekent niet dat de Romeinen een
meer teugelóos leven leiden dan „het ge
mene volk" in andere steden en ook niet
dat de mensen niet religieus, of tenmin
ste bijgelovig zouden zijn. Het betekent
alleen dat zij, volkomen ongeletterd, hun
toevlucht nemen tot krachttermen. En hun
taaltje is bijzonder rijk, veel rijker
dan het Aulisch Italiaans; vooral
is het bijzonder beeldend. Belli heeft
dit gevoeld en op nooit overtroffen wijze
zich van die volkstaal bediend. Elk van
zijn sonnetten is tegelijk een genrebeeldje
en een stuk muziek.
VERTAALBAAR ZIJN die sonnetten
eigenlijk niet. Wij hebben in vroeger ja
ren wel eens pogingen gedaan om er iets
van weer te geven in het Jordaans. Maar
het is niet hetzelfde, omdat dit Romeinse
volk zo oneindig veel primitiever was en
bovendien voortdurend gebruik maakt van
kerkelijke uitdrukkingen en van verbas
terd Latijn. Een groot deel van de son
netten zijn vinnige aanvallen op de paus,
de kardinalen en andere prelaten; ten
minste dat schijnt zo. In werkelijkheid
gaat het om de doorgaans bijzonder gro
ve wijze, waarop ook in onze tijd het Ro
meinse volk over de hoge geestelijkheid
pleegt te praten, zonder dat daar ook
maar iets van antipapisme bij te pas
komt. In Belli's tijd, toen het lagere volk
voor een groot deel bestond uit knechts,
koetsiers en staljongens van de prelaten
en vrijwel ieder met het pauselijke hof te
maken had, was de toon nog veel vrijer.
Vooral Paus Gregorius XVI was het mik
punt van Belli's schrijnend sarcasme.
De N.C.R.V. begon haar taak, Ook weèr
eens een gezellige zaterdagavond te ver
zorgen, met „Dubbeldick" 'n terugblik van
tekenaar Dick Bruynesteyn en grappen
maker Dick van Bommel op het nu bijna
afgelopen jaar. Zoals gebruikelijk, presen
teerde de laatstgenoemde dit programma,
dat naast menige grappige vondst weer
een overmaat aan woordspelingen bevatte,
net iets te leutig. En het als kabinet beken
de meubelstuk werd jaren geleden veel
beter door Kees Stip in een jaarover
zicht van Folygoon benut, om een loop
je met het kabinet te nemen.
Alleronwaarschijnlijkst, maar toch wel
amusant waren de moeilijkheden, die Ar.
thur de man van Eva, ondervond, nadat
hij op een schone lentedag had toegegeven
aan zijn mannelijk verlangen naar vrij
heid en avontuur. Paul Cammermans en
Kitty Janssen kregen in deze aflevering
bijzonder veel steun van Bob Verstraete,
die heerlijk overdreven een niet bereisde,
van folder-teksten oververzadigde reis
bureau-employé typeerde.
In de stijl van de droog-komische com
mentator praatte tekenaar Wim Bijmoer
op zijn beurt de onderdelen aan elkaar
van het programma „Wat 'n wereld", dat
evenals de eerstgenoemde uitzending aan
grappigheid inboette door een gebrek aan
zelfkritiek van de makers. De vondst, on
der een of meer filmscènes een geheel
ander geluid te zetten, is bijvoorbeeld al
zo vaak toegepast, dat hij nauwelijks de
kans biedt, een „lachertje" te worden
Hetzelfde mag gezegd worden van het
trucje, waarmede de gag-men Molenaar
en Benavente wilden suggeren, in verga
dering te zijn met minister Luns, die dit
weekend weer een grote bron van inspi
ratie voor onze vaderlandse lol-tappers
was.
Van fantasie, geënt op de door sommige
Nederlandse t.v.-medewerkers zo gesmade
Duitse shows, getuigde de door Ruud
Keers geregisseerde aflevering van „Ca
priolen", een amusementsprogramma
waarvoor duidelijk en terecht een aardige
som gelds uitgetrokken was. Begeleid door
de goed spelende kostuum-orkesten van Pi
Scheffer waren Jenny Arean en Jacco van
Renesse weer op hun best; het optreden
van Jetty Cantor, die slechts één (maar
zeer mooi) liedje zong, was een surprise
en het was een genot, te kijken naar de
acrobatische verrichtingen van het dans
trio Rafall. Zijn vaak kostelijke mimiek ten
spijt, had Joop Doderer, met veel gewicht
aangekondigd als kampioen-doe-het-zelver
beter thuis kunnen blijven, om daar op zijn
vingers te slaan en het door hem in elkaar
geprutste boekenkastje te laten vallen.
De Amerikaanse film „Tijd en eeuwig
heid" liet zeer sterke voorbeelden zien van
maximaal vertragende opnamen, gemaakt
met de „high speed cgmera" en van lang
durige acties en processen (de wisseling
van dagen en nachten bijvoorbeeld), die
met één-beeld-opnamen in een enkele, zeer
korte filmscêne, werden vastgelegd. Aan
deze filmische bespiegeling werd aan de
hand van een nog nooit op t.v. vertoon
de fümtruc zeer aanschouwelijk de rela
tiviteit van het begrip tijd duidelijk ge
maakt.
De nationale jeugdkampioenschappen
biljarten en de nationale badmintonkam
pioenschappen voor de jeugd gaven de sa
menstellers van „Sport in Beeld" aanlei
ding twee keer naar Haarlem te komen.
Zij keerden van de Spaarnestad terug met
twee welverzorgde sportreportages, die het
in deze rubriek best deden.
Henk Elsink, wiens optreden voor de
VARA-t.v. tot dusverre niet zo erg succes-
Een nog niet aan het publiek: getoonde
film is door de doorgaans zeer soepele
Zweedse filmcensuur verboden voor ver
toning in het openbaar. De film is volgens
de censuur „grof en in schadelijke mate
opwindend". De essentiële delen kunnen
ook worden beschouwd als in tegenspraak
met de Zweedse wetten inzake overspel
en schending van de moraal, aldus de
raad voor de filmcensuur.
In het commentaar zegt de raad dat
de „beschrijving van de haat van een
aantal sadistische en vernielzuchtige mis
dadige jongeren hun brute, abscene taal en
hun verwrongen of nerverse daden met
name op de jeugd in de puberteitsleef-
tijd een uitwerking kunnen hebben die na
delig moet worden geacht."
Het betreft de film „491" van Vilgot
Sjöman, een leerling van Ingmar Bergman.
De titel is gebaseerd op het bijbelwoord
„gij zult uw broeder zeven maal zeventig
malen vergeven". „Daarna moet men nóg
eenmaal vergeven", heeft Sjoeman ver
klaard.
In de 52 jaar dat de filmcensuur bestaat
is dit de vierde film die volledig wordt
verboden. De jongste film van Ingmar
Bergman, „Tystnaden" (de stilte), is zes
weken geleden zonder coupures goedge
keurd, hoewel de critiek de film schokkend
noemde met het oog op de sex-scènes.
Sindsdien heeft een kwart van de Zweedse
bevolking de film gezien. „Tystnaden" zal
naar vijftig landen worden uitgevoerd.
Cijfers XlOOO
1300 -
1200-
1100-
300 -
700 -
B 00 -
I AANTAL GEREGISTREERDE
100-
300 -
T. V-ONTVAN GTOES TELLEN
kwortGlan Ji'.-1
t:.i ^j
63358
vol was, kwam aan het begin van het
avondprogramma zeer verdienstelijk op 't
scherm met het kleinkunstprogramma
„Tussen kaarslicht en vuurwerk", dat
overeenkomstig zijn titel irttiem, gezellig
en zo nu en dan ook wel amusant was.
De uitzending kreeg extra kleur en warm
te door het optreden van Esther Ofarim,
die haar faam, vorig jaar verworven bij
het Song-festival bevestigde en door Syl-
vain Poons, die in samenzang met Elsink
enige van zijn oude filmsuccessen zong.
Weer terug in eigen kring, het milieu
van ondeugende grappenmakende studen
ten, beviel Rinus Ferdinandusse ons aan
merkelijk beter dan in het programma „Zo
is het toevallig etc. etc." Dat stelden wij
vast tijdens de nieuwe aflevering van „K-
wartaal", waarin genoemde met zijn spot
ternijen en zotternijen, geïnspireerd op ac
tuele gebeurtenissen, ons weer menig keer
heeft doen lachen en glimlachen. Nog be
ter echter vonden wij dit keer het werk
van het hele gezelschap, dat o.m. op zeer
geestige wijze de moeilijkheden van de
K.V.P. bij de kabinetsformatie (Oh, Rom-
me, keer omme) en de profane, van wei
nig smaak getuigende kerstreclame van
een bekende soepenfabrikant op de korrel
nam. Dat Luns het ook hier weer moest
ontgelden (zou Ferdinandusse toch public
relations voor hem doen?) was te ver
wachten.
Het „Signalement" dat Henk de By uit
gaf van de nieuwste kunstvormen en hun
makers leerde ons in al zijn objectiviteit
wel, dat er heel 'wat veranderd is sinds
onze schooljaren, toen men ons trachtte
diets te maken, dat kunst iets met schoon
heid van doen had. Karei Appel is inder
daad nog maar een zeer orthodoxe artiest
vergeleken bij de heren de Ridder en
Schippers en alle andere vertegenwoordi
gers van de nieuwste stromingen, zoals
„pop art" en „nouveau réalisme". Om
maar niet te spreken van de „zéro"-
groep en het „high red center". Enfin,
gewaarschuwd door dit unieke „signale
ment" tellen wij voor twee.twee te
genstanders van kunst, die geen kunst
meer is.
J. Damshuizer
HILVERSUM I. 7.00 AVRO. 7.50 VPRO. 8 00
AVRO 19.00 VPRO. 21.00 VARA. 22.00-
0.30 AVRO 0.30—2 00 VARA.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgymnastiek.
7.20 Lichte grammofoonmuziek. VPRO: 7.50
Dagopening. AVRO: 8.00 Nieuws. 8.15 Program
ma-overzicht. Aansluitend: lichte grammofoon
muziek. 9.00 Ochtendgymnastiek. 9.10 De groen
teman. 9.15 Klassieke grammofoonmziek 9 35
Waterstanden. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Arbeids
vitaminen. 10.50 Voor de kleuters. 11.00 Voor
de zieken. 12.00 Licht instrumentaal kwintet.
12.20 Regeringsuitzending: Voor de landbouw.
12.30 Mededelingen b.v. land- en tuinbouw.
12.33 Engelse orkes. uuziek (gr.). 13.00 Nieuws.
13.15 Mededelingen, eventueel actueel of gram
mofoonmuziek 13.25 Beursberichten, 13.30
Lichte muziek en zang. 14.00 Voor de vrouw.
14.40 Licht Instrumentaal septet. 15.00 Pianore
cital: moderne muziek. 15.30 De geschiedenis
van een toneelstuk, literair klankbeeld 16,10
Licht instrumentaal trio en solisten. 16.30 Voor
de jeugd. 17.30 New York Calling, praatje. 17.35
Lichte grammofoonmuziek voor de jeugd. 18.00
Nieuws. 18,15 Eventueel actueel of grammofoon
muziek. 18.20 Pianoduo: lichte muziek 18.30 Ra
dio-volks-unlversiteit: De kunst tot communica
tie, door dr. G. J. Dippel. VPRO: 19.00 Oude
jaarsavond-kerkdienst. 20.00 Nieuws. 20.05 Klas
sieke. moderne, amusements- en jazzmuziek (gr
20.55 Dit jaar,... toespraak. VARA: 21.00 Twaalf
miljoen oliebollen op aardgas, een oudejaars
avondprogramma van Wim Kan. AVRO: 22.00
Metropole-orkest: romantische muziek. 22.15
Nieuws en mededelingen. 22.25 Oudejaars
avond-parade: lichte muziek en bekende melo
dietjes. 23.40 Even napraten over '63, Oude
jaarsavondbespiegeling. 23.55 Carillon. 24 00
Twaalfuurslag, gevolgd door klokgelui uit
Doetinchem en Straatsburg. Daarna: Nieuw
jaarswensen. 00.03 Europese successen van het
afgelopen jaar (gr.). VARA: 00.30-2.00 Muzikale
nieuwjaarswensen.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 KRO. 00.30-02.00
NCRV
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgengebed. 7.15
Lichte grammofoonmuziek. 7.55 Overweging.
8.00 Nieuws. 8.15 Strip voor de jeugd. 8.20 Lichte
grammofoonmuziek 8.50 Voor de huisvrouw.
9 40 Lichte grammofoonmuziek. 10 00 Voor de
kleuters. 10 15 Lichtbaken, lezing. 10.25 Klassie
ke grammofoonmuziek. 10.55 Moderne grammo
foonmuziek. 11.00 Voor de vrouw. 11.30 Lichte
grammofoonmuziek 11 50 Volaanvooruit, le
zing. 12.00 Angelus. 12 04 Lichte muziek. 12 30
Mededelingen t.b.v land- en tuinbouw. 12.33
Voor de landbouwers. 12.45 Platennieuws. 12.55
Katholiek nieuws of actualiteiten. 13.00 Nws.
13.15 Dtaaien maar!!! 14.00 Voor de plattelands
vrouwen. 14.10 Wlssewassen...: licht program
ma. (herhaling van zondag J.I.). 14.30 Als de
dag van gisteren, klankbeeld. 15.00 Klassieke
grammofoonmuziek. 15.10 Voordracht. 15.30
Voor de zieken. 16.30 U hebt voorrang' gods
dienstig programma. 17.00 Voor de jeugd. 17 45
Internationaal damtournooi Hoogezand. 17.50 Re
geringsuitzending Suriname en de Nederlandse
Antillen in 1PS3. door Zijne Excellentie Vice-
Minister-President Biesheuvel. 18 00 Voor de
ieugd. 18.20 Uitzending van de Boeren Partij:
Tot U spreekt de heer E. J. Harmsen. secreta
ris van de Boeren Partij. 18.30 Vrouwenkoor:
kerstprogramma. 18 50 Van klanten en wanten
weten, vragenbeantwoording 19.00 Nieuws. 19.10
Het tweede Vaticaans Concilie- terugblik op de
tweede zittingsperiode. 19 30 Lichte grammo
foonmuziek. (Om 20.15 SUS-mededeüngerO. 21.00
Reisoogst: zwerftochten door gedroomde en wer
kelijke werelden. 21.30 W.W.W.W. (Wij Wissen
wat was): licht programma. 22.30 Nieuws. 22.40
Retourtjes 1963. 23.45 Gebed en gewijde muziek.
00.00 Amusementsmuziek (gr.), no.15 Het leven
als weg naar elkaar, toespraak on.2.5 Kamer
muziek. NCRV: no.30 Wat blHft. toespraak, 00.40
Gewijde muziek (gr). 01 00-03.no Werkers van
het eerste uur, pra'atjes en plaatjes.
VOOR MAANDAG
NTS: 19.30 Remote Control: Afstandsbediening
frnmaiv Caper), film. 19 45 Openbaar kunstbe
zit. 20.00 Journaal. 20.20 Zendtild politieke par
tijen Gereformeerd Politiek Verbond. 20.30 Er
kan nog meer bii (Room for one more), speel
film. 22.00 Maasvaart. film. 22.25-22.30 Journaal.
VOOR DINSDAG
NTS: 18.00 The Cruise (De boottocht): Come
dy Caper, film. 18.15-17.00 Bii Donald Duck
thuis (At home with Donald Duck), tekenfilm.
19.30 Journaal jaaroverzicht binnenland. 19.58 't
Manneke. 20.00 Journaal. VPRO: 20.05 De oude
draaidoos. 20.50 Muzikale nabeschouwing. 21.20
Portret van een dag. 22.00 Pas de trois clas-
sique: halletprogramma. 22.15 Wim Ibo's caba
retkroniek. NTS: 22.55 Journaal Jaaroverzicht
buitenland. 23,30 Meditatief programma. 24.00
Pauze. VFRO: 0.15-1.15 Kwart over „64": show-
programma.
De bekende bassist van de Dutch Swing
Cóllege Band, Bob van Oven, zal dit or
kest per half februari verlaten. Van Oven,
die dertien jaar achtereen bassist bij het
bekende Haagse dixielandorkest is ge
weest, emigreert naar Australië. Hij zal
zich met zijn gezin (vrouw, twee kinde
ren) in Sydney vestigen en als bassist
gaan optreden bij „Graham Bell and his
Australian Jazz Band", een vooral in Au
stralië maar ook daarbuiten zeer bekend
oude-stij I-ja zzorkest.
De 40-jarige Van Oven begon zijn mu
zikale carrière in de oorlogsjaren en trad
in begin '51 tot de Dutch Swing College
toe, waar hij de plaats innam van Chris
Bender,
