I
1
Misdaad
in
Stockholm
I
I
i
PANDA EN DE MEESTER-RIOLIST
Filmzanger Bert van Dongen in de leer
bij "Rooie Sien,, voor toneelcarrière
I
De „Duivekater
is weer in trek
Ons vervolgverhaal
I
«s
Bijten maar
Jongenseiland
I
I
1
1
MAANDAG 30 DECEMBER 1963
mmammm
door N. Edward Werner
55
(naar het Zweeds)
ïwmBMmmmiMmwMHiMrniwwfWimmrMfwnrmmnmnwn*
ff
A
W;,
VINGERAFDRUKKEN OP FILM
Jaap Stigter
I
I
I
38)
Dahl uitte een kreet van verbazing.
Borgsten floot zachtjes. Moira Mil-
lech staarde Dahl met onverholen ver
wondering aan, terwijl inspecteur
Berg ietwat dubbelzinnig glimlachte.
Keiler en het meisje, dat elk woord
dat er gezegd was, stenorafisch had
opgenomen, waren zichtbaar onder de
indruk. De enige die onbewogen leek,
was notaris Wallinger, die vervolgde:
„Gunnar Dahl mag ook de onder
handelingen, tot dusver door mijzelf
gevoerd met betrekking tot de ver
koop en exploitatie van de rechten
van mijn uitvinding „Futurcolor",
voortzetten in Engeland, West-Duits-
land, Frankrijk en Italië. De nodige
aanwijzingen voor het tot een goed
eind brengen van deze onderhandelin
gen en betreffende een redelijk bod,
zijn gereponeerd bij notaris Wallin
ger in Stockholm."
De notaris zette opnieuw zijl? bril
af en keek Dahl ongeëmotioneerd aan.
„Dat is de algemene passage met
betrekking tot u in dit testament. Ik
kan eraan toevoegen dat meneer Mil-
lech ook besloten had, dat u het ge
nót zou krijgen van een bepaald per
centage van de opbrengst, welke het
resultaat zou zijn van uw onderhande
lingen d.w.z. als u het accepteert
om zulke onderhandelingen te voeren
en erin slaagt ze tot een acceptabel
eirtdè te brengen. Alle resultaten van
dergelijke onderhandelingen moeten
echter voor aanvaarding onderworpen
worden aan ons, de beheerders, en
aangezien we persoonlijke vrienden
van meneer Millech waren, kan ik
u verzekeren dat onze eisen hoog zul
len zijn. Als u dit soort onderhande
lingen liever niet op u neemt, dan
benf u natuurlijk vrij om te weige
ren- U ontvangt dan altijd nog de
60.000 kronen, welke ik eerder ge
noemd heb."
De notaris begon zijn papieren weer
in zijn akténtas te schuiven, en stond
op.
„Dat was alles, geloof ik," zei hij
tót de inspecteur, die ook opgestaan
was.
„Dank u zeer, meneer Wallinger.
Ik begrijp dat u uw vakantie voort
wilt zetten, maar ik zou u zeer er
kentelijk zijn, als u dat nog een paar
dagen zoudt willen uitstellen."
„Mijn vakantieplannen gaan verder
niet door," zei de notaris koel. „Wat
ér gebeurd is, is Voor mij ernstig ge
noeg om mij geheel aan deze zaak
te wijden. De politie behoeft mij geen
dank te betuigen voor» hefwemillen"
van mijn plicht
De
het groepje, Keiler passeerde, merkte
hij op: „Er kwam wel een plotseling
einde aan ons beider vakanties, hè?"
Keiler glimlachte flauwtjes.
„Daar ben ik in mijn baan aan ge
wend," antwoordde hij.
Toen ze de trap afwandelden, kwam
Borgsten naast Dahl lopen. „Mijn
hartelijke gelukwensen, beste jongen.
Zestigduizend kronen! Niet gek, hele
maal niet gek! Om nog maar te zwij
gen van de bedragen, die je uit de
verschillende rechten zult kunnen ma
ken. Je kunt een leven van een man-
in-bonus tegemoet zien."
Dahl was zijn eerste verbazing al
te boven gekomen. „Ik heb nog niets
besloten inzake verdere onderhande
lingen," zei hij.
Borgsten keek hem ongelovig aan en
barstte dan in lachen uit. „Heb je
last van zonnesteek of wat is er met
je aan de hand? Het zou toch waan
zinnig zijn om zo iets af te slaan.
Geen mens krijgt ooit in zijn leven
een tweede kans als deze."
„Goed, goed, ik zal er rustig over
nadenken."
Toen ze bij de auto kwamen, deel
de Dahl mee dat hij van de gelegen
heid gebruik wilde maken om een
vriend, die in deze buurt woonde, op gg
te zoeken. Hij verzocht Borgsten zijn
bagage zo lang even bij zich te hou
den.
„Ik ben morgenochtend op kan
toor," zei Borgsten. „Ik zal je spul
len daarheen meenemen. Is dat
goed?"
Dahl bedankte hem en zijn vrouw
voor de gastvrijheid, die hij in hun
buitenhuis had genoten, gaf ook Moi
ra een hand en begon in de richting
van Norr Malarstrand te wandelen,
terwijl hij zijn best deed er echt uit
te zien als iemand, die op weg os
naar een vriend.
HOOFDSTUK V
Toen Dahl bij de weg langs het
water kwam. ging hij op een van de
banken daar zitten. Zestigduizend
peinsde hij. Waarom zestigduizend?
Waarom niet de vijftigduizend, waar
ze het eens over gehad hadden? De
gene, die hierop het antwoord zou
kunnen geven, was echter niet meer
in staat om ooit te antwoorden op
welke vraag dan ook.
Hij vroeg zich verwonderd af,
waarom Millech besloten had de toe-
lage^a^n zijn dochjer je verminderen,
als liet meisje zou besluiten zich in
Amerika.-te vestigen. Millech had hem
S Mojra Millech en Dahl en deelde hun
S mee, dat hij zich binnen enkele dagen
J met hen in verbinding zou stellen voor
een persoonlijk onderhoud. Daarna zei
S hij meneer en mevrouw Borgsten goe-
dendag en tenslotte wendde hij zich
weer tot inspecteur Berg.
„U kunt me op kantoor bereiken,
als u mij nodig hebt, inspecteur."
Berg glimlachte even. „U houdt niet
van politiemensen, is 't wel?" merkte
hij op.
S De notaris keek de inspecteur hau-
5 tain aan. „Nee, niet bepaald", ant-
5 woordde hij nadrukkelijk.
S Met een knikje naar Keller, die de
S deur voor hem openhield, verdween
g de notaris. Keiler sloot de deur. In-
J specteur Berg en de rest van het ge-
w zeischap gingen weer zitten. Er was
opnieuw een glimlach op het gezicht
van de politie-inspecteur. Hoofdschud
dend keek hij naar Dahl.
„Die meneer Millech schijnt wel
een hoge dunk van je gehad te heb
ben, jongeman, en hij gaf daar op
een royale manier de bewijzen van.
Mijn gelukwensen!"
Dahl knikte slechts, maar zei niets.
Hij vond de intonatie van de politie
man zeer onaangenaam-
„Ik dank u allen voor uw komst,"
vervolgde de inspecteur, terwijl hij
opstond, „u bent thans vrij om weg
te gaan, maar eh u mag
de stad niet verlaten zonder overleg
,|j met mij. Ik zal een volgend maal een
«2 .r... .1:::j. :i~
bod streng moeten behandelen. Goede
middag.
Het gezelschap nam afscheid van de
politie-inspecteur en verliet het ver
trek. Keiler hield de deur voor hen
open. Toen Dahl, als de laatste /a..
^Tu, blijken, dat hij iets tégen
-5} overtreding uwerzijds van mijn ver-
Amerika had. Integendeel, hij had
zelf zijn verblijf in dat land altijd
heel prettig gevonden. Dahl wilde een
sigaret opsteken, maar kwam tot de
ontdekking dat hij er geen meer bij
zich had .Hijstondapdeneeonldw
zich had. Hij stond op en wandelde
in de richting van een cafetaria in
de openlucht, waar hij sigaretten
kocht en een paar kopjes koffie dronk.
Hij passeerde de brug over het Karl-
bergkanaal en 'liep langs de andere
oever tot hij tenslotte uitkwam bij
het grote voetbal-stadion. Het was
heerlijk weer en nóg verder wande
lend kwam hij bij een klein meer
tje, waar gebruinde kinderen aan het
stoeien waren. Hij bleef 'n poosje ge
amuseerd staan kijken naar de el
kaar natspatt.ende kinderen. Opeens
drong het tot hem door dat hij honge
rig was. Hij liep terug naar de om
geving van het voetbalstadion en
ging een groot café binnen, waar het
overvol was. Hij bestelde een paar
sandwiches en een glas bier. Het was
erg lawaaiig in de grote ruimte en
na een tweede glas bier vertrok hij.
Hij nam een bus naar het centrum
van de stad en stapte over op een
tram. Het was over negenen, toen hij
het flatgebouw, waar hij woonde bin
nenging. De voordeur was nauwe
lijks achter hem gesloten, of hij voel
de zich beetgepakt aan beide armen.
„U bent Gunnar Dahl, nietwaar?"
hoorde hij een stem aan zijn rechter
zijde.
Dahl beantwoordde bevestigend.
„Dan gaat u met ons mee," zei de
zelfde stem.
(Wordt vervolgd
.12:-
De tijd tussen kerst en nieuwjaar is weer
aangebroken en dat betekent voor een
bakker in Nieuwendam verhoogde activi
teit. Hij is een der weinigendie nog de
echte duivekaters bakt. De duivekater
vervangthet Germaanse dieren- en
vleesoffer. De vorm van het brood her
innert dan ook sterk aan een scheenbeen
met vlees of een ham. Op de foto: Bakker
Kroes trekt een nieuw baksel duivekaters
uit de oven.
STAKINGEN
iir—ir
V ERLOREN
J F M A M J J A S B N
Americo da Casta ging met vrienden
op vossenjacht. De honden verdwenen
in een hol. De jagers begonnen te gra
ven om te zien wat zich afspeelde.
Toen een grote vos tevoorschijn
sprong, greep Americo hem bij de nek.
De vos beet in zijn hand en Americo
zette zijn tanden in de snuit van de vos.
Beiden moesten van pijn loslaten.
De honden, rekenden af met de vos.
De mannen namen Americo mee naar
de dichtstbijzijnde dokter.
53. Nadat Panda door Harry Hobbe opzij was geslin
gerd, kwam hij enigszins pijnlijk weer overeind en zei:
„Een mooie boel! Dat ik die betrekking nu niet krijg,
kan me niet veel schelen, maar dat zo'n vent.
„Wacht, wacht, makkertje," vermaande Joris Goedbloed.
„Alles is nog niet verloren! Niet altijd wint het bruut
geweld van een meer delicate levenshouding!" Intussen
had Harry Hobbe het bureel van Referendaris Vergeel
al bereikt, op wie hij door zijn voortvarende houding
een gunstige indruk maakte. „De post is uw," sprak de
In de dienst vergrijsde hoge ambtenaar „vermits ge
O neen!" onderbrak hem onverwacht vanaf de deur
een heldere stem.. „Geen overijlde daden, wat ik u
bidden mag. Referendaris. Er is hier sprake van een
betreurenswaardig misverstand!" Niet mis te verstaan
was echter wat zich tegelijkertijd rond de kast op de
vaalt afspeelde. Slinkovitch en Binkovitch hadden hier
een originele spionnenloper tevoorschijn gehaald en be
proefden deze op het deurslot, terwijl zij elkaar korte
zakelijke aanwijzingen gaven als „Stroefsk" en „Knarsk"
Wat zij over het hoofd zagen, was dat voor de door
hen zo begeerde Blub geen kier te klein was, zodat
de riolist hun verrichtingen met belangstelling kon
volgen.
In het oosten van Amsterdam ligt een
romantisch eilandje, waaraan weinig be
kendheid wordt gegeven, maar dat een
groot deel van de straatjeugd weet te vin
den. Het is het „Jongenseiland," waar de
jeugd onder leiding naar hartelust kan ra
votten, vuurtjes stoken, huizen bouwen,
enz...
Het „Jongenseiland" bèstaat al enige ja
ren en is zo'n succes gebleken dat er nu,
vijftien kilometer verder, in het uiterste
westen van de stad, een tweede jongs-
eiland is aangelegd. Maar dat is dan een
model-speelplaats, met een fraai clubge
bouw, een mooie beweegbare brug als toe
gang, een speelweide en zelfs een douche-
gelegenheid. In de toekomst zullen er on
getwijfeld meer van deze plaatsen komen
waar de jeugd, die in de straten weinig
vertier meer kan vinden, een eigen we
reldje vindt.
Door een toeval hebben drie Britse ge
leerden de politie vermoedelijk aan een
nieuw wapen in de bestrijding van de
misdaad geholpen. De geleerden hébben
Oen nieuwe methode ontdekt om vingeraf
drukken te nemen van elke soort papier
oppervlak. Op het ogenblik gebruikt de
Britse politie twee ingewikkelde systemen,
die evenwel niet goed werken wanneer het
papier gekleurd of bedrukt is.
De nieuwe methode is ontdekt door R. L.
Grant, F. Lyth Hudson en J. A. Hockey
van het College of Science and Technology
te Manchester. Zij deden hun vondst toen
zij experimenteerden met middelen om pa
pier te beschermen tegen de inwerking
van stof en vuil. Zij behandelden het pa
pier met radio-actief gas en legden er ver
volgens, een week lang een röntgenfilm
overheen. Toen de film ontwikkeld werd
zagen zij duidelijk de vingerafdrukken, die
zij op het papier gemaakt hadden.
De geleerden hebben hun ontdekking be
schreven in het wetenschappelijke tijd
schrift Naturè. Het systeem levert perfec
te vingerafdrukken van elke papieren op
pervlakte, ongeacht de kleur.
De bijzonderheden van het nieuwe sys
teem zijn verstrekt aan de afdeling mis
daadbestrijding van 't ministerie van Bin
nenlandse Zaken. De politie bestudeert de
methode, maar wil er, hangende het on
derzoek, nog niets over zeggen. (AP).
BERT VAN DONGEN. Hoeveel keren heeft men deze
naam niet in voorbije jaren in de radiogidsen kunnen
lezen.En hoe vaak heeft men hem niet als vaste zanger
in de Snip en Snap-revue's gezien? Hij was de man, die als
schijnbaar nooit ouder wordend „jeune premier" met smel
tende stem en een geheel eigen voordracht voor het voet
licht kwam. Een prettige verschijning op het toneel en boven
dien een zanger, die zijn vak door en door verstond. Men
Sal zich stellig herinneren, dat hij het was, die met zijn stem
een positieve bijdrage leverde aan het overigens magere
Nederlandse filmprodukt „Sterren stralen overal". En al even
stellig zal het een wat oudere generatie voor de geest staan,
dat hij eveneens ook toentertijd uitsluitend als zanger
aan verschillende vooroorlogse rolprenten van eigen bodem
meewerkte, zoals b.v. „Het meisje met de blauwe hoed". En
in dit verband moet dan ook gezegd worden, dat hij in die
dagen bij de VARA een even vooraanstaande plaats innam
als een Bob Scholte bij de AVRO. En waar is Bert van
Dongen nu....? Waarom zingt hij niet meer? Wat is de
reden, dat hij met stille trom de wereld van de lichte melodie
heeft verlaten en toch kennelijk met zijn oude jovialiteit
door de Amsterdamse straten kuiert, alsof hij volkomen vrede
heeft met zijn zanger-af zijn.
WE HEBBEN IN EEN restaurant eens een kop koffie' met hem gedronken en
geconstateerd, dat Bert van Dongen staande in de midzomer des levens inder
daad vrede heeft met dit afscheid, want tenslotte heeft hij alles zelf zc gewild. „Ik wil
naar het gesubsidiëerde toneel", zei hij ons, „en ik ben thans bezig, mijzelf om te
scholen. Ik heb geen zin meer om te zingenik wil acterenWeldra ontdekten
we, dat we tegenover een geheel andere Bert van Dongen zaten, die met de man-van-
vroeger slechts nog het uiterlijke gemeen had een Bert van Dongen, die glim
lachend sprak over een verleden, dat hij als een Oude jas aan de kapstok gehangen
had. Maar met temeer vuur sprak hij over het grote toneel, bewegingstechniek
en dictie.
HIERDOOR BEGREPEN we ineens, dat
zijn behoefte om werkelijk toneel te spe
len, niet zomaar een gril was. Zoals we
ook begrepen uit de overtuiging, die
in zijn stem doorklonk dat hij reeds
op weg was, het nieuwe doel te benade
ren en straks wel eens een verrassing zou
kunnen blijken; evenzeer als andere ar
tiesten uit het „lichtere genre" men
denke b.v. aan een Lia Dorana op het
grote toneel een verrassing geworden zijn.
Indien we nu zeggen, dat Bert van Don
gen iedere avond „in de provincie"
zoals dat met een staande term heet
als acteur voor het voetlicht staat en zich
de mannelijke hoofdrol van het illustere
toneelstuk „Rooie Sien" (volkstoneel van
Beppie Nooy) toeëigende, zal menigeen
zich kunnen afvragen, of hij wel op de
goede weg is. Want met alle waardering
voor „Rooie Sien" en de uitbeelding van
de „ploertigheid" van het verworpene in
dividu, dat niets anders is dan een soute
neur de rol van de heer Meyer dus,
die Bert van Dongen speelt blijven hier
toch de nodige vraagtekens.
Maar men doet dit volkstoneel beslist
onrecht, indien men zou beweren, dat het
ondanks de concessie aan het publiek,
die soms helaas wel nodig is, wanneer
men het kas-succes boven het artistieke
succes wil stellen niet écht speelt; het
snuifje „schmiere" dus ten spijt, dat een
niet-gesubsidieerd gezelschap vaak zo
moeilijk missen kan.
Ziehier, wat" Bert van Dongen ervan
zegt: „Ik moest toch ergens beginnen om
mijzelf het vak wat meer bij te brengen.
Natuurlijk had ik als zanger in verschil
lende revues de laatste tijd al geacteerd,
maar die kleine schetsjes waren mij niet
voldoende. Ik begreep, dat ik radicaal met
Haardrogen met tabletten
Het snel drogen van de vrouwelijke
lokken, zonder hiervoor onder een war
me kap te moeten zitten, is uitgevon
den door een Italiaanse kapper. Het
klinkt als een sprookje. Deze kapper
heeft tabletten samengesteld van vocht-
aantrekkend (hygroscopisch) zout. Voor
krullend haar worden de tabletten in
de kruliollen aangebracht. Voor stijl
haar heeft hij een muts, die met het
hygroscopisch zout gevoerd is, ont
worpen. Na gebruik kunnen de tablet
ten in de oven gedroogd worden en
nog eens worden gebruikt.
Het vocht van een naarversteviger
wordt door de tabletten geabsorbeerd.
mijn succes moest breken en ergens ge
woon als acteur moest beginnen."
En zo trekt hij dan soms bij nacht
en ontij met een autobus van het ge-
zelschap-Beppie Nooy door het land. Hij
kent de vermoeienissen, tochtige kleedka
mers en alle andere zorgen van het zgn.
B-toneel, maar hij heeft er zijn goede hu
meur niet bij verloren. „Niemand minder
dan een van onze grootste acteurs, Paul
Steenbergen, heeft de rol-Meyer destijds
gespeeld, daar mag ik me dan gerust aan
spiegelen."
BERT VAN DONGEN heeft de moed op
gebracht, een goed varend schip achter
zich te verbranden en een nieuwe weg in
te slaan. Ja, dat goedvarende schip, dat
stak destijds van wal, toen hij in '35 bij
de VARA kwam. En de eerste Nederland
se film, waarin zijn stem te beluisteren
viel was „Lentelied" met Ank v. d. Moer
en Wim Teulings. Maar laten we nu
we toch naar een wat verder verleden te
rug grijpen niet vergeten, dat Bert van
Dongen eigenlijk niet bestaat, omdat hij
van huisuitAppie Cohen heet. De ar
tiestennaam werd op een bepaalde dag
zonder meer geboren, toen Max Tak, de
vroegere onvolprezen dirigent van het Tu-
schinski-theaterorkest, een Amsterdams
cabaret binnenstapte en een daar optre
dend jong zanger laconiek begroette met:
„Goedendag, Bert van Dongen.
„Ik keek om mij heen, want ik kende
niemand van die naam, maar weldra
drong het tot mij door, dat Max Tak mij
omgedoopt had." Na de oorlog beleefde on
ze zanger zijn come-back naast Henriëtte
Davids in de revue „Loop naar de dui
vel" van Bob Peters, terwijl men hem
op een gegeven ogenblik als zanger voor
het orkest van Boyd Bachman kon vin
den.
Toen kwam dat gedenkwaardige briefje
van Piet Muyselaar, „of hij even bij
Sleeswijk op kantoor wilde komen." Het
bleek, dat de zanger Jan Smits vertrok
(tegenwoordig bij de afd. Sport van de
AVRO-t.v.) en het verzoek kwam, zijn
plaats twee maanden te willen overne
men. „Die twee maanden hebben ruim ne
gen jaar geduurd en daarna heb ik een
engagement genomen bij de Franse revue
„Hallo, ici Paris", die een tournee door
Frankrijk, Denemarken en Zweden maak
te
„IK STA NU 32 jaar op het toneel, ik
ben zo omstreeks mijn zestiende begon
nen. Ik was 18, toen ik bij de VARA
kwam, maar na mijn eerste grammofoon
plaat voelde ik mij geen gemaakt man
ik ging door met spraak-, zang- en to
neellessen."
En dan vertelt hij over de beroemde
zangpedagoog Hans Liechtenstein, bij wie
hij in die jaren op les kwam. Steeds
kreeg de jonge zanger een schok, wanneer
hij bij deze leermeester diens boezem
vriend Richard Tauber aantrof.
„Ik bewonder deze man, voor mij is en
blijft het de mooiste zanger, die ooit ge
leefd heeft."
Wanneer Bert van Dongen op dreef
komt, kan hij lang over het verleden pra
ten en komen er nog meer bekende na
men boven. Maar hij schakelt toch steeds
graag terug naar heden en toekomst.
„Ik voel, dat ik toneeltechnisch goede
vorderingen maak, vaak kom ik om 2 uur
's nachts thuis, mijn vrouw is dan al om
8 uur naar bed gegaan om wat voor te
slapen, ja, waarom niet? Je moet het
leven weten in te richten. Nee, mijn
vrouw is geen artieste, al zou u dat mis
schien wel denken, ook heeft ze niets met
het toneel te maken, het zou mij verschrik
kelijk lijken om samen te eten, samen te
slapen en dan ook nog dezelfde kleedka
mers te delen en in hetzelfde stuk te
staan, nee, ik heb een gewone zorgzame
vrouw, die mij inspireert, wat kan men
meer verlangen?"
„Wanneer de drukke toneelreizerij
van dit seizoen voorbij is, ga ik het
er eerst even van nemen", aldus Bert
van Dongen, „ik kijk nu reeds uit naar
een geschikte rubberboot om heerlijk
op de plassen in de zon te kunnen
dobberen
