Tweede fase Auschwitz-proces
nadert vandaag haar einde
Verdachten roken in pauze
onbewaakt hun sigaretje
Belgische regering geeft
artsen een waarschuwing
Het beeld
9
Verandering in de
legerleiding van
Zuid-Vietnam
Drie doden in
het verkeer
WÊm?
Kroesjtsjev geeft
Ben Bella vliegtuig
Vorstelijk huwelijk
in januari 1965
Soekarno voert in
Manilla gesprek
1/ ii i n r i u
miir üLLi\nn
n K IIT
DINSDAG 7 JANUARI 1964
Stilte
Herkenning
-
i -
s'll-
Zij zullen moeten werken onder nieuwe ziektewet
De tekst
Ontoelaatbaar
Niet oirbaar
Goed afgerond
Niet gekwetst
Bokser
Naar de kerk
Verkeerde manier
Kwetsend
Ongenadige klap
(Van een speciale verslaggever)
FRANKFURT. - In Frankfurt zijn
maandagmiddag 22 mannen in staat van
beschuldiging gesteld. Dit was de twee
de fase in het proces, dat in de grote zaal
van het Frankfurter stadhuis wordt ge
voerd tegen 21 oud S.S.'ers en één ge
vangene-meeloper, die tijdens de oorlog
in Hitiers massale verdelgingskamp
Auschwitz hebben meegeholpen aan het
doden van drie miljoen gevangenen,
voornamelijk joden. Deze tweede fase
werd maandagmiddag laat bereikt.
Rechtbankpresident dr. Hans Hoffmeyer
was toen klaar met het verhoor van alle
verdachten.
Dit verhoor gold uitsluitend de levens
loop met het accent op de Auschwitz-
periode van de verdachten. Nadat de
president van het Gerechtshof als laatste
de vrouwenarts dr. Franz Lucas uit Elms-
hom, tijdens de oorlog enkele maanden
kamparts van het, naar het hoofdkamp
Auschwitz genoemde, dodenkampencom
plex had verhoorde kon de rechtbank zich
wijden aan het oplezen van de akten van
beschuldiging.
Dit neemt vandaag een groot deel van
de dag in beslag. Daarna volgt de derde
fase in dit grootste oorlogsmisdadigers-
proces ooit in Duitsland gehouden: het
aanvaarden van de bewijsstukken en het
verhoor van de getuigen. Hiervoor zijn 250
getuigen uit vijftien landen opgeroepen.
Zij zullen de komende weken voor de
rechtbank verschijnen.
In de zaal hangen drie reusachtige kaar
ten, een oppervlakteschets van Auschwitz,
een situatietekening van de crematoria en
een schets van het kamp Birkenau. Tus
sen deze tekeningen in hangt, op een in de
muur verzonken deur, een bord: „Kein
Ausgang", geen uitgang. Voor vele miljoe
nen die het kamp betraden dat rond dit
bord zo duidelijk staat getekend, was dit
opschrift de verschrikkelijke waarheid.
De 22 mannen kijken niet vaak naar de
tekeningen. Zij praten niet veel met el
kaar, hoewel zij daarvoor volop gelegen
heid krijgen als de rechtbank zich een
uurlang terugtrekt in de kamer van de
president om te beslissen of de Oostduitse
procureur-generaal dr. Kaul deze recht
zaak mag bijwonen. Dr, Kaul, die bij de
vorige procesdagen het recht was ont
zegd om namens Oostduitse mede-aankla
gers van de verdachten het proces bij te
wonen, mocht dit bij rechterlijke beslis
sing gisteren wel, omdat hij het aantal
personen, dat hij zei te vertegenwoordigen,
van negen tot drie had teruggebracht.
De toelating van de in toga gehulde dr.
Kaul ontlokte hevige protesten aan dr.
Hans Laternser, de steradvocaat onder de
raadslieden van de verdediging. Toen de
rechtbank over deze kwestie in beraad
ging, liep de zaal leeg.
De meeste verdachten bleven zitten. Een
enkele maakte een grapje met een van de
in donkerblauwe uniformen gestoken po
litie-agenten. Deze jongemannen, die het
hoge model pet dragen dat de „alte
Kampfer" bekend moet voorkomen, lachen
wat verlegen. Maar tussen de mannen die
tijdens het vernietigingswerk vaak nauw
moeten hebben samengewerkt vlot het
niet zo best.
De schaduw van een vonnis als
zwaartse straf kent het Westduitse recht
de levenslange gevangenisstraf hangt
in de elegante zaal. Enkele verdachten la
ten zich echter niet weerhouden om ook
in de hal een sigaretje te roken: tijdens
het beraad van de Rechtbank staat ferm
midden in de hal een klein groepje heren
in keurige grijze pakken.
Plotseling herken ik enigen hunner uit
de rechtzaal: het zijn de tandartsen Willie
Frank en Willie Schatz en dr. Viktor Car
pesius, de apotheker van Auschwitz. Alle
drie hebben zij na de oorlog goed geboerd,
maar alle drie zien zij nu wegens hun ac
tiviteiten in Hitiers vernietigingskamp een
zwaar vonnis tegemoet. Het schijnt hun
niet te deren. Welgemoed roken zij onbe
waakt, temidden van journalisten en ad
vocaten.
Na een uur komt het proces weer op
gang. De verdachten en de advocaten zeg
gen met kalme stem wat zij op het hart
hebben. Een politieofficier is in de zaal
om de microfoon wat te verschuiven, zo
dat bepaalde mensen wat beter zijn te ver
staan of om een verdachte een glaasje
water te geven.
Dr. Franz Lucas kon op de beide vorige
procesdagen niet verschijnen, omdat hij
griep had- Nu nog spreekt hij moeilijk en
hees. Zijn antwoorden zijn traag en bijna
onhoorbaar. Hij is directeur van een vrou
wenkliniek in Elmshorn. In 1958 kwam
hij voor de rechter, omdat hij was inge
slapen nadat een verpleegster van zijn zie
kenhuis hem 's nachts had opgebeld om te
melden dat een bepaalde bevalling zeer
moeilijk verliep. Het kindje stierf. Dr. Lu
cas werd daarvoor veroordeeld.
Dr. Lucas verklaart maar enkele maan
den in Auschwitz gediend te hebben. Men
heeft hem in één jaar vijfmaal overge
plaatst naar andere kampen, omdat hij
bepaalde opdrachten niet wilde uitvoeren.
In Mauthausen heeft hij zich onmogelijk
gemaakt door te weigeren een papier te
tekenen, waarin stond dat veertig gevan
genen door ziekte waren gestorven. Deze
veertig gevangenen waren volgens dr.
Lucas Nederlanders. Zij waren neerge
schoten.
Van kamp naar kamp werd dr. Lucas
als kamparts gestuurd, maar na enkele
vragen kan hij niet ontkennen dat hij tel
kens werd bevorderd, en tenslotte als
Obersturmlührer is gevlucht en onderge
doken bij een Noors advocaat. Na de oor
log had dr. Lucas niet de geringste moei-
SAIGON (Reuter) Zuid-Vietnam heeft
ingrijpende veranderingen in de legerlei
ding en enige veranderingen in de voor
lopige regering aangekondigd. Het doel
daarvan is effectievere bestrijding van de
communistische guerrillastrijders. Gene
raal Doeong Van Minh, voorzitter van de
militaire junta, wordt opperbevelhebber
van de strijdkrachten. Generaal Tran Van
Don, minister van Defensie, krijgt tevens
de nieuwe functie van commandant van de
strijdkrachten.
Generaal Le Van Kim, secretaris-gene
raal van de uitvoerende raad van de jun
ta, wordt tevens hoofd van de generale
staf. De volledige macht over de strijd
krachten is hiermee in handen van de ge
neraals Minh, Don en Kim, die hiermee
openlijk naar voren komen als het drie
manschap dat in de nieuwe regering de
macht bezit.
Generaal Ton That Dinh heeft geen mi
litaire zeggenschap meer.
De 34-jarige heer J. W. Snijders uit
Hoorn is maandagavond op de Hoornsjaag-
weg tussen Oosthuizen en De Beets met
zijn personenauto tegen een aan de kant
van de weg geparkeerd staande vracht
wagen gereden. De personenauto vloog in
brand en slechts met moeite kon men de
bestuurder uit zijn benarde positie bevrij
den. Hij werd overgebracht naar het stads
ziekenhuis te Hoorn, waar hij in de loop
van de avond overleed.
Gistermiddag is op het kruispunt Lose-
weg-Waldeck Pyrmontlaan in Apeldoorn
de 81-jarige heer H. Lindt uit Apeldoorn,
toen hij met zijn fiets de Waldeck Pyr
montlaan overstak, door een vrachtauto
aangereden. De heer Lindt liep ernstige
hoofdwonden op en werd overgebracht
naar het Julianaziekenhuis in Apeldoorn,
waar hij in de loop van de avond is over
leden.
De vijfjarige Rudi Verwey is, toen hij
maandagmiddag nabij zijn ouderlijk huis
de Hendrik Smidstraat in Hilversum over
stak, onder de wielen van een vrachtauto
gekomen. Op weg naar een ziekenhuis is
hij aan zijn verwondingen overleden.
te zich een behoorlijke praktijk op te bou
wen.
De ene niet-SS-er was Emil Bednarek,
56 jaar. Bednarek is een Pool. Uit de on
dervraging van dr. Hofmeyer bleek dat hij
werkte voor Duitse bedrijven in Polen.
Toen de oorlog kwam werd hij in het Pool
se leger ingelijfd. Hij vocht enkele dagen
tegen de Duitsers, werd op 7 juli 1940 ge
vangen genomen en naar Auschwitz over
gebracht. Daar bleek, dat hij de jaren, die
hij voor Duitse firma's had gewerkt, niet
had misbruikt.
Hij was een goede Duitser en werd al
spoedig „blokoudste" en heeft in deze
functie jarenlang genoeglijk met de SS
samengewerkt. Bednarek begon na de oor
log een kiosk op het station van Schinding,
in Beieren, maar werd enkele jaren gele
den herkend door drie Poolse artsen, die
een bekertje koffie bij hem kochten.
Als vandaag het voorlezen van de aan
klachten kan worden afgedaan, zullen be
wijzen en getuigen fase drie de eerst
komende weken de rechtbank gaan bezig
houden. Men rekent in Frankfurt op zes
maanden voor dit proces, dat in de ware
zin des woords een „monsterproces" is.
i\-.- w
s j m
A i
«GSSï
isiii
•V.
-..V.
BRUSSEL (ANP) Minister-president
Lefèvre heeft maandagavond de Belgische
artsen gewaarschuwd, dat zijn regering de
hervorming van de ziekte- en invaliditeits
wet ondanks hun afwijzende houding zal
doorzetten. De regering is besloten de wet
toe te passen, omdat dit haar plicht is,
zo zei hij in een toespraak voor radio en
televisie.
Premier Lefèvre hekelde de oppositie
van het overgrote deel van de meer 10.000
praktizerende artsen, die in de nieuwe
ziekte- en invaliditeitswet een aantasting
zien van het medische beroep en het be
roepsgeheim en zich verzetten tegen de re
gelingen voor de vaststellen van het ho
norarium. Hij sprak daarbij van „een be
paalde groep geneesheren, die aan de lo
pende band communiqués, beledigende
pamfletten en circulaires lanceert, waarin
hun zienswijze op tendentieuze wijze wordt
uiteengezet."
„Het verzekeringsstelsel is niet nadelig
geweest voor de artsen. Sinds 1949 is hun
aantal in België met 50 percent gestegen.
Zij leven goed en dat verdienen zij," zo
verklaarde de minister-president. Hij be
toogde, dat niet kan worden gesproken
van een conflict tussen de artsen en de
regering, maar slechts van een verzet te
gen de wet.
het Belgische parlement goedgekeurde
nieuwe stelsel voor ziekte- en invaliditeits
verzekering is op 1 januari van kracht
geworden.
Premier Lefèvre wees er in zijn rede
op, dat de wet vele verbeteringen voor de
verzekerden inhoudt. Zo zullen de uitke
ringen voor arbeidsonbekwaamheid aan
zienlijk worden verhoogd, de ziekenhuis
kosten volledig zijn gedekt, een hogere te
rugbetaling worden gedaan voor dure ge
neesmiddelen en de medische verzorging
voor wezen, gepensioneerden, weduwen en
invaliden met bescheiden inkomens koste
loos worden.
Premier Lefèvre deed in zijn rede ten
slotte een oproep tot de artsen, die „steeds
nadrukkelijk hebben verklaard vol zorg te
zijn voor hun patiënten," mede te werken
om de wet te doen eerbiedigen. Hij voegde
daaraan toe. dat de regering bereid blijft
rekening te houden met de ervaringen, die
in het eerste jaar van de nieuwe regelin
gen worden opgedaan.
De in de zomer van vorig jaar
Waarnemers, zo voegt onze correspon
dent hier aan toe, menen dat er een op
lossing zal worden gevonden in een bij
eenroepen van de kamers teneinde wijzi
gingen in de wet aan te brengen. Het
wordt cok niet uitgesloten geacht dat men
een sierlijke wijze hoopt te vinden om de
socialistische minister vanSoèiale'tïfelaerf
door het aftreden gemakkelijk te maken.
ALGIERS (AP) De Algerijnse presi
dent Ahmed Ben Bella heeft met zijn mi
nister van Defensie kolonel Haouri Bou-
medienne een vlucht van een half uur
gemaakt om het geschenk van de Russi
sche premier Kroesjtsjev een splinter
nieuw straalvliegtuig van het type Iljoe-
sjin 18 te proberen.
De machine is uitgerust met de aller
nieuwste navigatie-instrumenten en heeft
zelfs een conferentiekamer. De Russische
bemanning van 10 koppen zal ter beschik
king van de Algerijnse president blijven,
totdat de opleiding van een Algerijnse be
manning is voltooid.
KOPENHAGEN (AP) Kroonprins
Constantijn van Griekenland en prinses
Anne-Marie, oe jongste dochter van de
Deense koning Frederik en koningin Ingrid
zullen januari 1965 trouwen. De prinses
wordt dertig augustus achttien jaar. Vorig
jaar januari hebben de twee koningskin
deren zich verloofd.
Er is geen reden opgegeven waarom de
huwelijksdatum later valt dan werd ver
wacht. Men nam aan dat het huwelijk
zou worden gesloten in oktober, nadat
prins Constantijn zou zijn teruggekeerd
VaTi ffë etlympiseha Spelen waar hij aan
het zeilen meedoet.
We kunnen ons hier haast niet voor
stellen, dat in het Uselmeer nog veel
ijs zit. De foto laat zien. dat er nog
schepen ingevroren zitten. Een plank
zorgt in dit geval voor opheffing van
het isolement.
DJAKART A(Reuter) President Soe
karno van Indonesië is uit Djakarta naar
Manila vertrokken, nadat op het laatste
moment uit veiligheidsoverwegingen het
vliegtuig waarmee hij zou reizen door een
ander was vervangen. Het lag in de be
doeling, dat de Indonesische president met
een nieuw straalvliegtuig van de Indo
nesische luchtvaartmaatschappij Garoeda
van het vliegveld Kemajoran zou vertrek
ken.
Daar werd hij dan ook opgewacht door
een honderdtal regeringsautoriteiten en
tientallen buitenlandse diplomaten, die af
scheid van hem hadden willen nemen.
In de plaats daarvan vertrok Soekarno
echter met zijn kleine particuliere straal
vliegtuig „Irian" van de even buiten de
hoofdstad gelegen luchtbasis Halim.
President Soekarno, die wordt vergezeld
door minister van Buitenlandse Zaken
Soebandrio en de chef-staf van het leger,
luitenant-generaal Achman Jani, zal in
Manila besprekingen voeren met presi
dent Macapagal van de Philippijnen. Op
de agenda staan vermoedelijk onder an
dere de kwestie-Maleisië en de mogelijk
heid van vestiging van een vrijhaven in
het zuiden van de Philippijnen voor ver
werking van het grootste deel van Indo-
nesië's uit- en invoerhandel, die vroeger
via Singapore en Penang liep.
Waarom niet dit beeld tijdens de Vara»
uitzendingen? 1
Een ingezonden tekening in het
Algemeen Dagblad
,Zo is het toevallig ook nog's een keer1
heeft het weer klaargespeeld. Half Neder
land is in beroering gekomen, er is al
een aanklacht ingediend en de meeste
hoofdartikelen zijn vernietigend voor de
ploeg, die een parafrase op „de nieuwe
oecumenische godsdienst, het T.V.-kijken",
heeft gebracht.
De letterlijke tekst van het bewuste pro
gramma luidde als volgt:
,,Met kerstmis waren alle kerken ter
wereld vol. Maar nu zijn zij al weer vele
malen leger. En er heerst een grote vreze
dat de mensen steeds minder gelovig zou
den zijn, maar die vrees, lieve broeders
en zusters, is ongegrond. Want er is een
nieuwe, oecumenische religie, die allen
gelovigen en ongelovigen, heeft bekeerd
tot een nieuw, intens geloof.
De gelovigen van deze religie belijden
hun eredienst in hun miljoenen kerken en
kapellen. In de grote en kleine steden, in
de rijke en in de arme buurten, overal
waar de zending komt. En de zending reikt
verre (daken met t.v.-antennes) van
alle kerken en kapellen wenkt blijmoedig
verkondigend het kruis, (beeld van t.v.-
antennes). Het kruis zegt tot de wereld
wie horen kan die hore, wie kijken kan
die kijke, hier is het licht, hier vindt gij
de ontvangst, hier ziet gij het aanschijn
van het beeld. Want hel beeld is tot de
mens gekomen en heeft de mens gevormd
naar zijn evenbeeld (huizen van buiten
met verlichte huiskamertjes). Elke avond
verzamelen zich de gelovigen rond het
tabernakel en ontsteken het heilige beeld.
Op zon- en feestdagen blijven zij bijna de
gehele dag in devoot stilzwijgen bijeen.
Het beeld zij geprezen, dat er slechts wei
nigen zijn die hun plicht verzaken en
in plaats van het beeld te dienen zich
overgeven aan zondige bezigheden als
daar zijn lezen, spelen of zelfs praten
Neen, de miljoenen en miljoenen gelovi
gen kunnen niet genoeg krijgen van de
blijde boodschap: in den beginne was het
beeld, en het beeld was goed en het beeld
is goed. Komt allen tot het beeld, die be
last en beladen zijt, want het beeld zal u
rust geven. En om het aardse paradijs te
verwerven volgen de gelovigen trouw de
geboden, die het beeld gegeven heeft: gij
zult geen ander tijdverdrijf kennen dan
het kijkverdrijf. Gij zult u geen afgods-
l beelden maken dan de beelden van het
beeld. Gij zult niet naar uwen naasten
kijken, gelijk uw naaste niet kijkt naar u.
Maar bovenal: gij zult den knop geens
zins omdraaien, want dit is het beeld een
gruwel.
En zo won dit machtige geloof elke dag
nieuwe discipelen die gelijk met hun broe
ders en zusters neerknielen voor het
beeld, biddend: geef ons heden ons dage
lijks programma, wees met ons, o beeld,
want wij weten niet wat we zonder u zou
den moeten doen."
In DE
mens:
TELEGRAAF schreef Leo Rie-
,Het wordt nu tijd dat de VARA zich
heel duidelijk realiseert dat het Neder
landse publiek niet gediend is van schimp
scheuten op het koninklijk huis, en nog
minder van godslastering. Dit was met het
onderdeel over het Heilige Beeld en het
t.v.-kruis, compleet met een „parodie" op
het Onze Vader, zo erg, dat in Amsterdam
zelfs de politie vierd opgebeld door ver
ontwaardigde kijkers, die eisten dat zou
worden ingegegrepen".
HET ALGEMEEN DAGBLAD schreef:
„Nooit nog is voor het Nederlandse
beeldscherm zulk een alle perken van fat
soen en beschaving te buiten gaand pro
gramma vertoond als het onderdeel van
Zo is het nu toevallig ook nog eens een
keer", dat zich zaterdagavond met de „te
levisie als nieuwe religie" bezighield."
TROUW noemt het onderdeel „onvoor
stelbaar, ontoelaatbaar en bepaald gods
lasterlijk."
„Vrijheid van meningsuiting leek hier
wel een vrijgeleide te zijn voor het kren
ken van mensen op een buitengewoon gro
ve manier. De VARA blijkt met het bren
gen van dit televisieprogramma kennelijk
helemaal niet meer te weten wat kan en
niet kan".
Eén van de scherpste reacties kwam
van de Bossche pastoor Lücker tijdens een
preek:
„Er is een dame in Nederland, die u
en mij heeft toegesproken met: „beste
mens, wat fantastisch". Ik stel er geen
prijs meer op door deze dame met beste
mensen te worden aangesproken. Ik meen
met klem te moeten protesteren, omdat ik
in dit programma een belediging zie van
het christelijke volksdeel van Nederland.
Wanneer men zijn geestelijke armoede
verbergt onder het misbruik van het hei
lig woord van God, dan dient daartegen
iets gedaan te worden".
DE VOLKSKRANT:
„De grapjassen van de VARA vonden
het zaterdag oirbaar de voor de christe
lijke wereld onaantastbare teksten van het
boek Genesis, het Johannes-evangelie, de
Bergrede en het Onze Vader te parafrase
ren en parodiëren om de t.v.-aanbidders te
hekelen. Zolang de VARA zich niet duide
lijk tegen sommige excessen van dit pro
gramma uitspreekt en zolang hij niet
maatregelen neemt om dergelijke misse
lijke uitwassen te voorkomen, zullen we
mr. Burger en de heer Rengeling beschou
wen als directeur en hoofdredacteur van
het smerigste boulevardblad dat we ken
nen. Met alle consequenties van dien".
In de t.v.-rubriek van hetzelfde
komt de volgende zinsnede voor:
blad
„Ook de aanval op de televisie als pseu-
do-religie, de vooruitzichten voor 1964, en
het bijtend vragenuurtje van de Amster-
damse burgemeester waren goed afgeron
de nummers. Nu de ploeg meer zelfver
trouwen krijgt, begint 't wat minder op
flinkdoenerig belletjetrekken te lijken".
In de HAAGSE COURANT vertelt Nico
Scheepmaker, dat hij ds. Klamer had op
gebeld zeggende dat zijn grootste pro
bleem was hoe hij in zijn televisierubriek
kon waarmaken niet te zijn geschokt. Ra
dio-pastor ds. Klamer vertelde veel tele
foontjes te hebben gehad.
„Hij zei dat hij zich niet in zijn reli
gieuze gevoelens gekwetst voelde. Ds. Rui
tenberg, zo vertelde hij, had erg genoten
van het programma, dat hij uitstekend
had gevonden, en Henk Biersteker van de
1KOR had zich wel 'een beetje gegrepen
gevoeld maar had anderzijds gemeend dat
„ze" gelijk hadden gehad met het zo te
stellen. Dat ene gewraakte onderdeel im
mers hekelde niet de religie maar de bij
kans religieuze televisieverering, en dat
dit gebeurde in christelijke termen was
(zoals ds. Ruitenberg het had uitgedrukt)
onvermijdelijk in een land, dat nu een
maal christelijk is en niet mohamme
daans of boeddhistisch."
Ds. Klamer heeft voor de IKOR een ra
diopraatje „nuchterheid" over de uitzen
ding gehouden. Hij stelde de T.V.-makers
de vraag of werkelijk alles moet kunnen
dat zijzelf ook aankunnen?
„Mag een bokser, die zin heeft in een
partijtje boksen, op straat enkele willeken
rige mensen op de vuist nemen die niet
kunnen boksen en geen incasseringsvermo
gen hebben?"
ZO IS HET antwoordde hierop:
„Als die bokser de mensen belet weg te
lopen is hij een misdadiger. Wij beletten
niemand om de knop om te draaien."
Ds. Klamer raadde de mensen, die door
de uitzending „des duivels" waren gewor
den, aan de hand in eigen boezem te steken
want als ons bloed begint te koken, zo zei
hij, voelen wij ons denkelijkbe
trapt!
Om nog even Scheepmaker te citeren:
„Het is wel duidelijk dat velen al bij
het horen van de christelijke terminologie
(gij zult den knop geenszins omdraaien
want dit is het beeld een gruwel) een aan
val op en bespotting van hun godsdienst
vermoedden inplaats van een aanval op
het avond in, avond uit „kassie kijken"
in aan de bijbel ontleende bewoordingen."
In het ALGEMEEN DAGBLAD werd
vanmorgen verteld, dat regisseur Wigbold,
in eerste instantie verantwoordelijk voor
het programma heeft gezegd:
„Ik ben katholiek en toen mijn vrouw
gistermorgen de eerste reactie van de
pers (van het dagblad Trouw) veantwoord-
de met: Mijn man is er niet, hij zit in
de kerk, sprak de verbazing aan de ande
re kant van de lijn heel duidelijk uit een
lang stilzwijgen. Men ziet mij en mijn me
dewerkers aan „Zo is het toevallig ook nog
eens 'n keer" als een stelletje vuige gods
lasteraars en dat is iets dat mij enorm
dwarszit".
Hij heeft gezegd, dat het enige, waar hij
bezwaar tegen had het gebaar van Peter
Lohr is, waarmee hij een gebed sugge
reerde. Er was afgesproken, dat hij dit
gebaar achterwege zou laten maar in de
spanning van het ogenblik was Lohr die af
spraak vergeten".
Het ALGEMEEN HANDELSBLAD oo
deelde
„Natuurlijk zullen velen zich kunnen
verenigen met het idee van Wigbolds pro
gramma, de verafgoding van de televisie
aan de kaak te stellen. Maar de wijze
waarop dit gebeurde, alsmede een soort
gebed, dat door Peter Lohr met gevouwen
handen gezegd werd, zullen velen ten zeer
ste gekwetst hebben".
HET VRIJE VOLK neemt aan dat
men niet de bedoeling heeft gehad te kwet
sen, maar stelt vast dat dit wel is ge
beurd.
„Voorbij is gezien dat de bijbel voor
miljoenen een heilig boek is, dat het Onze
Vader voor deze miljoenen iets is, waar
van men onder alle omstandigheden af
moet blijven. Het gunstigste uitgangspunt
is, dat de Vara voor een goede bedoeling
de verkeerde vorm heeft gekozen. Wat
overigens de toon van veel critiek betreft:
de meute is weer los".
Pater Leopold Verhagen zei: „Het zijn
kwajongens, die de hele maand moeten
zoeken om aan het eind van de maand
iets te kankeren te hebben", ds. Van den
Bosch vroeg zich af of de gekozen vorm
voor een kritieke aantekening op het beeld
buis-aanbidden wel de meest geslaagde is.
Veel mensen hebben er de ware bedoeling
niet uitgehaald.
HET PAROOL vindt dat de Vara niet
het juiste middel heeft gekozen en daar
door anderen heeft geschokt dan zij wilde
schokken.
„Het gejoel der gekwetsten lijkt aan de
aard van de eventueel gemaakte fout vol
strekt onevenredig".
Het commentaar van Harry Mulisch
luidt:
„Zo is het.heeft zaterdag een onge
nadige klap uitgedeeld in de tronie van de
Nederlandse stommiteit en hypocrisie. Pe
ter Lohr een der intelligentste parodis-
ten, die ik ooit gezien heb heeft gebe
den tot het beeld, en alles, waarin een
klein land louche kan zijn, hangt aan de
telefoon van Hilversum, de regering, de
politie en de boulevardpers. Is het Chris
tendom soms ooit voor iets teruggeschrok
ken om zijn boodschap te verkondigen?
Vervloekt en kwetst 't de anderen niet dag
aan dag, en wel met machtsmiddelen,
waarnaast dit programma een bagatel
is?"
DE TIJD-MAASBODE vindt dat de Ne
derlandse christenen opzettelijk zijn ge
kwetst.
„Als de VARA de vrijheid opzettelijk
misbruikt roept zij de vrijheidsbeperking
over zich af".
DE NIEUWE ROTTERDAMSE COU
RANT vindt de verontwaardiging van mi
nister Bot duister, als hij zelf heeft ge
luisterd.
..De tekst was in Bijbelse taal gesteld maar
bevatte voor de niet bij voorbaat door
uitsluitend dit taalgebruik geschokte luis
teraar geen onvertogen woord. Als men
iets tegen de uitzending zou willen inbren
gen is het wellicht dit dat de auteur van
de rubriek zich niet voldoende rekenschap
heeft gegeven van de omstandigheid, dat
televisie voor de meeste Nederlanders een
monopolistisch medium is, dat zich aan de
bezitters van de ontvangtoestellen als het
ware opdringt. Misschien is het voor mi
nisters en ook vragende Kamerleden goed
te bedenken dat zij de uitzending nog eens
voor zich kunnen laten afdraaien. Maar
zij zullen wel hun best moeten doen er
dan onbevangen naar te luisteren en te
kijken."
Aldus dit blad, dat vindt dat het zeer
duidelijk was. dat hier alleen sprake was
van een parodie op het kastjekijken als
religie.
