Armoede en ontberingen naast
een steeds stijgende welvaart
President zvil de nood van
miljoenen mensen lenigen
BAMI
HASh
Gedenkboek over vijf eeuwen
Staten-Generaal
v ii i n O r i 1/nn
nnirdbLnnnni
PARADOX IN VERENIGDE STATEN
Brandt genoemd als
voorzitter van S.P.D.
Ongeluk op station
in Utrecht
Vallende deur wondt
twee mannen
Jongens breken een
verbaal-record
Departementale
indeling
Vele onbekende facetten van het
parlement en zijn verleden
Ooievaarsstand
sterk teruggelopen
Meer rij-examens
dan in 1962
eet U graag
MAANDAG 13 JANUARI 1964
Zwakke plekken
Omstandigheden
Of
Onsportief
Bekwaamheid
(Van onze correspondent)
WASHINGTON President Lyndon
Johnson zal de armoede te lijf gaan. Over
heidsmaatregelen tot bescherming van de
laagste inkomensgroepen zullen voorrang
krijgen. Honderden miljoenen dollars zijn
nodig om een begin te maken met het le
nigen van de nood van miljoenen Ameri
kanen.
De president kondigde zijn plannen aan
op hetzelfde ogenblik dat de minister van
Handel en andere woordvoerders van de
regering bekend maakten dat het Ameri
kaanse bedrijfsleven in 1963 merkbare
vooruitgang had geboekt. Er werd met
voldoening melding van gemaakt dat het
gemiddelde inkomen weer gestegen is,
waardoor het in de afgelopen drie jaar
met driehonderd dollar per inwoner om
hoog was gegaan.
Gemiddeld verdient elke Amerikaan,
vrouwen en kinderen meegerekend, nu
2500 dollar per jaar. Het bruto nationale
produkt bedroeg in 1963 vermoedelijk 584
miljard dollar. Dat getal zegt op zichzelf
wellicht weinig, maar het betekent een
groei van dertig miljard dollar, of ruim
vijf percent, vergeleken met 1962.
Prijsstijgingen verklaren deze groei
maar ten dele. Laat men die buiten
beschouwing, dan is de groei toch
altijd nog bijna vier percent. De be
drijfswinsten zijn sinds de economische te
rugval van 1961 met dertig percent geste
gen. In 1963 alleen steeg de brutowinst van
alle bedrijven tezamen met tien percent.
De totale brutowinst was vijftig miljard
dollar.
In de belangrijkste industrieën gaat het
goed. De staalnijverheid werkt wel niet op
volle toeren, maar de omzet is toch dit
jaar met sprongen omhoog gegaan. De als
barometer voor de stand der economie zo
belangrijke automobielindustrie sloeg in
1963 het ene record na het andere. Er
werden veel meer auto's vervaardigd en
verkocht dan in vorige jaren. In november
alleen werden 750.000 auto's en vrachtwa
gens geproduceerd, meer dan enige vroe
gere novembermaand.
De minister van Handel wijst op enkele
zwakke plekken: de nog altijd omvangrij
ke werkloosheid, industrieën die niet op
volle kracht werken, de afvloeiing van dol
lars naar het buitenland. Maar het alge
mene beeld dat de minister ons voor ogen
houdt is: het totaal aan geproduceerde
goederen en diensten, het totale aantal te-
werkgestelden, de gemiddelde koopkracht,
de bedrijfswinsten, ze liggen allen op een
hoger niveau dan ooit tevoren!
Achter dit' algemene beeld van welvaart
gaat echter veel armoede schuil. Niet zon
der reden meent president Lyndon John
son dat de welvaart van de meerderheid
niet tot gevolg mag hebben dat men de
ontberingen van de minderheid vergeet.
Want de ontberingen bestaan en ze raken
veel meer Amerikanen dan men wel denkt.
„Armoede" is uiteraard een relatief be
grip. Politici en sociologen zijn het er lang
niet over eens wat men gemeten met Ame
rikaanse maatstaven eigenlijk onder ar
moede moet verstaan. Niemand betwist
echter dat ze afgemeten moet worden naar
wat men, in het kader van de Amerikaan
se levensgewoonten en levensmogelijkhe
den, als een aanvaardbaar bestaansmini
mum moet beschouwen.
Een commissie van gezaghebbende eco
nomen kwam onlangs, na zorgvuldige ana
lyses, tot de slotsom dat twintig miljoen
Amerikanen, dat wil zeggen één op de tien
zo arm zijn dat ze zich noodzakelijke le
vensbenodigdheden moeten ontzeggen. Nog
maals 26 miljoen leven op de grens van
een redelijk bestaansminimum. Uitdrukke
lijk voegt de commissie eraan toe dat de
ze cijfers op voorzichtige ramingen berus-
ten.
Niet overal heerst er armoede. Ze is
vooral geconcentreerd in een aantal nood
lijdende gebieden. De kolenmijnen vormen
daarvan een sprekend voorbeeld. De me
chanisatie in de kolenwinning heeft vele
tienduizenden mijnwerkers blijvend werk
loos gemaakt. Er zijn hele streken, in
West-Virginia, in Oost-Kentucky en in an
dere staten, waar men de schrijnendste
armoede om zich heen ziet. Honger en
wanhoop waren er rond. In sommige pro
vincies leeft een derde deel van de bevol
king van levensmiddelen die van over
heidswege gratis uit de enorme voedsel
overschotten worden verstrekt.
Merkwaardig is dat het grote leger be
hoeftigen niet in de gestegen algemene
welvaart een grotere economische bedrij
vigheid deelt. Hun toestand schijnt voort
te vloeien uit speciale omstandigheden'
huidskleur, ouderdom, gebrek aan onder
wijs en vakscholing. Wat de aanwijsbare
„noodlijdende streken" betreft vloeit werk
loosheid en armoede dikwijls voort uit
vergaande mechanisatie in of verval van
bepaalde industrieën.
Dit element krijgt nog meer accent
omdat sommige steden en streken afhan
kelijk zijn van één grote industrie. Het
ontbreken van economische verscheiden
heid heeft tot gevolg dat een stad plot
seling tot een noodlijdend gebied wordt als
de enige daar gevestigde grote industrie
of grote werkgever zijn bedrijf sluit of ver
plaatst of op grote schaal tot geautomati
seerde werkmethoden overgaat.
In de grote steden staren u de armoede
en de smerigheid tegemoet. De overbevol
kte achterbuurten van New York City, van
Washington, van Chicago, van Detroit en
van zovele andere Amerikaanse steden
zijn niet minder dan een bespotting van
de Verenigde Staten als een „affluent so
ciety" een rijk land.
Men telt er de krotwoningen bij honderd
duizenden. De toestanden die men daar
aantreft hangen ten dele samen met het
rassenprobleem. De snel groeiende neger
bevolking, vooral in de grote steden, vindt
geen nieuwe woongelegenheid.
De negers zijn vaak te arm om zich een
goed huis te kunnen kopen of in een fat
soenlijk appartement te kunnen wonen.
Als ze het wel zouden kunnen, krijgen ze
vaak geen kans vanwege de onwil van
blanken om ze als medebewoners te aan
vaarden. Dus hokken de negers samen
in de vervallen achterbuurten, in verwaar
loosde uitgewoonde huizen met gebrekkige
sanitaire voorzieningen.
Zo vloeit de armoede hier dus voort uit
een complex van omstandigheden: auto
matisering, rassenvooroordelen, onvoldoen
de economische groei, waardoor de werkge
legenheid minder snel toeneemt dan de be
volking.
De regering wil de behoeftigen helpen
BONN (DPA) De waarnemend voor
Zitter van de Westduitse Sociaaldemocra
tische Partij, Wehner, zal vandaag de
burgemeester van West-Berlijn, Brandt
voordragen als opvolger van de onlangs
overleden voorzitter, Ollenhauer. Hij zal
het S.P.D.-bestuur voorstellen Fritz Erler
en hemzelf als vice-voorzitters ver
kiesbaar te stellen.
In Bonn twijfelt men er niet aan dat
het partijbestuur dit voorstel zal aanvaar
den en het op de in februari te Bad Go
desberg te houden buitengewone partijver
gadering in stemming zal brengen.
Op de vraag, of Brandt tegelijk partij
voorzitter en burgemeester van Berlijn
kan zijn, antwoordde Wehner, ervan over
tuigd te zijn dat Brandt beide functies
met de bijzondere toewijding die zij ver
gen zal vervullen. „Wanneer hij op
de politiek gezien moeilijkste post in
Duitsland een uitstekend figuur slaat,
moet de SPD het ook aandurven hem de
leiding in handen te geven", zo zei hij
De 38-jarige heer A. Vos uit Schiedam
is zondagochtend op het Centrtial Station
in Utrecht zeer zwaar gewond, toen hij op
de al rijdende trein naar Rotterdam wilde
springen. Hij viel tussen het perron en de
trein. Deze reed door omdat geen van de
inzittenden iets had gemerkt.
Toevallig was er op het perron juist een
ambulance-auto aanwezig om een patiënt
af te halen die met de Bergland-express
zou arriveren. Men kon de heer Vos on
middellijk eerste hulp verlenen. Binnen
tien minuten was hij onderweg naar het
academisch ziekenhuis.
door rechtstreekse materiële hulpverle
ning, door verbeterd onderwijs en betere
de economische bedrijvigheid. De voorge
stelde algemene belastingverlaging speelt
hierin een belangrijke rol.
Economische groei alleen zal de houding
van werkgevers en sommige vakbon
den tegen de negers niet veranderen. Maar
een economie met volledige werkgelegen
heid zal niet zo kieskeurig kunnen zijn.
Dan zal men ook de negers nodig hebben
en ze bovendien goed kunnen gebruiken
ook, als ze eenmaal een betere kans op
goed onderwijs en op vakscholing hebben
gekregen.
Twee mannen zijn gewond bij een onge
luk, dat zaterdagmorgen op het terrein
van de gemeentereiniging van Den Haag
aan de Gaslaan is gebeurd.
Een chauffeur van deze dienst, de 32-
jarige W. van A., geraakte met zijn been
bekneld onder een duizend kilo wegende
kanteldeur van een garage, die bij het
openen kwam te vallen, doordat het con
tra-gewicht was gebroken. Pas na ruim
een half uur kon de man worden bevrijd.
Hij is ernstig gewond in het ziekenhuis
aan de Zuidwal opgenomen. Een automon
teur kreeg lichte verwondingen aan schou
der en elleboog.
Twee jongens van twaalf en dertien jaar
in Helmond hebben het gepresteerd om
binnen acht dagen tijd zeventien diefstal
len en inbraken te plegen. Deze weinig
goeds belovende knapen hadden enige tijd
geleden al een triest record geboekt, dat
mogelijk uniek is in de annalen van de
politie. Zij werden toen namelijk voor de
honderdste maal geverbaliseerd. De jongste
is geplaatst in een tehuis voor werkende
jongens. De ander verblijft nog in het Hel-
mondse politiebureau. Over z'n bestemming
moet nog worden beslist.
„Is de regering bereid het gehele vraag
stuk van de departementale indeling aan
een onderzoek te onderwerpen?", zo vragen
„verscheidene leden" van de Eerste Kamer
in het voorlopig verslag over de begroting
1964 van het departement van Algemene
Zaken. Zij menen dat een dergelijk onder
zoek nuttig zou kunnen zijn, daar tijdens
kabinetsformaties naar hun mening wel
eens onvoldoende doordachte beslissingen
zijn genomen.
Koop het dan VERS kant en klaar
Alle ingrediënten lijn reeds toegevoegd. One minuten in de
brudpm en het is klaar. Slechts f 1,25 per groot pak
Verkrijgbaar bij slagerijen, met verkoop uit gekoelde toonbank,
VERPAKTE KANT EN KLAAR MAALTIJDEN
De pionier van de Chinese keuken in Nederland.
GORTMOLEN 27 - DEN HAAG - TEL. I8SI25
'fci.
(Van onze parlementaire redacteur)
De vijf eeuwen Staten-Generaal in de
Nederlanden zijn voor de uitgevers maat
schappij Van Gorcum en Co. te Assen
aanleiding geweest tot het uitgeven van
een uitvoerig gedenkboek waarin zeven
historici en staatrechtgeleerden aandacht
besteden aan dit merkwaardige jubileum.
In een onderhoudende stijl geven achter
eenvolgens Dr. C. van de Kieft, prof. dr.
H. Smitskamp, prof. dr. I. Schöffer, drs.
N. M. Japikse, mr. H. Hardenberg, prof.
mr. W. F. Prins en dr. E. van Raalte een
overzicht van ontstaan, groei en functie
wan de Staten-Generaal in heden en ver
leden. „Vijf eeuwen Staten-Generaal in de
Nederlanden" vertoont, doordat het door
een team van schrijvers is samengesteld,
hier en daar een licht gebrek aan conti
nuïteit. Dit bezwaar wordt echter ruim
schoots goedgemaakt door het feit dat de
belangstellende leek door dit boek voor het
eerst de gelegenheid krijgt kennis te ma
ken met vele onbekende facetten van ons
parlement en zijn verleden. De gegevens
voor dit artikel zijn voor een belangrijk
deel ontleend aan dit gedenkboek, dat op
de vijfhonderdste verjaardag van de Sta
ten-Generaal is verschenen.
HET VIJFHONDERDJARIG BESTAAN
van de Staten-Generaal is een merkwaar
dig jubileum. De eerste bijeenkomst van de
Staten-Generaal vertoont immers vrijwel
geen enkele overeenkomst met de poli
tieke jubileumvergadering die donderdag
in Den Haag werd gehouden. De bij
eenkomst die Filips de Goede op 9 januari
1464 in- het -Brugse stadhuis- bijeenriep*be
stond uit vertegenwoordigers van gewes
ten die deze Bourgondische hertpg met veel
vernuft en geduld in een soort personele
unie had samengebracht. Zij vertegen
woordigden de staten of standen van deze
gewesten. De dames en heren Kamerleden
die vijf eeuwen later, in de Ridderzaal
bijeen kwamen zijn volgens uniforme
regels gekozen volksvertegenwoordi
gers, die samen het parlement van een
constitutionele monarchie en een moderne
eenheidsstaat vormen. Als enige overeen
komst blijft over: een vergadering van po
litieke representanten. De vijfhonderd jaar
beslaan dus in elk geval zo om en nabij
vijf eeuwen van politiek vergaderen. Niet
precies vijfhonderd jaren, want gedurende
verschillende perioden met name in de
zestiende eeuw, kort na het uitbreken van
de tachtigjarige oorlog zijn de Staten
generaal niet bijeen geweest.
Mr. F. J. Kranenburg is benoemd tot
commissaris der koningin in Noord-Hol
land. Voor het team van „Zo is het toe
valligwas dit bericht onmiddellijk
aanleiding tot een spottende opmerking,
omdat na oud-minister Van Rooy opnieuw
een in zekere zin „gezakte" politicus tot
commissaris was benoemd. Niet goed ge
noeg bevonden voor de regering, maar nog
wel goed genoeg voor de koningin, meen
de het team.
In het DEVENTER DAGBLAD schrijft
Johan Winkler over „Kneusjes".
„Prof. mr. R. Kranenburg was een
groot man; zijn zoon, die eveneens in de
P.v.d.A. zijn politieke carrière zocht, werd
staatssecretaris van oorlog en was als zo
danig géén succes men behoeft zich
slechts twee affaires te herinneren, die hij
niet aankon: de affaire-majoor K. en de
helmenaffaire, onzaliger nagedachtenis.
De jonge Kranenburg behoorde mitsdien
want de politiek kan voor haar beoefe
naars nu eenmaal genadeloos zijn met
bij voorbeeld de eveneens mislukte minis
ter van sociale zaken, mr. Van Rooy, tot
de na-oorlogse politieke „kneusjes". Het
geen uiteraard aan beider mogelijke ver
diensten in andere sectoren dan die waar
in zij mislukten, niets afdoet. Maar toch.
de befaamde gewone man krijgt, wanneer
hij leest, dat eerst de heer Van Rooy en
nu de heer Kranenburg prompt in de pro
fijtelijke functie van commissaris der ko
ningin gestopt wordt, allicht de indruk dat
zulk een benoeming minder op grond van
die andere verdiensten plaats vond dan
omdat de „kneusjes" nu eenmaal ergens
onderdak gebracht moeten worden.
Die indruk moge fout zijn, maar hij
wordt gewekt. Dit ten detrimente van de
democratie. Want het schaadt deze ten
slotte niet tegen alle schokken bestand
zijnde democratie, wanneer er steeds
stelliger gemompeld wordt, dat „ze" el
kaar dan toch maar even aardig als on
verdiend aan de baantjes helpen.
Laat ons dit maar eens eerlijk zeggen
En laat ons even eerlijk hopen dat de
provincie Overijssel straks als commissaris
nu eens géén kneusje toegeschoven krijgt."
HET PAROOL vindt het overigens on
sportief om de heer Kranenburg met de
heer Van Rooy te vergelijken.
„Nu mr. F. J. Kranenburg is benoemd
tot commissaris der koningin in Noord-
Holland, wordt er hier en daar aan her
innerd, dat deze man indertijd als staats
secretaris van defensie heeft moeten af
treden in verband met de z.g. helmenaf
faire, hetgeen dan zou moeten dienen als
bewijs, dat hij weinig geschikt is voor
zijn nieuwe ambt ofwel dat dit ambt niet
oveel kwaliteiten vraagt. Het is o.a. Het
Handelsblad, dat iets van deze aard heeft
gesuggereerd.
In dit geval is dit zeer onbillijk. De
heer Kranenburg is zeven jaar staatsse
cretaris geweest, en heeft zich volstrekt
niet zonder bekwaamheid van zijn taak ge
kweten. Zijn aftreden hield verband met
het feit, dat hij de verantwoordelijkheid
aanvaardde voor dingen, die een golf van
ongenoegen hadden opgeroepen, maar die
eigenlijk het hele beleid, ook dat van de
minister, raakten. Als Kamerlid, wat hij
nadien weer werd, behoorde hij waarlijk
niet tot de slechtsten.
De rancuneusheid jegens hem, die nu
aan de dag treedt, verraadt een gebrek
aan sportiviteit of, zo men wil, aan kennis
van de regels van het parlementaire spel.
Het is dwaas om er van uit te gaan dat
een minister of functionaris op ministerieel
niveau, die eens heeft moeten aftreden op
grond van een stuk parlementair-techni
sche verantwoordelijkheid, nadien een
soorf mislukte figuur is. De politieke loop
baan van de heer Kranenburg is alleszins
eervol. Hij heeft er op parlementair ni
veau heel wat meer van terechtgebracht
dan de heer Van Rooy, de pas benoemde
commissaris der Koningin in Limburg, die
althans als minister een mislukking is ge
weest van de eerste dag tot de laatste.
Een vrees, zoals uitgesproken in het
Deventer Dagblad over de aanstaande be
noeming in Overijssel, vindt men ook wel
enigszins in TUBANTIA. Dit Enschedese
blad stelt, dat bekwaamheid beslissend zal
moeten zijn:
Verscheidene namen zijn er reeds ge
noemd van mogelijke kandidaten voor de
functie van Commissaris der Koningin in
de provincie Overijssel, als opvolger van
ir. J. B. G. M. ridder de van der Schueren,
die binnen enkele weken aftreedt. De
laatst genoemden zijn de burgemeesters
van Tilburg en Haarlem, alsmede de oud
minister van binnenlandse zaken mr. A
A. M. Struycken, thans lid van de Raad
van State. Maar ook van hen zijn er al
weer enkele afgevallen en er is op dit
moment niet te gissen wie naar het Pro
vinciehuis te Zwolle zal gaan.
Bovengenoemde personen hebben echter
dit gemeen dat zij, evenals de huidige
commissaris, rooms katholiek zijn. Het
ligt in de lijn der verwachting dat ook
de nieuwe commissaris deze beginselen
zal zijn toegedaan, niet omdat zij over
eenkomen met die van de meerderheid
der Overijsselse bevolking, maar omdat
er, als wij goed zijn ingelicht, tussen de
politieke partijen een afspraak bestaat dat
er benoorden de grote rivieren twee pro
vincies moeten zijn, waarvan de commis
saris r.k. moet zijn. De bevolking heeft
in deze geen stem in het kapittel. Het is
een zaak die op landelijk politiek niveau
wordt beslist. Nu kan de politieke kleur
van deze ambtsdrager niet zonder beteke
nis zijn, van veel meer gewicht is zijn
bekwaamheid.
Hoewel de staatsrechtelijke bevoegdhe
den van de c.d.k. beperkt zijn, kan hij
een zegenrijke invloed uitoefenen in zijn
gewest. Dat heeft ir. De van der Schueren
metterdaad bewezen. Overijssel en zeker
Twente zijn hem daarvoor grote dank ver
schuldigd.
Twee benoemingen in gelijke functies in
Noord-Holland en Limburg trekken in deze
dagen de aandacht. Op deze posten wer
den figuren benoemd, die een politiek ver
leden meetorsen, dat weinig indrukwek
kend kan worden genoemd. Mr. Kranen
burg verdween als staatssecretaris van
oorlog (helmenaffaire), mr. dr. Van
Rooy's bekwaamheden waren niet toerei
kend hem als minister van sociale zaken
te handhaven. Nu is het wel mogelijk dat
hun sterren, nadat zij in Den Haag slechts
een flauw licht hebben afgestraald, zullen
schitteren aan het provinciale firmament,
aan de andere kant wordt bij het publiek
de indruk gewekt van baantjesgeverij
waarbij beide figuren zijn opgeborgen in
een aantrekkelijke post, waar hun vrijwel
niets kan gebeuren.
Deze benoemingen zijn niet in staat
ons bij voorbaat te doen volharden in een
argeloos optimisme dat in de provincie
Overijssel met zijn vele noden de beste
man op de plaats van ir. De van der
Schueren zal worden benoemd, zulks te
meer omdat zijn blijkbaar noodzakelijk ge
ach te politieke kleur de keuze beperkter
maakt."
VAN DE GEDENKWAARDIGE verga
dering in 1464 is het nageslacht niet erg
veel bekend. Filips de Goede regelde er
een opvolgingskwestie en voorts kwamen
er financiële problemen aan de orde. Ver
slagen van de bijeenkomst zijn er niet
onze kennis berust op de convocatie van
de hertog en een memorandum van een
der afgevaardigden. Hoe het in deze ver
gadering en op de vele andere die erop
volgden toeging, kunnen wij ons alleen
maar voorstellen. We kennen slechts de
redenen van de bijeenroeping: opvolgings
kwesties, financiële zaken en ordonnan
ties die alle gewesten aangingen. We ken
nen de jaren van bijeenroeping en de
plaats, die dikwijls wisselde maar tot het
midden van de zestiende eeuw vrijwel
steeds een stad was in Vlaanderen of Bra
bant, de belangrijkste gewesten
Heel wat meer weten we van de Staten-
Generaal sinds de tweede helft van de
zestiende eeuw. Opstand en vrijheidsoor
log tegen de Spanjaarden deden de Sta-
ten-generaal na lange aarzeling het besluit
nemen hun lot in eigen handen te nemen.
In 1588 werd de vrije en onafhankelijke
Republiek der Verenigde Nederlanden een
feit. De Staten-generaal waren in de der
tig voorafgaande jaren van een incidentele
vertegenwoordiging van de gewestelijke
staten een permanent lichaam geworden,
een regering bestaande uit vertegenwoor
digers van de zeven onafhankelijke repu-
bliekjes. Het verloop van de oorlog had de
Staten-generaal in het noorden doen be
landen; van Brussel via Antwerpen, Delft
ep Utrecht kwamen de Staten tenslotte in
Den Haag, waar zij sinds 1593 zouden blij-
Iveci- - - a p <tef -
GEEN VAN DE LEDEN die op de 24ste
juni 1593 de vaste vergaderruimte aan het
Haagse binnenhof betrokken, zal vermoed
hebben dat men begon aan een zitting die
zonder recès zou voortduren tot 1 maart
1796. Recès immers zou betekenen dat de
regering afwezig was en dat liet de snel
toenemende importantie van 's lands be
langen niet toe.
In het voortreffelijke gedenkboek dat de
uitgever Van Gorcum te Assen ter gele
genheid van het jubileum heeft uitgegeven,
noemt prof. Schöffer de vergadering van
de Staten-generaal de meest vormeloze van
alle organen in de republiek. Het aantal
deelnemers stond niet vast. De zeven ge
westen hadden ieder één stem, maar de
delegaties waren niet aan een aantal ge
bonden. Het aantal deelnemers aan de ver
gadering kon daardoor sterk wisselen
Langzaam groeide de gewoonte dat Hol
land gewoonlijk vijf of zes man zond, Zee
land zes, Friesland vijf, Groningen vier tot
zes, Overijsel zes, Utrecht drie en Gel
derland vijftien of zestien. Maar zodra er
een belangrijke beslissing genomen werd
kon de vergadering plotseling vol met sta
tenleden van Holland stromen, die uit hun
eigen, aan het Binnenhof gelegen verga
derzaal even kwamen overlopen. Een al te
grote toeloop wist men overigens te voor
komen door een heel praktische maatre
gel: beperking van het aantal stoelen. In
de vergaderzaal stonden nooit meer dan
28 stoelen
HET MOET NOGAL eenvoudig zijn toe
gegaan bij de Staten-generaal. De grote
hal, de oude Ridderzaal, werd vrijwel
nooit gebruikt. De republikeinse regering
had zo weinig gevoel voor decorum dat
zij in deze monumentale ruimte boeken
stalletjes en later zelfs een podium met
een loterijrad toeliet. De dagelijkse ver
gaderzaal, gelegen op de eerste etage van
het gebouw waarin nu het ministerie van
Verkeer en "Waterstaat is gehuisvest, tel
de drie ramen, met uitzicht op het Bin
nenhof, en bevatte slechts één langwerpige
groenbeklede tafel met de vermaarde 28
stoelen, bedekt met bestikte kussens. In
deze zaal, die pas aan het eind van de
zeventiende eeuw werd verfraaid en voor
zien werd van een mooie antichambre
de „Trèveszaal", kwamen de Staten elke
werkdag om tien uur bijeen. De verga
deringen, die geopend werden met gebed
duurden tot ongeveer half een. Voor spoed
zaken kwam men ook wel 's middags en
's avonds bijeen. De vergaderingen moe
ten moeizaam zijn geweest. Niet alleen
door het overleg met de lastgevers buiten
Den Haag, maar- ook doordat de stukken
niet vermenigvuldigd en uitgedeeld wer
den en dus steeds voorgelezen moesten
worden. Aan elk debat ging een uitvoerige
voorlezing vooraf. Er is veel geschimpt
op deze vergadertechniek, op de beruchte
ruggespraak, op het gekonkel in de wan
delgangen, dat bij een zo groot regerings
college natuurlijk onvermijdelijk was, op
het gebrek aan geheimhouding en op de
verstarring die zich tenslotte van het
geheel meester maakte. Maar veel ver
wonderlijker is het, dat dit steeds in per
soneel en aantal wisselende college meer
dan twee eeuwen lang alle belangen van
de republiek, waaronder die in oost en
west, heeft weten te behartigen
DE METAMORFOSE van de Staten-Ge
neraal tot echte volksvertegenwoordiging
voltrok zich in de Franse tijd. De natio
nale vergadering, democratisch gekozen
en bestaane uit 126 leden, nam op
Dit is de Japanse showboot „Sakura
Maru", ingericht als een varende tentoon
stelling van het leven en werken in
Japan, die van 24 tot 29 juni van dit jaar
een bezoek zal brengen aan de haven van
Rotterdam. Het schip van 12.628 ton zal
gemeerd worden aan de Parkkade. Het
wordt de eerste keer, dat het schip over
steekt naar Europa, waar in totaal elf
havens worden aangedaan. In de 380
stands worden twintigduizend Japanse
produkten getoond.
Niet in de zaal van de Staten-Generaal.
niet in de prachtvolle zaal van de Staten
van Holland ook aan het Binnenhof
maar in de slechts drie jaar oude bal
zaal van stadhouder Willem V. Het was
een zaal die de revolutionairen paste. Wie
weet hoevelen van de 126 zullen gedacht
hebben aan die andere vertierzaal, de
kaatsbaan in Versailles, waar de Franse
bondgenoten geschiedenis en revolutie ge
maakt hadden.
De Bataafse volksvertegenwoordiging
vergaderde in het openbaar een novum.
De zaal is ruim," schrijft een tijdgenoot,
maar heeft niets wat bijzonder opvalt.
De leden zijn buitengewoon vormelijk in
hun manieren en voorkomend en de orde
wordt voldoende gehandhaafd, oneindig
beter dan in de (Franse) Conseil des 500.
maar niet helemaal zo goed als in het
Engelse Lagerhuis. Alles bij elkaar," zo
gaat deze tijdgenoot verder," was ik bui
tengewoon ingenomen met het decorum
en het uiterlijk zowel van de vergadering
als van de toehoorders. De tribunes wa
ren vol, maar niet overvol. Er waren eni
ge fatsoenlijk uitziende vrouwen aanwezig
en op de voor de vrienden van de leden
gereserveerde tribune tegenover de voor
zitter enkele zeer knappe en goedgeklede
dames."
HET 7.0 ENTHOUSIAST begonnen par
lementaire bedrijf der Bataven liep óp
een teleurstelling uit. De grote winst was
de kennismaking met een echt parlement.
De Staten-Generaal die in 1814-1815 optra
den, verschilden dan ook wezenlijk van
hun voorgangers. Slechts de naam keerde
terug.
De Grondwet van 1815 levert het ko
ninkrijk dan tenslotte de Staten-generaal
op die in grote lijnen tot op heden behou
den zijn gebleven: een Tweede Kamer en
een Eerste Kamer.
De Tweede Kamer betrok de oude bal
zaal van Willem V en heeft deze niet
meer verlaten. De Eerste Kamer nam in
de veertiger jaren van de vorige eeuw
zijn intrek in de zaal van de Staten van
Holland. De architectonische wansmaak
van de negentiende-eeuwers heeft ons
helaas opgescheept met eën paar lelijke
balkons in deze zaal, maai^ hun besluite
loosheid heeft ons gelukkig gespaard voor
een nog grotere bouwkundige misgreep:
het plan om ter gelegenheid van vijftig
jaar onafhankelijkheid (1863) het halve
Binnenhof af te breken en te vervangen
door een „Paleis der Staten-generaal." De
oude Ridderzaal werd gerestaureerd en
werd in 1904 voor het eerst voor de ver
enigde zitting van Eerste en Tweede Ka
mer op Prinsjesdag gebruikt.
Ons parlement had zijn definitieve be
huizing gekregen, hoewel er in de vijfti
ger jaren van onze eeuw stemmen zijn op
gegaan om regering en parlement naar el
ders te verhuizen. Die stemmen zijn ver
stomd en de Tweede Kamer is nu, in
1964, middenin een fikse uitbreiding en
verbouwing, die de gebouwen aanpast aan
de eisen van een moderne volksvertegen
woordiging.
Van de harde houten banken in het
Brugse stadhuis naar de gerieflijke zetels
aan het Binnenhof, van Statenvergadering
tot volksvertegenwoordiging: een weg van
vijf eeuwen die de Staten-generaal niet
stram en stroef heeft gemaakt, maar le
nig en actief.
Na de opleving in 1961 en 1962 is de
ooievaarsstand in Nederiand hef vorig jaar
enorm achteruit gelopen. Zagen in de jaren
voor de oorlog jaarlijks meer dan acht
honderd ooievaars het levenslicht, het af
gelopen jaar werden, voorzover bekend is,
slechts 56 ooievaars geboren.
De grootste terugval boekte Noord-Bra
bant, waar slechts vijftien ooievaars wer
den geboren tegen 31 in 1962. Toch blijkt
Noord-Brabant (Langstraat en Land van
Heusden en Altena) de grootste ooievaars-
leverancier van "Nederland Zuid-Holland
(14) en Drente (12) volgen op de tweede en
derde plaats.
In Gelderland en Overijsel zijn het afge
lopen jaar voor het eerst in de geschiedenis
geen ooievaars meer geboren. Ook in
Noord-Holland. Zeeland en Limburg komen
geen ooievaars meer voor
In het afgelopen jaar zijn door het CE
ruim 738.000 rijbewijs-examens afgenomr
tegen 630.000 in 1962. De heer H. M. W.
Westerlaken, directeur van het CBR, he*f'
verklaard dat het schriftelijk afnemen vi
het theoretische gedeelte van het exam-
waarmee men op 12 augustus 1933 begr"
nen is, goede resultaten oplevert. Veel mAC"
mensen dan voorheen slagen nu voor het
theoretische gedeelte, onder andere door
dat de invloed van de examinator hierbij
maart 1796 zijn intrek aan het Binnenhof, geheel wordt uitgeschakeld.
