Moskou krijgt geleidelijk
positie van „derde Rome"
Actief orthodox centrum
I
hui
Hervormde predikanten houden
taptoerel-standpunt vast
L
II
PROTESTANTEN IN SPANJE
Nederlandse dokter helpt de
vluchtelingen in Algerije
KORT NIEUWS
Utrechtenaar
bouwt dijk
Handdruk van de
ouderling is
een zinvol gebaar
Gereformeerden
willen veel
kerken bouwen
w: v
Vreemde rancunes
Noodsituatie
ZATERDAG 15 FEBRUARI 1964
Erbi?
PAGINA TWEE
DEVERSPRBDIN0VAW.DE OOSTERS-ORTHODOXE KERKEN
OOSTERSE CHRISTENEN
Principiële vraag
Door modder
Kleding en dekens
Diakenen in welvaartsland
Onbegonnen werk
Open kaart
Kinderen i
ngkona
Een nieuwe koers?
Moskou is bezig weer een actief centrum te worden in de
oosters-orthodoxe kerken. Naar schatting telt de wereld
honderddertig tot honderdvijftig miljoen leden van de
oosters-orthodoxe kerken, waarvan er ongeveer honderd
vijftien miljoen in Europa en de Sovjet-Unie en negen mil
joen in Azië leven. De oosters-orthodoxe kerken zijn ont
staan uit de Byzantijnse staatskerk, na de scheuring met
Rome in 1054.
In tegenstelling tot een centraal geleide kerk bestaat de
oosterse orthodoxie uit meerdere nationale kerken (patriar
chaten) onder eigen leiding en met eigen opvatting, die
echter door eenheid van dogma en ritus zijn verbonden.
gonial belijdersvd. Oosterse-Orihodoxie
Mongolië
r.'
T
AShArobi
Belangrijkste verspreiding v.d. Oosters-Orthodoxe religie
Kr bestaan nationale kerken in Al
banië, Bulgarije, Cyprus, Griekenland,
Joegoslavië, Roemenië, Rusland, Polen,
Finland, Turkije en Ethiopië, met daar
naast nog diaspora in verschillende
landen.
Over het algemeen kan men de
patriarch van Constantinopel als het
geestelijk hoofd van de oosterse ortho
doxie beschouwen. Men heeft daarom
Constantinopel (Istanboel) wel eens het
„tweede Rome" genoemd. De laatste
tijd is echter de Russisch-orthodoxe
kerk, onder patriarch Alexis van Mos
kou, op weg een „derde Rome" te
worden. Dat kan doordat de nationale
kerken alle een grote mate van onaf
hankelijkheid bezitten.
Overigens is de naijver tussen
Constantinopel en Moskou al heel
oud. De patriarch van Moskou heeft
dan ook altijd al een heel bijzondere
positie ingenomen in de oosters-
orthodoxe kerk. De Russisch-ortho
doxe kerk is ook lid geworden van
de Wereldraad van Kerken.
De Russische kerk sloeg plotseling
•en geheel eigen weg in door waar
nemers naar het tweede Vaticaanse
concilie te zenden, een pijnlijke ver
rassing voor het patriarchaat Constan
tinopel, dat afwezig was.
In juli vorig jaar is er in Moskou
Bij Narowal in Pakistan is onder lei
ding van de landbouwkundige Wim van
der Linden uit Utrecht onlangs een
begin gemaakt met de aanleg van een
dijk, die een groot gebied van de ak
kers bij deze plaats zal beschermen
tegen watersnood.
De heer Van der Linden is een van
de deskundigen, die door de gerefor
meerde kerken in ons land voor hulp
naar het buitenland zijn uitgezonden.
Hij is uitgeleend aan de raad van ker
ken in West-Pakistan ten behoeve van
de vluchtelingencommissie van deze
raad.
De directeur van het algemeen dia-
konaal bureau der gereformeerde ker
ken, dr. J. van Klinken, heeft meege
deeld dat besloten is dat de sociaal-
econoom van de zending, drs. Chr.
Steenwinkel, een groot deel van zijn
tijd zal gaan besteden aan het vluch
telingenwerk en belast zal worden met
de leiding van de vluchtelingencommis
sie van de genoemde raad van kerken
van West-Pakistan.
De dijk, die bij Narowal komt, wordt
twee kilometer lang en op sommige
punten twee-en-een-halve meter hoog.
Sinds 1957, toen in het gebied van Na
rowal een oude verwaarloosde dijk door
het rivierwater werd weggespoeld, ko
men er jaarlijks overstromingen voor.
Met honderd vrijwilligers werkt Wim
ven der Linden aan de dijk. Hij zorgt
er voor dat de mensen dagelijks een
maaltje rijst krijgen en hij levert ook
„arbeidsvitaminen" in de vorm van
luidsprekermuziek.
Het plan, dat het algemeen diakonaal
bureau der gereformeerde kerken te
Utrecht vorig jaar heeft gelanceerd
voor adoptie van één of meer jongens
van een christelijke landbouwschool te
Takana in de Punjaab met honderd
twintig leerlingen heeft succes gehad,
zo deelt de informatiedienst van deze
kerken mee.
Reeds negentig jongens zijn geadop
teerd door diakonieën, jeugdverenigin
gen en particulieren, die honderdtach
tig gulden per leerling per jaar beta
len. Het is daarbij de bedoeling dat
men voortdurend contact onderhoudt
met de leerling, die men heeft geadop
teerd en deze bij diens verjaardag of
een ander feest iets stuurt.
De gereformeerde kerken in Nederland
nemen hiermede voor het eerst officieel
deel aan het ontwikkelingswerk in In
dia, waaraan reeds jaren door kerken
uit alle delen van de wereld krachtig
wordt bijgedragen.
Voorts probeert men vanuit Neder
land Iets te doen voor de zestigduizend
Tibetanen, die in 1959 door de Chinese
legers uit hun vaderland zijn verdre
ven en nu in India een nieuw bestaan
zoeken.
Meer dan eens, aldus de informatie
dienst der gereformeerde kerken, zijn
hiervoor gelden ter beschikking gesteld.
een grote viering geweest van het
jubileum van de patriarch van Moskou.
Leidende personen uit de orthodoxe
kerken waren hier bijeen. Sommigen
zagen dit als een doorbreking van het
religieuze isolement van Moskou. Dit
jaar zal op Rhodos een bijeenkomst
worden gehouden van vertegenwoor
digers van orthodoxe kerken. Het doel
is om te komen tot een grote bijeen
komst van alle oosters-orthodoxe ker
ken, een orthodox „concilie".
Hier zullen dan uiteindelijk de pa
triarchen van Jeruzalem, Antiochië,
Alexandrië, Constantinopel en het
thans grootste patriarchaat van Mos
kou aan één tafel gaan zitten, samen
met de andere vertegenwoordigers van
de oosterse kerken.
50-90milj.
14milj.
O 03
ff
„De handdruk van de ouderling voor
de aanvang van de dienst is een zinvol
gebaar, dat het gebed in de kerke-
raadskamer bevestigt. Ligt het niet het
meest voor de hand, dat dit zwijgend
gebeurt? Waarom daar dan nog een ze
genwens bij uit te spreken (Gods ze
gen, dominee; sterkte, dominee)?. Is
dat niet overtollig en daarom te veel?
Er is immers even te voren om zegen
gebeden!"
Dit schrijft de Wassenaarse predikant
J. T. Wiersma in het speciale ouder
lingen-nummer van „Woord en Dienst".
Hij betoogt, dat de handdruk van de
dienstdoende ouderling, zichtbaar voor
het oog van de gemeente gegeven na 't
einde van de dienst, en in de kerke-
raadskamer door de ouderlingen her
haald, tot uitdrukking brengt, dat de
gehouden godsdienstoefening niet alleen
voor verantwoordelijkheid ligt van de
dienaar, die haar leidde, maar van al
die leden van de kerkeraad, „die mede
verantwoordelijkheid voor de zuivere en
waardige bediening van Woord en Sa
crament dragen" (formulier voor de
bevestiging van ouderlingen).
„Een ouderling kan weigeren de pre
dikant, die voorging, de hand te druk
ken, omdat hij meent geen verantwoor
delijkheid te kunnen dragen voor de
prediking of voor wat verder in de
dienst geschiedde. Dat is een schokken
de zaak. Maar ze kan zich voordoen. De
handdruk is tenslotte niet een leeg ge
baar. Maar de ouderling moet er dan
wel diep van overtuigd zijn, dat niet
het evangelie werd gepredikt, maar een
„ander evangelie" in de zin van Gala
ten 1".
„Hoe staat het met de protestanten
in Spanje? Worden zij daar vervolgd
of niet? Zijn zij vrij in de uitoefening
en beleving van hun godsdienst? Kan
een reformatisch christen daar een
bijbel kopen en zijn kerk bezoeken?
Geruchten zijn er genoeg, maar hoe
liggen de feiten en wat is de waar
heid?"
De omstandigheid, dat het bericht
van de overgang van prinses Irene
naar de rooms-katholieke kerk ons via
Spanje bereikte, was voor enkele
lezers aanleiding om ons bovenstaan
de vragen te stellen. Wij willen op
deze vragen ingaan. Daarbij laten wij
speculaties en vermoedens achter
wege om ons te bepalen tot enkele
zakelijke en objectieve gegevens.
De Spaanse burgeroorlog heeft on
der meer tot gevolg gehad dat de
rooms-katholieke kerk in Spanje tot
staatskerk werd. Al spoedig werd toen
duidelijk dat het kennelijk in de bedoe
ling lag om het de protestanten on
mogelijk te maken hun godsdienst te
belijden. Vooral in de periode van
1939-1945 hebben de protestanten in
Spanje afschuwelijke tijden moeten
doormaken.
Vrijwel overal werden de kerken ge
sloten en de kerkdiensten verboden. In
de jaren vóór de burgeroorlog beston
den er protestantse scholen maar daar
na mocht er niet één worden heropend.
Pas in 1945 waagden de protestanten
het hun kerkgebouwen weer voor gods
dienstige doeleinden te gebruiken om
dat in de „grondwet", Fuero de los
Espanoles (vrijheidsbrief van de Span
jaarden), het volgende artikel voor
kwam: „Omdat de rooms-katholieke
godsdienst de godsdienst van de staat
is, zal deze het voorrecht van de of-
Op een half uur rijden van Con-
stantine in Algerije ligt een verwaar
loosde groep gebouwen, het over
blijfsel van wat eens het dorp El
Homblé is geweest. Wanneer men
daar op een winterse namiddag rond
stapt, is de kans groot, dat men tot
over de enkels in de modder wegzakt,
maar óók, dat men daar een witte,
rijdende kliniek aantreft.
dorpelingen bronnen aan te boren ten
einde water te krijgen voor de be
vloeiing van hun akkers.
De CCSA helpt hen daarbij en vooral
de 33 weduwen en hun kinderen, voor
wie geen land beschikbaar is. Zij vor
men wel een deel van de gemeenschap,
maar hun positie is nogal moeilijk.
Daarom proberen medewerkers van het
CCSA-hulpwerk nieuwe bestaansmoge
lijkheden met de mensen samen te
ontwikkelen.
De achttien hervormde predikanten
hebben nu al geruime tijd geleden
een tweede gesprek met de burge
meester van Amsterdam gehad over
de „taptoerel". Pas nu hebben zij hun
samenvatting van dit gesprek bekend
gemaakt. Men wilde eerst overleg
plegen over de inhoud van deze
samenvatting. Naar de predikanten
zeggen heeft men op verzoek van de
burgemeester diens antwoorden uit
de samenvatting moeten schrappen.
Van de achttien predikanten, die had
den geprotesteerd tegen het optreden
van de politie, had er voor het tweede
gesprek met de burgemeester begon één
zich teruggetrokken, namelijk ds. J. W.
van Kooten.
De predikanten hebben in het tweede
gesprek gezegd dat de verklaring van
de burgemeester geen grond geeft te
verwachten, dat in de toekomst in ana
loge gevallen niet even hard of nog
harder zal worden geslagen door be
paalde leden van de politie.
Een kleine groep politiefunctiona-
risssen zal zich, zo vrezen de predi
kanten, door de verschonende woor
den van de burgemeester publieke
lijk gesterkt voelen en ook een vol
gende maal zijn vreemde rancunes
niet bedwingen. De predikanten den
ken hierbij aan de mishandeling en
de zinloze achtervolging na de achter
volging in het stadion, inplaats van
het opmaken van proces-verbaal of
het verrichten van arrestaties.
Zij merkten op dat de demonstranten
niets liever wilden dan te worden ge
arresteerd zodat aanhouding beslist
geen problemen behoefde op te roepen.
In de kliniek is de Hollandse arts J.
Mettau, samen met een Franse ver
pleegster, druk bezig de patiënten te be
handelen. De kliniek is een gift van de
Lutherse Wereld Federatie en de Duitse
„Brot für die Welt"-aktie aan het chris
telijk comité voor dienstverlening in
Algerije ten behoeve van de medische
tak van het omvangrijke programma.
De „Nieuwsbrief" van de Stichting
Oecumenische Hulp aan Kerken en
Vluchtelingen vertelt hoe in één van
de haveloze, omvangrijke boerderijen,
verwaarloosd gedurende de lange onaf
hankelijkheidsstrijd, een grote groep
patiënten geduldig op de dokter wacht.
Na de behandeling begint de lange
weg terug naar huis door de modder,
want men komt van heinde en ver naar
de dorpen, waarvan men weet, dat zij
de rijdende kliniek op bezoek zullen
krijgen. Een bezoek van honderd
patiënten per dag is normaal, zij het
nog aan de lage kant. De twee mobiele
klinieken, die de kerkelijke hulpver
lening in Algerije ten dienste staan,
zijn nu reeds twaalf maanden in bedrijf.
Dankzij deze klinieken konden de vier
medische teams, die de kerken in ooste
lijk Algerije hebben, hun werk ook
uitbreiden tot geïsoleerde dorpen in
bijna verlaten streken.
De klinieken zijn volledig uitgerust
voor practisch elke medische hulp. Ze
zijn voorzien van een compleet set
medische instrumenten, ze hebben
een eigen röntgen-apparaat en ze kun
nen zo nodig veranderd worden in
ambulances. De röntgenapparatuur is
van grote waarde voor het vaststellen
van de diagnose.
De hevigste strijd levert men tegen
de tuberculose, die In Algerije zeer
veel voorkomt. Alleen al met de ste
thoscoop vindt dokter Mettau twee of
drie nieuwe gevallen per week. Klach
ten aan de luchtwegen komen ook
zeer veel voor tengevolge van de
schaarse voeding en de povere
kleding.
Tegelijk met de dokter zijn andere
CCSA-mensen (Comité Chrétien de
Service en Algérie) naar El Homblé ge
komen om kleding en dekens te distri
bueren, geschonken door kerken in
velerlei landen. In El Homblé wonen
sedert achttien maanden driehonderd
Algerijnen, die gedurende de onafhan
kelijkheidsstrijd als vluchtelingen in
Tunesië verbleven. Toen zij terug
kwamen naar hun geboorteland, wist
niemand een plaats voor hen. De bur
gemeester van Constantine suggereerde
tenslotte de leegstaande gebouwen in
El Homblé maar in gebruik te nemen
en liet hen elke dag per truck water
leveren. Er is namelijk niet genoeg
water om het land te bebouwen.
Langzamerhand ontstond een ge
meenschap. Huizen werden gerepareerd
en wegen gemaakt. Nu proberen de
Op de principiële vraag van de bur
gemeester, hoe de predikanten oorde
len over een onwettig optreden binnen
een democratische rechtsorde, ant
woordden de predikanten er diep van
overtuigd te zijn dat ook binnen het
democratische bestel, met de wettige
bepalingen strijdige methoden van de
monstreren moreel geboden kunnen
zijn.
Hoewel zij zich tot het uiterste wil
len houden aan de wettelijke regelen,
kan het huns insziens bij zaken van
dringende urgentie, die anders gewoon
weg niet aan de orde komen, moreel
geboden zijn de aandacht te vragen, de
gewetens wakker te schudden en te
protesteren op wijzen, die formeel on
wettig zijn. Zij achten dit standpunt in-
haerent aan het christelijk geloof. Juist
terwille van de democratie willen zij
de democratie niet formaliseren.
De gereformeerde kerken in Nederland hebben een „kerkjournaal" in het leven
geroepen. WIen wil de voorlichting over kerkelijk werk in een populair vat gieten
en heeft daarvoor een middel gekozen, dat in het buitenland en met name in
Amerika, al veel ingang heeft gevonden.
Wel zijn er in Nederland al veel kerkelijke bladen die zich bezighouden met
theologische vraagstukken, ook zijn er wel kerkelijke weekbladen, zoals „Hervormd
Nederland", die over het kerkelijk werk in het algemeen berichten, maar een
„magazine" op het gebied van leven en werken in de kerk bestaat nog niet. Het
blad wordt in een oplage van 150.000 in de gereformeerde kerken in Nederland
verspreid.
Het „Kerkjournaal", waarmee men de stap heeft gewaagd, is een jaarverslag
van het werelddiakonaat van de gereformeerde kerken in Nederland. Er zijn kleine
fouten aan te wijzen als de verschillende wijzen waarop men het woord „Karachi"
spelt, er is een grotere fout te signaleren in 't kleine lettertype en de te gedrongen
opmaak. In dit opzicht zou men nog eens goed in de leer moeten gaan bij de op
makers van moderne periodieken, die het juist in de ruimte zoeken. Ook de meeste
evangelisatiebladen hebben een wat „opener" opmaak.
Afgezien van deze schoonheidsfouten, die gemakkelijk verholpen kunnen worden,
en die de samenstellers ongetwijfeld zelf hebben gezien, omdat ze ook mooie ruime
bladzijden hebben gemaakt, is de inhoud zeer prijzenswaardig. Het blad geeft
inderdaad de informatie, die men er van verwacht.
De predikanten zijn van mening, dat
de situatie in Angola, waarvoor wij zij
delings medeverantwoordelijkheid dra
gen, terecht door de demonstranten ge
zien wordt als een noodsituatie. Zij be
treuren het dat deze demonstranten, die
zij beter menen te kennen, door de bur
gemeester worden beschouwd als een
knokploeg met anarchistische tenden-
zen en herhalen hun vraag, waarom
deze gevaarlijke lieden dan niet gear
resteerd werden.
De wederzijdse standpunten zijn in
dit gesprek duidelijk tegenover elkaar
komen te staan, aldus de predikanten,
van wie de hervormde predikant H. de
Nie de samenvatting heeft ondertekend.
Hij wijst er op dat de burgemeester
voor zijn antwoorden verwijst naar de
door hem aan de raad overgelegde nota.
De plaatselijke gereformeerde kerken
in ons land hebben voor de verdeling
van het bouwvolume 1964 in totaal 67
bouwprojecten ingediend bij de generale
deputaten voor kerkopbouw. Daaronder
zijn aanvragen voor 49 nieuwe kerkge
bouwen. De totale stichtingskosten,
waarbij inbegrepen de kosten van de
grond, orgels en inventaris, zijn begroot
op 24,5 miljoen gulden.
Bovendien hebben de gereformeerde
kerken voor de bouw van vrijstaande
pastorieën en kosterwoningen nog een
bedrag van ongeveer zevenhonderddui
zend gulden nodig.
Daardoor moeten deze kerken in to
taal aan stichtingskosten voor dit pro
gramma ruim 25 miljoen gulden opbren
gen.
ficiële bescherming genieten. Niemand
mag gehinderd worden in zijn godsdien
stige overtuiging of in de persoonlijke
beleving van zijn geloof. Openbare
godsdienstige plechtigheden zijn slechts
toegestaan voorzover zij op de katho
lieke godsdienst betrekking hebben".
Over de interpretatie van dit artikel
is eindeloos gediscussieerd en afhanke
lijk van tijd en plaats, heeft men hier
aan een verschillende uitleg gegeven.
In ieder geval ontketende de rooms-
katholieke kerk een grootscheepse aan
val op alles wat protestants was door
middel van herderlijke brieven, tijd
schriftartikelen, brochures en aansla
gen op personen en gebouwen van de
protestantse gemeenschappen.
Wat binnen de christelijke kerk altijd
gebeurd is, vond ook thans plaats: „het
Spaanse protestantisme breidde zich,
ondanks of juist dank zij de druk, uit.
Men groeide naar een eenheid die
thans gevonden wordt in de Iglesia
Evangelica Espanola, een kerk die uit
sluitend door Spanjaarden wordt be
stuurd. Bovendien zijn er nog drie kerk
genootschappen, waarbij Amerikaanse
en Engelse zendelingen ingeschakeld
zijn. Daarnaast bestaan er kleine ge
meenschappen zoals die van de Adven
tisten, de Pinkstergemeenten, de
Baptisten en de Jehova Getuigen.
Nog steeds heeft de Spaanse rege
ring de protestantse kerken niet er
kend, doch kort geleden heeft de re
gering bekend gemaakt, dat zij de
positie der protestanten opnieuw wil
regelen. In december zijn daartoe
een aantal leidende figuren uit de
Spaanse evangelische kerken bijeen
gekomen om gezamenlijk hun hou
ding tegenover de wetgeving, die op
stapel staat, te overleggen en te be
palen.
In die bijeenkomst waren vertegen
woordigd de hierboven genoemde vier
kerken, samen met de Baptisten. De se
cretaris van de „Comision de Defensa
Evangélica" bracht verslag uit aan de
vergadering over de contacten dia
plaats gevonden hebben tussen de com
missie en de regering. Daarbij bleken
sterke spanningen te bestaan in rege
ringskringen ten aanzien van de hou
ding tegenover de protestanten. Er zijn
in de regering figuren die de protestan
ten welgezind zijn. Deze hebben aan de
protestantse kerken gevraagd om ge
meenschappelijk een stuk op te stellen,
waarin enerzijds gronden voor de er
kenning der protestantse kerken wor
den aangevoerd, maar anderzijds ook
grenzen aangegeven worden met be
trekking tot de secten, die in Spanje
vaste voet proberen te krijgen. Kortom,
dit stuk zou de gemeenschappelijke ge
loofsbelijdenis van de kerken moeten
bevatten en een beschrijving geven van
hun inrichting, opdat die bij de verde
re onderhandelingen vaststaan.
In dit verband zijn ook de uitlatin
gen opvallend van de aartsbisschop
van Tarragona in Spanje, Benjamin
kardinaal de Arriba y Castro, die een
dezer dagen op een persconferentie in
Madrid zich in gunstige zin uitliet over
de vrijheid van eredienst voor niet-
rooms-katholieken in Spanje, maar zei
hij „zij moeten geen bekeerlingen
trachten te maken; per slot van reke
ning is Spanje een christelijk land en
kent het het Evangelie al".
Deze kardinaal heeft al meer uitspra
ken gedaan, waarin hij het proselitis
me veroordeelde. Ook nu vestigde hij
de aandacht op de propagandistische
werking van boeken, pamfletten enzo
voorts. Hij herinnerde de gelovigen er
aan, dat de devotie der Spanjaarden
vooral gericht is op de heilige eucha
ristie, de maagd Maria en op trouw
aan de paus. „De protestantse ketterij
heeft in Spanje nooit goed voet aan de
grond kunnen krijgen, omdat deze juist
die devotie bestrijdt", aldus de aarts
bisschop.
Hoewel deze berichten slechts een ge
matigd optimisme wettigen, toonde de
president van de Spaanse Evangelische
kerk, dr. Gutierez-Marin, zich toch ver
heugd omdat het de protestantse ker
ken eindelijk geoorloofd is om tijd en
plaats van haar samenkomsten open
lijk bekend te maken. Tegelijk voegde
hij hieraan echter toe: „De wettelijke
positie van de protestanten in Spanje
kan pas geregeld worden, als het Vati-
caan over de godsdienstvrijheid een
duidelijke uitspraak doet".
Karakteristiek voor de situatie in het
verleden en in het heden is wellicht de
beoordeling van de regering met be
trekking tot de bijbelverspreiding. Toen
generaal Franco destijds de macht in
Spanje overnam betekende dit het ein
de van het werk van het Brits en bui
tenlands bijbelgenootschap. Toen Fran
co Madrid binnenrukte werden alle
voorraden aan bijbels en evangeliën
vernietigd of in beslag genomen. Nog
in 1956 werden grote voorraden bijbels
geconfisceerd.
Daarna is de houding van de Spaanse
regering ten aanzien van de bijbelver
spreiding enigermate soepeler gewor
den. In februari 1963 kreeg het bijbel
genootschap toestemming om zijn ar
beid te hervatten. Maatregelen tot ver
zending van bijbels werden genomen
en onlangs werden tweeduizend bijbels
en vierduizend nieuwe testamenten
door de vertegenwoordiger van het bij
belgenootschap in aanwezigheid van
verschillende predikanten en van de
Britse ambassadeur op het nieuwe cen
trum in ontvangst genomen. Verdere
zendingen zullen volgen. Naar verluidt
mogen er zoveel bijbels worden inge
voerd als er protestanten in Spanje
zijn (circa 30.000).
Ds. D. ter Steeg
In Zweden is nu voor het eerst een
gehuwde vrouw ingezegend als diaco
nes, namelijk de domineesvrouw van
österaker, die in het diaconessenhuis
van Uppsala de zeigen ontving van aarts
bisschop Gunnar Hultgren.
In Japan hoorden volgens statistische
gegevens in 1962 64miljoen mensen
bij de officiële shintotempels, 13%
miljoen bij shintosekten, 61% miljoen
mensen waren boeddhist, 669.000 chris
ten en 41/2 miljoen hadden geen gods
dienst. Het vreemde van dit bericht is
dat Japan nog geen honderd miljoen
inwoners telt, zo deelt „Hervormd Ne
derland" mee.
