Dorpelingen weten pan de prins geen kwaad
WEES EEN
DIER
IN HET
VERKEER
p
Bezoek aan Lignières, het
[eboortekasteel van Doe Carlos
Hf
Zwarte huid,
blonde pruik
Wekelijks toegevoegd aan edities van
Haarlems Dagblad,'Oprechte Haarlemst'he Courant
en IJ muider Courant
lyjjjte IT
t J
Potdicht
Openhartiger
G. B. Benesch
wmxtÊm
Deze Jeanne de France werd als 12-
jarige door haar vader, Lodewijk XI,
gedwongen tot een huwelijk met de
vijftienjarige Louis d'Orléans, een
verbintenis waar weinig zege op rustte
en na welker snelle ontbinding de
toekomstige heilige hier een zuster
orde stichtte, die nog steeds bestaat.
Er is voorts een ijzerwinkel en een
boekhandeltje, dat vooral van ansicht
kaarten lijkt te leven. Een postkan
toortje dat herkenbaar is aan een uit
hangbord waarop het woord „Postes"
is geschilderd. Nauwe kronkelstraatjes
met grauwe huizen waarvoor opstap
jes geplaatst zijn met bloempotten die
voor het komend voorjaar althans wat
fleurigheid beloven. Een nogal driftig
riviertje, de Arnon, dat zich rond het
dorpsplein slingert, een onstuimig ge
klater verwekt en naar het schijnt ook
nog wel eens buiten zijn oevers wil
treden. Persoonlijk houden we wel
van zulke dorpjes die je alleen maar
in Frankrijk vindt en waarop de latere
eeuwen weinig vat hebben gehad. We
kennen echter ook mensen die hier
binnen een week rijp voor een ge
sticht zouden zijn en die na een
maand hun zelfmoordneigingen be
slist niet meer zouden onderdrukken.
EN DAN IS er het kasteel. Een kas
teel dat in de zeventiende eeuw werd
verwoest om daarna door een der gro
te bouwmeesters van die tijd, Fran
cois Levan, opnieuw te worden opge
zet. En de beroemste tuinarchitect die
Frankrijk ooit bezeten heeft, Lenötre
die de tuinen van Versailles, Fon-
tainebleau en van ettelijke andere Fran
se koningssloten de lusthoven ontwierp
tekende ook de parken rond dit kas
teel. Fors en toch sierlijk verheft het
zich als 'n burcht-op-een-eiland uit het
water van de brede vierkante vijver.
Het kasteel behoort trouwens aan het
zelfde geslacht dat ook eens Versailles
bezat om tenslotte in handen te ko
men van prinses madeleine de Bour
bon Parma, geboren de Bourbon-Busset
de moeder van prins Hughues alias Don
Carlos. Samen met haar gemaal prins
Xavier, hoofd van de Bourbon-Parma-
dynastie en leider van de Carlisten die
zich graag de „infanteristen van Chris
tus" noemen, resideert de oude prinses
met haar familie een aantal maanden
van het jaar op dit familiebezit, al zijn
die bezoeken de laatste jaren dan ook
steeds minder frequent en langdurig ge
worden.
IN DE Mic-helin-gids hadden we ge
lezen dat het kasteel dagelijks tot zes
uur bezocht mocht worden, maar voor
een keer was die voortreffelijke weg
wijzer er dan toch naast. De (verroes
te) hekken in smeedijzer waarvan de
symbolen der koninklijke herkomst-
kronen en Christuskruisen verwerkt
zijn, waren 's middags bij onze aan-
De Spaanse pers heeft, zoals men
weet, alle primeurs gehad in de
romance van prinses Irene met Don
Carlos. Een sprekend voorbeeld hier
van leverde het te Barcelona ver
schijnende dagblad La Vanguardia
Espanola dat reeds in zijn edities van
dinsdag 11 februari meldde: „La
boda de Irene de Holanda y de Car
los de Borbón se celebrara el 8. de
abril" (het huwelijk van Irene en
Carol zal op 8 april voltrokken
worden) en „Alternaran su residen-
cia entre Francia y Navarra" (zij
zullen afwisselend in Frankrijk en in
Navarre gaan wonen). Kennelijke
speculaties zijn de plaatsen waar het
huwelijk volgens La Vanguardia zou
worden voltrokken, te weten „Ma
drid, Parijs of Pamplona" (stad in
het Noordspaanse bolwerk van de
Carlistische beweging).
komst potdicht en kennelijk van plan
hun geheimen ook niet prijs te geven.
Via een concierge vermochten we des
ondanks contact te leggen met de „re
gisseur" of slotbewaarder, monsieur
Timel, die ons zelfs even toestond, van
af de entrée, een blik te werpen op het
monumentale bouwsel, dat zo'n twee
honderd meters verder lag. Maar al
spoedig bleek ook monsieur Timel aan
zeer nauwe instructies te zijn gebon
den, en als een panter verdedigde hij
de „privacy" van zijn heer.
„Hoeveel vertrekken telt nu wel uw
slot?", hadden we zo zielsgraag gewe
ten.
„Zou ik u niet kunnen zeggen".
„Hoe groot is het personeel?"
„Ik mag u niet antwoorden".
„Verwacht u de familie binnenkort
weer terug?"
„Het is mij niet bekend".
NIETTEMIN konden we deze func
tionaris toch nog de informatie ontwor
stelen, dat de domeinen van Lignières
ruim duizend hectaren land beslaan, die
door een dertig verschillende boerenge
zinnen worden bewerkt. Vooral veel
graan. Ook wel paarden, maar niet
om op te rijden. Toch is prins Xavier
voorzitter van de plaatselijke renver-
eniging, waarvan hij de dagelijkse zor
gen overlaat aan burgemeester Budin.
Prins Xavier pleegt door zijn oppas
met „monseigneur" te worden aange
sproken; zijn zoon wordt altijd voluit
„Prince Hugues" genoemd. De naam
Don Carlos is in Lignières onbekend.
ALS INFORMATIEBRON toonde ab-
bé Seveau zich gelukkig wat spraakza
mer en openhartiger. Sinds zeven jaar
is hij de zieleherder van zijn (armlas
tige) parochie, en in die functie heeft
hij uiteraard ook de familie De Bour
bon goed leren kennen. Men zal geen
kwaad woord over de Bourbons van
hem vernemen. „Het zijn christenmen
sen zoals men ze tegenwoordig weinig
meer vindt", betoogt hij met warme
instemming in het studeerkamertje van
zijn pastorie waar geen kachel brandt
en waar we samen dan ook eendrach
tig met de voeten op de planken vloer
zitten te trappelen, om de vochtige kou
wat te bestrijden.
Van het familieleven van de Bour
bons hangt de pastoor een beeld op dat
letterlijk in een handboek voor de be
oefening der christelijke deugden zou
kunnen worden overgenomen. „Ze zijn
vriendelijk, voorkomend, niet verwaand
en vol erbarmen voor de eenvoudige
mensen. Monseigneur betaalt het onder
houd van de kerk en van de school, of
schoon hij voor zichzelf het geld toch
allerminst over de balk gooit". (Een ver
zekering die door de aanblik van het
kasteel ook wel wordt bevestigd: er
zullen heel wat potten verf moeten aan
rukken alvorens Lignières ook maar in
de verte in de schaduw van het blanke
paleis van Soestdijk zal kunnen staan).
Bij de foto's: Hierboven: een lucht
opname van het sierlijke maar
tamelijk verveloze kasteel van Lig
nières. Links boven: de kapel van
het slot.
DIE INGETOGENHEID kenmerkt in
tussen ook de wijze waarop de fami
lie haar vakanties hier pleegt door te
brengen. Men maakt wandelingen en
doet ook wel eens een spelletje binnen,
zo herinnert zich de abbé, maar fees
ten of garden-parties zijn er nooit bij
geweest. Op dolce-vita-uitspattingen zal
men de Bourbons zeker niet kunnen be
trappen.
Het woord „patriarchaal" vindt de
geestelijke wat fors ter omschrijving
van het karakter der familieverhoudin
gen. Maar dat er in den huize De
HAASTIGE AUTOMOBILISTEN gebruiken
vaak nogal beeldende termen om elkaar of andere
weggebruikers aan te duiden. Veel van dat soort
omgangstaal is ontleend aan het rustieke land
leven, met name aan de veestapel. Men noemt
elkaar os, ezel of rund al naar het uitkomt
en dat is eigenlijk onbillijk. Onbillijk niet alleen
ten aanzien van de medemens die in zo'n geval
zelfs een aanklacht wegens belediging kan in
dienen maar ook jegens de geïncrimineerde
dieren die zich over bet algemeen veel verstan
diger gedragen in het verkeer dan vele voet
gangers en weggebruikers. Een os bijvoorbeeld
zou er niet over peinzen (symbolisch
bezien natuurlijk) om van een rijden
de tram af te springen of om nog
gauw even voor een aanstormende
auto de rijweg over te steken.
•èm
DIEREN LEREN vaak vlugger dan
mensen. Daarvan getuigt de volgende
ware geschiedenis die zich voor 1938
in Oostenrijk heeft afgespeeld. In die
jaren golden namelijk een tijdlang twee
verschillende rijvoorschriften. In het
oosten van het land moest men links
houden, in het westen rechts. Aan de
provinciegrens tussen Opper-Oostenrijk
en Salzburg moest van rijrichting ge
wisseld worden.
Een boer die dagelijks met zijn os-
senkar deze grens passeerde vergat
echter herhaaldelijk zijn dieren naar
de andere kant van de rijweg te sturen,
waardoor hij steeds weer in moeilijk
heden kwam met de gendarmerie.
Op een morgen echter dommelde de
ze domme boer op de bok in. Toen hij
weer wakker werd zag hij dat hij zich
al ver over de grens bevond en aan
de goede kant van de landweg. Zijn os
sen waren eigener beweging naar de
andere zijde overgestoken bij het pas
seren van de grensborden. En dat
noemt men stomme dieren.
AMERIKAANSE dier-psychologen
hebben experimenten met ganzen ge
daan ook spreekwoordelijke stomme
lingen die altijd keurig op een rijtje
lopen als zij zich verplaatsen. Het gold
als ondenkbaar, dat zo'n koppel gan
zen vrijwillig zijn instinctieve marsor
de zou verbreken. Maar de Amerikaan
se geleerden bewezen dat ook hier het
verstand prevaleert boven het instinct
Toen zij een toom ganzen alle uit
een nest dwongen, een drukke ver
keersweg over te steken, verbraken zij
zelf de „ganzenmars". Twee of drie
volgden de leider van de troep en flad
derden kakelend voor een auto langs.
De rest echter wachtte netjes (hoewel
kennelijk in grote opwinding) tot het
even iets stiller was op de weg. Pas
aan de overkant verenigden zij zich om
in gesloten gelederen verder te wag
gelen. De leider had keurig netjes op
de staartgroep gewacht.
„VERKEERSMINDED" zijn ook ve
le soorten in het wild levende vogels
geworden. In vroegere jaren waren de
Autobahnen in West-Duitsland vaak be
zaaid met kadavers van overreden fa
zanten. Tegenwoordig zijn dat zeldza
me verschijningen geworden, zelfs in
gebieden waar de autosnelwegen wild
reservaten kruisen waar de vogelstand
kunstmatig op peil gehouden wordt. On
danks de steeds toenemende verkeers
dichtheid laten de fazanten en ande
re loopvogels zich niet meer verleiden
tot riskante oversteekexperimenten
zij zijn door schade en schande „wijs"
geworden.
VOGELS die dichter bij de mens le
ven, zoals de mussen, spreeuwen en
duiven in onze grote steden, trekken
zich van het motorisch verkeer hele
maal niets meer aan zoals iedere auto
mobilist uit eigen waarnemingen kan
bevestigen. Met volmaakte rust dribbe
len zij op de rijbaan heen en weer om
een brokje brood te verschalken of el-
Verkeersongevallen met mensen ne
men toe, die met dieren verminderen
gestaag. Harry, de herdershond
moest naar de veearts omdat hij
zonder uit te kijken de rijweg over
stak. Het zal hem niet gauw weer
overkomen: hij heeft een pijnlijk
lesje geleerd.
kaar het hof te maken. Reeds denkt
de automobilist, er een overreden te
hebben, maar op het laatste ogenblik
fladdert het „slachtoffer" nog even ter
zijde. De brutaalste hebben zelfs uit
gevonden, dat je rustig kan blijven zit
ten als er een auto nadert, wanneer je
maar zorgt dat je precies tussen de
wielen terechtkomt. Zij zijn dan ook
gevaarlijker voor de weggebruikers dan
voor zichzelf. Want wie, om zo'n ge
vleugelde straatjongen te sparen, snel
het stuur omgooit die eindigt vaak zelf
in het ziekenhuis of op een nog somber
der bestemming.
DE WEENSE dierpsycholoog dr. Ferdi
nand Brunner heeft langdurige waarne
mingen gedaan naar het gedrag van
honden in het verkeer. Hij stelde vast,
dat vooral de zwervers onder het hon-
dendom volkomen „verkeersvast" zijn,
nimmer zenuwachtig worden en zelfs
in het drukste straatgewoel altijd een
goed heenkomen vinden. Hetzelfde
doet zich trouwens voor bij kleuters
die de hele dag aan zichzelf overgela
ten op straat „struinen". Zij hebben
bar slechte verkeersmanieren, maar
hun overkomt veel minder vaak een
ongeluk dan kinderen die slechts te hooi
en te gras zonder toezicht op straat
spelen.
BEROEMD is het (ook door dr. Brun
ner gesignaleerde) geval van de oude
straathond die regelmatig bij een druk
kruispunt in een van Wenens winkel
straten overstak. Hij wachtte daarbij
steeds tot het stoplicht voor het krui
sende snelverkeer op rood stond. Dr.
Brunner merkt hierbij op dat het na
tuurlijk volmaakt uitgesloten is, dat de
hond de functie van het verkeerslicht
„begreep". Hij concludeerde dat het
dier verschil had leren maken tussen
het geluid van rijdende auto's en dat
van stilstaande, stationair draaiende
motoren. Door ervaring had hij „ge
leerd" dat hij voor dat laatste geluid
geen angst hoefde te hebben.
TEN GUNSTE van de mens moet
hierbij opgemerkt worden dat er se
dert de stormachtige ontwikkeling van
het motorische verkeer in de laatste
twee decennia reeds drie tot vier gene
raties honden gekomen en gegaan zijn.
Vier „hondelevens" lang heeft „men"
dus reeds ervaring en lering kunnen
opdoen om zich aan het moderne snel
verkeer aan te passen. De huidige
mens blijft dus de troost, dat wellicht
zijn achterkleinkinderen model-wegge
bruikers zullen zijn; hij zelf is dat bij
lange na nog niet. Maar laten we er
ons dan wel voor wachten, medemen
sen voor ezel, rund of stomme hond
uit te schelden. Nemen wij liever deze
viervoeters als voorbeeld: wees een
dier in het verkeer.
Bourbon niets gebeurt of wordt beslo
ten zonder toe- of instemming van
Prins Xavier, hoeft volgens hem niet te
worden betwijfeld. Elke ochtend ver
schijnt het gezin, met de prins en de
prinses voorop, trouw op het appèl voor
de mis in de kapel, waar vaste stoelen
(met wat versleten rood trijp bekleed)
voor hen zijn gereserveerd. En bij da
ingang van de kerk hangt de lijst van
film- en televisieprogramma's die door
de gelovigen wel en niet mogen wor
den bekeken. Overbodige vraag natuur
lijk of de abbé blij zou zijn indien prins
Hugo wiens politieke ambities in
Spanje hij een wat zonderling, maar
overigens onschuldig, buitenissigheid je
schijnt te vinden zich met Irene in
Lignières zou kunnen vestigen.
„En of", roept hij geestdriftig uit.
„In ieder geval hoop ik een uitnodiging
voor de bruiloft in Holland te zullen
mogen ontvangen. En veertig parochia
nen sparen al om ook van de partij te
kunnen zijn. We huren dan een bus af.
In drie of vier dagen zouden we uit en
thuis kunnen zijn". We beloofden ab
bé Seveau de wens van hem en van
zijn gemeente aan Nederland over te
brengen.
Frank Onnen
Dit seizoen zijn in Lagos, Nigeria dt
pruikenrage voor vrouwen doorgedron
gen. De nieuwste mannenmode is een
Loemoemba-baard. Overal in de stra
ten van deze westafrikaanse hoofdstad
ziet men meisjes, zowel Westers als
Nigeriaans gekleed, die een valse haar
dos dragen.
Een warenhuis heeft moeite, d«
voorraad pruiken op peil te houden. Ve
le vrouwen die erg chique willen zijn,
kopen twee of drie modellen voor ver
schillende gelegenheden. Zwart is het
meest in trek, ofschoon men ook blonde
en zelfs zilverwitte pruiken ziet dragen.
Minister Van Buitenlandse Zaken Jaja
Watjsoekoe zag dat een secretaresse
van zijn ministerie een pruik droeg en
beval haar de pruik af te zetten. „Zij
kreeg een schriftelijke aanzegging, haar
kastanjebruine pruik thuis te laten of
anders van het bureau weg te blijven",
zo staat te lezen in een verhaal op de
eerste pagina van de in Lagos verschij
nende Daily Express. „Lagos is plotse
ling Hollywood gaan nadoen", schreef
een andere krant. „Het doet ietwat
vreemd aan volkomen donkere vrouwen
licht haar te zien dragen. Maar als
blanke meisjes zwarte pruiken dragen,
waarom zouden Nigeriaanse meisjes
dan geen witte pruiken dragen? zeggen
ze." Vele jonge mannen kweken zorg
vuldig baarden in verschillende model
len. Het meest populair is de-snor-met
puntbaardje, zoals die gedragen werd
door de vermoorde Congolese premier
Loemoemba. Korte en lange bakke
baarden en heel kleine tandenborstel
snorretjes ziet men overal.
Een cursiefjesschrijver van een Ni
geriaanse krant analyseerde dit ver
schijnsel en kwam tot de conclusie, dat
baarden op intelligentie wijzen en bij
Afrikaanse leiders en stamhoofden al
sinds lang in trek zijn geweest.
„Maar terwijl baarden pruiken in de
mode zijn verdwijnen de diepe sneden
in de wang. Dit zijn stamtekenen en
vele' moderne Nigerianen zien deze lit
tekens als iets primit efs waarvoor ze
zich schamen.
Ze werden uitgedacht om stamfami-
lies te kunnen identificeren. Sommigen
hadden wel drie vertikale en drie ho
rizontale littekens op elke wang. Hun
oorsprong is niet bekend. De meeste
mensen hier menen dat de tekens het
eerst gebruikt werden om tijden»
stamoorlogen vriend en vijand van el
kaar te kunnen onderscheiden.
rrT_
Een der vragen
j die Nederland
zich in verband
met de verloving
van prinses Irene
stelt, betreft de
J woonplaats die
het toekomstige
echtpaar zal
i kiezen. Er zijn
5 vele namen
genoemd en
gissingen gedaan,
maar de meeste
kansen worden
toegeschreven
i aan het
familiekasteel in
Lignières, waal
de prins ook is
geboren en waar
zijn ouders
indertijd hun
bruiloft vierden.
In afwachting
ran de definitieve
onthulling, zijn
wij in Lignières
poolshoogte gaan
nemen en hebben
we een praatje
gemaakt met
lieden die de
familie de Bour-
bon-Parma en de
prins al vele
jaren kennen.
LIGNIÈRES is een plaatsje dat bijna mathematisch-nauw-
keurig in het centrum van Frankrijk is gelegen. Een dikke
300 kilometers ten zuiden van Parijs, een 500 van de zuid
kust en een zelfde afstand van de noordgrens. Een ge
hucht van hooguit tweeduizend koppen. Met twee koffie
huizen die natuurlijk Café du Commerce een holle gelag
kamer met een biljard in het midden en een vlezige waardin
achter een doffe tapkast en Café de Paris zijn geheten.
Een marktplaatsje met langwerpige „hallen" geschenk
van de familie de Bourbon een school ander cadeau
van dezelfde zijde en een vroeg middeleeuwse kerk die
aan Jeanne de France is gewijd.
