„De Plaatsbekleder" van Hochhuth
I
i
1
Sound
TONEEL IN HAARLEM
Heyermans, „De wijze kater"
MUSIC
N.R.T. speelt, op z'n Hollands-ingekorte versie
„Comment va le monde, mossieu?"
POTTERSggpi
WÊÊKÊÊTM
CARRE
W. F. Hermans verliest zijn
proces tegen Van Oorschot
NEGEN MUZEN
ZATERDAG 4 APRIL 1964
21
Een metafysische western van Billetdoux
r Ruivenkamp
Directeur van het Centraal
Boekhuis met pensioen
m W nabeschouwingen
Uitstekende
VARA-avond
In nieuwe stijl gespeeld door Studio
Simon Koster
De radio geeft zondag
De radio geeft maandag
Televisieprogramma
THE
OF
DE FAMILIE TRAPP
J. Damshuizer
Vijf jonge fotografen
WAT VERLAAT, HOEWEL ons
land op toneelgebied juist nogal vóórlijk
pleegt te zijn, is gisteravond in de Rot
terdamse Schouwburg Rolf Hochhut's
geruchtmakende „Der S teil vertr eter"
dan toch voor het eerst gegaan bij het
Nieuw Rotterdams Toneel. Er is daarbij
geen wanklank te horen geweest. Er
waren geen demonstranten buiten, er
waren ook geen gekwetste toeschouwers
binnen, die daaraan hardop uiting gaven.
De voorstelling in de regie van Richard
Flink heeft eerlijk gezegd nauwelijks
aanleiding kunnen geven tot tumult,
minder waarschijnlijk dan vele versies
van dit stuk in het buitenland.
VOORAL DE EERSTE taferelen bleken
to bezadigd geregisseerd dat het vlam
mend protest van Hochhuth in dit tendens
stuk erg neutraal ging klinken. Met die
voorzichtigheid is onbedoeld een buiging
gemaakt naar allerlei betrokken partijen,
behalve naar de schrijver. Pas de laatste
scènes van het tweede bedrijf bereikten
de gedrevenheid, die de jonge auteur voor
ogen zal hebben gestaan. Van het moment
dat de paus zelf ten tonele verschijnt gaat
„De Plaatsbekleder," zoals het stuk in de
bijna steeds goede vertaling van Gerrit
Kouwenaar heet, pas echt leven, komen
er levende mensen op het toneel.
DE BEKORTINGEN dóór Anty Wester
ling, waardoor de oorspronkelijke tekst,
die overigens nog nergens integraal is ge
speeld, tot minder dan de helft is gere
duceerd, laten drie bedrijven over. Een
jonge Romeinse priester Riccardo Fonta-
na en een Duitse S.S.-officier, Gerstein,
zorgen voor het verband in het toneelver-
haal. Riccardo is in de zomer van 1942
door het Vatikaan naar het gezantschap
in Berlijn gezonden. Hij is er daar getui
ge van hoe Gerstein een illegaal bezoek
brengt en de nuntius onder ogen tracht
te brengen welke gruwelijkheden zich in
Auschwitz voltrekken. De officier is anti
nazi en heeft zich met succes in de S.S.
binnengedrongen. De excellentie ver
schuilt zich achter diplomatieke facades,
maar de jonge priester is ten diepste ge
roerd en besluit naar Rome terug te gaan.
THUIS OVERTUIGT hij zijn vader, die
als leek een belangrijke functie vervult
bij de heilige stoel, min of meer van de
dwingende noodzaak van 'n pauselijk pro
test tegen de Jodenvervolgingen. Riccardo
krijgt de kans zijn opvattingen bij de paus
te verdedigen. Maar het hoofd van de kerk
onttrekt zich aan de risico's van een open
lijke stellingname. De jonge Fontana be
sluit nu zich bij de Joden te voegen en
hun lot te delen. Hij wordt inderdaad ge
deporteerd en gaat in Auschwitz een zeker
einde tegemoet.
De keuze van fragmenten uit deze ge
schiedenis kan nauwelijks gewetensvoller
met behoud van het verband dan
in Rotterdam is geschied. Filosofische
betogen zijn ingekort, de scène der arres
tatie van een Joodse familie in Rome is
geheel weggelaten, evenals enkele breed
voerige aanlopen vah 'scènes. Ook het slot
deel jverd ingekort zopder dat dit op zich
zelf stoort. Alleen, het is nu Hochhuth's
eigen versie niet meer en door de histo
rische gebondenheid was dat eigenlijk een
vereiste.
DAT „DE PLAATSBEKLEDER" niet
overmatig sterk toneel te bieden heeft,
kotnt duidelijk uit in het eerste bedrijf.
Een toneelgroep kan bezwaarlijk de ruim
dertig mannenrollen sterk bezetten. In ma
tige vertolkingen komt dan Hochhuth's ge
brek aan karakteriseringsvermogen sterk
aan het licht. De nuntius in Berlijn kreeg
bijvoorbeeld allerminst de allure, die zo'n
kerkelijke excellentie moet bezitten. Ha
chelijker bleek dit schrijversgemis in de
kantinescène in Berlijn. Het Duitse milieu
V
v.-'
v.
W.V. .'.AV,W,'.V.'.S
Johan Schmiiz als paus Pius XII en
Eric Schneider als Riccardo Fontana.
werd meer getekend als een gezapig on
deronsje dan als grimmig bedoeld contract
van gezelligheid door beulen. Alleen het
spel van Luc Lutz bracht dat voldoende
tot uitdrukking. Met een ijskoud cynisch
lachje in de rol van de dokter leverde hij
één van de beste prestaties van de avond.
DE OPGEKROPTE verontwaardiging
voelde men in de felle vertolking vah Ger^
stein door Leo de Hartogh. Maar variatie-
kansen bood de rol nauwelijks. De speel-
kansen voor Riccardo kwamen pas halver
wege het stuk. Steye van Brandenberg
bleek ondanks zijn grijze haar veel te
jeugdig voor de rol van Fontana sr.. Eric
Schneider levert het ideale type van de
puritein vol „sturm ünd drang." Hij over
schreeuwde zich in zijn emoties gelukkig
niet. Zijn Riccardo moet echter nog wat
meer het gewicht van de centrale, alle
aandacht op zich trekkende figuur krijgen.
Johan Schmitz stond voor de moeilijke
taak de paus te spelen en hij deed dat
imponerend. Zijn bewogen spel verzwakte
de te gemakkelijke effecten van Hochhuth
op gelukkige wijze. Het is onmogelijk alle
andere rollen te noemen. Verscheidene
PARIJS. De 34-jarige Francjois Bil
letdoux behoort met auteurs als Dubil-
lard, De Obaldia, Pinget en Gatti tot die
groep van jongere Franse dramaturgen,
die, zij het enigszins parallel, een eigen
weg zoeken. Zij hebben zich resoluut
afgewend van het toneel zoals dat aan
en achter de boulevards wordt bedreven,
en als ze al niet duidelijk laten merken,
dat een Anouilh, een Genét, een Brecht
vooral ook, en de moderne „absurdisten"
als Becket en Ionesco, lang niet onge
merkt aan hen voorbij zijn gegaan, dan
weten ze die invloeden toch op volstrekt
eigen wijze te verwerken.
BILLETDOUX, die een naam draagt die
bewijst dat het schrijversambacht in zijn
familie sinds onheuglijke tijden al beoefend
werd (een „billet doux" is een amoureus
kattebelletje, dat vroeger in het analfa-
betistische Frankrijk door de „publieke
schrijver" op de markt voor zijn klanten
placht te worden geredigeerd), is met Du-
billard wel de veelzijdigste dramaturg uit
de groep. Kort na de oorlog trok hij al
de aandacht als auteur van hoogst origi
nele radiospelen. En in zijn eerste toneel
stuk, dat in tientallen landen is gespeeld,
„Tschin-tschin", ontpopte hij zich boven
dien nog als een rastoneelauteur en acteur
die een atmosfeer rond een figuur wist te
scheppen die men na jaren nog herkent.
Zijn laatste stuk, waarvan de lange titel
luidt: „Comment va le monde, mossieu?
II tourne, mossieu", sluit direct aan bij
„Va done chez Torpe," dat in tegenstel
ling tot „Tschin-tschin", geen kamermu
ziek is, maar een symphonie phantastique
met brede ambities die metafysische of
kosmische perspectieven bedoelen te ope
nen.
Billetdoux, die nu niet meer optreedt als
acteur, maar dit werk wel zelf en mees
terlijk heeft geregisseerd, wenst dit
laatste stuk dan ook als een „metafysi
sche western" te presenteren.
HET VERHAAL dient slechts als de lei
dende draad voor een lange reeks van mo
nologen en dialogen tussen een Amerikaan
se kolos, Job, een bonk brutale, egoïsti
sche dierlijkheid en een Parijse „titi" of
„banlieusard", de genereuze, naïeve, slap
pe en praatzieke Hubert Schluz, die elkaar
in een Duits concentratiekamp in Silezië
leerden kennen en samen uit willen bre
ken om de lange weg naar Texas in te
slaan. Een weg vol bochten en burleske
en tragische avonturen, waarop de onver
woestbare Job zijn Franse metgezel voor
alle onfrisse karweitjes laat opdraaien,
hem tussen neus en lippen ook nog met
zijn vrouw bedriegt en die ten slotte ein
digt met een revolverschot door onbeken
de hand, dat de Amerikaan het leven kost,
en de Fransman moederziel alleen in het
beloofde doch oneindig trieste para
dijs zal achterlaten.
BILLETDOUX PLAATST die beide man
nen (die zeker wel wat doen denken aan
Lucky en Pozzo, de twee vunzige bede
laars uit Becket's beroemde „Godot") te
midden van een tamelijk massale figura
tie van soldaten, S.S.-ers en vrouwen, die
ook nog de Weill-achtige muziek en chan
sons van Joseph Kosma vertolken. Een so
ber en monumentaal decor suggereert een
tijdeloze verlatenheid.
In eerste aanleg nam het manuscript vijf
upr in beslag en was het toneel door nog
veel meer mensen bevolkt. Bij de pre
mière duurde het stuk drie uur, en sinds
dien heeft de auteur nóg een kwartiertje
gekapt. Ik zou niet durven zeggen, dat
men in die laatste versie niet nog een
flink aantal fragmenten kan missen, want
Billetdoux ontketent een onstuitbare
woordenstroom die de barokke overdadig
heid van een Claudel vertoont, een Claudel
die zich evenwel van de bargoense voca
bulaire van een Céline bedient. Associa
ties dus weer te over, ofschoon, nogmaals,
Billetdoux nergens op enigerlei imitatie
of epigonisme zou kunnen worden betrapt.
HET IS DUS zeker geen gekuiste of ge
polijste taal, waarin Billetdoux zijn twee
slachtoffers laat spreken, praten en beuze
len. En toch wijst dat realisme, met zijn
prachtige vondsten aan volkse humor en
beeldspraak, bijna voortdurend in de rich
ting van een menselijke en boventijdse
tragiek, die hij niet zonder recht als meta
fysisch omschrijft.
Een evenwichtig en geslaagd kunstwerk
heeft hij intussen stellig niet gewrocht. Ik
geloof trouwens, dat Billetdoux' kracht
veel duidelijker ligt in de beslotenheid van
het intieme drama dan in de Wagneriaan
se expansiviteit van het epische epos.
Maar zijn potentie en zijn talent zijn ruim
voldoende gebleken, om deze ambitieuze
mislukking verre te doen stellen boven tal
loze stukken van andere schrijvers, die
hun doelwit misschien wèl precies in de
roos hadden geraakt. Want terwijl men die
laatste produkten twee dagen na dato
meestal al weer finaal vergeten is, laat
Billetdoux u niet spoedig meer los.
FRANK ONNEN
bleken echter te licht bezet. De decors
van Johan Greter waren van de juiste so
berheid.
HET BEZWAAR tegen Hochhuths stuk
blijft bestaan ondanks de verantwoording,
die er in het boek op volgt en waaruit
men onder meer vernemen kan dat de fi
guur Gerstein historisch is, maar dat de
figuur Riccardo werd gefcreëerd door de
schrijver. Ook het gesprek van Riccardo
met de paus is dus fictie, die echter met
zov'e§l mogelijk historische gegevens is ge
schraagd.
„De Plaatsbekleder" blijft-eifö gebeur
tenis, die mén niet moet missen vanwege
het ieder rakend probleem van de mense
lijke verantwoordelijkheid dat erin aan de
orde komt. De historie die in Hochhuth's
werk haar neerslag kreeg, maakt de voor
stelling door het Nieuw Rotterdamstoneel
tot drie uur toneel dat men ademloos en
geschokt volgt.
De heer K. van der Weide heeft tijdens
een receptie in het I.C.C. te Amsterdam
afscheid genomen als directeur van het
Centraal Boekhuis.
Na twintig jaar directeur van deze over
koepelende instelling van alle boekhan
delaren en uitgevers in Nederland te zijn
geweest, gaat de heer Van der Weide met
pensioen.
Teden hoest en KeclR"
Uitwerking frappanti
Herman Wigbold gaf in de rubriek
„Achter het Nieuws" op zeer beheerste
wijze commentaar bij een uitstekend ge
componeerd overzicht van de reacties, die
het veelbesproken toneelwerk „Der Stell-
vertreter" binnen en buiten onze grenzen
heeft opgeworpen. Met fragmenten van de
opvoering door het Nieuw Rotterdamse
Toneel illustreerde Wigbold zijn overtui
ging dat Hochhuth een karikatuur van
Pius XII heeft gemaakt. Wij misten de
stemmen van andere Nederlandse toneel-
DE TONEELGROEP STUDIO heeft als haar bijdrage aan het eeuwfeest van
Herman Heyermans een nieuwe opvoering van diens boosaardige sprookje „De
wijze kater" geleverd. Drie maanden na ar première is het gezelschap vrijdag
avond met die opvoering naar de Haarlemse Stadsschouwburg gekomen, waar
ze door een talrijk publiek werd verwelkomd. En de aanwezigen zijn niet teleur
gesteld, want het is een genoeglijke avond geworden waarop onze grootste
toneelschrijver van de laatste honderd jaar alle eer werd aangedaan.
„DE WIJZE KATER" is altijd een stuk
geweest waarvoor ouders graag hun kin
deren mee naar de schouwburg namen;
voor de jongeren was het vroeger dikwijls
de eerste kennismaking met de toneel
kunst. Dat kwam doordat de jeugd er zo
vol-op bij kon genieten van de humoristi
sche sprookjessfeer zonder dat de ouders
hoefden te vrezen dat hun kinderen iets
zouden begrijpen van de voor henzelf be
doelde „boosaardige" socialistische bood
schap die Heyermans in deze sprookjes
verpakking presenteerde; terwijl zowel
jong als oud in geestdrift raakte door het
fenomenale spel van Jan Musch in zijn
glansrol als mens-in-katergedaante.
Nu het stuk bijna een halve eeuw oud
is, is die situatie enigszins veranderd. Wel
iswaar heeft het nog altijd een grote aan
trekkelijkheid voor ouders-en-kinderen,
maar de socialistische boodschap (die nu
echt niets boosaardigs meer heeft) zal nu
wel voornamelijk door de jongeren gewaar
deerd worden, terwijl de ouders zich aan
genaam laten bezighouden door Heyer
mans' geestige dialoog en inventieve fan
tasie, en de „moraal" als een herinne
ring aan de slechte oude tijd op de koop
toe nemen. Het is met „De wijze kater"
min of meer zoals met „Op hoop van ze
gen": de actualiteit is verdwenen, maar
er is toch een boeiend toneelstuk overge
bleven.
DE OPVOERING door Studio getuigt,
uiteraard, 'van een heel andere opvatting
dan de vroegere met Jan Musch en ver
schilt evenzeer van die van 1951 waarin
Cas Baas bij de toneelgroep Puck de ti
telrol speelde. De regie van Kees van Ier-
sel heeft van het sprookje in hoofdzaak
een charmante clownerie gemaakt, met een
hof dat in speelkaarten-kostuums is ge
huld en een kater die liever op nogal
bitse toon de mensen de les leest dan dat
hij zich uitput in demonstraties van dier
lijke beweeglijkheid. De hof-intrige wordt
ons niet meer als iets afschuwelijks maar
als iets belachelijks voorgehouden en de
hovelingen benaderen danook heel dicht
de status van poppenkastfiguren. En de ko
ning zelf is, bij al zijn domheid, een ge
noeglijk manneke waar je best pret mee
kan hebben.
Aangepast aan deze regie-opvatting was
de knap gespeelde kater-rol van Henk van
Ulsen, meer mens en minder dier dan eer
tijds Jan Musch en dus ook meer op zijn
tekst afgestemd dan op de plastische en
acrobatische mogelijkheden. Misschien
was dit een tegenvaller voor hen, die de
kater van Musch nog altijd in hun herinne
ring koesteren, maar in een opvoering
anno 1964 was deze felle, spitse vertol
king toch heel goed op haar plaats. Alleen
leed de verstaanbaarheid wel eens onder
Van Ulsens ultra-snelle spreekwijze. Een
bijzondere prestatie was ook de koning
van Wim van den Brink, een meester
stukje van originele karakterisering. Joop
Admiraal was aardig als de onwereldse
verliefde Hans en Albert Abspoel oerko-
misch als de hofmaarschalk. De overige
spelers, te talrijk om op te noemen, vorm
den een zeer bevredigend ensemble. De
maskers en kostuums van Lisette van
Meeteren hadden, als gewoonlijk, een aan-
zienlijk aandeel in het succes van het ge
heel.
ER WERD de hele avond hartelijk ge
lachen en merkbaar meegeleefd met de
belevenissen van de kater, „rood op de
graat" als hij was. De toeschouwers toon
den zich aan het slot danook zeer vol
daan en hebben vooral Henk van Ulsen
langdurig toegejuicht.
HILVERSUM I. 402 m. 8.00 IKOR. 10.00 KRO
17.00 CONVENT VAN KERKEN. 18.00
NCRV. 20.15-24.00 KRO.
IKOR: 8.00 Nieuws. 8.15 Goede morgen
muziek, actualiteiten en herinneringen. 8.45 Mu
ziek voor de zondag. 9.00 Vroegdienst. 9.45 Nws
en waterstanden KRO: 10.00 Inleiding Hoog
mis. 10.05 Pontificale Hoogmis. 11.15 Moderne
orkestmuziek (gr.) 11.30 Medaillon: fragmen
ten uit het internationaal muziekrepertoire.
12.05 Zwart op wit: actuele publicaties over
kerk en wereld. 12.15 De Stemvork: Bel Canto
programma met toelichting. 12.50 Buitenlands
commentaar. 13.00 Nieuws en mededelingen.
13.10 Jaar in Jaar uit, liedjes uit 1944. 13.30
Voor de Kinderen. 14.00 Klassieke grammofoon-
muziek. 14.10 De hand aan de ploeg, lezing.
14.15 Concertgebouworkest en solist: Moderne
en klassieke muziek. In de pauze: Voordracht
van gedichten. 16.15 Sportuitslagen. 16.30 Ves
pers. CONVENT VAN KERKEN0 17.00 Gere
formeerde Kerkdienst. NCRV: 18.00 Negro Spi
rituals. 18.10 Kerk en muziek: Muziek voor Pa
sen. 18.30 Geeft acht op de jaren, klankschets
over de tweede wereldoorlog (2). 18.55 Meis
jeskoor met orgelbegeleiding: Geestelijke lie
deren. 19.15 God en de mens, lezing. i9.30 Sa
menzang: Geestelijke iiederen. 20.00 Nieuws.
20.08 Meditatie. KRO' 20.15 Koren en instrumen
taal ensemble. 2,0.40 Het Genootschap van ge
zonde slapers, hoorspel. 21.20 Klassieke gram-
mofoonmuziek. 21.40 Klassieke kamermuziek.
22.00 Wissewassen.licht programma. 22.20
22.25 Boekbespreking. 22.30 Nieuws. 22.40
Avondgebed. 22.50 Vrije muziektribune. 23.40
Klassieke kamermuziek. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II 298 m. 8.00 VARA. 10.00 IKOR.
12.30 AVRO. 17.30 VARA. 20.00-24.00 AVRO.
VARA: 8.00 Nieuws, sportmededelingen en
socialistisch strijdlied. 8.18 Weer of geen weer,
gevarieerd programma. 9.45 Geestelijk leven,
toespraak. IKOR: 10.00 Kinderdienst. 10.30 Ne
derlands Hervormde kerkdienst. 11.30 Vraag en
antwoord. 11.40 Grammofoonmuziek. 11.45 Reso
nans opgevangen en teruggekaatst uit het
hedendaags doen en denken. AVRO: 12.30 Licht
ensemble. 13.00 Nieuws. 13.07 De toestand in
de wereld, lezing 13.17 Mededelingen of gram
mofoonmuziek. 13.20 Op de plaat. rust, strijd
krachtenprogramma. 14.00 Sopraan, piano en
fluit: klassieke muziek. 14.50 Toneelbeschouwing.
15.00 Radiophilharmonisch sextet: klassieke en
moderne muziek. 15.40 Lichte grammofoonmu
ziek. 16.30 Sportrevue. 17.00 Liedjes. VARA:
17.30 Voor de jeugd. 17.50 Nieuws, sportuitsla
gen en sportjournaal. 18.30 Licht ensemble met
zangsolist. 19.00 Bij nader inzien, journalisten
forum. 19.40 Vrij entree, cabaret. AVRO: 20.00
Nieuws. 20.05 Licht orkest en 'zangsoliste en
vocaal ensemble. 20.50 Café Chantant Adam
en Eva, cabaret. 21.20 Klassieke grammofoon
muziek. 21.50 Vrienden van vroeger, hoorspel.
22.30 Nieuws. 22.40 Zondagavondeditie: actuali
teiten en muziek. 23.10 Radiophilharmonisch or
kest: klassieke muziek. 23.55-24.00 Nieuws.
BLOEMENDAAL. 245,3 m. - 1223 kHz.
9.30 ds. G. Toornvliet. 11.00 ds. G. Toornvliet -
uitzending dienst voor belangstellenlenden ge
houden op zondag 29 maart. 12.15 drs. G. N. Lam
mens van Heemstede - uitzending dienst gehou
den in de Geref. kerk, Achterstraat te Hoorn,
op zondag 23 februari. 15.15 Kinderdienst. 15.45
ds. P. N. Kruyswijk - viering Heilig Avondmaal.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Licht programma. 12.55
Programmaoverzieht. 13.00 Nieuws. 13.20 Voor
de soldaten. 14.00 Nieuws. 14.03 Opera- en Bel-
Cantoconcert. 15.30 Sport. (Om 17.00 Nieuws).
18.00 Nieuws. 18.03 Pianospel. 18.30 Katholieke
uitzending. 19.00 Nieuws. 19.40 Cotton Club.
New Orleans. 20.00 Lichte muziek. 22.00 Nws.
22.15 Lichte muziek. 22.30 Cabaretprogramma.
23.00 Nieuws. 23.05 Lichte muziek. 23.30 Lichte
muziek.
HILVERSUM I. 402 m. 746 kc.s. 7.00-24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nieuws en S.O.S.-berichten. 7.10
Dagopening. 7.20 Gitaarmuziek (gr.) 7.35 Sport
uitslagen van zaterdag. 7.45 Radiokrant. 8.00
Nieuws en NCRV-lied. 8.15 Gewijde muziek. 8.30
Lichte orkestmuziek (gr.) 8.50 Grammofoonmu
ziek. 9.00 Verzoekprogramma voor de zieken. 9.35
Waterstanden. 9.40 Voor de huisvrouw. 10.10 Mo
derne kamermuziek (gr.) 10.20 Rondom het
woord: theologische etherleergang. 11.05 Lichte
grammofoonmuziek.. 12.20 Zeven keer de boer
op, agrarische reportage. 12.30 Mededelingen
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Instrumentaal en
semble- amusementsmuziek. 12.53 Grammofoon
muziek, eventueel actualiteiten. 13.00 Nieuws.
13.15 Licht instrumentaal ensemble. 13.45 Lichte
orkestmuziek. 14.00 Klassieke en moderne or
kestwerken (gr.) 15.00 Herhaling wedstrijd Op
sporing verzocht (van donderdag 19 maart jl.)
15.40 Vocaal ensemble: Geestelijke liederen.
16.00 Bijbeloverdenking. 16.30 Pianorecital: klas
sieke muziek. 17.00 Voor de kleuters. 17.15
Voor de jeugd. 17.30 Lichte grammofoonmu
ziek voor de teenagers. 17.50 Regeringsuit
zending: Verkeer in Suriname, door Henk Con-
sen. 18.00 Kerkorgelconcert. 18.20 Uitzending van
de Katholieke Volkspartij. Kaarten op tafel. Een
uitzending over politieke zaken, die de aandacht
verdienen. 18.30 Lichte grammofoonmuziek. 19.00
Nieuws en weei praatje. 19.10 Op de man af,
praatje. 19.15 Instrumentaal ensemble: Onbeken
de muziek uit oude handschriften. 19.30 Radio
krant. 19.50 Licnte orkestmuziek (opn.) 20.20
Adam, wie zijt gij?, hoorspel. 21.05 Kamerorkest
en zangsoliste: Klassieke muziek. 21.45 Lichte
pianomuziek. 22.05 Wereldpanorama: commen
taar uit het naburige Oosten. 22.15 Pianorecital:
Spaanse muziek 22.30 Nieuws. 22.40 Avond
overdenking. 22.55 Boekbespreking. 23.05 Kom-
poneren in Nederland: muzikaal gesprek. 23.40
Het Evangelie in Esperanto. 23.5524.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00-24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgymnastiek.
7.20 Lichte grammofoonmuziek. 8.00 Nieuws. 8.15
Programma-overzicht, aansluitend amusements
muziek (gr.) 9.00 Ochtendgymnastiek. 9.10 De
groenteman. 9.15 Curieuze bezettingen (gr.) klas
sieke kamermuziek. 9.40 Morgenwijding. 10.00
Lichte grammofoonmuziek. 10.50 Voor de kleu
ters. 11.00 Voor de vrouw. 12.00 Licht ensemble
met zangsolist. 12.30 Mededelingen t.b.v. land
en tuinbouw. 12.33 Voor het platteland. 12.40
Licht ensemble met zangsoliste. 13.00 Nieuws.
13.15 Mededelingen, eventueél actueel of gram
mofoonmuziek. 13.25 Beursberichten. 13.30 Dans-
orkest met zangsolisten. 14.00 Pianorecital: mo
derne muziek. 14.30 Zwitserse volksliedjes (gr.)
14.50 Voordracht. 15.05 Moderne grammofoon
muziek. 17.00 Voor de padvinders. 17.15 Combo
klanken. 17.50 Militair commentaar. 18.00 Nws.
18.15 Eventueel actueel. 18.20 Van, voor en door
amateurs: mandolinekwartet en accordeonver
eniging. 18.50 Openbaar Kunstbezit. 19.00 Opera
fragmenten (gr.) 20.00 Nieuws. 20.05 Negen mu
zen, elf provincies: gevarieerd programma.
21.30 De man, die ophield bij het eerste hoofd
stuk, hoorspel. 22.30 Nieuws en mededelingen.
22.40 Actualiteiten. 23 00 Jazzmuziek. 23.55-24.00
Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Lichte muziek. 12.08 Voor
de landbouwers. 12.15 Lichte muziek. 12.50 Beurs
berichten. 13.00 Nieuws en weerbericht. 13.20 Ka
mermuziek. 14.00 Nieuws. 14.03 Pianospel. 14.10
Operamuziek. 15.00 Nieuws. 15.03 Amusements
muziek. 16.00 Nieuws. 16.03 Beursberichten. 16.09
Voor de zieken. 17.00 Nieuws en weerbericht.
17.15 Voor de kinderen. 17.40 Lichte muziek. 17.45
Franse les. 18.00 Nieuws. 18.03 Voor de solda
ten. 18.28 Paardesportberichten. 18.30 Lichte mu
ziek. 19.00 Nieuws en weerbericht. 19.40 Opera
muziek. 20.00 Kamermuziek. 22.00 Nieuws en
berichten. 22.15 Volksdansen en -zangen. 22.35
De zeven kunsten. 22.50 Absurd: (On)zinnetjes
VOOR ZATERDAG
KRO: 15.00 De avonturen van Cristobal, TV-
film. NTS: 15.25 Reportage Westeuropees vol
leybalkampioenschap Nederland—Frankrijk.
KRO: 16.15 Huis, thuis, wonen. 17.00-17.45 Voor
de kinderen. 19.30 De avonturen van Ivanhoe,
TV-film (29) NTS: 20.00 Journaal en weerover-
zicht. KRO: 20.20 Brandpunt. 21.00 Midavond-
serenade, showprogramma. 21.40 Ergens in Ne
derland. 21.50 Suite en Seize, programma van
de Waalse T.V.: muzikaal en balletprogramma.
22.30 Gehuwd en ongehuwd. NTS: 23.00-23.05
Journaal.
VOOR ZONDAG
NTS: 19.30 Weekjournaal. 19.55* Journaal. 20.00
Sport in beeld. AVRO: 20.30 Zangsoliste met
instrumentale begeleiding. 20.50 De Verdedigers,
film. 21.40 Frans vocaal ensemble met ritmische
begeleiding. 21.50 Voordracht. 22.05 Kunstgrepen,
een programma over mensen en kunst. NTS:
22.35-22.40 Journaal.
MAANDAG 6 APRIL 1964
NTS: 19.30 You're under arrest (Comedy Ca
per), TV-film. 19.45 Openbaar Kunstbezit. 20.00
Journaal en weeroverzicht. 20.20 Uitzending van
de Christelijk Historische Unie. 20.30 't Is maar
een woord, quizprogramma van de B.R.T. 21.05
Fortunella, film (beide keuringen v. 14 jaar en
ouder). 22.40 Mexico, documentair programma.
22.55-23.00 Journaal.
nieuwe Nederlandse musical
gebaseerd op het
romantische verhaal van
The Sound of Music bepaald
een avondje uit.(DeTyphoon)
Nederlandse versie van de
musical The Sound of Music
een belevenis
(Gooi en Eemlander)
een écht gezellig avondje uit
„De Drommedaris". Van 4 tot en met 30
april wordt in het Internationaal Stu
denten Centrum „De Drommedaris" te
Enkhuizen een expositie gehouden van
ruim 200 kindertekeningen met als on
derwerp „Zo spelen wij". De tekeningen
zijn afkomstig uit de Verenigde Staten,
leiders die, in tegenstelling met Rob d»
Vries, dit stuk als een artistiek onbelang
rijk werk hebben afgewezen.
„De nieuwe linie", waarvan een der in
Achter het nieuws" geïnterviewde
priesters redacteur is, en ook toneeldirec
teur Rob de Vries, behoorden overigens
tot de „slachtoffers" van het programma
Zo is het toevallig enz.", dat een ruim
uur later op het scherm kwam. De redac
tie van deze rubriek nam namelijk een
mooi loopje met genoemd blad, dat
weieens progressiever dan progressiefst
schijnt te willen zijn, en met De Vries'
mening over het zogenaamde, getuigende
toneel. Wij merken hierbij op, dat de heer
Wigbold eind-redacteur van dit program
ma is.
Alle versprekingen, alle gehakkel en
enige zwak gepresenteerde onderdelen ten
spijt, mochten wij vaststellen, dat „Zo is
het" gisteravond vaak het niveau van de
echte satire fijnzinnige spot, gebracht
met een glimlach bereikte. De terug
blik op het werk van de 12'A-jarige N.T.S.,
die ons deed denken aan de „foto's" van
de Kleine Krant, was er een goed voor
beeld van. De nooit tot bloei gekomen
Nederlandse Opera, gebukt onder de dic
tatuur van het personeel, alsmaar strij
dend voor sociale rechtvaardigheid, werd
eveneens in een voor enige heren vernie
tigend zonnetje gezet. Goed geformuleerd
en redelijk door G. K. van het Reve ge
speeld waren de hypothetische reacties
van de politie-agent, die de verkeerd ge
parkeerde auto van prinses Beatrix over
sloeg. Dat de redactie op „ouderwetse"
wijze afrekende met de journalist Lunshof,
behoefde niemand te verbazen, die de door
deze heer samengestelde documentaire
„Doorlopend verraad" (uitgebracht op
Goede Vrijdag door de N.C.R.V.) zag en
hoorde.
Goed verzorgd was de aflevering van
„Voorstelling", die grotendeels aan het
lichtzinnige Wenen van weleer gewijd was.
Temeer daar de jonge actrice Annabet
Tausk vervangen moest worden door Mar-
tine Crefcoeur (die niet meer aan het
Nederlandse publiek behoeft voorgesteld te
worden), had men het lange spelfragment
uit Arthur Schnitzler's „Reigen" o.i. be
slist niet op dit uur mogen uitzenden. Men
behoefde niet preuts te zijn, om vast te
stellen, dat deze verleidingsscène door Ton
van Duinhoven en genoemde toneelspeel
ster zeer realistisch gespeeld werd. Hoe
veel te jonge ogen en oren dit stukje toch
hebben moeten verwerken, valt natuurlijk
niet te schatten. Maar daar het moeilijk
is, kinderen van 14, 15, 16 jaar om kwart
over negen naar bed te sturen dan wel
even op de gang te zetten, zullen dat er
wel heel wat geweest zijn. Met de theori»
van de-knop-om-draaien komt de betrok
ken omroep hier niet onderuit.
Uitgever mag zich, aldus de
rechtbank, terecht beledigd achten
Op alle punten heeft de Gronings
auteur W. F. Hermans de civiele proce
dure verloren tegen zijn ex-uitgever G.
van Oorschot over de Engelse en Duitse
vertalingen van zijn boek „De donkere
Kamer van Damocles" en de heruitgave
in een goedkopere Nederlandse reeks van
„De tranen der Acacia's" en „Paranoia".
De civiele kamer van de Amsterdamse
rechtbank wees Van Oorschots vordering
tot schadevergoeding wegens belediging
door Hermans in tijdschriftartikelen toe.
Dit komt de auteur te staan op betaling
van een schadevergoeding van 1500 gulden
plus de kosten van de beide processen, te
zamen 850 gulden.
De heer Hermans begon in 1962 de civie
le procedure tegen zijn ex-uitgever, waar
bij hij een schadevergoeding eiste wegens
het zonder zijn toestemming laten vertalen
van „De donkere Kamer van Damocles",
alsmede het herdrukken van de beide
andere genoemde boeken in de Witte Oli
fantreeks. Voorts was gevorderd stop
zetting der verspreiding van de goedkope
uitgave van de twee eerder genoemde
boeken, alsmede een opdracht aan Van
Oorschot om alles in werk te stellen de
buitenlandse contracten te ontbinden en
een verbod nog enig werk van Hermans
in de goedkope reeks uit te geven. De
auteur meende dat Van Oorschot een wan
prestatie heeft geleverd.
Noch een wanprestatie noch een on
rechtmatige daad, aldus luidt de conclusie
van de overwegingen der rechtbank. Door
de in het tijdschrift Podium en het Eind-
hovens studentenblad „Bourgond" door
Hermans gebezigde woorden „aasgier" en
„lijkbezorger" kan naar het oordeel der
rechtbank Van Oorschot zich terecht be
ledigd achten. De uitgever heeft hiervan
wel enige schade ondervonden, zo wordt
in het rechtbankvonnis opgemerkt.
In het Stedelijk Museum te Amsterdam
is een expositie geopend van werk van
vijf jonge fotografen: Hans van Dordrecht,
René van der Meulen, Hans Pelgrom, Wim
Renes en Sanne Sannes.
Na diverse tentoonstellingen waarin het
werk van voornamelijk buitenlandse foto
grafen werd geëxposeerd, is het een goe
de gedachte eens meer bekendheid te ge
ven aan het werk van de eigen fotokunste
naars.
Voor ieder die belang stelt in de vraag
in hoeverre fotograferen een kunst kan
zijn en in hoeverre er mogelijkheden zijn
de creativiteit van de man achter het toe
stel in foto's te laten uitkomen is de ten
toonstelling een interessant object. De ex
positie blijft tot en met 3 mei.
groot aantal buitenlandse kunstenaar»
zijn medewerking zal verlenen. Een
comité van aanbeveling is gevormd,
waarin zitting hebben genomen de am
bassadeur van de Bondsrepubliek Duits
land, de ambassadeur van Griekenland,
de chargé d'affaires van Groot-Brittan-
nië, de ambassadeur van Israel, de am
bassadeur van Italië en de ambassadeur
van Zwitserland.
„Concert des Nations". De minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
mr. Th. H. Bot, heeft het beschermheer
schap op zich genomen van het „Concert
des Nations", dat op zaterdag 11 april
zal worden gegeven in het Concertge
bouw te Amsterdam en waaraan een
