Vientiane, eindpunt van de wereld
De enige zekerheid is dat het
er iedere middag regent
glflSIME
mèMëMêm
Gemeenteraden zullen straks
wijkraden kunnen instellen
België stopt politiek
probleem even in ijskast
Vliegreis naar Laos:
vuil, heet en primitief
Nederland neemt
deel in lening
voor Niger-dam
Ziekteverzuim
steeg door gebrek
aan vertrouwen
Gevangenisstraf voor
veroorzaken van
dodelijk ongeluk
V erontwaar diging
over ontslag bij
Plateelbakkerij
Fusie-plan yan de
Europese organen
technisch klaar
Aangelengde modder
In trek
Wachten
Zonder bestemming
WOENSDAG 8 JULI 1964
4
WO
■ffllftllf
IMi
A W*.
Eerste Kamer aanvaardt wetswijziging
'y ••••>>-•
Verandering van kiesdeler een heet hangijzer
Bij Staatsmijnen
H!
Rue Samenthai een van de druk
ste wegen in Vientiane. Het gevel
bord Figaro verraadt de invloed
van de Franse koloniale tijd, toen
Laos met Cambodja en Vietnam deel
uitmaakte van Frans Indo-China.
(Van onze reisredacteur, H. L. Leffelaar
VIENTIANE. Iedere morgen, omstreeks half negen, draait een glanzende zwarte
Amerikaanse auto de modderige Rue Samsenthai in. Voetgangers, fietsers en taxi's
worden aan de kant van de weg gemaand door een colonne witgehelmde politie,
die met oorverdovend lawaai op hun schrille fluiten blazen. Het is het escorte van
Laos' eerste minister, prins Soevanna Phoema, op weg naar zijn kantoor in het
ministerie van Defensie. De dagelijkse stoet is een van de weinige manifestaties van
georganiseerde ordelijkheid in een stad, die schrijlings op de breuklijn van de Azia
tische en geïmporteerde Europese cultuur, gekarakteriseerd wordt door isolement en
ordeloosheid. Vientiane, met een geschatte bevolking van 100.000 (een volkstelling
werd in Laos nooit gehouden), is de administratieve hoofdstad van het „land van een
miljoen olifanten". Maar in de stad is geen enkele olifant te bekennen Wel loslopende
kleine bergpaardjes, veel jeeps, soldaten met rode baretten, wachtposten, in verval
geraakte huizen en gebouwen, vervuilde straten zonder riolering, boeddhistische
monniken in hun oranje gewaden, Japanse motorfietsen, en een bevolking die zich
nergens druk over maakt.
„VIENTIANE", zei een bezoeker na
een dag in de stad te hebben rondgelo
pen, „is het eindpunt van de wereld". In
derdaad is een iedere dag sterker wordend
gevoel van isolatie moeilijk te vermijden.
Behalve een paar Laotiaanse kranten is
het enige nieuwsorgaan een gestencild bul
letin „Lao Presse", uitgegeven door het
ministerie van Voorlichting. Uit het bui
tenland komende kranten, een dag oud,
worden al of niet voor de vorm voorzien
van een rood stempel: „gecensureerd."
,„■4 ururjife"
Premier Soevanna Phoema
Telegrammen worden soms een dag of
langer door de censor opgehouden en kun
nen alleen in het Engels of Frans wor
den verstuurd. Het telefoonboek van de
stad telt zestien gestencilde schoolschrift
blaadjes voor hooguit 800 aansluitingen. De
uitzendingen van het regeringsstation ra
dio Vientiane, het enige in Laos, zijn drie
keer per dag te beluisteren. Maar het
nieuws wordt door ambtenaren verstrekt
en de muziek heeft iets van Chinees aan
gepaste Amerikaanse twist-deunen.
DE MEESTE STRATEN hebben geen
namen. Ze zijn nauwelijks begaanbaar
voor het onwaarschijnlijk grote aantal
auto's in een omgeving die economisch aan
een zijden draadje hangt. Het water komt
ongefiltreerd uit de bruine Mekongrivier
en tot de inventaris van iedere hotelka
mer behoren dan ook twee flessen met
gedistilleerd drinkwater. Wat er uit de
kraan komt is een soort sterk aangelengde
modder die van een witte zakdoek na een
keer wassen, een gore lap maakt.
(Intermezzo a la Vientiane: van de
straat loopt een kleine Laotiaanse jon
gen mijn hotelkamer binnen en blijft
naast mij staan: „Meneer, mag ik even
uw kam gebruiken?" Ik verwijs hem
naar de badkamer. Even later komt hij
half gekamd terug, maakt de Laotiaan
se groet de handen tegen elkaar voor
het gezicht en verdwijnt).
HET ISOLEMENT van Vientiane is het
isolement van het land. Ingesloten door
Noord- en Zuid-Vietnam, Cambodja, Thai
land, Burma, en China, is Laos verstoken
van eigen havens en aangewezen op de
gunsten van de nabuurlanden.
SPOORWEGEN zijn er niet (buitenland
se films waarin treinen voorkomen zijn
daarom erg in trek) en de dichtstbijzijn
de aanvoerlijn komt uit Thailand, maar
gaat niet verder dan Nong Khai aan de
overkant van de Mekong rivier, ongeveer
dertig kilometer zuidoostelijk van Vientia
ne. Alle via deze route aangevoerde goe
deren moeten in boten worden overgela
den om het brede water over te steken
naar Laos. Het nationale wegennet be
strijkt in totale lengte niet meer dan twee
duizend kilometer, waarvan het grootste
gedeelte gedurende de regentijd (van mei
tot november) zo goed als onbegaanbaar
is.
De enige uitbreiding van recente datum
is een tachtig kilometer lange weg van de
Chinees-Laotiaanse grens naar het stadje
Phong Saly een niet geheel belangeloze
gift van de Chinese regering in Peking
aan de communistische Pathet Lao. Met
Amerikaanse hulp zijn nu ook wegen ten
zuiden van Vientiane langs de Mekong on
der constructie.
Onder deze omstandigheden is Laos het
prototype van een onderontwikkeld gebied
dat, zelfs wanneer er geen burgeroorlog
was die alle ondernemingen van niet-mili-
taire aard stagneert, niet in staat is op
eigen benen te staan. Het is een factor
die een mate van nationale machteloos
heid in de hand werkt, de traditioneel
geringe ondernemingszin van de Laotiaan
verder consolideert, en lange-termijn-
plannen minder realistisch maakt dan
korte-termijn-oplossingen voor de meest
dringende problemen.
HET WACHTWOORD in Vientiane is
daarom: wachten en premier Soevanna
Phoema wacht op ontwikkelingen die niet
in de eerste plaats van hem en zijn rege
ring afhangen, maar onder andere van de
mogendheden die in 1962 in Genève over
het lot van zijn land beraadslaagden. PrinS
Soevanoevong, de leider van de Pathet Lao,
wacht in Khang Khai op mogelijkheden
van het wachten van zijn half-broer Soe
vanna Phoema.
Ook elders wordt gewacht. Een meute
journalisten uit alle hoeken van de wereld
zit in de lauwe adem van twee ventilato
ren in de lobby van hotel Constellation
en wacht op een politieke omwenteling
die 'somfriigen'voorspellen en anderen geen
schjjn van kans geven.YEr \yordt weinig
gesgiroliemiifeMen 1«SP- „The -Bangkok
World" van gisteren.
Buiten op de stoffige, slecht geasfalteer
de weg stopt een zwarte Mercedes met de
witte standaard van de internationale con
trole commissie die sinds de Geneefse con
ferentie van 1954 werd belast met het toe
zicht op de naleving van het bereikte ak
koord. Twee leden van de Indiase delega
tie stappen uit, lopen langzaam een winkel
binnen, kopen iets, en rijden langzaam
weer weg. De Mercedes passeert een bar
waar een van de Canadezen, toegevoegd
aan de commissie, alleen een biertje drinkt.
Ook de commissie wacht op toestem
ming van de Pathet Lao om bepaalde stra
tegische punten binnen het door hen bezet
te gebied te inspecteren.
DE BEVOLKING wacht. De Chinezen en
Indiërs in hun winkels, de jongens van de
samlods, fietstaxi's, die in zwermen voor
een paar hotels in Vientiane staan, de
straatventers met hun vruchten en koek
jes, het handjevol Europeanen en Ame
rikanen dat zich hier gevestigd heeft.
En in twee zwaar bewaakte villa's wach
ten honderd Pathet Lao soldaten de lijf
wacht van de twee communistische Lao
ministers, Tiao Soek Vongsack en Kham-
feuane Toenarom, die zelf sinds de staats
greep van 19 april bescherming hebben ge
zocht in de Poolse ambassade. Laos wacht
op een bestemming die het niet kent.
Het enige zekere is de regen die iedere
dag tegen de middag begint te vallen.
En de modder
Loslopende bergpaardjes en een
samlod, fietstaxi, zijn in Vientiane
veel te zien. De meeste fietstaxi's
worden door Chinezen verhuurd aan
jongens uit Thailand de Laotiaan
heeft een traditionele afkeer voor het
verrichten van dienstarbeid en be
paalt zich voornamelijk tot het ver
bouwen van rijst.
V fx
(Van onze parlementaire redacteur)
De Eerste Kamer is gisteren zonder
hoofdelijke stemming akkoord gegaan
met een wijziging in de gemeentewet
waardoor de gemeenteraden de be
voegdheid krijgen wijkraden en functio
nele commissies in te stellen. Minister
Toxopeus (Binnenlandse Zaken) wil met
deze wetswijziging de mogelijkheden
voor binnengemeentelijke decentralisa
tie uitbreiden.
De functionele commissies en de wijk
raden zullen naast adviserende bevoegd
heden ook een aantal bestuurlijke bevoegd
heden kunnen krijgen. De beslissing daar
over ligt bij de gemeenteraden, die eigen
leden maar ook buitenstaanders in de com
missies en wijkraden kunnen opnemen.
De Kamer bleek veel waardering te heb
ben voor het voorstel van minister Toxo
peus. Dr. M. Troostwijk (P.v.d.A.) noem
de het een reële mogelijkheid om de be
stuurders voor de gemeenschapszaak te
interesseren en verwachtte dat het de ver-
ambtelijking van het gemeentebestuur zou
DE XW-TAF van de Royal Air Lao
staat blikkerend in de middaghitte
van 35 graden Celsius op het vlieg
veld van Bangkok. Vijfentwintig pas
sagiers voor Vientiane, hoofdstad van
het naburige Laos, lopen zwetend de
blikken buik van het tweemotorige
toestel in en schuiven zwijgend in de
versleten en vervuilde stoelen. Nie
mand heeft nog een droge draad aan
het lijf. De bagage ligt onder twee
groene, vastgesjorde dekens voor in
de cabine.
De glimlachende Laotiaanse piloot
twee gouden ringen met karbonkels
van stenen aan iedere hand wringt
zich de cockpit in. Hij wordt gevolgd
door een Franse tweede piloot. De
warmte begint als een koorts aan de
slapen te brasden het ventilatie
systeem is defect en de stewardess
zal pas over drie kwartier met be
duimelde glazen bier, limonade en
sodawater langs komen.
Een amechtige Amerikaan zegt, op
een langs het plafond van de cabine
tdpehdé kab'èl wijzend: „De nood
rem, voor het geval we neerstorten"
Maar zijn grap gaat verloren in het
geloei van de motoren. Bij het op
stijgen zijn twintig transporttoestellen
van het Amerikaanse leger aan de
rand van het vliegveld te zien, en
verderop een logge marinekist, uit
gerust met een radarkoepel.
„Zouden ze die soms voor verken
ningsvluchten boven de Vlakte der
Kruiken gebruiken?", denkt de Ameri
kaan hardop.
WASHINGTON (Reuter) Nederland
neemt met een bedrag van 5,5 miljoen
dollar deel in een Wereldbanklening van
82 miljoen dollar aan Nigeria. Het geld
is bestemd voor de bouw van de Kainji-
dam in de Niger, een hydro-elektrisch
project dat in totaal 208 miljoen dollar
moet kosten. In de lening wordt voorts
deelgenomen door Italië, Groot-Brittannië
en de Verenigde Staten. De looptijd be
draagt 35 jaar, de rente 5V2 percent. De
aflossing zal beginnen in augustus '969.
De dam in de Niger wordt beschouwd
als de hoeksteen van het Nigeriaanse na
tionale ontwikkelingsplan. Hij wordt ge
bouwd op het eiland Kainji, ruim 400 kilo
meter ten noorden van Lagos en op een
afstand van bijna duizend kilometer van
de riviermonding. De elektrische centra
le zal in eerste aanleg bestaan uit vier
generatoren van 80.000 kilowatt. Er wordt
ruimte opengelaten voor nog acht gene
ratoren.
5»
;*x J
(Van onze correspondent)
BRUSSEL Premier Lefèvre van Bel
gië en de voorzitters van de drie grote
politieke partijen de socialistische, de
liberale en de rooms-katholieke heb
ben gisteren besloten dat eerst na het zo
merreces verder zal worden gegaan met
de besprekingen over de grondwetswijzi
ging.
Het is een verstandig besluit, want in de
boezem van ed C.V.P., de Christelijke
Katholieke Volkspartij, zal men dan gele
genheid hebben gehad het eens te wor
den over de zogenaamde zetelaanpassing,
Het gaat er namelijk om dat een so
cialistisch lid van de Kamer, Decker, heeft
voorgesteld de kiesdeler te veranderen.
Het regeringsontwerp voorziet erin dat
voortaan 43.347 Belgen inplaats van 40.000
recht zullen hebben op een lid van de
Kamer en 86.695 inplaats van 80.000 op
een lid van de Senaat.
Het gevolg van het wetsontwerp van
de zetelaanpassing zou zijn dat er drie
zetels meer voor de Vlaamse provincies
zouden komen, één meer voor Brussel en
vier minder voor Wallonië, zodat het ge
heel op hetzelfde aantal zou blijven. Het
qp;pr f :n?
In zijn memorie van antwoord op het
wetsontwerp „Vermindering sociale lasten
steenkolenmijnindustrie" zegt de minister
van Economische Zaken, dat de te nemen
maatregelen primair zullen moeten bijdra
gen tot herstel van het geschokte vertrou
wen in Limburg. De annoncering daarvan
heeft in dit opzicht al gunstig gewerkt. De
verdere behandeling in de Staten-Generaal
kan dit nog versterken, zo meent de be
windsman.
In de periode januari 1964 t.m. mei 1964
lag de gemiddelde prestatie per dienst 84
kg hoger dan het jaargemiddelde over 1963.
Het is niet exact te bepalen, in hoeverre de
stijging van het ziekteverzuim een gevolg
is enerzijds van de spanning op de arbeids
markt - die in Zuid-Limburg groter is dan
gemiddeld in Nederland - alsmede van de
toeneming van de welvaart en anderzijds
van het gebrek aan vertrouwen in de toe
komst van het mijnbedrijf.
Wel geeft de omstandigheid, dat het ziek
teverzuim in het mijnbedrijf in 1962 en 1963
zowel absoluut als relatief een grotere stij
ging t.o.v. voorgaande jaren heeft vertoond
dan het landelijk cijfer van het ziektever
zuim, grond voor de stelling dat „waar
schijmlijk mede door dit gebrek aan ver
trouwen het verzuim is toegenomen op een
wijze, die de produktie in duidelijk bene
denwaartse richting heeft beïnvloed".
Ruw geschat zal de totale kolenproduktie
van de Limburgse mijnen van 1963 op 1975
met plusminus 1,4 miljoen ton teruglopen,
waarbij ruim 600.000 ton voor rekening
komt van de huisbrandkolen, o.m. samen
hangend met de vermoedelijke uitputting
van de staatsmijn Wilhelmina, terwijl voor
het overige op een vermindering van de
vetkolenproduktie van de Staatsmijnen met
ruim 700.000 ton wordt gerekend.
De minister bevestigt, dat de cokesver
werking en de cokesafzet bij de Staatsmij
nen waarschijnlijk binnen betrekkelijk kor
te tijd aanmerkelijk zal worden ingekrom
pen.
De rechtbank in Alkmaar heeft een 44-
jarige visser-motordrijver uit Den Burg
op Texel veroordeeld tot een gevangenis
straf van een jaar en ontzegging van de
rijbevoegdheid voor de tijd van vijf jaar.
De man had een verkeersongeluk ver
oorzaakt, dat aan drie mensen het leven
heeft gekost.
Op 12 januari reed hij in Den Burg met
zijn auto een wandelend echtpaar aan,
terwijl hij onder invloed van sterke drank
verkeerde. De 67-jarige heer A. Barhorst
was op slag dood en zijn 67-jarige echt
genote overleed tijdens het transport naar
het ziekenhuis te Den Helder. De wedu
we Witte-Bakker, die het ongeluk zag
gebeuren, werd door een beroerte getrof
fen en overleed enkele uren later.
ontwerp van Decker zou juist maken dat
er vijf leden van de kamer meer zouden
komen.
De Vlaamse vleugel van de C.V.P. is
het daar niet mee eens. Zij wil dat de
kamercommissie van binnenlandse zaken
nu eerst haar oordeel daarover geeft.
Eerst daarna wil zij verdergaan met dat
overleg tussen de drie partijen en de re
gering. Om moeilijkheden te voorkomen
tijdens de zogenaamde politieke zomerva
kantie iets waarop de Belgische poli
tici bijzonder zijn gesteld heeft men
thans besloten eerst in het najaar de kwes
tie opnieuw aan te snijden.
tegengaan. De heer S. R. Knottnerus
(C.H.) zei te vertrouwen dat de gemeen
teraden op de juiste wijze van de geboden
mogelijkheden gebruik zouden maken en
niet te veel aan de commissies zouden
overlaten.
Ook mr. R. G. A. Höppener (K.V.P.) zei
te hopen dat de gemeentebesturen een
weloverwogen en voorzichtig gebruik van
de mogelijkheden zouden maken. Dr. P. G.
van de Vliet (V.V.D.) meende dat de nieu
we mogelijkheden een tegenwicht zouden
kunnen vormen tegen de drang naar te
grote zelfstandigheid van het ambtelijk ap
paraat van de gemeenten.
De enige senator, die het minister Toxo
peus enigszins lastig maakte, was de heer
J. Tjalma (A.R.P.), die zich bezorgd af
vroeg of de konsekwenties niet te ver gin
gen. Hij maakte zich vooral ongerust over
de mogelijkheid dat gemeentebesturen de
benoemingen van onderwijzend personeel
zouden delegeren aan een functionele com
missie. Daardoor zou, zo meende hij, ge
handeld worden tegen de bedoeling van da
L.O.-wet.
Minister Toxopeus bestreed deze opinia
door erop te wijzen dat ook bij overlaten
van de benoeming aan een commissie de
gemeenteraad zelf verantwoordelijk zou
blijven. De bewindsman vond dat de heer
Tjalme te weinig vertrouwen in de ge
meenteraden toonde.
Ook aan de opheffing van de Zuilensa
gemeenschapsraad gaf de Eerste Kamer
gisteren haar fiat. Kamer en minister wa
ren het er hardgrondig over eens dat da
raad nooit een succes is geweest. Mis
schien zal een wijkraad voor Zuilen, die
de gemeenteraad van Utrecht binnenkort
zelf op grond van de wijziging van de ge
meentewet zal kunnen instellen, meer
succes hebben. De wijkraad is dan een
eigen schepping die misschien meer liefde
opwekt dan het „koekoeksjong" van de ge
meenschapsraad, zoals de socialist dr.
Troostwijk het uitdrukte.
De uitbreiding van de Wester Sui
kerfabriek in Halfweg krijgt reeds
vorm. De 50 meter hoge elevatortoren
voor het inbrengen van suiker in de
(nog te bouwen) silo, heeft zijn hoog
ste punt bereikt. De toren is 6 meter
in het vierkant. De silo die er naast
komt te staan, daarvan is men nu
bezig aan de fundamenten.
De Algemene Bedrijfsgroepencentrale,
de Christelijke Bedrijfsgroepencentrale in
Nederland en de Nederlandse Katholieke
bond van werknemers in industriële be
drijven Sint Willibrordus verklaren dat er
bij de koninklijke plateelbakkerij in Gouda
geen sprake is geweest van inachtneming
van de wettelijke opzegtermijn en van be
taling van verkregen vakantierechten. Zij
spreken van een ontslag op staande voet
en zeggen dat zij met verontwaardiging
van de gang van zaken hebben kennis ge
nomen. Zij protesteren met kracht tegen
deze onverantwoordelijke handelwijze".
Er is er in de afgelopen maanden bij
het contact met de vakorganisaties en de
directie over een nieuwe collectieve ar
beidsovereenkomst en een pensioenvoorzie
ning met geen woord gerept over de blijk
baar zeer kritieke situatie waarin het be
drijf zich bevond, terwijl evenmin overleg
met de ondernemingsraad is gepleegd, al
dus dit communiqué.
De hoofdbesturen wijzen er op, dat
„wederom in alle duidelijkheid is geble
ken, op welk een onverantwoordelijke wij
ze met de belangen van een groot aantal
gezinnen van werknemers is omgespron
gen. De absolute noodzakelijkheid van in
spraak in het sociaal-economisch beleid
van de ondernemingen is opnieuw geble
ken".
BRUSSEL (ANP) De laatste tech
nische vraagstukken van de samensmel
ting van de drie Europese uitvoerende or
ganen zijn door de ministerraad van d»
Europese Economische Gemeenschap op
gelost. De tekst van de conventie, die de
fusie van de Hoge Autoriteit van de Eu
ropese Gemeenschap voor Kolen en Staal,
de Commissie van de Economische Ge
meenschap en de commissie van de Ge
meenschap voor Kernenergie moet rege
len, is daarmee vrijwel klaar.
Nu moeten nog oplossingen worden ge
vonden voor de politieke vraagstukken. Op
29 en 30 juli zal de EEG-ministerraad
zich daarmede opnieuw bezig houden. In
Brussel wordt echter niet verwacht, dat
de conventie voor de zomervakantie
klaar zal komen. De afgelopen maanden
hebben de zes ministers reeds herhaal
delijk zonder succes de politieke vraag
stukken besproken: het aantal leden van
de nieuwe commissie als uitvoerend or
gaan van de drie Europese gemeenschap
pen, de voorgestelde uitbreiding van de
bevoegdheden van het Europese parle
ment en de compensatie voor Luxemburg
voor het verlies van de Hoge autoriteit
bij een fusie met de twee andere Europe
se executieven.
