w
Panisch geladen perfectie in
„De Stratenveger" van Gatti
l
1
Haanstra's „Alleman" drie maal
bekroond in film-Berlinale
CURLEW RIVER
een teleurstelling
Arie Keyzer uit Middelharnis winnaar van
het Internationaal Improvisatieconcours
1
Zilvervloot" voor
„Drommedaris"
Mj n
Nederlandse cultuur
als vaarprogramma
opera van Britten
Japans uitgangspunt leidt
tot xeer Engels resultaat
9
WOENSDAG 8 JULI 1964
r
Frank Onnen
m. V nabeschouwingen
iWB|
Woningbouw uit en thuis
J. Damshuizer
De radio geeft donderdag
T elevisieprogramma
"as Bunge
ONDER GROTE BELANGSTELLING had dinsdagavond in de Grote of
St. Bavokerk te Haarlem het veertiende Internationale Orgel Improvisatie Con
cours plaats. De vijf kandidaten, onder wie uiteraard de
winnaar van het vorige jaar, de Oostenrijker Wilfried Grase-
mann, hadden als opgave het improviseren van een „Pre
ludium en Fuga" speelduur ongeveer twaalf minuten
op een thema van het jurylid, de vermaarde blinde organist
André Marchal uit Parijs. Het was een gegeven dat voor de
opbouw van de Prelude dankbare motieven bevatte, maar
voor de constructie van de Fuga ritmisch nog al wat weerstanden wekte. Jury
leden waren, naast André Marchal: Hans Haselböck uit Wenen en Piet Post
uit Leeuwarden.
ZOALS GEBRUIKELIJK bleven jury en
publiek onkundig in welke rangorde de
kandidaten optraden. Men oordeelde dus
naar de speelbeurt. Doch terwijl na afloop
de juryleden beraadslaagden, werd het
publiek toegelicht hoe die volgorde ge
weest was.
Nummer 1 (Arie Keyzer uit Middelharnis)
vatte voor zijn Prelude het thema bij de
staart aan. De laatste maat maakte hij tot
een kerngedachte, die hij positief gestalte
gaf in een pleno-registratie en later aardig
ontwikkelde in milde timbres. Verder
speculeerde hij op interessante wijze op
een achtsten-motief uit de tweede maat,
om uiteindelijk het kopmotief in het ge
ding te brengen. Het kwam mij voor dat
de speler het thema van de Fuga hier en
daar naar zijn hand zette. Na de reëxpo-
sitie hoorden we een interessante doorwer
king in de „taille". Na een grote climax
volgde een stretto met opmerkelijke ele
menten. Maar de improvisator had nog
een verrassing in petto: even een terug
grijpen op het kernmotief van de Prelude.
Nummer twee (Hans Gebhard uit Kiel)
begon zijn Prelude met het weven van een
stramien, waarop hij de motieven zou bor
duren tot een effectrijke fantasie. En weer
was het die laatste maat (een sext van
twee halven) die het vooral moest doen,
doch ook de drie achtsten van de tweede
maat, en het „Senfzermotief" dat er op
volgt, werd aardig uitgebuit. De coda
klonk mooi, maar zonder veel bewijs
voering. De Fuga verliep vrij ordelijk. De
climax nam een klankrijke positieve aan
loop, maar een weinig duidelijk stretto
verzwakte het betoog. Overigens al met
al een kleurschone prestatie.
Nummer drie (Guy Bovet uit Genève)
concentreerde zich in zijn Prelude op het
achtsten-motief, dat hij uiteindelijk ook
extra vergroot aanwendde, maar vooral
tot gelding bracht in combinatie met het
„Senfzermotief". De speler borduurde nu
eens niet op een gebruikelijk stramien van
vlot zwevende figuratie, maar tekende het
motievenspel af op een rustig harmonisch
plan. In de Fuga kwamen de episodes
deugdelijk hun taak vervullen met motief
verwerking als in de Prelude. Dit spel was
interessant, zelfs in de coda, maar het
„quod erat demonstrandum" van de fuga
bleef er mee in het dak steken.
jHjtp
Wethouder D. J. A. Geluk wenst Arie
Keyzer geluk met zijn overwinning
in het improvisatieconcours.
PARIJS. Roger Planchon, de jonge toneelleider van het Volkstheater uit de
Lyonnese voorstad Villeurbanne die in Parijs nog altijd Jean-Louis Barrault als
bespeler in het Theatre de France vervangt, heeft de Parijzenaars nu met een
nieuw en belangrijk stuk uit zijn vaste repertoire in kennis gebracht. Een
werk van Armand Gatti dat „Het denkbeeldige Leven van de Stratenveger
Auguste Geai" is geheten en dat meerdere gelijkenissen vertoont met „La Re
mise", het stuk waarmee Planchon onlangs zelfs als auteur debuteerde. Die
gelijkenissen: ook Armand Gatti heeft de stof voor Auguste Geai aan zijn eigen
leven ontleend, en bij die dramatisering van zijn autobiografie werd opnieuw
Brecht als lichtend voorbeeld ter inspiratie gekozen.
Armand Gatti werd
veertig jaar geleden
in Monaco geboren
als zoon van een Ita
liaanse vader en een
Russische moeder.
Een arm emigranten
gezin waarin de zoon
al vroeg de kost
moest helpen verdie
nen. In Armands
vijftiende jaar over
leed de vader en
breekt voor Armand
het bittere leven aan
van de twaalf am
bachten en de der
tien ongelukken. Hij
wordt knecht in
een verhuisonder-
neming, assistent
diaken, doodgraver,
en hij beoefent nog
ettelijke andere baan
tjes om de hoofden
van zichzelf, zijn
moeder en broertjes
en zusjes boven wa
ter te kunnen hou
den. Ondertussen ziet
hij ook nog kans in
zijn weinige vrije
uren, door zelfstudie,
het baccalaureaat te
halen. Hij gaat schrij
ven, verhalen, ge
dichten, toneelstuk
ken en samen met de
pastoor zijn moe
der had hem een
streng katholieke op
voeding gegeven
richt hij een theater
troep op waarmee
Molière en andere
klassieken worden gespeeld. Tijdens de be
zetting duikt hij, in 1943, onder in de be
kende maquis van Corrèze. Hij wordt ge
arresteerd, ter dood veroordeeld, gedepor
teerd na, vanwege zijn jonge leeftijd, van
een nazi-rechtbank gratie te hebben ge
kregen. Hij weet naar Engeland te vluchten
en wordt per parachute weer in Frank
rijk, zijn geadopteerde vaderland, gedropt.
Na de oorlog wordt hij eerst journalist
en voor zijn buitenlandse reportages ont
vangt hij de gewichtige Prix Albert
Londres. Als toneelschrijver vestigt Jean
Vilar voor het eerst de aandacht op Gatti
door diens „Crapaud Buffle" op te voeren,
een stuk waarvoor echter maar een karig
succes zal zijn weggelegd. Niettemin zet
Gatti ook zijn carrière als dramaturg on
vermoeid voort om zich gelijktijdig nog
als een cineast van betekenis te ontpoppen
in welke hoedanigheid hij met twee inter
nationale prijzen van de filmfestivals
van Cannes en van Moskou zal worden
onderscheiden.
DIE MATERIE welke zijn eigen bewo
gen leven hem heeft opgeleverd, wordt
door Gatti in dit stuk ondertussen niet zon
der meer, en op naturalistische trant, „in
scène gezet". Hij gaat zelfs veel verder
dan Planchon die in de gedramatiseerde
kronieken van zijn leven de chronologie
verbrak, door de verschillende fasen in
«en grillige afwisseling met elkander te
verbinden. De „desintegratie" heeft bij
Auguste Geai, de straatveger die aan
zijn verwonding zal sterven.
Gatti een veel verdere staat bereikt. Men
zou bij hem kunnen spreken van een (ge
dramatiseerde) vivisectie op het gevoel
of het hart en het verstand. Die uiter
lijke gebeurtenissen zijn hier, als het wa
re, geëxplodeerd en het publiek wordt zo
geconfronteerd met een veelheid van beel
den, snapshots, flash backs, close ups, die
stuk voor stuk betrekking hebben op ge
beurtenissen die de schrijver heeft beleefd
maar waarvan het rationele verband ge
heel lijkt te zijn verbroken. Een toneel
conceptie die denken doet aan de effecten
van een electroshockde zaal wordt onder
hoogspanning en de pressie van hevige,
korte en voortdurend wisselende emoties
geplaatst, waarbij Gatti, evenmin als
Planchon, voor de bloederigste en meest
realistische scènes a la grand-Guignol uit
de weg gaat.
DAT „MISERABILISME" van Gatti is
niettemin van een heel andere, en drama
tisch gesproken, veel hogere orde dan de
„tranches de vie" welke Planchon in zijn
„Remise" presenteerde. Ik durf zelfs zeg
gen dat op deze nieuwe weg der moderne
dramatiek tot dusver nog niemand, Joan
Littlewood in haar onvergetelijke „What a
lovely War" inbegrepen, deze fascineren
de en panisch-geladen perfectie wist te be
reiken, die Armand Gatti met zijn dubbel
ganger Auguste Geai nu heeft gereali
seerd.
Nummer vier (Bert Matter uit Zutphen)
begon met het stramien te breien, waarop
hij vooral met de kopnoten van het thema
zijn Prelude zou maken. Het maakte een
treffend effect toen hij dit motief in rustig
tempo en zachte tint uitbreidde om daarna
zijn borduurraam weer voor de dag te
halen en tenslotte hetzelfde gegeven met
pleno-klank in het pedaal te laten klinken.
Expositie en reëxpositie met daartussenin
een episode hadden een vrij boeiend ver
loop, maar verder werd het wel wat veel
fantaseren naar geijkte procédés die het
altijd wel doen op een orgel, maar toch
zonder veel bewijskracht blijven. Gelukkig
waren positieve sporen merkbaar in stretto
en coda.
Nummer vijf (Wilfried Grasemann uit
Maria Enzerdorf, Oostenrijk) moest even
het instrument op zijn kracht proeven,
hoofdzakelijk met gebruik van de slot
maat, alvorens hij een fijnzinnig spelletje
ging spelen met de beide middenmotiefjes
van het thema. De fugatische bewerking
van het gegeven dat hij erop liet volgen
was op zichzelf wel belangrijk, maar het
stond te los van de rest. Het werd met
dat al een Prelude met veel aardige dingen,
maar als geheel wat onevenwichtig. De
Fuga was vrij wat steviger van construe
tie; zij maakte met haar cadens en climax
op het thema rijkelijk veel effect. Indien
de Prelude qua vorm een overtuigender
gestalte had gekregen, zou ik deze kandi
daat een goede kans voor de bekroning
hebben toegedacht.
MAAR HET LIEP nu zo dat Grasemann,
naar besluit van de jury, de wisselprqs
moet afstaan aan de eerst optredende kan
didaat van deze avond, Arie Keyzer uit
Middelharnis, die ook verleden jaar op het
nationale improvisatieconcours te Bols-
ward de prijswinnaar was.
Afgezien van het feit, dat het gegeven
als fugathema een lastig te hanteren object
bleek, kan gezegd worden, dat het concours
zich op een goed niveau bewoog, want dat
de deelnemers in menig opzicht aan elkaar
gewaagd waren.
Hedenavond is er een concert door de
juryleden, die zich ook als improvisatoren
zullen laten gelden.
Jos de Klerk
Het ziet er naar uit dat de grootste fi
nanciële zorgen voor de stichting interna
tionaal studentencentrum „De Drommeda
ris" tot het verleden behoren. De gemeen
teraad van Enkhuizen heeft namelijk een
voorstel aangenomen om de apparatuur en
de installatie van de Drommedoris over te
nemen tot een bedrag van ruim 24.000.
Indien ook Provinciale Staten met dit
voorstel akkoord gaan beschikt de stichting
verder over de volgende subsidies: 25.000
van particuliere zijde, 5.000 van de pro
vincie en 10.000 van het ministerie van
O. K. en W. Uit het bedrijfsleven zijn ook
enige toezeggingen gedaan, terwijl bij het
Prins Bernhardfonds een aanvraag om fi
nanciële steun in behandeling is. De ex
ploitatie van de Drommedaris is vrijwel
sluitend, zo heeft de stichting medegedeeld.
Hendrick de Keyser''. De vereniging
„Hendrick de Keyser" tot behoud van
architectonisch of historisch belangrijke
oude gebouwen heeft in eigendom ver
kregen de percelen: Lange Leidsedwars-
straat 144-146-148-150, Amsterdam; Nieu
we Boogerdstraat 16, Zierikzee, Rotter-
damsekaai 1, Middelburg; Havenplein 28,
Harlingen; Lekdijk 1, Lexmond; Oensel-
sestraat 17, Zaltbommel.
Via een vraaggesprek met Henk Neu-
man vertelde Adlai Stevenson die kans
maakt kandidaat voor het vice-president-
schap van de Verenigde Staten te wor
den, van zijn carrière en zijn ambities.
Een filmfragment van een zijner re
devoeringen bewees, dat deze politicus
een veel geestiger man is dan Rens van
Dorth, die er zijn vak van maakt, leuk
te doen, maar in zijn cabaretprogramma
van gisteravond niet veel verder kwam
dan een enkel aardig liedje. Middels 'een
goedkope imitatie van een Diepenhorst-fo
rum (bepaald niet origineel) lieten van
Dorth c.s. enige grieven tegen t.v.-critici
los. Als gold het een nieuw feit in de ge
schiedenis, werd gesteld, dat die critici
zo vaak van mening verschilden. Het ont
ging genoemde artiest waarschijnlijk niet,
dat hijzelf ook critiek uitoefende t.w. op
prof. Diepenhorst en op het instituut van
t.v.-forums. Hij wist misschien wel zeker,
dat hij daarmede het grote publiek naar
De film „Alleman" van Bert Haanstra
heeft in het veertiende internationale
filmfestival in Berlijn een Gouden Beer
gewonnen voor de beste lange documen
taire. Voorts kreeg „Alleman" de jeugd-
prijs en de Unicritprijs van het inter
nationale verbond van filmcritici. De
film „De Aanmelding" van de 27-jarige
Nederlandse cineast Rob Houwer is be
kroond met een Zilveren Beer als onder
scheiding in de categorie korte films.
In de motivering van de jury wordt ge
zegd dat het de Nederlander in zijn tien
minuten durende film door gevoelige en
dichterlijke filmtaal is gelukt de angsten
en herinneringen van een vrouw bij haar
aanmelding in een bejaardentehuis tast
baar te maken. Houwer was ook kandi
daat voor de jeugdprijs.
De Oostenrijkse film „Kirdi" kreeg een
Gouden Beer voor de beste korte film.
Rod Steiger uit Amerika en de Japanse
actrice Satsjiki Hidari kregen Gouden Be
ren voor de beste persoonlijke prestaties
De prijs voor de beste speelfilm ging naar
de Turkse rolprent „Soezoez Yaz" van Ulvi
Dogan, die er zelf de hoofdrol in vertolkt
De man met het meeste succes in het
festival is Bert Haanstra met zijn drie
prijzen. Op een vraag hoe hij zich voelde,
zei hij: „Ik ben helemaal verbijsterd. Het
is ongelooflijk." Vooral met zijn derde
prijs, die van de internationale filmcritici,
is hij gelukkig. „Ik heb in het hotel rond
gedanstde prijs van de critici is zeer
belangrijk."
De Gouden Beer voor zijn „Alleman" is
de derde achtereenvolgende Gouden Beer
voor Nederlandse documentaires in het
Berlijnse filmfestival.
Haanstra is nu van plan voor het eerst
in 2'/a jaar met vakantie te gaan. En daar
na? „Ik heb verschillende aanvragen voor
het maken van films. Ik heb een vaag
idee om naar Israel te gaan om een do
cumentaire te maken daar heb ik veel
belangstelling voor." Hij heeft een uitno
diging ontvangen om een soortgelijke film
als Alleman over Duitsland te maken, maar
hij had dit afgewezen „omdat dit iets is
wat men alleen kan doen in zijn eigen
land en niet in een ander land."
de mond praatte. En dat nu is niet de
taak van de recensent. Overigens moest
Fred Kaps met enige knappe en grappige
goochel-manipulaties dit programma red
den.
De documentaire „Over de streep", door
Hans Bik samengesteld in samenwerking
met de Vlaamse televisie, leerde ons niet
zoveel nieuws over de verschillen, die het
Nederlandse en het Belgische woningbouw
beleid vertonen. Het moge waar zijn, dat
de woningbouw in Nederland gehinderd
wordt door een overmaat aan bepalingen,
ons land heeft in ieder geval 100.000 krot
woningen minder dan België, dat b.v.
een onbelemmerde bouw van landhuizen
en bungalows kent. Dit praatprogramma
leverde een conclusie op, die nog niet eens
zo in het nadeel van de Nederlanders uit
viel.
Enige onwaarschijnlijke elementen maak
ten dat het volgende uurtje met Hitch
cock niet al te enerverend, maar toch wel
spannend en ontspannend, was. Zijn film
„Ride the nightmare" was wederom een
voorbeeld van vakmanschap.
De Holland-Amerika Lijn gaat dit na
jaar twee „Netherlands Festival Sailings"
organiseren aan boord van het s.s. „Rot
terdam" een tijdens een reis van Rot
terdam naar New York, en een op de
terugreis.
De bedoeling van deze „sailings" is de
passagiers, voor een groot deel Amerika
nen, in de gelegenheid te stellen kennis
te maken met culturele aspecten van Ne
derland. De componist Jaap Geraedts zal
bijvoorbeeld deze reizen meemaken en in
samenwerking met het 12 man sterke
scheepsorkest en op de terugreis het
Amsterdams Studentenkwintet, in een aan
tal lezingen over het Nederlandse muziek-
gebeuren vertellen. De Nederlandse heden
daagse beeldende kunsten zullen worden
belicht door dr. L. Gans, voormalig con
servator van het Stedelijk Museum in Am
sterdam, die daarvoor werken van 18
schilders, schilderessen en beeldhouwers
meeneemt en er exposities van samen
stelt. Documentaires over Nederlandse
beeldende kunst zullen worden vertoond
en causerieën zullen worden gehouden.
De letterkunde zal worden belicht door
Dolf Verspoor. De chef-kok zal de Neder
landse eetcultuur ter tafel brengen, aan.
de Nederlandse bloemen zal veel aan
dacht worden geschonken, het Neder
landse affiche zal worden geëxposeerd en
een Amsterdams draaiorgel zal meehelpen
de stemming er in te houden.
iA e rf*
IN DE WESTERKERK te Amsterdam heeft gisteravond de continentale
première plaats gehad van de nieuwste opera van Benjamin Britten: „Curlew
River" („curlew" is de naam van een watervogel, de wulp). De combinatie van
een kerkgebouw en een opera-uitvoering mag op het eerste
gezicht vreemd lijken, ze wordt verklaard door het feit dat
het hier een soort moraliteit betreft, of zoals de componist
zelf aangeeft, een parabel „for church performance", aldus
de religieuze strekking van zijn werk onderstrepend. In
wezen is hier sprake van een dubbele transpositie, want het
uitgangspunt voor „Curlew River" is te vinden in een Japans
Nö-spel dat Britten tijdens een bezoek aan Tokio in 1956 zag en dat hij, in samen
werking met de librettist William Plomer, omsmeedde tot een mysterie-spel in
christelijke zin, met behoud van eigenaardigheden als een bezetting van uit
sluitend mannenrollen (ook de figuur van de waanzinnige moeder, die door een
tenor gezongen wordt), een spaarzaam instrumentarium: fluit, hoorn, altviool,
contrabas, harp, vijf trommen, vijf klokken, gong en orgeltje, en een eenvoudig
toneelvlak, dat bestaat uit een ronde, iets hellende schijf met een brug voor
opkomen en afgaan.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 AVRO. 7.50
VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws.
8.15 Lichte grammofoonmuz. 900 Och
tendgymnastiek. 9.10 De groenteman. 9.15
Oude orkestmuziek (gr.). 9.35 Waterstan
den. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Arbeidsvita
minen (gr.). 10.50 Voor de kleuters. 11.00
Nieuws. 11.02 Huishoudelijke zaken, lezing.
11.15 Omroeporkest: klassieke en moderne
muziek. 12.00 Instrumentaal ensemble en
zangsolisten: jazzmuziek. 12.30 Mededelin
gen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Metro-
pole-orkest en accordeon. 13.00 Nieuws.
13.15 Mededelingen, eventueel actueel of
grammofoonmuziek. 13.25 Beursberichten.
13.30 Licht ensemble. 14.00 Viool en piano:
klassieke en moderne muziek. 14.40 En
Passant: licht programma. 15.10 Sopraan
en piano: klassieke en moderne liederen
(stereofonische uitzending). Vanaf 16.00
Eventuele onderbreking reportage Tour de
France 1964. 15.40 Lichte grammofoonmu
ziek. 16.00 Nieuws. 16.02 Lichte grammo
foonmuziek (verv.). 16.45 Voordracht. 17.00
Minjon. 18.00 Nieuws. 18.15 Eventueel ac
tueel. 18.20 Pianospel met instrumentale
begeleiding (gr.). 18.30 Lichte orkestmu
ziek en zangsoliste. 19.00 Sportparade.
19.30 Frank Cordell in Hilversum: klank
beeld. 20.00 Nieuws. 20.05 Utrechts Stede
lijk Orkest, koren en solisten: Gewijde
muziek. (In de pauze: lezing over de kin
derkruistochten). 22.20 Wekelijkse kunstno
tities. 22.30 Nieuws. 22.40 Journaal met na
beschouwing Tour de France 1964. 23.10
Pizzicato Nieuwsflitsen en actualiteiten
uit de lichte muziekwereld. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II 298 m. 7.00 KRO. 11.45
VPRO. 14.15-24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgengebed.
7.15 Lichte grammofoonmuziek. 7.55 Over
weging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lichte grammo
foonmuziek, praatje voor de vrouw, toeris
tische tips en kleuterprogramma. 9.55
Lichte grammofoonmuziek en inkooppraat
je voor de huisvrouw. 11.00 Voor de zieken.
VPRO: 11.45 Lichte grammofoonmuziek.
12.15 Leven op het land, gesprek. 12.30
Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw.
12.33 Deze Week. 13.00 Nieuws. 13.15 Pro
menade-orkest en radiokoor. 13.45 Voor de
vrouw. 14.15 Gedeeltelijke uitzending van
de bondsdag van de Bond van Christelijk
Gereformeerde Vrouwenverenigingen te
Utrecht. 15.00 Lichte grammofoonmuziek.
15.20 Holland Festival 1964: Mannenkoor
en zangsolisten: klassieke liederen. 17.00
Voor de jeugd. 17.30 Lichte grammofoon
muziek voor de teenagers. 18.15 Sport
agenda. 18.20 Promenade-orkest en soliste.
19.00 Nieuws en weerpraatje. 19.10 Koor
zang (gr.). 19.30 Radiokrant. 19.50 Lichte
grammofoonmuziek. 20.20 Radio-Vossen-
jacht: luisteraars op zoek naar radio-re
porters. 21.30 Lichte grammofoonmuziek.
21.45 Viool en piano (gr.): klassieke mu
ziek. 22.00 Kerkorgelconcert. 22.30 Nieuws
en herhaling SOS-berichten. 22.40 Avond
overdenking. 22.55 Boekbespreking. 23.00
Platennieuws. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 De ronde van de der
de man. 12.08 Grammofoonmuziek. 12.15
Amusementsmuziek. (Om 12.25 Weerbe
richt). 12.50 Beursberichten en program
ma-overzicht. 13.00 Nieuws. (Om 13.15,
14.05 en 15.05 Reportage van de Tour de
France). 16.00 Nieuws. 16.03 Beursberich
ten. 16.09 Muziek voor sportliefhebbers.
17.00 Nieuws. 17.15 Voor de kinderen. 17.50
Amusementsmuziek. 18.00 Nieuws. 18.03
Voor de soldaten. 18.28 Paardesportberich-
ten. 18.30 Grammofoonmuziek. 18.45 Uitsl.
Tour de France. 19.00 Nieuws en radio
kroniek. 19.40 Walsmuziek. 20.00 Klassieke
muziek. 20.50 Pianorecital. 21.00 Grammo
foonmuziek. 22.00 Nieuws. 22.15 Noordzee-
festival. 23.00 Nieuws. 23.05 Opera- en Bel
Cantoconcert. 23.55-24.00 Nieuws.
VOOR WOENSDAG
VARA: 17.00 De Verrekijker, internatio
naal jeugdjourn. VARA: 17.10-17.45 Voor
de kinderen. 19.30 Top of Flop. NTS: 20.00
Journaal. VARA: 20.20 Achter het nieuws.
NTS: 20.45 Paneel, toneelstuk. 21.35 De
Wegenwacht, documentair programma.
VARA: 22.05 Filmvenster. NTS: 22.35 Jour
naal. 22.40-22.50 Filmverslag van de Tour
de France.
Experimentale uitzendingen op het twee
de net (kanaal 27).
KRO: 19.30 The wind in the reeds, En
gelse natuurfilm. 20.10 De Reünie, eenak
ter. 20.45 Musik erklingt in Wien, een in
ternationale televisieproduktie. 21.10-21.50
Als er een paradijs op aarde zou zijn,
filmreportage over India.
VOOR DONDERDAG
KRO: 15.00-15.45 Kinderen van ons volk,
documentair programma. 16.00-16.15 Voor
de kinderen. 19.30 De Flintstones, teken
film. (dl. 30). NTS: 20.00 Journaal. KRO:
20.20 Brandpunt. 20.40 Kijk op kunst. NTS:
21.10 De schelmenstreken van Scapin, to
neelspel. KRO: 22.45 Epiloog. NTS: 22.55
Journaal. 23.00-23.10 Film""""1-"
Tour de France.
DOOR HET GEHEEL te situeren in on
ze historie (de middeleeuwen) en ons deel
van de wereld (i-c. Oost-Engeland) wordt
gemikt op een groter herkenningsbereik
via bekende symbolen. Nu is de vraag of
dit gelukt is en hierop zou men kunnen
antwoorden: te goed. Want de opvoering,
perfect in ieder detail van musiceren en
bewegen, wekt nergens ontzetting, voor
mijn part onbegrip, ze roept nergens weer
standen op. Hoewel ik geen Japanse mu
ziek ken, en de componist uitdrukkelijk
zegt geen pastiche te hebben willen ma
ken, is de indruk toch maar op een
buitengewoon kunstvolle manier, op niveau
kortom dat de partituur met beleid
geborduurd is op het stramien van een
scherpe in esthetische vlakjes verdeelde
zeurtoon die zo op het eerste gehoor de
duldzaamheid van eenvoudige zielen te
genover het mysterium tremendum tref
fend vertolkt. (Het stuk draait om een
genade-teken dat de in zinsverbijstering
gevangen moeder ontvangt na het over
steken van de Curlew River, op de plaatt
waar haar zoontje begraven ligt).
HET IS MISSCHIEN typisch Engels om
in een tijd als de onze waarin „het Oos
ten" als een uitdaging ervaren wordt die
om pen eigen antwoord vraagt zie de
toneeltechniek van Brecht, de confronta
tie met Zen, sommige muzikale experi
menten bij Messiaen, Cage, De Leeuw
met list en aanpassingsvermogen een re
sultaat te bereiken dat het „doet" en bo
vendien van (groot) talent getuigt. Liever
het compromis dan zich te compromitte
ren is een instelling die de Engelsen van
oudsher tot matige schilders, slechte koks
en goede politici gemaakt heeft. Wat Cur
lew River betreft betekent dit dat het stuk
een bepaalde plaatjes-achtigheid aan
kleeft, ook en vooral muzikaal gesproken,
wat zelfs ten koste van de boeiende kracht
gaat, want het trage verhaal krijgt wei
nig stroomversnelling vanuit de muziek.
Ook leek het me niet geheel van preten
tie verstoken dat aan de voorstelling, op
verzoek van de componist, een woord van
de predikant van de Westerkerk vooraf
ging, besloten met een kort gebed. Wat
moet een „gemengd" publiek daarmee,
dat tenslotte voor een avond opera komt,
al wordt die dan in een kerkgebouw ge
geven?
MET DAT AL BLIJFT Britten een com
ponist voor wie men sympathie en soms
bewondering kan hebben. Van de vier wer
ken die tijdens het Festival van hem tot
uitvoering kwamen, het War Requiem, de
Cantata Misericordium, de Cello Symfo
nie en de hier besproken opera, was het
eerste stellig het sterkste. Misschien niet
het super-meesterwerk waarvoor het hier
en daar is uitgekreten, maar zeker het
werk van een meester, in het volle ver
mogen van zijn inventie en techniek. En
verder heeft iedereen recht op zijn inzin
kingen, ook een componist van formaat.
