I GEHEIM VAN ROMEINSE TERRA NIGRA ONTDEKT Kinderen van 12 zijn gemiddeld intelligenter dan 66-jarigen" Het Vale Paard m Verbluffende resultaten van een psychotechnisch massa-onderzoek PUZZEL NUMMER 41 PANDA EN DE PETTENJACHT Ons vervolgverhaal B. J. VAN LIEMT V ZATERDAG 11 JULI 1964 19 Een detectiveroman door Agatha Christie id mmM Zwart pOrSetein |||||||||||!||||||||||||||||||||||!llllllllllllllllllllll Vrouwen dommer Stedeling wint Omvangrijk karwei iUVWWWVWWWWVI VVWVUVWVWVVM „Dus jouw opvatting van die heksen," zei ik, „komt zowat overeen met drie gewone Schotse vrouwtjes, die je de toekomst kunnen voorspellen hun kunsten in 't geheim uitoefenen, to verformules prevelen rondom een gro te heksenketel en geesten bezwerem maar overigens een gewoon stel oude dametjes blijven. Zeker zo iets zou indruk maken." „Als je tenminste ooit actrices be reid zou vinden op die manier voor heks te spelen," merkte Hermia nuch ter op. „Daar zeg je een waar woord," moest David toegeven. „De kleinstq, aanwijzing van geestelijke stoornis is voor 'n acteur al voldoende om het er duimen dik op te leggen. Net als met sterfscènes. Er is geen enkele acteur bereid zomaar een coma te krijgen en onbeweeglijk te blijven liggen. Hij moet en zal kreunen en kermen, wan kelen, met zijn ogen rollen, naar adem snakken, zijn hart vasthouden, in wan hoop naar zijn hoofd grijpen, kort om: er een verschrikkelijk misbaar bij maken. Maar van scènes gespro ken, hoe hebben jullie de Macbeth van Fielding gevonden? De kritiek is zeer verschillend uitgevallen." „Ik vond hem geweldig!" prees Her mia. „Die scène met de arts na de slaapwandeling-scène. „Vermoogt ge niet een krank gemoed te helen, door vergetelheids zoet tegengif het hart te ontheffen van wat drukt?" Hij heeft me voor het eerst duidelijk ge maakt, waaraan ik nooit tevoren had gedacht.dat hij in werkelijk heid aan de geneesheer de opdracht geeft haar te doden Toch hield hij van zijn vrouw. Maar hij heeft me zo duidelijk zijn strijd tussen zijn vrees en zijn liefde laten zien. Dat „Haar dood had later moe ten zijn"het aangrijpendste wat ik ooit gehoord heb." „Shakespeare zou stellig verstomd staan, wanneer hij kon zien hoe zijn stukken tegenwoordig worden ge speeld," merkte ik langs rhijn neus weg op. „Heeft een zekere Bacon eigenlijk niet te werken van Shakespeare ge schreven?" vroeg Poppy. „Die theorie is alweer verouderd," gaf David vriendelijk ten antwoord. „Zeg eens op, wat weet jij van die Bacon af?" „Hij heeft het buskruit uitgevon den!" klonk het triomfantelijk uit Poppy's mond. David keek ons eens aan. „Snap je nou waarom ik van dit meisje wèg ben?" „Wat zij weet is altijd op nieuw weer een verrassing." „Ik vond het uiterst belangwek kend, dat Fielding ook de rol van de derde moordenaar vervulde", ging Hermia voort. „Is dat ooit eerder ge beurd?" „Ik geloof van wel," antwoordde David. „Wat moet dat in die goeie ouwe tijd eenvoudig zijn toegegaan." vervolgde hij. „Je liet even een han dige schavuit komen om een moord- zaakje voor je op te knappen. Dat zou me tegenwoordig wat wezen!" „O, maar, dat komt nóg voor!" be weerde Hermia. „Gangstersin Chicago bijvoorbeeld." „Nee, zo bedoel ik het niet," zei Da vid. „Geen gangsters, bandieten of ko ningen van de misdaad. Nee, ik be doel zo maar de eerste de beste ge wone man, die bijvoorbeeld een con current uit de weg wil laten ruimen.... of een oude tante, die maar niet dood wil gaan en die zo ontzettend veel geld heeftof die lastige echtge noot, die je het leven zuur maakt. Hoe gemakkelijk, als je dan een telefoonnummer zou kunnen draaien en vragen: „Och, stuurt u me even een handige moordenaar, wilt u?" Wij schoten allemaal in de lach. „Maar die mogelijkheid bestaat toch nog, in zekere vorm," merkte Poppy op. „Wat bedoel je, popje?" vroeg Da vid. „Nou, ik bedoelje kunt dat toch doen, als je wilt? Gewone men sen, zoals jij ze noemde. Alleen ge loof ik dat het een heleboel geld kost. Poppy's ogen stonden daarbij groot en kinderlijk onschuldig, haar lippen kwamen niet op elkaar. „Wat bedoel je in 's hemelsnaam?" vroeg David uitermate nieuwsgierig. Nu geraakte Poppy totaal in de war. „O, ik geloofik haal de boel weer door elkaar. Ik dacht aan „Het Vale Paard". En zulk soort din gen." „Een vaal paard? Wat is dat voor een paard?" Poppy kreeg er een kleur van en sloeg haar ogen in verlegenheid neer. „Ik heb, geloof ik, iets heel doms gezegd. Het is alleen iets dat ik wei eens heb horen zeggen.maar ik heb het zeker verkeerd begrepen." „Neem dan maar eens zo'n heerlij ke Coupe Nesselrode!" trooste Da vid. Het hoort nu eenmaal tot de vreem de dingen in het leven, zoals iedereen weet, dat wanneer je eenmaal iets hebt horen noemen, je binnen vieren twintig uur bijna altijd hetzelfde nog maals tegenkomt. Ik ondervond dat de volgende morgen op treffende wij ze. De telefoon belde. Ik nam de hoorn op en zei: „Hier Flaxman 73841." Er klonk een gehijg aan de andere kant. Toen zei een stem, buiten adem, maar toch uitdagend: „Ik heb er nog eens over nagedacht: ik kom toch maar!" Ik tastte als een gek mijn geheu gen af. „Schitterend!" begon ik, in een poging om even tijd te winnen. „Apropos, ben je. „Per slot van rekening," ging de stem voort, „slaat de bliksem nooit tweemaal in hetzelfde huis!" „Weet u wel zeker dat u het goede nummer hebt?" „Natuurlijk! Jij bent toch immers Mark Easterbrook?" „Ha, nu ben ik er riep ik ver heugd. „Mevrouw Oliver!" „Hé zei de stem verrast. „Wist je heus niet wie ik was? Dat had ik nooit verwacht. Ik heb het natuurlijk over die bazaar van Rhoda. Ik kom mijn handtekening in mijn boeken zetten, als ze dat zo graag wil!" Dat vind ik verschrikkelijk lief van je. Je kunt natuurlijk bij haar blij ven logeren!" „Maar het wordt toch verder geen fuif, hoop ik?" informeerde mevrouw Oliver ongerust. „Je kent die grap pen," ging ze voort. „Dan komen de lui op me af om te vragen wat voor boek ik op 't ogenblik onderhan den heb.al kunnen ze dan op dat moment met eigen ogen zien dat ik gemberbier of tomatensap sta te drin ken. En dan vertellen ze dat ze zo op mijn boeken gesteld zijn.Wat na tuurlijk bijzonder vleiend is, alleen weet ik dan nooit een behoorlijk ant woord te verzinnen. Wanneer je zegt: „Dat doet me genoegen!", dan lijkt dat zoveel als „Aangenaam kennis te maken!" Zo'n cliché-term. Och, maar dat is het ook tenslotte. Maar je denkt toch niet dat ze me meeslepen naar „Het Kale Paard" om daar te gaan borrelen?" „Wat zeg je.Het Kale Paard?" „Ja, of Het Vale Paard, een her berg, bedoel ik, die zo heet. Maar ik weet nooit precies hoe die dingen al lemaal heten.Ik kan best bier drin ken, alleen ga ik er zo van rochelen". „Maar vertel me eerst eens wat je precies bedoelde met dat „Vale Paard?" „Is er niet zo'n herberg in de buurt die zo heet? Of misschien bedoel ik toch wel „Het Kale Paard".of misschien is dat wel heel ergens an ders. Er valt me zo maar iets in. Ik haal soms van alles in m'n hoofd". „Ben je al aardig opgeschoten met je kakatoe?" informeerde ik. „Mijn kakatoe Mevrouw Oliver tastte nu blijkbaar volkomen in het duister. „En met die cricketbal „Heus," klonk het nu verontwaar digd, „het lijkt wel of je niet goed snik bent of een kater hebt of iets dergelijks.Kale paard, kakatoe, cricketbal.Zij verbrak de verbin ding. (Wordt vervolgd) a FRANZ KUKOWETZ, een 41-jarige Oostenrijkse pot tenbakker, heeft het ge heim van het maken van Terra-Nigra, het „zwarte porselein" van de oude Romeinen ontdekt. Hij is, zegt men, de enige mens op aarde, die weet hoe hij vazen van aardewerk moet maken, die gelijk zijn aan de glanzende kannen en kruiken welke 2.000 jaar geleden aan de voet van de Vesuvius werden ge maakt door de Romeinen. Evenals die Romeinen, is hij van plan zijn geheim te bewaren. Volgens een legende werd de Romeinse fabriek van het Terra-Nigra door sol daten bewaakt om spionage te voorkomen. Geleerden hebben, sinds de eerste fragmenten van Terra-Nigra werden ge vonden bij opgravingen in Pompei, geprobeerd het raadsel te ontsluieren. Zij ontdekten de samenstelling van het materiaal en stel den tal van theorieën op over de produktie, maar alle pogingen om Terra- Nigra te maken faalden. Kukowetz hoorde voor het eerst van het geheim zinnige materiaal in een geschiedenisles op school. Tegen de wens van zijn vader, die wilde dat hij boer zou worden, werd hij pottenbakker. Hij las alle boeken over de oude pot tenbakkerij, die hij mach tig kon worden en deed duizenden proeven, die ge regeld mislukten. Weldra was hij bekend als „de gekke pottenbakker" en kunstenaars en geleerden lachten hem uit. Van een tocht naar alle kleigroeven van Oostenrijk bracht hij honderden mon sters mee. Enkele vermeng de hij en tenslotte vond hij de toverformule. Na nog zeven jaar van experimenteren en onge veer 4.000 proeven toonde Kukowetz zijn ontdekking aan een commissie van ge leerden, die bevestigden dat zijn kruiken identiek waren aan het Terra-Nigra werk van de Romeinen. Kukowetz produceert thans kruiken van Terra- Nigra in een kleine fabriek in Wenen. Hij heeft onge veer 20 arbeiders in dienst, maar alleen hijzelf kent de formule. Persoonlijk mengt hij het materiaal achter gesloten deuren. Het Terra-Nigra-aarde- werk van Kukowetz gaat hoofdzakelijk naar de V.S., Scandinavië en Frankrijk. Hij heeft alle verzoeken om zijn patent te verkopen afgewezen. „Ik weet niet, of ik het geheim ooit zal prijsgeven", zegt hij. „Ik heb het zelfi niet aan mijn naaste fami lieleden verteld". Een beroemde poppenmaakster was deze week, op doorreis naar Amerika, korte tijd op Schiphol. Het is de Indiase Nalini Mehta, hier afgebeeld met een van de fraaiste poppen uit de keur- collectie die zij bij zich heeft en waar mee ze op de wereldtentoonstelling in New York propaganda voor haar land gaat maken. Nalini heeft zich in India grote vermaardheid verworven met haar z.g. Khrisnapoppen, die geheel met de hand vervaardigd worden en die, mede door de minutieus afgewerkte kleding, hoofdtoon en versiering, uiter mate kostbaar zijn. Dit pronkstuk, eigenlijk te groot als handbagage, mocht als speciale gunst van de luchtvaart maatschappij, de reis op mej. Mehta's schoot maken. Advertentie ?.9taiqv GROTE HOUTSTRAAT 67 Telefoon 12839 (Van onze correspondent) „Na het 65ste levensjaar ligt het gemiddelde intelligentieniveau van de mens beneden dat van een twaalfjarig kind", zo heeft dr. F. Verhage uit Groningen geconstateerd. „Zie je nou wel", zo hebben velen min of meer spottend tegen elkaar gezegt, „dat heb ik altijd wel gedacht: onze Henkie heeft meer verstand dan De Gaulle. Reken maar na: De Gaulle is al 73 en Henkie is precies 12. Die ^ouwe kerelds moeten niet regéren, die horen in een bejaardenhuis. Adenauer en Macmillan zijn al weg, nu Kroesjtsjev en De Gaulle nog. En dan onze hl en- kies en Pietjes aan de regering! Zul je zien, dan krijgen we nooit meer oorlog. „HET IS natuurlijk onzin zo te redene ren", zegt de in Harderwijk geboren, en in Groningen gepromoveerde psycholoog dr. S. Verhage, wiens proefschrift pas als een belangrijk stuk vakliteratuur is uit gegeven onder de titel: „Intelligentie en Horizontaal: 1. werk tuig; 6. stumper; 13. plant; 15. dienstkarretje; 17. platte gebakken steen; 19. dauwachtige bedekking; 20. gewicht (afk.)22. wezenlijk; 24. vervoersonderneming (afk.); 26. arbeidseen- heid; 28. onbekende; 29. voorvoegsel; 31. muziek noot; 32. ijverig; 34. hoofddeksel; 35. zoon van Jacob; 36. kraam; 37. kolenemmer; 38. meisjesnaam; 39. dorpje onder Dr. gem. Vries; 40. produkt van var kensvlees; 41. vrucht; 42. water in Friesland; 43. bosgod; 44. muziek noot; 45. ontkenning (spreekt.); 46. bijwoord; 47. drietal; 50. Pause lijke encycliek (afk.); 51. steenklomp; 53. zuiver gewicht; 55. schilder stuk op hout; 57. rij; 59. talrijkheid; 60. oude munt. H H 214. Panda en professor Kalker hadden de hele voor raad hoofddeksels onderzocht, maar ze hadden de uit vinding niet gevonden. „Jammer", zei Panda. „Echt zonde van al die mooie petten. Laten we gaan, Joris. We zijn klaar hier". „Maar ik nog niet", mompelde Joris, die nog steeds rondsnuffelde naar losliggend geld. „Hm ...ik bedoel: hebt ge wel alles grondig onder zocht? Geen petje overgeslagen? Geen half werk, man neke.' Pro patria ad libitum, zoals wij latinisten zeggen, om uit te drukken, dat men nooit genoeg kan doen voor zijn land". „Maar we hebben hier toch heus genoeg gedaan", zei Panda ongeduldig. „Ik wil weg. Als straks de generaal komt Op dat ogenblik vloog de deur open en stormde generaal O. K. Tuffy binnen. „Hopping hellsbells!" riep hij. „Wat moet dat hier, eh? Wat is dat hier voor bloemig stuf?!" „We onderzoeken uw pet ten", legde professor Kalker uit. „Goed dat u komt. Want u hebt daar nog eentje, die we bijna hadden ver geten". Met deze woorden trok hij de generaal de pet van het hoofd en begon deze te onderzoeken. Verticaal: 2. meisjesnaam; 3. voorzetsel; 4. gast; 5. bestuurder; 7. soort verlichting; 8. sociale uitkering (afk.); 9. dagblad; 10. schrap; 11. vordering; 12. muzieknoot; 14. jongensnaam; 16. volkomen hetzelfde; 18. lidwoord (Fr.); 21 plaats in Zeeland; 23. ovenkrabber; 25. pluksel; 27. gindse; 30. deel van de Bijbel (afk.); 31. wijze van doen; 33. heilige (afk.); 34. jongensnaam; 35. straatwijsje; 37. rand; 38. ledger (afk.); 40. uitroep; 41. Ned. schilder; 43. verdwe nen (bargoens); 44. beest; 46. aardgordel; 48. als 50 horizontaal: 49. Zeeuwse hoeve; 51. knaagdier; 52. zware zoete wijn; 54. rivier in Rusland; 55. naschrift (afk. Lat.); 56. militaire rang (afk.); 58. welaan. Oplossingen, uitsluitend per briefkaart, dienen voor donderdag a.s. in ons bezit te zijn. OPLOSSING PUZZEL no. 40 1. gondel; 2. lering; 3. België; 4. scherp; 5. ravage; 6. emotie; 7. talent; 8. pochen; 9 knevel; 10. simpel; 11.' donker; 12. gekerm; 13. terras; 14. staart; 15. sukkel; 16. stelen; 17. dapper; 18. eerlijk; 19. nadeel; 20. paling; 21. bestek; 22. tarief. De zegswijze luidt: GELEGENHEID MAAKT DE DIEF. PRIJSWINNAARS PUZZEL No. 40: 7.50: A. Korff, Westerhoutpark 36 Haarlem; 5.—: mej. A. de Vries, Schulp weg 618, Velsen-N.; 2.50: H. Hopman, Wilhelminalaan 30, Bennebroek. leeftijd onderzoek bij Nederlanders van 12 tot 77 jaar." „Intellectueel kunnen deze kinderen een moeilijk probleem misschien wel aan, maar inhoudelijk niet. Scholieren kunnen bij voorbeeld heel knap iets organiseren, dat qua inhoud voor ons nauwelijks de moei te waard is." „De intelligentie neemt al vroeg in de volwassenheid1 af, net als alle biologische functies. Maar aan de andere kant is er sprake van een toenemende levenservaring. Iemand kan bijzonder in telligent zijn, maar zeer domme dingen doen doordat hij weinig levenservaring heeft. Het optimale maatschappelijke ef fect ligt uiteraard bij een zo groot mo gelijke intelligentie gepaard aan een zo groot mogelijke levenservaring." DE OPVALLENDE „jeugdigheid" van het huidige Nederlandse kabinet (prof. Andriessen is 36, de meeste ministers zijn even in de 40) brengt dr. Verhage in ver band met de eisen des tijds, evenals de „verjonging" in topfuncties bij het be drijfsleven. „Bij vroegere bestuursfuncties was er meer sprake van bestuursvorming, maar tegenwoordig wordt er meer geëist van het bevattingsvermogen. Het komt nu meer op intelligentie dan op levenservaring aan De Amerikaanse defensie heeft b.v. de oude generaals vervangen door elek tronische rekenmachines. De minister van Defensie daar moet jong zijn want hij moet zich steeds weer vlug op de hoog te kunnen stellen van de nieuwste tech nische ontwikkelingen." In dit verband wijst dr. Verhage ook op het feit, dat de „leiders" van tegen woordig snel moeten kunnen omschakelen en dat dit jongeren beter lukt dan oude ren. Vroeger had men een bestuurspro gramma voor jaren, nu voor maanden. „Dat neemt niet weg, dat vaak op hoge leeftijd de hoogste prestaties worden geleverd op zuiver bestuurlijk staatkundig en bestuurlijk religieus ter rein," zo meent de Groninger psycho loog. „Onderschat het kinder echter niet." Tegenover het kind, dat allerlei dingen tegelijk kan doen, plaatst dr. Verhage twee oude mannetjes, die op straat met elkaar staan te praten, omdat ze niet meer tegelijkertijd kun nen lopen en praten HET IS MOEILIJK te geloven dat een twaalfjarige over meer intelligentie be schikt dan een 65-jarige. „Dat komt om dat we een twaalfjarige als een kind be schouwen. „Wij hebben de kinderen ge leerd hun mond te houden, zij hebben de houding niet. Maar de eerste de beste goochelaar kan u heel iets anders vertel len. Het is voor een goochelaar veel moei lijker, voor scholieren te werken dan voor ouderen! De jeugd heeft hem veel eerder „door". DR. VERHAGE die 36 jaar is is ver trouwd met de idee dat hij zelf ook al „in de hoek van de dalende intelligentie" zit. In zijn studie wordt geconcludeerd, dat het gemiddelde niveau van de intelligen tie na het twaalfde levensjaar stijgt tot ongeveer het twintigste en dat er daarna weinig of geen stijging meer is. Het ni veau blijft gehandhaafd tot rond het 32ste jaar, dan begint langzaam de „aftakeling". Ruim genomen kan gesteld worden dat de meeste topprestaties geleverd worden tus sen 18 en 33 jaar. DE UITKOMST van zijn onderzoek (het eerste van deze aard in Nederland) heeft de heer Verhage overigens niet erg ver baasd, want die stemt overeen met wat er in het buitenland op dit gebied is aan getoond. Het meest opvallende vindt hij dat de Nederlandse vrouw minder intelligent is gebleken dan de Nederlandse man. Bij de vrouw houdt de stijging van het in telligentieniveau al bij het 19de jaar op. En in andere landen? In Amerika is de intelligentie van de vrouw gemiddeld even groot als die van de man. Van andere lan den is geen materiaal beschikbaar. Dr. Verhage spreekt over een oud Japans on derzoek, (van 1934) dat ook „een minde re" intelligentie van de vrouw te zien geeft, terwijl Italiaanse collega's hem ver zekerd hebben dat het in hun land nog „erger" moet zijn. Hoe is te verklaren dat de gemiddelde Nederlandse vrouw minder intelligent is dan de gemiddelde Nederlandse man? Dr. Verhage gaat buiten zijn (wetenschappe lijke) boekje als hij de mogelijke oorzaak aanwijst: „Men moet dit waarschijnlijk zien vanuit de vorm van energieverdeling, de gerichtheid van de vrouw, die een heel specifieke kant op gaat. De gemiddelde Nederlandse vrouw gaat trouwen, krijgt kinderen en houdt zich met het huishou den bezig, zonder verdere intellectuele ge richtheid. Op het platteland ziet men een derge lijke gerichtheid (in het boerenbedrijf) bij de hele bevolking, dus ook bij de man nen. Vandaar waarschijnlijk ook, dat het intelligentieniveau bij de plattelander ge middeld lager ligt dan bij de stedeling. „Het is te vergelijken met sportbeoefe ning. Je wordt houterig en stram als je je lichaam niet oefent. Intelligentie ver start ook als die niet regelmatig wordt gebruikt. De invloed van het milieu is in dit opzicht zeer groot". WAT VERSTAAT de psycholoog onder intelligentie? Dr. Verhage wil ons niet af schepen met een „definitie via de test", die zo abstract klinkt dat de leek er geen touw aan vast kan knopen. Populair ge zegd is het zo: „intelligentie is het door zien en oplossen van een uit de situatie gegeven, onbekend probleem". Om de intelligentie te meten zijn er tests. In het Psychologisch Instituut Hey- mans te Groningen, waar dr. Verhage we tenschappelijk medewerker is, zijn diver se tests ontwikkeld die het instituut een grote naam hebben gegeven. Het maken van zo'n test werd ook gecombineerd met het onderzoek inzake intelligentie en leef tijd. Voor rekening van de Gezondheidsorga nisatie T.N.O. (totale kosten enkele ton nen) ging dr. Verhage reeds in 1957 aan het werk. Het belangrijkste was het con strueren van een intelligentietest voor vol wassenen, met speciale aandacht voor de bejaarden. Na drie jaren was deze „Gro ninger intelligentietest" (G.I.T.) gereed, maar het onderzoek zelf vergde zes jaar en het bewerken van de resultaten nog eens twee jaren. Vanzelfsprekend had dr. Verhage de nodige assistentie bij het be naderen en testen van zijn circa 2.000 proefpersonen. Zeventig a tachtig mensen (voornamelijk kandidaten in de psycholo gie) werden ingezet voor het testen, dat dr. Verhage omschrijft als „het opgeven van allerlei puzzeltjes". Iedere persoon werd ongeveer 2V2 uur getest. Wat de Groninger psycholoog in de toe komst gaat doen? Op 1 september ver trekt hij naar Amsterdam, waar hij is be noemd tot hoofd van de research-afdeling van de psychiatrische-neurologische kli niek in het Wilhelminagasthuis.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1964 | | pagina 19