Hausse in boerderijen en
oude ruïnes in Dordogne
Nederlanders ontdekten in
Frankrijk een vergeten lustoord
*sz
Freudiana
A
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad/Oprechte HaarlemsChe Courant
en IJ muider Courant
,,f ï.r;
VOOR FIJN- EN
WIJNPROEVERS
DE VREEMDELINGEN hebben de Dordogne herontdekt. Het
begon zo'n tien jaren geleden, in een klein plaatsje aan de ri\iei de
Dordogne, la Roque Gageac geheten. Enkele Nederlanders kochten
er voor weinig geld een deel van het dorp, bestaande uit huisjes en
halve rotswoningen. Deze werden des zomers verhuurd aan beken
den en ook dezen kregen het te pakken en wilden zelf een eigen
propriété hebben. En zo breidde zich de olievlek langzaam maar
zeker uit. Vooral Nederlanders waren het, die in dat begin een
hernieuwde belangstelling voor dit, in veel opzichten aan Neder-
land zo verwante, gebied aan de dag legden.
Ook deze vervallen hoeve is te koop als vakantieverblijf.
m m
-JÖN SHiTS
Maar ook Engelsen kwamen via
Bordeaux deze landstreek binnen,
terwijl eveneens de Fransen zelf
uit Parijs en enkele andere grote
centra hun ogen op de Dordogne
richtten. Immers, de Cóte d'Azur
is meer dan vol. En ook in verre
omtrek is het daar in het hoogsei
zoen een toenemende kermis, ter
wijl de prijzen tot exorbitante
hoogte stegen.
Nieuwe recreatiegebieden waren dus
nodig. Spanje ving en vangt een enor
me stroom toeristen op, maar voor ve
len is dat land toch wel te ver weg.
En bovendien mist het het sappige, gra
zige welvarende van de glooiende heu
vels van Dordogne.
Ook de Franse regering voert plan
nen uit om Dordogne een nieuwe toe
komst te geven. Tal van maatregelen
zijn genomen om de agrarische bevol
king een nieuwe ontwikkeling van haar
bedrijven mogelijk te maken.
Tot voor kort was de Dordogne zeer
onderbevolkt en vond er jaar in jaar
uit een uittocht plaats. Kleine landerijen
bleven dikwijls leeg achter en kwamen
na korte of langere tijd in volkomen
verval. Het aantal leegstaande, dik
wijls gedeeltelijk ingestorte of zwaar
gehavende oude boerderijtjes is nog
steeds zeer groot en het zijn vooral
deze objecten die op het ogenblik de
grote belangstelling van de recreatie
zoekenden ontvangen.
Zowel door de trek naar de steden,
als thans door de snel stijgende wel
vaart, verlaat de boerenbevolking deze
oude huisjes en de stroom nieuwe ge
gadigden voor deze meestal zeer schil
derachtige bouwsels neemt snel toe.
HOEWEL Dordogne van oudsher in
verhouding tot de rest van Frankrijk
vrij dicht bevolkt was, is ook hier toch
nog veel ruimte en bevindt zich bij
iedere kleine aangeboden propriété als
regel wel een aantal hectaren grond
variërend van 1 a 2 ha tot soms wel
20 ha. j
Maar door de snel toenemende be
langstelling voor deze zeer goed tot bui
tenhuisjes te verbouwen woningen stij
gen de prijzen eveneens, en dalen de
afmetingen van de grondoppervlakte die
verkocht worden.
Het meest in trek is op het ogenblik
de streek tussen het oude stadje Sar-
lat en het centrum der archeologen,
Les Eyzies. Op de prachtige glooiende
heuvels vindt men overal kleine, dik
wijls zeer lieflijk gelegen huisjes,
meestal met een verlaten wijngaardje,
wat weiland en wat bos. En van daaruit
bijna altijd een prachtig vergezicht.
Soms moet men enige honderden me
ters te voet gaan, omdat het pad naar
het huis niet per auto bereikbaar is.
Maar ook hier kan en wil de Franse
Staat helpen. Want indien twee eigena
ren vragen om verharding van de weg,
kan men een subsidie van ca. 95 pet
krijgen.
DE OVERDRACHTSKOSTEN van
vast goed zijn overigens in Frankrijk
niet mals.
Twee van de duizend kastelen. Hun massieve muren spreken van een roem
rucht, bewogen verleden. Sommige zijn nu particulier eigendom, enkele worden
met overheidssubsidies gerestaureerd en onderhouden.
Voor registratierecht moet men beta
len:
14 pet van grond (zowel gecultiveer
de grond als bos of woeste grond)
4.2 pet van gebouwen (voor bewo
ning en daarmee annex).
Vandaar dat men als regel de prijs
van het huis zeer hoog aanhoudt en die
van de grond aan de lage kant.
De notaris ontvangt voor zijn be
moeiing:
4.5 pet van de eerste 6.000 N.Frs van
de koopprijs;
3 pet van 6.000—20.000 N.Frs;
1.5 pet van 20.000—60.000 N.Frs; en
0.75 pet van wat de koopprijs daarbo
ven nog bedraagt.
De makelaars in Frankrijk durven
forse honoraria te vragen en meestal
gaan zij wel tot 7 pet van de koopprijs.
Op die uiteindelijke overdrachtsprijs
drukt dan de „taxe hypothécaire" en
het salaris van de „conservateur" ten
bedrage van 0.8 pet, terwijl aan zegels,
kadasterinschrijvingen, etc. nog ver
schuldigd is een bedrag van 100 tot 150
N.Frs per overdracht.
Voorwaar geen kleinigheid, alles bij
elkaar, zodat het voor de buitenlander
toch aantrekkelijker is om bij onder
handelingen steeds „acte en main" te
bedingen, d.w.z. vrij op naam. Men
weet dan tenminste waar men aan toe
is en komt niet voor onprettige verras
singen te staan.
En tenslotte doet men er verstandig
aan bij een vertrouwde notaris zijn za
ken te regelen. En hem nadrukkelijk te
vragen of het goed hypotheekvrij is.
Ook vrij van niet-ingeschreven hypo
theek, de zgn. „hypothèque occulte",
die in Frankrijk nog wel eens voorkomt.
De goede notaris echter staat er, ook
in Frankrijk, borg voor dat het onroe
rend goed werkelijk onbezwaard wordt
overgedragen.
DIE BOERDERIJTJES liggen soms
verscholen tussen kreupelbos en struik
gewas, dat opgegroeid is op de voor
malige akkers. Nauwelijks kan men
zich voorstellen dat hier vroeger een
boerenbedrijf werd uitgeoefend waar
van men kon bestaan.
Wij stonden bij zulk een bouwval.
Het was er volkomen stil. Alleen de vo
gels floten hun hoogste lied. De zon
stoofde de aarde. Een wijd landschap
lag voor ons. Heel in de verte bene
den kronkelde een rivier en daarach
ter strekten zich weer de heuvels en
de bossen uit. Over het verlaten wei
land naast het huisje liepen wij het bos
Een verwaarloosd bos, waar in ja
niemand meer geweest bleek te
Tussen de grijze, nog bladerloze
bomen schemerde in de verte de enor
me ruïne van een oude roofburcht. Het
was Chateau de Commargue. We liepen
erheen en plotseling herrezen de hoge
muren van het kasteel voor ons op, in
ongeveer dezelfde tinten als die van
het bos.
HET WAS een oude burcht uit de 12e
eeuw en nadien nauwelijks verbouwd in
andere stijl. Toch werd hij bewoond tot
in de Franse revolutie. Toen in 1799,
werd hij door de boeren bestormd. De
kasteelheer met zijn zoon en twee be
dienden wisten de burcht tien dagen te
verdedigen. Toen werd hij onhoudbaar.
De kasteelheer en zijn bedienden
trachtten te ontsnappen door een gehei
me gang onder de burcht. Zij werden
echter gegrepen en ter plaatse ter dood
gebracht. De zoon verdedigde zich te
gen de opdringende vijand. Hij klom in
de toren steeds hoger en hoger. Van de
tien belagers wist hij er acht buiten ge
vecht te stellen, maar toen stond hij
op de trans van de ruim 25 meter ho
ge toren. Om niet gevangen genomen
te worden sprong hij in de diepte en
viel te pletter. Daarop werd het kas
teel geplunderd, de rest der inventaris
verbrand.
Sindsdien is er niets meer aan ge
daan. Zo staat het er nu nog precies,
zoals het in 1799 werd verlaten, als een
enorm Doornroosje-slot midden in een
haast ondoordringbaar bos op een
steile helling met een schitterend uit
zicht over de vallei.
Onberoerd door de eeuwen als een
stille, maar indrukwekkende getuige
van een barre tijd en een gruwelijke
geschiedenis.
Aan de overzijde van de vallei ligt
ook een kasteel. Dat werd niet bele
gerd en doorstond de revolutie zonder
incidenten. Ook van dit merkwaardige
verschil in appreciatie der toenmalige
bewoners door de bevolking getuigen
deze twee oude burchten.
DIT IS een van de talloze korte ge-
Bij het populair worden van de
hoofdtrekken van de Freudiaanse
leer is het misschien goed te be
denken, dat Freud zelf noodt de
gedachte gekoesterd heeft, dat zijn
woord het laatste zou zijn over de
onderzochte gebieden. Het oeuvre
van Freud, waarvan de leek maar
een zeer klein deel via allerlei
duistere zijstromen heeft ver
nomen, is te uitgebreid en te ge
nuanceerd om afgedaan te kunnen
worden met enkele populaire
samenvattingen of zelfs nog min
der met slagwoorden. Dit vooraf
kan dienen als inleiding bij de be
spreking van de volgende uit
gaven.
in
ren
zijn
MIDDEN IN FRANKRIJK ligt een vriendelijke landstreek, genoemd naar
de grote rivier die erdoor stroomt: de Dordogne.
Het is een gebied met een heel merkwaardige geschiedenis. Een paradijs
voor archeologen, omdat hier de oudste resten van menschelijke beschaving
zijn gevonden; holen in de rotsen, eens bewoond door oertypen van mensen:
de Cromagnon, schitterende tekeningen op wanden in talloze onderaardse
grotten (o.a. Lascaux) en skeletten van vele uitgestorven diersoorten.
Die tekeningen vertellen veel over het leven van ongeveer 30.000 jaar ge
leden. Van de dieren die er toen leefden, mammoeten, oerstieren, reuzenher-
ten, bizons, leeuwen. Een van de mens, die, gewapend met speren en stenen
bijlen en bovenal met zijn intelligentie, langzaam maar zeker zijn domineren
de plaats in deze oerwereld wist in te nemen.
De Dordogne behoort tot de oudste bewoonde streken van Europa en het is
in zeker opzicht een der oudste geschiedenisboeken ter wereld.
een gruwelijke
Maar ook in jongere tijdperken
was de Dordogne het toneel van
soms felle gebeurtenissen.
Het is het stamland van zeer ve
le Hugenoten en nog heden ten da
ge is ruim een derde van de bevol
king Protestant.
En in de laatste wereldoorlog was
het verzet van
de bevolking en
de maqui's wel
haast nergens
zo verbeten als
in de Dordogne.
Het totaal ver
woeste en uit
gemoorde
plaatsje Ora-
dour is van dit
verzet nog steeds
getuige.
NERGENS in Frankrijk zijn zo
veel kastelen gebouwd. Ruim 1400
„chateaux" zijn even zovele getui
gen van de grote tijd, die dit onbe
kende en sinds ongeveer tien jaren
herontdekte gebied heeft beleefd.
Onder die chateaux" vindt men
oude ruïnes van roofburchten uit de
middeleeuwen, maar ook de elegan
te buitenverblijven uit de achttien
de eeuw. Sombere kastelen, voort
gekomen uit de versterkte boerde
rijen van landedellieden, maar ook
frivole lustsloten van rijke Parijze-
naars.
Waar de richesse eens zijn buiten
verblijven bouwde moet het wel een
schone, florissante streek zijn ge
weest. En toch.is de Dordogne
vergeten.
NA DE OORLOG bloeide het toe
risme op als nimmer tevoren en
ging Europa zichzelf herontdekken.
In Frankrijk waren dit in de eerste
plaats de stad Parijs en de Cóte
d'Azur. Ook de aangrenzende Pro
vence profiteerde hiervan mee, ter
wijl de meren in de Jura met o.a.
Annecy nog op hun oude glorie voort
leefden. De Vogezen trokken nog een
flink aantal toeristen, die wat dich
ter bij huis wilden blijven, en Nor-
mandië en vooral Bretagne werden
het reisdoel voor hen, die zich aan
getrokken voelden door het machti
ge geweld van de Atlantische Oce
aan, die daar eeuwig op de rotsen
beukt van dit oer-oude Keltische ge
bied.
VOOR DE doortrekkers fijn- en
wijnproevers) vormden de streken
van Bourgon-
dië en de Rho
ne een aantrek
kelijk opont
houd, terwijl de
kastelen van de
Loire een at
tractie zijn voor
hen die van ge
schiedenis hou
den.
Zo ongeveer is de toeristische land
kaart van Frankrijk. Het Hoogland
van Auvergne, het Massif Central
en de daarin gelegen bekende bad
plaatsen (o.a. Vichy) bleven meer
voor de Fransen zelf gereserveerd,
evenals enkele centra in de Pyre
neeën.
De Dordogne echter, eens de
speeltuin van de richesse, was en
bleef vergeten.
EN TOCH verdiende dit bijzonder
vriendelijke landschap met zijn heer
lijke klimaat meer belangstelling
van hen, die in hun vakantie rust
zoeken en van het buitenleven hou
den.
Sinds 10 jaren is de Dordogne her
ontdekt.
Reeds voordien waren het de „spe
leologen", de grottenonderzoekers,
die zich op dit oeroude land hadden
geworpen en de ene grote ontdekking
na de andere deden.
Maar daarna kwamen ook de toe
risten en vooral daarvan zij, die een
eigen buitenhuis zochten.
En zoals eeuwen daarvoor in de
Dordogne de adel en de rijke koop
lieden hun landgoederen verwierven
en hun „chateaux" bouwden, zo zijn
het nu andere welgestelden van
overal uit de wereld, die weer in de
Dordogne hun eigen „propriété
trachten te verkrijgen, om er de zo
mer (of de oude dag) te verblijven.
schiedenissen waarvan het wemelt in de
Dordogne. Een der vele, zeer vele over
blijfselen uit bewogen, lang vervlogen
tijden. De moderne mens zoekt een an
der soort ontspanning dan de vroegere
landheren.
De kastelen zi'jn voor gewone mensen
niét meer bewoonbaar, al zijn er nog
„PSYCHOANALYSE" door Fe-
dern en Meng, vertaald door dr.
M. Schuurmans Stekhoven, naar
de 5de Duitse uitgave van 1957.
Uitgeverij Noorduijn ir Zoon, Go-
rinchem.
In Zwitserland populair als „Das
psychoanalytische Volksbuch", wil
dit boek zijn een inleiding tot de
psychoanalyse. Geschreven door
medewerkers uit de gehele wereld
geeft het een reeks opstellen, ver
deeld in vier categorieën: psycho
analyse, psychologie en psychopatho
logie, ziektekunde en geneeskunde en
tenslotte toepassing buiten de ge
neeskunde. Het werk blijkt een eer
ste deel als voorganger te hebben in
Duitsland, dat de meer algemene
problematiek tot inhoud heeft. Het
is niet duidelijk, of dit in het Neder
lands uitgebracht zal worden.
De artikelen betreffen allerlei
levensgebieden en eisen, hoewel zeer
begrijpelijk en boeiend geschreven,
van de lezer een meer dan gemid
delde belangstelling en een daaraan
evenredige inspanning. De auteurs
zijn merendeels oudere en z.g. ortho-
„doxe Freudianen. Ook vindt men in
een korte biografie van Freud en een
lezing van Thomas Mann de ver
houding tussen psychoanalyse en
humanisme behandeld.
„WAT IS PSYCHOANALYSEF'
door Daniël Lagache, uit het
Frans vertaald en uitgegeven door
het Spectrum (Prismareeks), te
Utrecht.
Dit boekje geeft een uitstekende,
zij het zeer summiere samenvatting
van de psychoanalyse. Ook aan de
moderne ontwikkelingen en me
ningen van dissidenten wordt aan
dacht besteed. Het is een waarde
volle samenvatting voor diegenen,
tal van rijkaards die een kasteel in de
Dordogne hebben gekocht en (geluk
kig!) gerestaureerd
Maar voor de doorsnee toerist biedt
de Dordogne nog vele mogelijkheden.
Nog wel, al zullen ook hier deze
binnen niet al te lange tijd ten volle
zijn opgesoupeerd
die reeds een grotere kennis van het
oorspronkelijke werk, dat er aan ten
grondslag ligt, bezitten.
BIJ DE WERELDBIBLIO
THEEK te Amsterdam verscheen
in vertaling van dr. Sauvage-Nol-
ting een tweede druk van het in
1909 door Freud zelf geschreven
„Totem en taboe". Het draagt als
ondertitel, die tegelijkertijd de
korte inhoud aangeeft: „Enige
parallellen tussen het zieleleven
der „wilden" en der neurotici".
Dat deze vergelijkende studie geen
gelijkstelling inhoudt, spreekt eigen
lijk wel vanzelf, maar het werk heeft
desondanks aanleiding gegeven tot
veel misverstanden. De vier hoofd
stukken dragen de volgende ty
perende titels: „De angst voor in
cest", „Het taboe en de ambivalentie
der gevoelens", „Animisme, magie
en almacht van de gedachten", en
„Infantiele terugkeer van het tote
misme". Men vindt hier de groot
meester zelf aan het woord. En al
hoewel vele der beweringen door
latere onderzoekingen gecorrigeerd
zijVi, blijft het de moeite waard, er
kennis van te nemen.
OP EEN GEHEEL ANDERE
wijze brengt een Amerikaans boek,
met als titel „Inside story", psycho
logie in het dagelijks leven, door
June R. Bingham en Fritz Red-
lich, uitgegeven door Van Ditmar,
Amsterdam, de hoofdzaken uit de
freudiaanse leer.
Men gaat namelijk uit van een
verzameling cartoons als soort test
materiaal en bouwt daaromheen een
reeks van hoofdstukken op als: de
sleutel van de lach: verdringing, vi
tale driften en gevoelens, angst,
kinderen, normale en abnormale
mensen en tenslotte de psychiater.
In de opgewekte en onbekommerde
toon, eigen aan de Amerikaanse
lekenschrijfster, worden deze on
derwerpen behandeld. Een aardig en
goed boekje.
Voor belangstellenden in het leven
van Freud is het misschien dienstig
om te wijzen op het bestaan van de
in 1963 verschenen goedkope uitgave
als Anchor Book: „The life and
work of Sigmund Freud" geschreven
door Ernest Jones, verkort door Lio
nel Trilling en Steven Marcus. Tot
nu toe was er van dit werk slechts
een driedelige, zeer kostbare editie
in de handel. Wat de verkorting door
Lionel Trilling betreft, kan opge
merkt worden, dat hierdoor de lees
baarheid alleen maar vergroot is en
dat alle essentiële delen gelijk zijn
aan het oorspronkelijk. De prijs van
deze uitgave bedraagt slechts een
fractie van die van de originele
