i
wmm
KASTEEL MIDDACHTEN»
PANDA EN DE PETTENJACHT
s
m
Het Vale Paard
MET GARANTIE
TIJDELIJK
aai
fi»
m.
mm
Ons vervolgverhaal
een bezoek overwaard
Geoorloofd of niet?
Nederlandse meisjes
wellicht naar India
Een detectiveroman
door Agatha Christie
DINSDAG 21 JULI 1964
7
P® Bs -1 8®
I/limtiefU.
Zachter dan
het zachtste
verband
dat kent.
- - iwfcèfVSjirfiw 4>i
- liiiiiMM
SLOT EN TUINEN
TOT 10 AUGUSTUS
TE BEZICHTIGEN
Rozenpark
Driemaal verwoest
Bep Andreas
fwyvwwwwvww
t *->-< i - .V
- V - V
'VC-A y - >N
19)
„U moet mij vooral niet met die
brave Sybil vergelijken. O, ja, ik heb
best de geringschatting voor haar in
uw ogen gelezen. Maar toch bent u
dan abuis! In menig opzicht mag zij
wat onnozel doen.zij mag Voedoe,
demonenleer en Zwarte Magie met
genoegen door elkaar halen om er één
occult geheel van te maken.maar
zij beschikt werkelijk over mediamie
ke gaven. Ik zou niet weten hoe ik
het anders zou moeten noemen. Er
bestaan nu eenmaal mensen die als
het ware een levende brug vormen
tussen de gewone wereld en die van
wonderlijke, bovennatuurlijke mach
ten. Sybil is er zo een. Zij is beslist
een prima medium. En zij heeft het
nooit om geld gedaan. Maar haar ga
ven zijn werkelijk buitengewoon.
Wanneer zij en ik, met Bella...."
„Bella ook al?"
O, zeker! Bella heeft haar eigen ga
ven. Wij bezitten die allen in verschil
lende mate. Als werkgroep.
Hier onderbrak zij zichzelf.
„De verenigde tovenaars?" opperde
ik glimlachend.
„Zo zou u het kunnen noemen!"
Ik keek in het boek dat ik op dat
ogenblik in handen had. „Nostrada
mus en nog veel meer?"
„Inderdaad, Nostradamus en nog
veel meer!"
Rustig vroeg ik: „Gelooft u dat
heus allemaal?"
„Ik gelóóf het niet! Ik weet het!"
Er klonk iets triomfantelijks in haar
stem, zodat ik haar aankeek.
„Hoe dan? Op wat voor manier? En
om welke reden?" vroeg ik.
Met een breed gebaar wees zij op
de volgeladen boekenplanken. „Dat
daar allemaal! Veel ervan is klinkkla
re nonsens. En snorkerig gebral. Maar
wanneer je het ontdoet van alle bij
geloof en vooroordeel van de tijd.
dan behoud je toch een kern van
waarheid. Maar het is allemaal wat
aangedikt, met de kennelijke bedoe
ling de lezer sterk onder de indruk te
brengen".
„Ik geloof niet dat ik u hierin kan
volgen".
„Maar mijn beste man, waarom
zijn alle mensen dan door alle tijden
naar de geestenbezweerder ge
gaan. naar de medicijnman en de
tovenaar? Eigenlijk maar om twee re
denen. Er zijn maar twee dingen
waarnaar hevig genoeg verlangd
wordt om er een verdoemenis voor
te risveren. De minnedrank en de
gifbeker
„Aha!"
„Hoe eenvoudig, nietwaar? Liefde
en dood. De minnedrank om de man
te veroveren die je hebben wilt. De
Zwarte Mis om je minnaar te behou
den. De teug. bij volle maan gedron
ken. Noem daarbij de namen van
demonen of van geesten op.Teken
bepaalde figuren op vloeren of mu
ren. Dat is allemaal vertoning. Maar
het werkende bestanddeel van de min
nedrank is écht!"
„En de dood?" wilde ik weten.
„De dood?" Zij lachte, een vreemd
lachje, waarbij ik me bepaald onbe
haaglijk voelde. „Interesseert u zich
werkelijk zo voor de dood?"
„Wie doet dat niet?" vroeg ik zo
luchtig mogelijk.
„Het verbaast me". Zij keek mij
daarbij scherp-onderzoekend aan, iets
dat ik ook als hoogst onaangenaam
ondervond.
„De dood? Daarvoor is altijd véél
meer belangstelling geweest dan voor
minnedranken. En toch.hoe kin
derlijk is dat in vroeger tijden toe
gegaan! De Borgia's bijvoorbeeld, met
hun beruchte geheime vergif.. Weet
u wat dat voor vergif geweest is?
Doodgewoon witte arsenicum! Precies
wat de eerste de beste gifmengster in
een achterbuurt gebruikt. Maar tegen
woordig hebben we dat heel wat fij
ner ontwikkeld. De wetenschap heeft
de grenzen verruimd".
„Met gifstoffen die niet zijn na te
speuren? vroeg ik sceptisch.
„O, neen. Vergif is vieux jeu.. On
ze horizonten zijn nu veel weidser!"
„Noemt u eens een voorbeeld."
„Dat is bijvoorbeeld de geest. Ken
nis omtrent het wezen van 's men
sen psyche.omtrent hetgeen de geest
vermag te doenen wat de geest
kan worden gedwongen te doen.."
„Gaat u voort alstublieft. Dit vind
ik hoogst interessant!"
„Het beginsel is algemeen bekend.
Medicijnmannen hebben het vroeger
in primitief stamverband reeds toe
gepast. Men hoeft zijn slachtoffer niet
zelf te dodenHet enige wat men te
doen heeft., is hem te zeggen dat hij
sterven moet!"
„Suggestie dus? Dat lukt toch al
leen wanneer het slachtoffer zich
daartoe leent?"
„U bedoelt zeker dat de westerse
mens daarvoor niet vatbaar zou zijn,"
verbeterde zij mij. „Dat is niet hele
maal waar. Maar daar gaat het niet
om. Wij zijn immers verder dan de
medicijnmannen ooit gekomen zijn.
De psychologen hebben ons daartoe
de weg gebaand. Ik bedoel: de doods
drift. Die leeft in iedereen. Daar moet
men dus op werken. Op de doodsdrift.''
„Het is een interessante gedachte."
Ik zei dat met slechts matige weten
schappelijke belangstelling. „Het lij
dend voorwerp zodanig te beïnvloeden
dat het zelfmoord pleegt? Bedoelt u
dat?"
„U bent er nog steeds niet! Hebt
u weieens gehoord van traumatische
ziekten?"
„Natuurlijk."
„Mensen, bijvoorbeeld, die tenge
volge van een onbewuste wens om
niet meer aan het werk te hoeven
gaan, echte kwalen ontwikkelen. Geen
gesimuleerde., maar échte kwalen,
met werkelijke pijnen. De geneeskun
de heeft daarbij lange tijd voor een
raadsel gestaan".
„Ik begin enigszins te bevroeden
wat u bedoelt," gaf ik langzaam te
kennen.
„Om nu het bepaalde subject te ver
nietigen, dienen krachten te worden
aangewend op zijn geheime, onderbe
wuste ik. De doodsdrift, die in ieder
onzer aanwezig is, behoort te worden
gestimuleerd, verhevigd." Nu geraak
te zij meer en meer in opwinding.
„Begrijpt u? Een echte kwaal zal
dan het gevolg zijn, veroorzaakt
door dat onderbewuste ik dat de dood
zoekt. Je wenst ziek te zijn, je wenst
te sterven., en dan., word je ziek.
en sterf je ook!"
Zij hield het hoofd geheven, als in
triomf. Opeens voelde ik dat ik koud
was geworden. Allemaal onzin, na
tuurlijk. Deze vrouw was min of
meer gek.. Maar toch..
Plotseling barstte Thyrza Grey in
lachen uit. „U gelooft er niets van,
hè?"
„Het is een boeiende hypothese, juf
frouw Grey.Waarbij moderne denk
beelden consequent zijn doorgedacht,
dat geef ik toe. Maar hoe stelt u zich
voor die doodsdrift te kunnen stimu
leren, die bij ons allen aanwezig is?"
„Dat is mijn geheim. De metho
de. En de middelen. Er bestaan ver
bindingen zonder contact. Denkt u
maar aan radio, radar en televisie.
Ervaringen omtrent ultra-gevoelige
waarnemingen zijn nog niet zover ge
vorderd als men wel had gehoopt,
maar dat komt alleen doordat men
het allereerste eenvoudige principe
niet begrepen heeft. Je kunt het soms
bij ongeluk verwezenlijken.maar
wanneer je eenmaal weet hoe het in
zijn werk gaat, zou je het elke keer
kunnen doen.."
„Kunt u het?"
Op die vraag gaf zij niet dadelijk
antwoord. Toen sprak zij, terwijl ze
wegliep: „U moet mij niet vragen,
meneer Eastbrook, èl mijn geheimen
prijs te geven."
Ik volgde haar naar de tuindeur.
„Waarom vertelt u met dat alle
maal?" vroeg ik.
„U hebt verstand van mijn boeken.
Soms heb je behoefte met iemand te
spreken over hetgeen je gedachten
bezighoudt. En bovendien.."
„Wel?"
„Ik had zo'n idee.Bella heeft dat
ook.dat u ons wel eens nodig zou
kunnen hebben"
„U nodig hebben?"
„Bella heeft het gevoel dat u hier
bent., om ons te ontdekken. Zij ver
gist zich daarin maar zelden!"
„Waarom zou ik u moeten „ontdek
ken" zoals u het uitdrukt?"
(Wordt vervolgd
Advertentie
y -
INTRODUCTIE
^KORTING
ïuitNf
uit /«on
I
Goddard van Reede (1644-1703).
TROTS EN MAJESTUEUS lag daar het immense, vierkante kasteel „Mid
dachten" in De Steegtussen Arnhem en Dieren, achter de stenen brug (vroeger
een ophaalbrug) en het immense voorplein met de bijgebouwen en stallen. Een
lustverblijf, vroeger een grimmige burcht, dat de eeuwen heeft getrotseerd en
dat door de huidige eigenaar, de Duitse edelman Attrel graaf zu Ortenburg,
evenals trouwens de prachtig-aangelegde tuinen, uitstekend wordt onderhouden.
Deze nieuwe kasteelheer huwde in 1951 met Isabelle Adrienne gravin Ben-
tinck en daarmee heeft thans het zesde geslacht in dit machtige huis zijn intrede
gedaan. Reden van ons bezoek was dat de graaf zijn prachtige Nederlandse
bezitting, duizend hectare groot, ook dit jaar weer voor het publiek heeft
opengesteld, Dezer dagen opende „Middachten" zijn poorten en tot 10 augustus
zal de geïnteresseerde bezoeker zich in de zalen en tuinen van dit kasteel in
lang voorbije tijden kunnen wanen. Verleden jaar was het complex ook open
gesteld, zij het op beperkte schaal, doch niettemin trok het kasteel toen al
zevenduizend bezoekers. Men kan nu kasteel en tuinen dagelijks bezichtigen
tussen tien uur en half een, en 's middags van twee tot vijf uur; zondags van
een tot vijf uur, uiteraard tegen een klein entree.
De rookkamer in Middachten.
Een vechtersbaas enerzijds, die in 1688
met stadhouder Willem III naar Enge
land trok en in 1690 bevelhebber van
alle troepen in Ierland werd. Uit zijn
huwelijk met Ursela Philippota werden
tussen 1667 en 1687 veertien kinderen
geboren, van wie zeven meisjes en vijf
jongens in leven bleven. Op het schil
derij, dat evenals dat van zijn echtge
note, hoog boven in het trappenhuis
troont, ziet hij er evenwel eerder als een
vechtersbaas uit dan als een gezapige,
zilveren houder draagt en het reeds eer
der geschreven trappehuis, door de
rookkamer, de prachtig bewaard geble
ven bibliotheek met haar rustige sfeer,
de blauwe, rode, groene zaal (al naar
gelang de kleur, soms wat verschoten,
die er overheersend is) naar de eet
zaal.
Daar herinneren tal van krijgsattribu
ten aan de veldheer Godard van Ree-
de. eerste graaf van Athlone. In de dien
afdeling hangt een levensgroot portret
van zijn trouwe bediende John Palmer,
temidden van de beeltenissen van vor
stelijke en adellijke personen. Eveneens
opmerkelijk is dat in deze portretten
galerij de beeltenis van de laatste graaf
Bentinck, die in 1958 overleed, ontbreekt..
Hij wilde namelijk niet geportretteerd
worden, doch zijn personeel droeg hem
op handen en praat ook nu nog met
de grootste eerbied over deze geliefde
heer van Middachten.
Tenslotte de tuin, oppervlakte 4V2 ha.,
waar het na de rondwandeling door het
huis in de luwte goed toeven is. Deze
tuin, aanvankelijk aangelegd in de
Lenótre-stijl, naar de beroemde Franse
tuinarchitect (1613-1700) die ook de tui
nen van Versailles aanlegde, werd in
1900 weer teruggebracht in deze stijl.
Doch in 1947 bleek dit niet meer doen
lijk en werd de dertig man tuinperso-
neel teruggebracht tot vier, die nu te
zamen evenveel verdienen als indertijd
dertig man!
In deze romantische tuin, die door de
huidige eigenaar model wordt gehou
den, kan men urenlang dwalen en ge
nieten van de keurig geschoren gazons,
de rozenparken, de moestuin met rozen
haag, de stille vijvers en boven de bij
zonder fraaie border met een weelde
HET HUIDIGE huis, zoals het nu uit
de slotgracht oprijst werd tussen 1694
en 1697 door de toenmalige eigenaar,
Godard van Reede (gehuwd met Ursula
Philippota van Raesfelt) gebouwd. De
oorspronkelijke burcht dateert al van
van veel vroeger. Hoe ver precies de
historie van dit machtige kasteel terug
gaat, valt niet geheel meer na te gaan.
Wèl staat vast dat de geschiedenis van
Middachten teruggaat tot ongeveer 1200.
Voordat de Duitse graaf er eigenaar van
werd, hebben vijf roemruchte geslach
ten het kasteel bewoond en wel in chro
nologische volgorde, de geslachten Mid
dachten, Van Steenre, Van Raesfelt, Van
Reede en Bentinck. Van deze familie
Bentinck was W. F. C. H. graaf Ben
tinck en Waldeck Limpurg (1880-1958)
gehuwd met Adrienne Vogelin van
Claerbe rgen, de voorlaatste eigenaar
van dit trotse kasteel. Hun dochter Isa
bella is door haar huwelijk met graaf zu
Ortenburg tezamen met haar echtgenoot
de trotse bezitster van dit fraaie land
goed geworden.
BOVEN DE ingang tot dit trotse kas
teel prijkt het Alliancewapen van de
Van Reedes („met de tanden") en de
Van Raesfelts (met de balk). In de
blauwe zaal van het kasteel hangt een
222. „Een armelijk bouwwerk", zei Joris afkeurend
„Het is een ruiine; wat is daar nu te halen? Dit adres
laat ik maar aan de apparaatjes van de professor
ever". „Dit huis komt op het lijstje voor", zei Panda.
„Er moet een kans zijn, dat we hier de pet met de uit
vinding van professor Kalker zullen vinden. En daar
gaat het toch om, nietwaar? Of zoek jij iets anders?"
Joris antwoordde niet op deze laatste vraag. Hij staarde
peinzend naar de toestelletjes, die jachtig in het gebouw
verdwenen en hernam: „Het is tijd vermorsen. Ge kunt
de leiding van de inbraakjes beter aan mij overlaten,
manneke. Ik ben deskundig Hm, ik bedoel: ik weet
de adressen beter te kiezen. Dus geef mij nu maar de
inbraak-vergunning". „Die heb ik niet", zei Panda. „En
als ik hem had, zou jij hem niet krijgen! Want jij maakt
er vast geen eerlijk gebruik van!" „Tut tut, foei!" sprak
Joris berispend. „Hoe kunt ge zo kwaaddenkend zijn? Ik
tracht u slechts duidelijk te maken, dat we onze tijd ver
liezen bij dit verlaten kasteel. Daar woont immers nie
mand? We kunnen beter Hij brak af en staarde
naar een gehavend pettenpakkertje, dat kreupel uit de
bouwval hinkte. „Oef", mompelde hij. „Er schijnt tóch
iemand te wonen. En die is niet mis, zo te zien!"
groot schilderij uit 1685, dat het kasteel
weergeeft vóór de grote verbouwing
van 1697, toen Godard van Reede het
huis zijn tegenwoordige aanzien gaf.
Het was toen een vrijwel vierkant ge
bouw, waarvan de vertrekken, evenals
de daarboven gelegen slaapvertrekken
rondom een kleine binnenplaats waren
gegroepeerd. Het voorportaal werd tot
in de 19e eeuw afgesloten door een
poort met een ophaalbrug en tegen het
westelijk bouwhuis heeft nog lang een
ronde verdedigingstoren gestaan. Want
„Middachten" heeft veel oorlogsgeweld
moeten trotseren en het huis-was in die
dagen een typische wapenburcht, ge
bouwd op een strategische plaats tus
sen de lage IJsseloever en de hoge Ve-
luwerand, vlak bij ontoegankelijke
moerassen. Slechts een snelle landweg
vormde de verbinding met Ellecom
en Rheden. In de vorige eeuw werd
het landgoed door een spoorlijn en voor
dien door een brede verkeersweg, de
beroemde Middachterallee, doorgesne
den.
DEZE MIDDACHTERALLEE, IN de
eerste helft van de 17e eeuw aangelegd
was oorspronkelijk aan beide zijden ge
flankeerd door twee rijen stoere eiken,
die tussen de jaren 1770 en 1775 door
beuken werden vervangen. Veel is er
om te doen geweest toen deze prach
tige laan in de jaren 1945 tot 1957 van
haar luister werd ontdaan en de mach
tige beuken onder de bijl vielen.
Aan het oorlogsgerucht is ook „Mid
dachten" niet ontkomen. Drie keer werd
de burcht verwoest en wel in de jaren
1624, 1629 en 1672 (door de Fransen).
Na de laatste restauratie in 1697 werd
de burcht een lusthof.
Van alle telgen uit de genoemde ge
slachten die het kasteel bewoond heb
ben die er hun vreugden en hun verdriet
gekend hebben, is de figuur van Go
dard van Reede wel de meest markan
te geweest. In 1691 kreeg deze heer van
Middachten een grote erfenis, die hem
in staat stelde aan de beroemde archi
tect Vennecool opdracht te geven het
kasteel tot een lustslot te verbouwen.
De binnenplaats werd door deze archi
tect in het waarlijk briljante trappen
huis herschapen, afgedekt door een koe
pel, waarin een lantaarn werd uitge
spaard.
In dit vorstelijke trappenhuis, waarvan
de trappen links en rechts naar de ga
lerij voeren, wordt de blik van de be
zoeker bovenal getrokken naar de koe
pel en het met allerlei figuren en krijgs
attributen rijk versierde stucplafond,
dat uniek is in ons land en zijn weer
ga vrijwel niet kent.
IVIE WAS nu die Godard van Reede?
KSPl!Lit«jË*S;
intelligente edelman, wie de verbouwing
van zijn bezitting zeer ter harte ging.
WIE „MIDDACHTEN" bezoekt,
maakt onder deskundige leiding, een
rondwandeling door de bijzonder fraai
ingerichte zalen met het prachtige meu
bilair en de vele kunstschatten, zoals
Saksisch en Chinees porselein, tal van
snuisterijen in de vitrines, als waaiers,
ringen en onderscheidingstekens alsme
de levensgrote portretten van de telgen
van de geslachten die dit huis in de
loop der eeuwen bewoonden aan de
wanden, alsook kostelijke miniaturen. Zo
maakten wij een wandeling, beginnen
de in de vestibule met zijn twee vroeg-
Nederlandse kasten en een fraaie bol
poottafel, alsmede een bronzen ade
laar, omhangen met een schuttersketen
en voor de tafel een elandspoot die een
Het huis Middachten
van bloemen in de meest uiteenlopend®
kleurschakeringen.
De intieme sfeer van het kasteel,
waar eens de voetstappen van telgen
van vijf geslachten en hun dienstbaren
gingen, zal nu gedurende een maand
verstoord worden door voetstappen van
de toeristen die hier, naar uit het voor
gaande blijken mocht, heel wat moois
te genieten krijgen. Na die tijd zal het
weer stil worden in en rondom „Mid
dachten" en zal het slechts af en toe
bezocht worden door graaf zu Ortenburg
en zijn gemalin, die het grootste deel
van het jaar in een andere bezitting
van hun familie, een slot in Beieren,
vertoeven.
„In Engeland Is alles geoorloofd, wat
niet verboden is; in Duitsland is alles ver
boden, wat niet geoorloofd is; in Frank
rijk is alles geoorloofd, ook wanneer het
verboden is en in Rusland is alles verbo
den, ook wanneer het geoorloofd is", zo
luidde een passage uit de toespraak, die
prof. dr. Van Peursen heeft gehouden op
de Nederlandse universitaire week in
München.
„Deze tot een simpele vorm herleide
verschillende denkwijzen zijn zowel op het
politieke, geestelijke, culturele als econo
mische vlak merkbaar", aldus prof. Van
Peursen.
Met het feest van het 294-jarig bestaan
van de LuidwigrMaximilians-universi-
teit te München is ook de Nederlandse
universitaire week geëindigd, gedurende
welke vijftien professoren uit Leiden,
Utrecht en Nijmegen gastvoordrachten
hebben gehouden. Als één van de hoogte
punten werd beschouwd de feestrede van
dr. Van Peursen op het thema „Tegenstel
ling en overeenstemming in het huidige
Europese denken", waaruit we boven ci
teerden.
De voorzitter van de Indische centraio
plancommissie voor aan India geboden
ontwikkelingshulp, de heer U. S. Rana,
heeft tijdens een bezoek aan Nederland
de staf van het Jongerenvrijwilligerspro-
gramma gevraagd of het J.V.P. Neder
landse meisjes kan inschakelen voor me
disch werk, sportonderwijs en recreatie op
meisjesscholen in steden. Dit is van do
zijde van het J.V.P. vernomen. De bedoe
ling is dat Nederlandse meisjes op dezo
wijze bijdragen tot de emancipatie van de
vrouw in India.
Verwacht wordt dat de regering van In
dia een officieel verzoek zal indienen om
dergelijke hulp van het J.V.P.
De heer Rana heeft hier ook oriënteren
de besprekingen gevoerd met het bureau
voor internationale technische hulp.
Nederland is het laatste land, dat de
heer Rana op een rondreis door enkele
Europese landen heeft bezocht. De ande
re landen waren West-Duitsland, Groot-
Brittannië en Zweden.
