Bitonale ruimtekunst
van Hajek in de
Dokumenta III gelanceerd
De clavecimbelcursus van de
Zomeracademie der Orgelmaand
NEGEN MUZEN
WOENSDAG 29 JULI 1964
7
Veiling van Northwick-
collectie brengt nu de
gemoederen al in beweging
De radio geeft donderdag
Orgelconcert door
cursisten van de
Zomeracademie
T elevisieprogramma
Atletiekreportage
J. Damshuizer
Dolf Welling
HET BELANGRIJKSTE nieuws op de Dokumenta in
Kassei behoort tot de rubriek „Schilderij en beeld in de
ruimte". De catalogus rekent tot die afdeling ook inzen
dingen, die niet anders zijn dan een kleine eenmansexpositie
of zo maar een losse plastiek, die zich in het gras bij de
Orangerie meer of minder wel bevindt. Maar er zijn enkele
ensembles, die de rubriektitel waar maken. Grote exposities
kunnen ook als een gelegenheid van (over)werkverschaffing
formidabel zijn. Het publiek wordt bediend als een grillige
farao. In de Dokumenta-III zijn enkele tijdelijke opstellingen
als voor de eeuwigheid uitgevoerd. Voor de presentatie van
een muur van Nicholson en een beeld van Karl Hartung zijn
vijvers gemaakt. Voor de inzending van Hajek moest een
terrein van 18 bij 35 meter plastisch worden bewerkt. De
Duitse beeldhouwer Hajek heeft vorig jaar een verhelderen
de overzichtstentoonstelling gehad in het Haags Gemeente
museum. Hij droomde van een letterlijk toegankelijk werk
van beeldhouwkunst en dank zij de gemeente Frankfort
wordt die droom werkelijkheid. Voor deze stad schiep hij
zijn „Frankforter voorjaar", waarvan nu de Dokumenta de
première heeft. Op een terrein dat zelf tot reliëf is gemaakt
en vervolgens met kleine steentjes is bestraat, zijn zes beton-
plastieken geplaatst. Het „plein" is aan één kant geheel en
aan één kant ten dele afgeschoten. Over grond, plastieken en
schuttingen lopen strakke verfbanen in een ongenuanceerd
rood of blauw of wit. Op het kunstterrein staat ook een
boompje in een pot, vermoedelijk duidend op de toekomstige
situatie in Frankfort, waar wel een boom uit het straatreliëf
zal groeien.
RUIMTE IS HET eigenlijke thema van
Hajek, zoals ruimte de obsessie was van
Beckmann en hèt voorwerp van de bespie
gelingen van Schlemmer twee schilders
die op deze Dokumenta tot de kernfigu
ren van de moderne kunst worden gere
kend en met recht. In zijn „Voorjaar" zet
hij een ontwikkeling voort die begon met
zijn „Ruimteknopen" en waarbij hij juist
was gekomen tot grote reliëfs, waarvan de
uitspringende partijen ruimtelagen vóór
het vlak aangaven. Als vervolg was een
zich uit zo'n reliëf ontwikkelende, open ar
chitectuur denkbaar, maar Hajek heeft een
andere weg ingeslagen, die blijkens vele
reacties (ook van beschouwers die vastbe
raden „sowieso" ja zeggen bij wat hij ook
onderneemt) vooralsnog ietwat verbijstert.
Zonder de kleurbanen, zouden de twee re
liëfplastieken en de vier vertikaal gerichte
van het „Voorjaar" hun zelfstandigheid
hebben bewaard. De „kleurwegen" verdui
delijken geen relaties die in de plastieken
al zijn aangelegd. Zij geven geen vervolg
op het plastische „verhaal", maar gedra
gen zich volkomen zelfstandig, de beelden
als het ware negerend, die zij als slag
schaduwen doorsnijden. Twee ongerela-
teerde ruimtelijke composities een in be
ton en een in verf zijn hier gelijktijdig
en concurrent aanwezig. Twee harmonieën
lopen door elkaar heen. Een kleurenfoto
van een houten plastiek in een zaal met
kleurbanen maakte ons beter dan het
„Voorjaar" duidelijk, hoe boeiend een der
gelijke bitonale compositie in de beeld
houwkunst kan zijn. Hajek heeft er een ge
heel nieuwe mogelijkheid mee geopend.
IN ZIJN „VOORJAAR" speelt behalve
de gewenste dualiteit, die een samenge
stelde harmonie kan opleveren, echter ook
een ons inziens storende mee. Beschouwt
men het geheel met enige tegemoetko
mendheid, dan kan men het inderdaad als
één plastisch geheel beleven, dat zich
naar boven toe tot boven de schuttingen
uitstrekt. Met verf biedt Hajek een hel
pende hand, waar hij bij voorbeeld een
cirkel-fragment op een reliëf vergroot her
haalt op de schutting die er enkele me
ters achter staat. Verstandelijk heeft hij
zijn compositie wel onder de duim, maar
met ongevoeligheid jegens zijn materiaal
vervreemdt hij de genieter van beeld
houwkunst van zich.
De betonreliëfs immers werken als frag-
(Van onze correspondent)
LONDEN (GPD) De grootste ver
zameling Engelse kunstwerken, ooit ge
veild, zal tussen december en het voorjaar
van 1966 op twee veilingen worden ver
kocht bij Christie's in Londen en zal naar
verwacht wordt tussen 1 en 2 miljoen pond
10 en 20 miljoen) opbrengen. Het is
de beroemde Northwickcollectie van schil
derijen en andere kunstwerken, welke
toebehoorde aan wijlen kapitein E. G.
George Spencer-Churchill, een neef van
Sir Winston. De verzameling bevat 500
oude meesters, Griekse, Romeinse en Egyp
tische antiquiteiten en boeken, manuscrip
ten en miniaturen. Het is een van de
grootste collecties ter wereld.
KAPITEIN SPENCER-CHURCHILL is
op 88-jarige leeftijd overleden, nadat hij
in het bad was uitgegleden. In zijn testa
ment verzocht hij Christie de collectie te
veilen, uitgezonderd werken welke als spe
ciale schenkingen aan musea worden af
gestaan, of waarop musea optie krijgen.
De collectie bestaat uit een totale inhoud
van het landgoed van Spencer-Churchill
in Northwickpark in Gloucester.
Spencer-Churchill bleef tot zijn dood
verzamelen. Er was bijna geen belangrijke
veiling van oude meesters, of van belang
rijk antiek die hij miste. Zoals de geleerde
aristocratische 18de-eeuwse verzamelaars
was hij zelf een groot kunstkenner die geen
experts nodig had. Hij gebruikte zijn grote
kennis om de koopjes op te doen waarvan
elke verzamelaar droomt. Van zijn oude
meesters zijn er 200 die op het moment
van aankoop in zulke slechte conditie ver
keerden dat niemand met zekerheid kon
zeggen van wie ze waren. Hij besteedde
zelden grote sommen geld, maar door zijn
intuïtie ontdekte hij kostbare werken. Met
inbegrip van een madonna met kind van
Dirck Bouts.
HIJ BEGON te verzamelen toen hij een
ziekelijk jongetje van 13 jaar was en voor
herstel naar Egypte werd gezonden. Waar
schijnlijk is de meest belangrijkste ont
dekking van zijn leven, die welke hij juist
vóór de jongste oorlog deed toen hij voor
een bedrag van honderd guineas (ruim
1.000) een antieke bronzen beeld uit
Kreta kocht, dat thans een waarde heeft
van 50.000 pond 500.000). Het is zo goed
als zeker dat het Britse museum en an
dere musea een aantal schilderijen en
kunstvoorwerpen zullen krijgen en het is
waarschijnlijk dat dit beeld van een stier
daartoe zal behoren.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 AVRO. 7.50
VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws.
8.15 Lichte grammofoonmuziek. 9.00 Och
tendgymnastiek. 9.10 De groenteman. 9.15
Hedendaagse Oostenrijkse koorwerken
(gr.). 9.35 Waterstanden. 9.40 Morgenwij
ding. 10.00 Arbeidsvitaminen (gr.). 10.50
Voor de kleuters. 11.00 Nieuws. 11.02 Huis
houdelijke zaken. 11.15 Radiophilharmo-
nisch orkest: klassieke muziek. 12.00 Dans-
orkest en zangsolisten. 12.30 Mededelingen
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Licht orkest.
13.00 Nieuws. 13.15 Mededelingen, eventu
eel actueel of grammofoonmuziek. 13.25
Beursberichten. 13.30 Zang en piano: lich
te muziek. 14.00 Stereofonische uitzending:
Orchestra San Pietro a Majella uit Napels:
Oude muziek. 14.45 Voordracht. 15.00 Lich
te grammofoonmuziek. 16.00 Nieuws. 16.02
Schakeringen: voordracht en klassieke en
moderne grammofoonmuziek. 17.00 Voor de
jeugd. 18.00 Nieuws. 18.15 Eventueel ac
tueel. 18.20 Licht orgelspel. 18.30 Holland
Festival '64: Harmonie-orkest. 19.00 Sport-
parade. 19.30 Voor de jeugd. 20.00 Nieuws.
20.05 Stereofonische uitzending: Omroepor
kest en solist: klassieke muziek. 21.00 Bon
dig bulletin: wekelijkse kunstnotities. 21.10
Hofland Festival 1964: Internationaal Or
gelconcours. 21.40 Zang en gitaar. 22.00
Fantasie en werkelijkheid, hoorspel (her
haling van 21 mei jl.). 22.10 Zigeuneror
kest. 22.30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten. 23.05
stereofonische uitzending: Discotaria nieu
we grammofoonplaten. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 7.00 KRO. 11.45 VPRO.
14.15-24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgengebed.
7.15 Lichte grammofoonmuziek. 7.55 Over
weging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lichte grammo->
foonmuziek, vrouwenpraatje. Toeristische
tips en programma voor de kinderen. 10.00
Klassieke en lichte grammofoonmuziek en
praatje voor de vrouw. 11.00 Voor de zie
ken. VPRO: 11.45 Lichte grammofoonmu
ziek. 12.15 Leven op het land, gesprek.
12.30 Mededelingen t.b.v. land- en tuin
bouw. 12.33 Deze Week. 13.00 Nieuws. 13.15
Klassieke grammofoonmuziek. 13.45 Voor
de vrouw. NCRV: 14.15 Licht instrumen
taal kwartet. 14.35 Lichte grammofoonmu
ziek. 14.55 Amusementsmuziek (gr.). 15.05
Vrouwenkoor. 15.15 Overijssels philharmo-
nisch orkest en solist: moderne en klas
sieke muziek. 16.00 Bijbeloverdenking. 16.30
Klassieke en moderne kamermuziek. 17.00
Voor de jeugd. 17.30 Lichte grammofoon
muziek voor de teenagers. 18.15 Sport
agenda. 18.20 Metropole Orkest. 19.00 Nws
en weerpraatje. 19.10 Geestelijke liederen.
19.30 Radiokrant. 19.50 Operettemuziek
(Gr.). 20.20 Radio-Vossenjacht: luisteraars
op zoek naar radio-reporters. 21.30 Lichte
grammofoonmuziek. 21.45 Klassieke gram
mofoonmuziek. 22.00 Kerkorgelconcert:
klassieke muziek. 22.30 Nieuws en herha
ling SOS-berichten. 22.40 Avondoverden
king. 22.55 Boekbespreking. 23.00 Lichte
grammofoonmuziek. 23.10 Zomeravondca-
ret. 23.35 Meisjeskoor (gr.): amusements
muziek. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Grammofoonmuziek.
12.15 Amusementsmuziek (Om 12.25 Weer
bericht). 12.50 Beursberichten en program
maoverzicht. 13.00 Nieuws. 13.20 Kamer
muziek. 14.00 Nieuws. 14.03 Klassieke mu-
In de Grote of St. Bavokerk zal,
donderdag 30 juli, van 3-4 uur, een con
cert gegeven worden voor deelnemers-
stersaan de Internationale Zomer
academie voor Organisten.
Annemarie Frühling (Oostenrijk) ver
tolkt van G. Frescobaldi (1583-1643) Toc
cata decima; Gerd Witte (Duitsland) speelt
van F. C. de Arauxo (1581-1663) Tiento
nr. 16; Gladys Christensen (Amerika):
Tierce en taille van Fr. Couperin (1668-
1733); Christa Brosch (Oostenrijk) van J. S.
Bach (1685-1750) Fantasie G dur, B.W.V.
572; Peter Neumann (Duitsland) van J. S.
Bach Koraalvoorspel „Vom Gott will ich
nicht lassen", B.W.V. 658; Verena Lutz
(Zwitserland) van J. S. Bach Koraalvoor
spel „Nun komm der Heiden Heiland" (in
organo pleno) B.W.V. 661; Jan Veninga
(Nederland) van E. Pepping (geb. 1901)
Vorspiel „Ein Lammlein geht"; Edgar
Rabsch (Duitsland) van S. Reda (geb. 1916)
Meditationen über das Passionslied „Ein
Lammlein geht und tragt die Schuld",
1964 (Auszug); Peter Planyavsky (Oosten
rijk) improviseert; Augustin Gonvers
(Zwitserland) speelt van Jehan Alain (1911—
1940) 2de Fantasie; Paul Jenkins (Ameri
ka) eveneens van Jehan Alain Litanie; Ja
mes Tallis (Amerika) improviseert.
Gustav Leonhardt met enkele
leerlingen.
IN HET PROGRAMMA van de jaarlijkse Haarlemse zomeracademie voor
organisten is dit jaar voor het eerst een cursus voor clavecimbelspel opgenomen.
Het was een experiment, dat slechts ondernomen zou wordenwanneer er onder
de deelnemers aan de orgelspelcursussen een voldoende aantal organisten zou
zijn, dat de clavecimhelspelcolleges zou wensen te volgen. Het initiatief van de
leiding der academie is met instemming begroet. Vrijwel dagelijks worden in een
stemmige zaal van de Hoofdwacht, een van Haarlems oudste gebouwen, door
de clavecinist Gustav Leonhardt organistes en organisten uit Engeland, Amerika,
Italië, Frankrijk en Oostenrijk ingewijd in de geheimen van het clavecimbelspel,
geheimen, die lang geleden, in de tweede helft der achttiende eeuw steeds meer
uit de muzikale belangstelling verdwenen, tot eindelijk niemand zich meer
daarover bekommerde. De clavecimbel werd voor velen slechts de primitieve,
ja gebrekkige voorloper van de piano.
NU WEET MEN, na de clavecimbel-
renaissance, die omstreeks 1920 inzette, dat
het oude instrument in zichzelf volmaakt
was en een eigen kunstzinnige betekenis
had voor de muziek van de 17e en 18e
eeuw. In de zaal van de Hoofdwacht,
waarvan de sfeer het contact met een ver
verleden niet moeilijk maakt, staan in deze
juli-dagen twee clavecimbels opgesteld als
daar vertrouwde, kostbare meubelstukken.
Eén daarvan werd maandagmorgen, toen
ik de zaal inging, bespeeld door de Ame
rikaanse organiste Lenora MacCroskey uit
Florida. Zij vertolkte een der Inventionen
van Johann Sebastian Bach, instructieve
muziek-juwelen, waarvoor de clavecimbel
het harmoniërende klankmedium was. De
cursisten luisterden in gespannen aan
dacht. Gustav Leonhardt maakte enkele
opmerkingen over fraseringen, afsluitin
gen, over continuïteit van de vertolking,
afwisselend in het Engels, Frans en Duits.
Een der andere deelneemsters, de orga
niste Elsa Bolzonello Zoja uit Italië
(Treviso) vroeg aandacht voor Toocata's
van haar beroemde landgenoot, de om
streeks het jaar 1600 levende componist
Girolamo Frescobaldi. Veel van zijn mu
ziek wordt op kerkorgels gespeeld, ook
uitdrukkelijk voor clavecimbel bestemde
composities. Gustav Leonhardt heeft even
wel aangetoond, dat het karakter van
Frescobaldl's clavecimbelmuziek slechts
op de clavecimbel geopenbaard kan wor
den. Het is de impulsieve bewogenheid
van de kunstenaar, gestimuleerd door het
wezen van het instrument, die deze mu
ziek vervullen kan van geest, van een
expressie, die de melodieën, rustig voort
schrijdend of met grote bewegelijkheid
zich ontplooiend, tot werkelijke mede
delingen maakt, als gebaseerd op een
ongeschreven tekst, die in vrijheid en met
persoonlijke emotionaliteit in klanken ge
zegd kan worden.
ZO TOONDE GUSTAV LEONHARDT
het essentiële verschil in karakter van de
clavecimbel en het orgel, het verschil in
instrumentale reactie. Dit betekende de
onthulling van een bespelingsgeheim, dat
Elsa Bolzonello Zoja bij een herhaling van
haar vertolkingen direct verrassend en
ziek. 14.25 Franciscus, oratorium (Om 15.00
Nieuws). 15.03 Franciscus, oratorium. Dl.
III. 15.47 Zangrecital. 17.00 Nieuws en me
dedelingen. 17.15 Voor de kinderen. 17.50
Weense muziek. 18.00 Nieuws. 18.03 Voor de
soldaten. 18.28 Paardesportberichten. 18.30
Lichte muziek. 19.00 Nieuws en radiokro
niek. 19.40 Lichte muziek 20.00 Werken
van Italiaanse componisten. In de pauze:
Pianorecital. 22.00 Nieuws en berichten.
VOOR WOENSDAG
met frappante natuurlijkheid, als door een
herkennende ontdekking van eigen moge
lijkheden, benutte. Met haar weten nu ook
de andere cursisten hoe Frescobaldi's mu
ziek gespeeld moet worden.
Deze morgen werd besloten met vertol
kingen van clavecimbelmuziek van de
Engelsman Peter Philips, een tijdgenoot
van Frescobaldi en weer beseften de cur
sisten, dat zij dichter bij het slot van de
zomeracademie waren gekomen, de afslui
ting zo zij mij verzekerden van drie
onvergetelijke, verrukkelijke weken.
P. Zwaanswijk
TV-nabeschouwingen
.7 sici rii9 JM a::.; r
„Achter het Nieuws" van de VARA bood
een bestuurslid van de Nederlandse Reis-
kamer de gelegenheid erop te wijzen, dat
kandidaat-vakantiegangers bij dit overkoe
pelend orgaan naar de betrouwbaarheid
van een reisbureau kunnen informeren,
om Fiesta-fiasco's te voorkomen. In een
grote reportage over Auschwitz en het pro
ces tegen de beulen van dit kamp liet de
redactie van deze rubriek een serie
straat-interviews met Duitsers zien en ho
ren; al gaven deze gesprekjes veelal een
vertekend en onvolledig beeld van de pu
blieke opinie, toch was het merkwaardig
dat vooral de wat oudere vrouwen zich
soms fanatiek uitspraken voor eten „ver
geten van die tijd"; waarom die tijd niet
vergeten mag worden, werd duidelijk door
het zeer beheerste relaas, dat de Neder
landse Mevrouw Rosa de Winter-Levi gaf
van haar verschrikkelijke ervaringen in
Auschwitz.
De beeldkwaliteit van de 50 minuten du
rende t.v.-reportage van de traditionele
atletiek-ontmoeting Amerika-Rusland liet
nogal wat te wensen over, maar werd bij
de geweldige en vaak verrassend indrin
gend geregistreerde verrichtingen van de
mannelijke en vrouwelijke atleten op de
duur van bijna ondergeschikt belang. Bob
Spaak zorgde, vaak prettig relativerend,
voor een goed commentaar, waarin ge
wezen werd op de wat eenzijdige belichting
van de overigens overdonderende Ameri
kaanse successen. De slot-show, waarin
Russen en Amerikanen zichtbaar blij hand-
in-hand langs de tribunes liepen, was hart
verwarmend en misschien ook wel kenmer
kend voor de hoopgevende „dooi" in da
betrekkingen der beide grootmachten.
In de dynamische en monumentale en
tree van de Dick Powell-film misten wij
voor het eerst de opkomst en aankondiging
van de man, die aan deze serie zijn naam
gaf. Het is te hopen, dat zijn afwezigheid
(was hij toen al overleden?) niet geleid
heeft tot een ommekeer in de opzet van
deze t.v.-produkties; het daaropvolgende
spel namelijk had namelijk niets meer van
een „tough story", een hard verhaal,
maar was in weerwil van de top-rolbe-
zetting een wat flauwe en doorzichtige per
siflage op gedrukte en gefilmde detective
verhalen.
NTS: 17.00 De Verrekijker, internatio
naal jeugdjournaal. NCRV: 17.10-17.45 Voor
de kinderen. NCRV: 19.30 Barend de Beer,
film voor de kinderen. 19.35 De Beverly
Hillbillies, TV-film. NTS: 20.00 Journaal.
NCRV: 20.20 Memo. 20.35 Wegwijzer, va
kantiequiz. 21.00 14-18: de oorlog, die een
eind aan alle oorlogen moest maken, do
cumentair programma. 22.30 Dagsluiting.
NTS: 22.40-22.45 Journaal.
Experimentele uitzendingen op het twee
de net (kanaal 27).
AVRO: 20.35 Jazz-programma. 21.00-
22.40 Een zaak van leven en dood, speel
film.
VOOR DONDERDAG
VPRO: 15.00-15.45 Voor de vrouw. 16.00-
16.15 Voor de kleuters. 19.30 Teenage-ido-
len, film. NTS: 20.00 Journaal. 20.20 Naar
het u lijkt (As you like it), toneelstuk.
22.55-23.00 Journaal.
Experimentele uitzendingen op het tweede
net (kanaal 27).
VARA: 20.20 Inspecteur Leclerc Die
aardige kinderen.TV-film. 20.45 Sport.
21.15-22.05 Rawhide Professor Wishbone,
TV-film.
FRANS 'T HOEN IN VASTE DIENST
BIJ DE KRO
De toneelregisseur en acteur Frans 't
Hoen komt bij de KRO in vaste dienst.
Hij heeft besloten geen nieuw contract
meer aan te gaan met een beroepstoneel
gezelschap. Hij zal als regisseur in dienst
treden bij de afdeling televisiespelen van
de KRO.
Sedert 1960 voerde hij voor de KRO re
gelmatig freelance opdrachten uit. Frang
't Hoen, was in 1950 één van de mede-op
richters van de toneelgroep „Puck". Na
bij dit gezelschap vier jaar werkzaam te
zijn geweest, ging hij over naar de „Ne
derlandse Comedie". In 1960 regisseerde
hij zijn eerste stukken bij de KRO, terwijl
hij bij de toneelgroep „Ensemble" nog en
kele rollen per jaar bleef vertolken.
Van de toneelstukken, die Frans 't Hoen
voor de KRO op het scherm bracht, noe
men we: „De rechter en zijn beul", „Des
duivelsprentenboek", „De strop", en van
recente data: „Een engel komt naar Ba
byion", „Het heilig experiment" en „De
schelmenstreken van Scapin".
voorbeeld diverse plans tot één streep, zo
dat de beoogde plaatselijke storing aan
duidelijkheid niets te wensen laat. Maar
het uiterlijk van het materiaal harmo
nieert ook naast de streep niet meer zo
perfect met de „romantische" structuur.
DE SCHUTTINGEN staan in Kassei
blijkbaar voor wat in Frankfort omgeven
de gebouwen zullen zijn, die dus door
kleurbanen drastisch bij het plastische ge
heel zullen worden ingelijfd. Dit is een
stoutmoedige oplossing van de vraag naar
betrekkingen tussen architectuur en plas
tiek, die naar het ons lijkt wel de aan
dacht waard is, welke wij er hier ten
koste van andere inzendingen aan hebben
geschonken.
Deze houtplastiek met kleurbanen in
een zaal toont beter dan zijn „Voor
jaar" in Kassei wat Hajek beoogt.
een messingplastiek van Tajiri, een „zaad
op een stokje", het prachtig doet tegen
de verweerde ruïnemuur.
Rembrandt-album. In Moskou is een al
bum uitgegeven dat afbeeldingen van
ongeveer zeventig etsen van Rembrandt
bevat die zich in het Poesjkin-museum
van Schone Kunsten bevinden. Het al
bum is voorzien van een inleiding van
de hand van Jevgenyy Levitan, een
kenner van de Westeuropese grafiek.
Bewegende „Lijnen" van Rickey.
menten, als door de tijd gespaarde restan
ten die in een rijk patina de sporen van
die tijd dragen, maar de kille kleurbanen
moeten vers zijn alsof zij pas gisteren door
de huisschilder zijn getrokken. Men kan
rich voorstellen, dat een strakke streep
menie over een grillig bronzen reliëf een
gruwel is voor het gevoel. Hajek schroomt
ook daar niet voor, maar hij laat zijn
„Voorjaar"-plastieken zo als ze fris uit de
bekisting komen, zonder patina. Het is een
compromis: de verfbaan krijgt zo duidelij
ker vat op de plastiek en verenigt bij
DE ENGELSE schilder Nicholson heeft
een van zijn neo-plastische reliëfs in
schuimbeton kunnen laten uitvoeren op een
formaat van 4 bij 15 meter. Zijn gevoelige
geometrie in enkele sobere tinten staat
gewichtloos tussen de wolken erboven en
de wolken in het spiegelende water van de
vijver ervóór. Het geheel werkt „Japan-
ser" dan de stenentuin in brons van No-
guchi, die hier onduidelijk blijft als een ci
taat zonder context.
Sprieten tot meer dan 10 meter lang, uit
gevoerd in roestvrij staal, bewegen zich
ingetoomd door een contra-gewicht heel
licht rond een as en tasten als het ware
de ruimte af. Deze plastieken van de Ame
rikaan Rickey doen denken aan de bun
dels van zoeklichten. Ze doen meer in de
ruimte dan de grote, open metaalplas
tieken van Kricke.
Tussen de ruïnemuren zijn weer grote
bronzen opgesteld, waarmee Henry Moo
re zijn ongenaakbare grootheid als beeld
houwer van het afzonderlijke beeld toont.
Dit ondanks de witte schotten, waarmee
aan de gegeven, zelf zo voortreffelijke en
tourage afbreuk is gedaan, misschien ter-
wille van fotograferende bezoekers. Wel op
een ruwe muur, heeft een groot reliëf van
Bernhard Heiliger een plaats gekregen.
Heiliger is een begaafde beeldhouwer met
een zekere allure, die zich vooral een in
telligente portrettist heeft getoond, maar
die toch altijd een kieskeurige vruchtge
bruiker in de kunst van onze tijd blijft,
die resultaten van anderen na enige tijd
in het eigen systeem opneemt. Kennelijk
niet zonder Engelse invloed, maar veel
boeiender toch dan Heiliger is Frits Koe-
nig, wiens grote brons een eenzame ge
stalte in een grootse, desolate omgeving
toont.
AAN VEEL dat belangwekkend maar
welbekend is of onbelangrijk maar sinds
kort sterk in de publiciteit, gaan wij voor
bij om nog slechts op te merken, dat een
mooie ruimte is geschapen om de Ame
rikaanse schilder Francis recht te doen als
een lyrische decorateur die in de verte
aan de late Monet herinnert, dat de grote
speelbeesten van Calder met het for
maat in onbenulligheid toenemen en dat
