Het Vale Paard
Universiteit, herberg, bedehuis, de bewogen
800 jaar van de Notre Dame de Paris
PANDA EN DE PETTENJACHT
9
f I - A."
De sterren in augustus
f
8
Ons vervolgverhaal
Een detectiveroman
door Agatha Christie
V' t ff
WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1964
■n
i»-.r
32)
„Voor een rechtbank, bijvoorbeeld,
zou dat allemaal volkomen belache
lijk worden gemaakt! Als de vrouw,
verdacht van moord, bekennen zou
dat zij dat via lange-afstandsbedie-
ning of door wilskracht of welke an
dere onzinnige naam zij daarvoor zou
willen bedenken, had bewerkt.dan
zou dat een volstrekt waardeloze be
tekenis blijken! Zelfs als haar verkla
ring waar zou zijn (hetgeen mensen
met gezond verstand, zoals u en ik,
geen ogenblik geloven), dan zou die
in rechte nimmer worden aanvaard.
Een moord op lange afstand is geen
moord in de zin der wet. Zoiets is
eenvoudig nonsens. Dat is juist het
mooie van de hele zaak.zoals u,
bij nadere overweging, ongetwijfeld
op prijs zult weten te stellen".
Ik begreep dat dit allemaal te mij
ner geruststelling werd gezegd. Moord
door middel van occulte krachten gold
voor een rechtbank niet als moord.
Zou ik een sluipmoordenaar huren,
gewapend met ploertendoder en dolk,
dan zou ik natuurlijk als medeplich
tige strafbaar zijn. Maar gaf ik Thyr-
za Grey opdracht haar zwarte kun
sten uit te oefenen, dan zouden deze
bij een strafzaak, als niet ter zake
dienende, terzijde worden geschoven.
Dat was, zoals de heer Bradley het
beliefde uit te drukken, het mooie
van de hele zaak!
Alle mij van nature aangeboren
scepsis kwam nu in opstand. Driftig
barstte ik uit: „Verdraaid-nog-an-toe!
Dat is de malligheid ten top! Daar
geloof ik geen steek van. Zoiets is on
mogelijk!"
„Dat ben ik geheel met u eens.
Werkelijk waar! Thyrza Grey is een
uitzonderlijke vrouw. Zij beschikt be
slist over bijzondere krachten. Maar
ik kan toch ook niet alles geloven wat
zij beweert. Precies, het is al te on
waarschijnlijk, net zoals u zegt! In
deze moderne tijden kun je er toch
geen geloof aan hechten dat iemand
gedachtenstralen of hoe je ze noemen
wilt, uitzendt, hetzij zelf, hetzij via
een medium, in een huisje zittend
ergens in de provincie, met gevolg
dat iemand anders op Capri of elders,
aan een geheel voor de hand liggen
de kwaal overlijdt!"
„Houdt zij vol dat zij tot zoiets in
staat zou zijn?"
„Jazeker. Zij beschikt stellig over
bijzondere krachten. Zij is een Schot
se. Aan dat ras is nu eenmaal eigen
wat men als het tweede gezicht pleegt
aan te duiden. Dat bestaat! Hetgeen
ik zonder enig voorbehoud geloof is
dit: hierbij bewoog Bradley zijn
wijsvinger indrukwekkend heen en
weer „Thyrza Grey weet beslist
van tevoren wanneer iemand
overlijden zal. Dat is een gave. En
die bezit zij."
De heer Bradley leunde achterover
in zijn stoel, mij nauwkeurig opne
mend. Ik bleef rustig zitten wachten.
„Laten we eens van een volkomen
hypothetisch geval uitgaan," vervolg
de hij. „Iemand u of een ander
zou dolgraag willen weten wanneer.
laat ik nu maar zeggen: uw oudtante
Lize.zal komen te overlijden. Het
kan soms van heel groot belang zijn
dat van tevoren te weten, dat zult
u met mij eens zijn. Daarin steekt
geen kwaad en ook niets onvriende
lijks! Dat kan eenvoudig van zake
lijk, praktisch nut zijn. Kan ik bij
voorbeeld bepaalde plannen maken?
Kan ik al of niet over liquide midde
len beschikken, laten we zeggen vol
gend voorjaar? Weet je dat, dan kun
je bijvoorbeeld een voordelige trans
actie sluiten.De dood blijft immers
altijd een riskante factor. Die goeie,
ouwe tante Lize wordt, met dokters
hulp, misschien wel negentig jaar! Je
zou het prachtig vinden, natuurlijk.
je bent op het oude mens gesteld.
Maar wat zou het makkelijk zijn, wan
neer je het met zekerheid wistV'
Bradley zweeg even en boog zich
nog even verder naar mij toe.
„Hier kom ik ten tonele. Ik ben na
melijk de man van de weddenschap
pen. Ik sluit weddenschappen af op
alles wat u maar wilt.maar na
tuurlijk op voorwaarden die ik zelf
stel.U komt dan bij mij. Natuur
lijk wilt u geen weddenschap afslui
ten op het overlijden van uw tante.
Dat stuit u tegen de borst. Dus draai
en we het om. U zet een bepaald
bedrag in, omdat u wedden wilt dat
uw tante Lize b.v. met Kerstmis nog
in leven zal zijn. Maar ik houd dat
tegen en zeg: „Nee, dat zal ze niet!"
Hij hield zijn kraalogen loerend op
mij gevestigd. „Daar is toch niets
tégen, wel? Doodeenvoudig. Wij ra
ken daarover in debat. Ik houd vol
dat uw tante ten dode is opgeschre
ven. u zegt dat dat niet zo is? Dan
maken wij daarvan een contract op
en tekenen dat allebei. Ik stel een
datum vast. Ik zeg dat binnen veer
tien dagen vóór of na die bepaalde
datum uw tante begraven zal zijn. U
houdt vol van niet. Wanneer u wint,
betaal ik u. En wanneer ik win, be
taalt u mij!"
Ik bleef hem zitten aankijken. Ik
trachtte mij in te denken in de ge
voelens van iemand die naar de dood
van een rijke oude tante zat te ver
langen. Dat lukte mij niet. Ik scha
kelde over op een boef, die chanta
ge op mij pleegde. Dat kon ik mij
veel beter voorstellen. Iemand, die
mij jaren achtereen geld had afge
perst. Dat kon ik onmogelijk nog
langer dulden. Ik wou dat hij dood
was. Ik had niet zelf de moed hem
van kant te maken maar ik zou
er wat voor geven.ja, alles voor
willen geven.
Ik sprak.en mijn stem klonk nu
schor. Ik had me helemaal ingeleefd
in mijn rol. „Wat zijn uw condities?"
vroeg ik.
De houding van de heer Bradley ver
anderde op slag. Hij keek blij, bijna
guitig.
„Nu moet ik op de proppen komen,
hè? Of liever gezegd, daarmee bent
u zelf dadelijk op de proppen geko
menha, ha.... Hoeveel?" Dat
was het eerste dat u vroeg! Wilt u
wel geloven dat ik even schrok? Nooit
heb ik iemand zo snel tot zaken zien
komen!"
„Hoeveel?" herhaalde ik.
„Dat hangt ervan af. Dat hangt er
helemaal van af. In het algemeen kan
men zeggen dat zulks afhankelijk is
van het bedrag waarom het zaakje be
gonnen is. In sommige gevallen is
het ook afhankelijk van de geldmid
delen waarover de cliënt beschikt. In
geval van een lastige echtgenoot
een chanteur of iets dergelijks, zal het
bedrag geheel afhangen van het geld
dat de cliënt op tafel kan leggen. Ik
wed nooit laat daarover geen mis
verstand bestaan met arme cliën
ten. In het zoëven geschetste geval
dat van tante Lize, bedoel ik, zouden
we het in onderling overleg over de
condities van tevoren eens moeten
worden. Wij willen er allebei beter
van worden, nietwaar? Gewoonlijk
zet ik vijfhonderd tegen één."
„Vijfhonderd tegen één? Dat is knap
hoog!"
„Ik speel ook hoog spel! Wanneer
tante Lize al een aardig eindje op weg
was naar haar graf, zou u heus niet
bij mij komen. Met een speling van
een paar weken iemands dood voor
spellen is heus geen kleinigheid. Daar
zitten kwade kansen in. Dan is vijf
honderd tegen één heus niet buiten
sporig."
„Gesteld dat u verliest?"
De heer Bradley haalde de schou
ders eens op. „Dat zou dan een strop
betekenen, maar ik betaal prompt."
„Wanneer ik verlies, betaal ik ook
prompt. Maar gesteld dat ik dat niet
zou doen?"
Bradley leunde achterover in zijn
stoel en sloot zijn ogen half.
„Dat zou ik u niet aanraden," zei
hij zacht. „Ik zou u dat beslist niet
aanraden!"
Ondanks de fluistertoon waarop zij
werden uitgesproken, voelde ik bij de
ze woorden een lichte huivering langs
mijn rug strijken. De man had geen
rechtstreekse bedreiging uitgesprokert.
Maar ondanks dat was de dreiging
aanwezig.
Ik stond op en zei: „Ikik moet
er eerst nog eens over denken."
(Wordt vervolgd)
PARIJS. Ofschoon het natuurlijk moeilijk is de leeftijd van een monument
waaraan generaties lang gewerkt werd en dat, strikt genomen, eigenlijk nog
altijd niet helemaal voltooid is op een paar maanden en zelfs jaren nauwkeurig
te bepalen, is nu toch maar vastgesteld dat de Notre Dame de Paris dit seizoen
haar achthonderdste verjaardag viert. Wié dit kalenderjaar gekozen heeft is ook
nog een mysterie, dat zich overigens wel harmonisch voegt naast de talloze
andere duisternissen en geheimzinnigheden waarmee het verleden van Frankrijks
meest illustere zo niet oudste en grootste kathedraal omgeven wordt. Er zijn
W&!'
v -•
MAAR OOK INDIEN ge die twee nullen
achter het cijfer acht van haar ouder
dom misschien niet helemaal zuiver rond
mocht achten, dan blijft de geschiedenis
van de Notre Dame toch nog altijd lang
en boeiend en rijk en levendig genoeg om
er weer eens even, een wijle bij stil te
staan. Evenmin als Rome werd natuutlijk
de Notre Dame in één ddg gebouwdOp
het eilandje tussen de beide Seine-armen,
waar Parijs onder de naam Lutetia inder
tijd geboren werd, stond vóór de Notre
Dame hier verrees in de Romeinse tijd
eerst een tempel van Jupiter en daarna
nog een ander godshuis. Toen die laatste
Romeinse kerk op haar beurt ook met de
grond gelijk was gemaakt, kon, op last
van bisschop Maurice de Sully die als
slaaf geboren werd, in 1163 met de bouw
van de kathedraal worden begonnen. Die
bouw heeft toen, in eerste aanleg (want
met de beide torens is men nog altijd hal
verwege blijven steken), al anderhalve
eeuw geduurd. Hele legers van slaven en
arbeiders hebben tonnen zweet gestort,
om gedurende vijf generaties steenblok op
steenblok te stapelen, ramen te construe
ren, poorten te bouwen, standbeelden te
plaatsen, gekleurde glasramen aan te
brengen.
MEN HEEFT HEEL lyrisch gesproken
over het heilig geloof dat bergen verzet
en kathedralen bouwde en wie zal durven
ontkennen dat dat christelijk geloof zich
in de Notre Dame een zijner indrukwek
kendste monumenten heeft geschapen?
Maar wanneer de bouwmeester wiens
naam zich in de nacht der tijden heeft
opgelost door dat geloof zo krachtig
werd gedreven dat zijn geest de concep
tie gedurende vele generaties kon blijven
dragen, dan mag men de vakbekwaamheid
van die duizenden schilders, beeldhouwers
en arbeiders toch zeker evenmin uitvlak
ken. En het is vooral wel het gebrek aan
zulke middeleeuwse artisan-kunstenaars,
waarvan er bij name niet een bekend is
gebleven, dat de bouw van een overeen
komstige collectief kunstwerk vandaag on
mogelijk zou maken.
Om van de kosten dan nog maar niet
eens te spreken. In die tijd hoefde de
kerk op een paar biljetjes niet te kijken.
Half Parijs was eigendom van het bis
dom, en met de huur van die huizen, plus
het tolgeld dat bisschop De Sully op vele
Links: De Notre Dame. van voren
gezien. Rechts: De Galerij
der Koningen.
235. De plotselinge verdwijning van zijn ondergeschik
te maakte de Kahn erg opgewonden. „Mo! MO!" riep
hij. „Mo floep en weg! Hoe dat mogelijk? Min! Min!
Zoek Mo! Huptwee ga zoeken, Min, en geen gezeur!"
Maar toen de Kahn zich al roepend tot de andere sol
daat wendde, bleek ook deze plotseling op geheim
zinnige wijze verdwenen te zijn. Nu raakte de uitheem
se legeraanvoerder helemaal van streek. „Nu Min en
Mo rang floep en weg!" riep hij met overslaande stem.
mDit hoog vreemd verdacht.' Alarm dus, sla bong bong
gong! Sla bong kletsboem op noodgong luid!" Er was
echter niemand meer om dit bevel uit te voeren en
daarom snelde hij zelf naar de gong om alarm te
slaan. Maar nu bleek er nóg iets verdwenen te zijn:
de stok, waarmee op de gong geslagen moest worden.
„Stok! Stok! Waar stok?!" riep de Kahn overspannen.
„Waar Min en Mo en stok van gong? Wat dit voor
verdwijngedoe?Op dat moment gingen de gordij
nen langzaam een eindje vaneen. En daartussen ver
scheen een hand, die de verdwenen gongstok stevig
omklemd hield...
bruggen en wegen mocht heffen, is de
constructie van de Notre Dame goeddeels
bekostigd. De derde bron van inkomsten
voor~de aanbouw was nog het boetegeld
dat vermogende zondaars stortten in de
kas.
TOEN DE NOTRE DAME, volgens de
huidige kalender, dus zo omstreeks acht
eeuwen geleden kon worden ingewijd, zag
de kathedraal er niettemin van binnen èn
van buiten wel heel anders uit dan tegen
woordig. De duiven en het gemotoriseerde
verkeer van Parijs hebben de gevels nu
hun vuildonkere kleur verleend en tot dus
ver heeft men, uit vrees voor de cocco-
bacilose of wel de „muurziekte", de Notre
Dame, in tegenstelling met andere monu
menten, nog geen verfrissend sopje durven
geven. Indertijd waren die muren echter
bont geschilderd, terwijl ook het interieur
vrij was van de serene ingetogenheid die
hier thans heerst. Ingetogen kon men de
gelvoige gemeente toen trouwens ook moei
lijk noemen. Niet alleen dat voor de Notre
Dame gedurende de hele dertiende eeuw
een permanente kermis was waar beren
Notre Dame, die de eeuwen trotseer
de, als achtergrond voor Paul de
clochard, die ook heel wat jaartjes
meeliep
boze tongen volgens welke de Notre Dame, die als toeristenmagneet met de
Tour Eiffel een meer vinnige dan edele strijd aan het leveren is, niet achter wilde
blijven nu de Tour driekwart eeuw bestaat. De Tour Eiffel trekt jaarlijks meer
bezoekers; een achterstand van de Notre Dame dus, die door een exclusief
jubileum van het stalen monster natuurlijk gemakkelijk nog zwaarder geaccen
tueerd zou dreigen te worden. Maar om op grond van die verschillende om
standigheden nu te willen insinueren dat de Notre Dame geschiedsvervalsing
niet uit de weg zou zijn gegaan, gaat ons persoonlijk tóch te ver.
hun kunsten vertoonden, waarzegsters hun
waarheid zegden en onstuimig werd feest
gevierd. Ook binnen de muren ging men
voor de uitdagende maskerades niet uit de
weg. Denk aan het feest der gekken dat
tussen Kerstmis en Nieuwjaar werd ge
vierd, en waarbij de geestelijken hun
schertsbisschop kozen die, gezeten op
een ezel en in gezelschap van een pape
gaai, de kerk binnenreed om voor het aan
gezicht der geknielde gelovigen dan een
pseudo-preek af te steken die culmineerde
in de wens dat alle kerkgangers de lever
ziekte, kiespijn en de schurft mochten
krijgen.
TEGEN HET nieuwe jaar werd de ge
legenheidsbisschop voor zijn wangedrag en
verwensingen niettemin gestraft, doordat
hij door de overige geestelijken die zich
achter mombakkesen van zwijnen, geiten
en ezelskoppen verborgen, de kathedraal
weer werd uitgejaagd, waarmee dan ook
het kwade voor een jaar weer was ver
bannen. Een vooruitzicht en een zekerheid
die dan binnen de gewijde muren natuur
lijk met een even monstrueuze zwelgpar
tij bekroond moest worden waarvoor ton
nen wijn en bergen worst de kathedraal
werden binnengesleept. Van die uitgelaten
stijl waarin het gelovige volk in die jaren
zijn godsdienstige gevoelens beleed, kan
men intussen ook vandaag nog de sporen
van de kathedraal herkennen in de vorm
van de honderden duivels, heksen, apen,
bokken en andere beesten in steen waar
mee de gevels en de daken zijn versierd.
DE NOTRE DAME heeft sindsdien in al
die eeuwen ook nog heel wat andere op
windingen, naast plechtige ceremonieën
gekend. Ze heeft, met haar twee onvol
tooide torens op brandstapels neergekeken
waarbij heksen, slechtaards, afvalligen en
hugenoten in de vlammen der gerechtig
heid vergingen. De kathedraal heeft als
universiteit en als volksherberg dienst
gedaan. Er werden koningen en zelfs
keizers, onder wie
Napoleon en Henri
de Zesde van Enge
land, gekroond en
gezalfd. De revolu
tie heeft het ook op
haar kosten bont ge
maakt met haar beel
denstormen en kop-
pensnellerijen van
heiligenbeelden, al
vorens de gewijde
ruimte tot tempel der
rede werd uitgeroe
pen. De Notre Dame
heeft ook als opslag
plaats en wapendepot
gefungeerd. Napoleon
heeft de kathedraal
tenslotte weer in haar
oude waardigheid
hersteld, en daar
heeft het sedertdien
dan bij mogen blij
ven. Een waardigheid
die nochtans niet uit
sloot, dat de Notre
Dame nog altijd maar
moeilijk de zon van
Eiffels massale toe
ristensucces in het
water van de Seine
kan zien schijnen.
Reden waarom dan
ook deze (aanvecht
bare) achthonderdste
verjaardag dit jaar
met niet minder op
hef en tralala moet
worden gevierd.
Mercurius is in augustus theoretisch avondster, maar
in onze noordelijke streken niet zichtbaar met het blote
oog de planeet gaat deze maand minder dan één uur
na de zon onder. Venus is een prachtig hemellichaam,
's morgens zichtbaar. In augustus komt deze heldere
planeet meer dan drie uren voor de zon op. Met een
kijker die 10 tot 20 maal vergroot, kunt u in augustus
nog de „fasen" van Venus zien. Wist u dat deze schijn
gestalten door de grote Galileï werden ontdekt in 1610?
Mars bevindt zich in de nabijheid van Venus, maar is
veel zwakker dan deze laatste. Jupiter is een helder
hemellichaam, gedurende het tweede deel van de
nacht zichtbaar in de Ram, niet ver van het groepje
der Plejaden. Saturnus, zwakker dan Jupiter, is de
gehele nacht zichtbaar in de Waterman. Op 2 augustus
's morgens is de maan in samenstand met Jupiter.
Van 3 tot 6 augustus kan men 's morgens met het on
gewapende oog het asgrauwe licht van de maan zien:
zonlicht, door de aarde naar de maan weerkaatst, is
de oorzaak van dit verschijnsel. Op 4 augustus om
17 uur zal de maan in conjunctie zijn met Venus. Op
dat tijdstip zijn voor ons, bewoners van West-Europa,
de twee hemellichamen onder de horizon (trouwens,
het is dag!). We zullen ons dus moeten tevreden stellen
met de vaststelling dat op 4 augustus 's morgens de
samenstand nog niet plaatshad, en de volgende ochtend
dat zij inderdaad voorbij is. De vallende sterren „Per-
seïden" zijn van 9 tot 14 augustus de gehele nacht waar
te nemen; rond 12 augustus zijn ze het talrijkst. Dit
jaar zal het maanlicht de observaties niet storen. De
radiant van de zwerm bevindt zich in het sterrenbeeld
Perseus (vandaar de naam die deze meteo
ren is gegeven); dit is dan 's avonds in
het noordoosten. De radiant is het punt Volle Maan23 aug. te 6.25 maan is voor enkele avonden aangegeven-
van de hemel waaruit de meteoren schijnen Laatste Kwartier 30 aug. te 10.15 de getallen duiden de dag van de maand
te*°™n- aan. De plaats van Saturnus (S) is ook aan-
Op 28 augustus zal Venus 4 graden ten Om de kaart te richten moet men ze geduid. De planeten Venus, Mars en Jupi-
zuiden van Mars staan. De volgende och- boven het hoofd houden, en het noorden ter, die alleen 's morgens zichtbaar zijn
tend zal de maan zich nabij de heldere laten samenvallen met de noordelijke komen op het kaartje niet voor. De stippel-
T"*"'horizon. De stand van de hemel is die op lijn die door de Zwaan gaat duidt de hart-
15 augustus te 22 uur officiële tijd. Voor lijn van de Melkweg aan De andere ge-
vroegere tijdstippen, de kaart draaien in stippelde lijn is de ecliptica (Dierenriem);
Laatste Kwartier1 aug. te 4.29 de richting van de wijzers van een uur- de zon, maan en de voornaamste planeten
Nieuwe Maan 7 aug. te 20.17 werk, voor latere waarnemingen in tegen- bevinden zich steeds in de nabijheid van
Eerste Kwartier 15 aug. te 4.19 overgestelde richting. De plaats van de deze lijn.
ALTAIR
planeet Jupiter bevinden.
Maan:
