De
tijdeloze aantrekkingskracht van het
beeldende kunstenaars
circus op
1
Schilderkunst uit „La belle Epoque"
in het Larense Singer Museum
Nieuwe kunstuitgaven
Dr Visser 't Hooft
over encycliek
NEGEN MUZEN
WOENSDAG 12 AUGUSTUS 1964
nabeschouwingen
Geslaagde avond
Strawinsky schenkt zijn
honorarium aan Israel
J. Damshuizer
I i*i
De radio geeft donderdag
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 AVRO. 7.50
VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
T elevisieprogramma
Bob Buys
HET IS TREFFEND dat bijna alle beeldende kunstenaars
zich in een periode van hun leven met het circus en de ker
mis hebben beziggehouden. Ook in ons land zijn veel namen
te noemen, maar ik wil me in dit kort bestek wat dat betreft
beperken tot de hoogbejaarde schilder Maks en prof. Röling
die veel paarden in het circus getekend heeft. Het beroemdst
is Henri de Toulouse Lautrec, die bezeten was van het circus,
zijn dieren en mensen. Hij heeft het circus dan ook in zijn
meest ware vorm verbeeld. Ik behoef slechts te wijzen op
zijn prachtige serie tekeningen „Au Cirque": het circus in
al zijn kracht, al zijn rijkdom, zijn armoede, trots, hardheid
en nuchterheid. Zijn tekeningen zijn vol atmosfeer en men
kan er eigenlijk niet genoeg van krijgen. Maar ook Picasso
heeft van het circus gehouden, en in de
Dr. W. A. Visser 't Hooft, de secreta
ris-generaal van de Wereldraad van Ker
ken, heeft donsdag in Genève verklaard,
dat de houding die paus Paulus in zijn
encycliek tegenover de andere kerken
I heeft aangenomen „bemoedigend" is
maar dat die houding tevens aantoont,
OOK IN DE LITTERATUUR hebben ve
le schrijvers belangstelling voor het cir
cus gehad, van Goethe tot Wedekind, ter
wijl men ook uit onze tijd namen kan noe
men, zoals De GoncourtGallicoKern en
vele anderen. Carco zegt hierover in zijn
„Nostalgie de Paris": „We gingen alle
maal naar het circus: Utrillo schilderde
clowns en Picasso kermisacrobaten. We
waren kind in huis in de Parijse circussen
en dikwijls gingen we er maar een uur
heen, alleen om een bepaald nummer te
zien." De artiest Ibels was er altijd te
vinden en zijn tekeningen uit deze wereld
zijn het beste, dat hij ooit gemaakt heeft.
LAUTREC VEREEUWIGDE in 1889 de
ruiters uit circus Fernando en een jaar la
ter de trapezewerkers. Ook Degas, Renoir
en Seurat toefden dikwijls in dit grote ge
bouw, dat in 1894 tot theater werd omge
bouwd. In 1891 en 1892 tekende Lautrec in
het Nouveau Cirque in de Rue Saint Hono-
ré en de beeltenis van de beroemde regis
seur Monsieur Loyal werd wereldbe
roemd. Dit circusgebouw was in zijn tijd
uniek, omdat er elektrische verlichting ge
bruikt werd en men tevens door een ver
nuftig mechanisme de piste in zeer korte
tijd kon veranderen in een waterbassin,
waarin de toenmaals groot opgezette wa
terballetten en pantomime's vertoond wer
den. „Tout Paris" was elke avond in het
Nouveau Cirque te vinden. Thans bestaat
het niet meer, maar wel kan men in Pa
rijs nog de hoogbejaarde en zeer spectacu
laire directeur Houcke tegenkomen, die be
zitter was van drie pasporten van ver
schillende nationaliteiten.
Lautrec tekende er in 1891 „La Clownes
se", een destijds beroemde vrouwelijke
clown. Later ook de clowns Footit en Cho-
colot, de vrouwelijke clown Cha-U-Ka en
het ballet van Papa Chrysanthème. Het
zijn tekeningen die hij maakte in de tijd
dat hij in een inrichting verbleef in Neuil-
ly, waar hij een kuur deed om van de
drank af te komen. Op een goede dag
vroeg hij om papier en tekenstiften en al
de beelden had hij zich ingeprent, dat hij
zijn meesterwerken uit het hoofd tekende;
zo dikwijls had hij de verschillende num
mers in de Parijse circussen gezien.
Laat men deze tekeningen zien aan cir
cusmensen, die er gevoel voor hebben, dan
kunnen deze er nietwan scheiden en ik
heb eens een jockeyrijder op bezoek ge
had, die de m§ppen van des morgens tien
uur tot des middags 5 uur bestudeerd
heeft.
circus gehouden, en in Ae kleine tentoonstelling ij* *'Wl3 no« ver ^ijderd zijn van de
van zijn grafisch werk in de Vishal te Haarlem vindt men J 8 waar°p de yolledlge eenheid der ker-
uit 1905 een paar prachtige prenten uit deze harde wereld 66n Zljn
\an zand en zaagsel. Maar ook Vertes, Dufy, Heuzé, Georges Het is bemoedigend, aldus dr. Visser 't
Rouault, Dunoyer.de Segonzac en zelfs Buffet hebben zich Hooft in een verklaring voor de pers, dat
met het circus beziggehouden. paus Paulus 20 sterk de nadruk heeft ge
legd op de noodzaak van de dialoog met
de christenen die niet tot de rooms-katho-
lieke kerk behoren.
„Het concept dialoog dat in de encycliek
staat opgenomen, is echter niet hetzelfde
als het concept dat wij al vele jaren in
het streven naar de oecumene hebben ge
bruikt en in praktijk hebben gebracht.
Volgens de encycliek is dialoog voorna
melijk een vorm van verkondiging van de
waarheid, die de rooms-katholieke kerk in
haar bezit heeft
„Wij verstaan onder dialoog boven al-
I les een wederzijds proces, waarin allen
ontvangen en geven en waarin allen ver
rijkt en hervormd worden", aldus dr. Vis-
I ser 't Hooft.
Er op wijzend dat in de encycliek wordt
I onderstreept dat het pausschap het grond
probleem is van alle moeilijkheden tussen
protestanten en katholieken, zowel voor
wat betreft het geloof als voor wat de kerk
betreft, zei hij voorts dat het voor de
duidelijkheid en eerlijkheid van de bespre
kingen tussen de kerken nuttig is dat dit
zo definitief staat in de encycliek.
„Dit wijst er echter tegelijkertijd op dat
I wij nog ver verwijderd zijn van de dag
van een volledige eenheid, daar niet-
rooms-katholieke kerken geen van alle
het standpunt aanvaarden dat erkenning
van de universele rechtsbevoegdheid van
het pausschap een absoluut vereiste is
I voor de eenheid der kerken
DEZE MISMAAKTE kunstenaar Lautrec
die zich moeilijk bewegen kon, voelde zich
juist altijd aangetrokken tot de beweging
en tot de uitbeelding van de kracht en
schoonheid van het menselijk lichaam.
Merkwaardig is, dat ook de Zondagschil
ders veel belangstelling voor deze materie
getoond hebben, zoals is te zien op de in
teressante tentoonstelling „De Lusthof der
Naïeven" in het Museum Boymans-Van
Beuningen te Rotterdam, waar we van
Camille Bombois twee doeken kunnen be
wonderen vol kleur en atmosfeer: Vóór het
optreden in de piste" en „De atleet op de
Kermis". Bombois werd zoals men In
de prachtige catalogus kan lezen in
1883 te Venary -Les Laumes als zoon van
een binnenvaartschipper geboren. Hij
werkte eerst op een sleepboot en begon
op zijn zestiende jaar te tekenen.
Van 1903 af was hij enkele jaren wor
stelaar en „sterke man" in circussen. W
H. Brown uit Amerika toont een zeer ge
slaagd schilderij uit 1886 „Voltigeurs
dat in de National Gallery of Art in
Washington hangt. Adolf Dietrich uit
Zwitserland (1877-1957) was een zoon van
een kleine boer. Hij was dagloner, bosar-
beider en werkte op een tricotfabriek en
begon in 1806 te tekenen. Zijn doek „Me
nagerie" hangt in de Galerie Bettie
Thommen in Bazel. Van verschillende Zon
dagsschilders vinden we ook schilderijen,
die als onderwerp de kermis hebben.
OOK OP KINDEREN die tekenen heeft
het circus veel aantrekkingskracht en toen
in het Cirque d'Hiver enige jaren geleden
ter gelegenheid van een Internationaal
Congres van Circusvrienden te Parijs een
wedstrijd werd uitgeschreven voor de bes
te tekeningen met als onderwerp „Circus
zonder de Parijse kinderen meer dan 2000
tekeningen, waaronder zich zeer interes
sante conterfeitsels bevonden.
Ook in ons land is er onder de jonge
re artiesten nog grote belangstelling voor
het circus, zoals vroeger bleek tijdens de
voorstellingen van Circus Strassburger in
Carré en thans bij Boltini, waar gisteren
enkele jongeren zaten te tekenen.
Zo vindt men overal het circus weer te
rug en het zou de moeite waard zijn eens
na te gaan, hoeveel toneelspelers uit de
wereld van het geharkte zand zijn voort
gekomen. En dikwijls zijn dit zeer grote
artiesten geworden, omdat ze een harde
opleiding genoten hebben. In ons land noe-
Zo ziet Picasso het circus.
men we de familie Tourniaire, die als to
neelspelers beroemd waren en die uit een I
bekende Russische circusdynastie zijn
voortgekomen.
van Doveren I
TOT 16 SEPTEMBER is in het Singer Museum te Laren (N.H.) schilderkunst
uit „La belle Epoque", die na 1870 begon en eindigde met de eerste wereld
oorlog. De heer C. J. M. van Pampus, lid van de Museum Commissie van de Stich
ting Singer Memorial Foundation, en een van de samenstellers van deze tentoon
stelling, heb ik toevallig ontmoet tijdens zijn verkenningstocht voor deze exposi
tie. Toen vroeg hij naar Impressionisten. Duidelijk was toen dat hij voor het
Singer Museum op zoek was naar een even belangrijke tentoonstelling als die
goede van de Haagse School en exposities van oudere kunst. Wat hij zich precies
voorstelde heb ik toen niet gevraagd omdat ik weet, dat het met de middelen
van het Singer Museum niet gemakkelijk is om te realiseren wat men graag zou
doen. Maar men wil er in ieder geval iets doen, dat zo belangrijk mogelijk is.
Wereldpremière „Abraham en Isaac'
Igor Strawinsky heeft voorgesteld het
honorarium van 15.000 dollar voor zijn
nieuwe oratorium „Abraham en Isaac" te
storten in een nieuw fonds voor de restau
ratie van het Romeinse fort Massada aan
de oevers van de Dode Zee.
De Israëlische autoriteiten zouden Stra
winsky het honorarium betalen voor de
uitvoering van het werk in het kader van
het vierde Israëlische muziek- en toneel
festival, dat op het ogenblik in enkele Is
raëlische plaatsen wordt gehouden.
Strawinsky zal alle Israëlische uitvoe
ringen dirigeren van dit nieuwe werk voor
orkest, koor en solisten. De wereldpremiè
re zal op 23 augustus te Jeruzalem plaats
hebben in aanwezigheid van president Zei
man Shazar. De tweede uitvoering volgt
op 24 augustus in het zojuist gerestau
reerde amfitheater van Caesarea.
HET SINGER MUSEUM trekt heel veel
publiek. En daarvoor voelt men zich ver
antwoordelijk. Maar ook is er de opdracht,
die verankerd ligt in het legaat van het
echtpaar Singer. Artistiek gezien was dat
legaat namelijk op vele punten echt be
langrijk genoeg om het niet te verwaar
lozen, al kon er nooit een belangrijk mu
seum mee gemaakt worden. Toch is men
daar mee bezig en koopt men soms vol
doende belangrijke kunstwerken aan. Men
specialiseert zich, en dat niet zonder zin,
op die periode van „la belle époque
waarvoor in sommige van onze grotere
musea niet regelmatig plaats blijkt te
zijn, zodat tijdelijk hiaten bestaan in het
beschouwend volgen van een ontwikkeling
in de kunstgeschiedenis, dat immers
steeds opnieuw wordt aangegaan door een
zich steeds vernieuwend publiek. De expo
sitie van werk uit de Haagse School in dit
museum bleek indertijd voor sommige
jongere of inmiddels, in het algemeen ge
zien, nieuwe kunstbeschouwers een verras
sende. Het streven is dus te voldoen aan
een behoefte, die door andere musea met
rijkere middelen verwaarloosd wordt.
Daarom acht ik het streven van de be
heerders van het Singer Museum belang
rijk genoeg en laat ik me niet te zeer
hinderen door de rommel, die men, ver
plicht door het legaat, daar ook gedwon
gen is te vertonen.
DE EXPOSITIE VAN nu is in dat ka
der interessant te noemen. Men ontmoet
hier bijvoorbeeld werk van de Belgische
schilder Henri Evenepoel (1872-1899). Eve
nepoel stierf jong en liet niet zo'n uitge
breid oeuvre na. Dat werk is verdeeld
over slechts enkele collecties. Zo'n Evene
poel is minstens zo belangrijk als bijvoor
beeld de Amsterdamse Joffers, van wie
een Coba Ritsema hier dan wel aan haar
trekken kon komen. Ooit gehoord van Ja
cob Smits (1855-1928), geboren te Rotter
dam en later bij uitstek de schilder van de
Belgische Kempen geworden? Hij is niet
zo representatief vertegenwoordigd hier,
maar dat is wegens de beperkte midde
len van het Singer Museum te excuseren.
Eens heb ik naar aanleiding van een
mede door de Belgische regering uitgege
ven monografie mogen wijzen op het be
staan van een fijne schilder van Neder
landse afkomst: Willem Paerels (1878-
1962), die mij bekend is gemaakt door de
dichter Jan Greshoff. Ook Paerels is niet
zo overtuigend vertegenwoordigd als wel
zou moeten. Maar de kennismaking met
zijn schilderijtje beveel ik toch van harte
aan en dat in de hoop, dat men kans ziet
meer van hem te ontmoeten. Dat kon dan
wel eens moeilijk zijn. Het is goed te we
ten, dat er mensen zijn, bij het Singer Mu
seum, die daartoe hun best doen.
DE EXPOSITIE GEEFT overigens wel
weinig aanleiding tot een dieper beschou
wen van deze periode, die te veel uitlo-
pends bevat. Genoeg zij te vertellen, dat
men hier werk ontmoet van Van Dongen,
Ensor, Gauguin, Van Gogh, Jongkind,
Marquet, Monet, Picasso, Pissarro, Re
noir, Signac, Sisley, Whistier en Rik Wou
ters. Ik denk niet dat deze figuren op het
moment allemaal vertegenwoordigd zijn in
bijvoorbeeld het Amsterdamse Stedelijk
Museum. In het Kröller-Müller Museum
wordt men natuurlijk beter bediend. Maar
laten we deze mogelijkheid tot confronta
tie in het Gooi niet onderschatten. Ooit ge
hoord van de Franse schilder Laprade?
Hij is voldoende ruim vertegenwoordigd in
het Museum van Moderne Kunst te Parijs.
Van zijn enkele schilderijtje hier leert men
weer te weinig. Maar in zijn vertegenwoor
diging moet men dan maar een „hint"
zien. Als heel belangrijk heeft altijd gegol
den de Duitse schilder Max Slevogt (1868-
1932). Bij het Singer Museum achtte men
het belangrijk over zoveel werk van hem
te kunnen beschikken als thans vertoond.
Dat leerde dan ook weer iets: dat de
waardering voor deze Duitse schilder rij
kelijk overdreven geacht kan worden.
Na vele slappe zomeravondprogramma's
slaagde de AVRO er gisteravond in, ons
weer te doen geloven in de ontspannings-
en voorlichtingswaarden van het medium,
dat avond aan avond veertig percent van
de kijkers gemiddeld twee uur bezig
houdt (nou ja, bezig?). De „Seitensprung
van de artistieke duizendpoot Corstiaan de
Vries, het zomercabaretje „In Laren woont
een schilder", bleek geen misstap te zijn.
wél was het een goede poging, de kijker
te amuseren; enige gekunstelde elementen
(„precieuze" zou een beter woord zijn)
namén wij gaaraé' op -dit gelegenheids-
koopje toe.
De redactie van „Televizier" meende
kennelijk, dat een sterke Franse reporta
ge van een bijeenkomst van tot de Pink
stergemeente bekeerde zigeuners voor
zichzelf sprak. Temeer daar in dit film
verslag ook aandacht werd besteed aan
gebedsgenezing door handoplegging, rees
bij ons de vraag, of het juist was, dat dit
onderwerp zo maar zonder meer werd ge
bracht.
De operazanger Frans Vroons sprak zich
op uitnodiging van Ilse Wessel op over
tuigende wijze uit voor „Les Swingle Sin
gers", die wederom zeer welluidend en
virtuoos Bach vertolkten. De blikvangen
de functie van enige modernistische plas
tieken (waaronder een ding, dat op een
verfomfaaid droogrek leek) werd be
paald overschat; we zagen ze later op de
avond nog eens terug in een programma
van de Amerikaanse jazz-zangeres Jean
Page, die bijzonder sterk songs als „Stran
ger in paradise" en „Pennies from
heaven" bracht. De gewraakte „zetstuk-
jes" hadden wij in beide, uitnemende vo
cale uitzendingen gemakkelijk kunnen mis
sen.
De manier, waarop de zeer zotte heer
Montq Landis tot groter vermaak van
de kijker muziek illustreert heeft een wat
Bob Buys I vrouwelijke inslag, die op de duur gaat
irriteren. Zijn grote succes, het verleidings
nummer „De Vraatzucht" was al eens op
het scherm geweest.
Herhaald, bleek het niet meer zo'n sma
kelijke schotel te zijn; en daar het de
hoofdschotel van dit kwartiertje was, had
men dit misschien beter helemaal kunnen
vergeten. Vermelding verdient een expe
rimenteel pauze-filmpje van Dick de Her
der en geluidsman Arie Brandon.
Voor haar serie „Confrontatie" legde de
AVRO beslag op een reeks Amerikaanse,
en dat mogen wij zoetjesaan wél zeg
gen zeer sterke, indringende televisie
documentaires. De CBS-reportage over
De Engelse komiek Monty Landis
is dinsdagavond in een NTS-uitzen-
ding op het scherm geweest, onder
regie van Thijs Chanowski.
„Strategie Air Command", gisteravond ge
toond, zette die serie voort. Het koele
brein van Generaal Power, de man die
deze verschrikkelijke vergeldingsmacht
leidt, het menselijke gesprek met een der
B-52-vliegers, de unieke filmopnamen van
het tanken in de lucht; de reportages over
de lanceerplaatsen van „Minuteman" en
„Titaan"-raketten; de beveiligingsmaatre
gelen, om een ongewenste, alles vernieti
gende drukknop-oorlog te voorkomen; het
was allemaal bijna verbijsterend indruk
wekkend. Wat klein en wat huiverig gin
gen wij daarna kijken naar het tweede
journaal, en wij begrepen nog beter hoe
gelukkig het is, dat Makarios tot nu toe
vergeefs bij twee grootmachten om hulp
heeft aangeklopt.
ab
BI] DE UITGEVERS Bosch ir Keu
ning n.v. te Baarn zijn weer twee delen
van de Sesam-Kunstgeschiedenis ver
schenen. Mijn bezwaren tegen deze uit
gaven heb ik al eerder vermeld: te wei
nig illustraties bij een uitvoerige tekst,
die toch te weinig beelden oproept. De
besproken onderwerpen liggen thans
echter wat dichter in onze buurt. Het
gaat over de bouwkunst der middei
eeuwen en de Europese schilderkunst in
de middeleeuwen.
BIJ UITGEVERSMAATSCHAPPIJ C. A
J. van Dishoeck te Bussum is het boekje
„Wandtapijten" van W. S. Sevensma ver
schenen. „Dit boekje is in de eerste plaats
geschreven voor hen die het woord „go
belin" of wandtapijt direct weten te ver
binden met herinneringen aan fijne vakan
ties en sfeervolle uren doorgebracht in de
stilte van oude gebouwen". Aldus begint
de schrijver zijn „Ten geleide". Ik dacht
dat deze eenvoudige, prettig geschreven
gids in die zin wel zal voldoen. Als aan
vulling op een algemene kunstgeschiede
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00 Nws.
8.15 Lichte grammofoonmuziek. 9.00 Och
tendgymnastiek. 9.10 De groenteman. 9.15
Klassieke grammofoonmuziek. 9.35 Water
standen. 9.40 Morgenwijding. 10.00 Lichte
grammofoonmuziek. 10.50 Voor de kleu
ters. 11.00 Nieuws. 11.02 Huishoudelijke za
ken, lezing. 11.15 Omroeporkest: klassieke
ouvertures. 12.00 Licht ensemble. 12.30 Me
dedelingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33
Metropole orkest. 13.00 Nieuws. 13.15 Me
dedelingen, eventueel actueel of grammo
foonmuziek. 13.25 Beursberichten. 13.30
Zang en piano. 14.00 Cello en piano: Klas
sieke en moderne muziek. 14.30 Omroep
dubbelkwartet: klassieke liederen. 14.45
Voordracht. 14.55 Lichte grammofoonmu
ziek. 16.00 Nieuws. 16.02 Schakeringen, een<
reeks programma's over Kunst en Kuituur.
17.00 Voor de jeugd. 17.55 Kasba 64, ge
sproken brief uit Marokko. 18.00 Nieuws.
18.15 Eventueel actueel. 18.20 Lichte gram
mofoonmuziek. 18.30 Licht orkest en zang
soliste. 19.00 Sportparade. 19.30 Henry
Wood Promenade Concert: Londens sym
fonie-orkest en solist: klassieke muziek.
In de pauze: plm. 20.10 Nieuws. Plm.
20.15 Bondig Bulletin, wekelijkse kunstno
tities. 22.00 Voor de jeugd. 22.30 Nieuws.
22.40 Actualiteiten. 23.00 Sportactualiteiten.
23.10 Discotaria: nieuwe grammofoonpla
ten. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 KRO. 11.45
VPRO. 14.15-24.00 NCRV.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Het levende
Woord. 7.15 Lichte grammofoonmuziek,
7.55 Overweging. 8.00 Nieuws. 8.15 Lichte
grammofoonmuziek, praatje voor de
vrouw, toeristische tips en programma
voor de kinderen. 10.00 Lichte grammo
foonmuziek en praatje voor de vrouw. 11.00
Voor de zieken. VPRO: 11.45 Lichte
grammofoonmuziek. 12.15 Leven op het
land, gesprek. 12.30 Mededelingen t.b.v.
land en tuinbouw. 12.33 Deze Week. 13.00
Nieuws. 13.15 Promenade-orkest en solist.
13.45 Voor de vrouw. NCRV: 14.15 Lich
te Canadese muziek (gr.). 14.40 Kamer
orkest en solisten: klassieke en moderne
muziek. 15.25 Motettenkoor. 16.00 Neder
lands hervormde dienst. 1.30 Trombone
kwartet: klassieke muziek. 16.45 Klassie
ke grammofoonmuziek. 17.00 Voor de
jeugd. 17.30 Lichte grammofoonmuziek
voor de jeugd. 18.15 Sportagenda. 18.20
Lichte ensembles. 19.00 Nieuws en weer-
praatje. 19.10 Geestelijke liederen (gr.).
19.30 Radiokrant. 19.50 Eurolight: amuse
mentsmuziek (opn.). 20.35 De weg, de
waarheid en het leven, 'n tweede impres
sie van de Europese Baptisten conferen
tie. 20.55 Klassieke grammofoonmuziek.
21.45 Kom, Schepper, Geest, nabeschou
wing over conferentie van de Hervormde
Wereldbond te Frankfurt am Main. 22.00
Orgelconcert. 22.30 Nieuws en herhaling
SOS-berichten. 22.40 Avondoverdenking.
22.55 Boekbespreking. 23.00 Lichte gram
mofoonmuziek. 23.30 Vers in het gehoor
literair programma. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Gevarieerde muziek.
12.15 Gevarieerd muzikaal programma.
(Om 12.25 Weerbericht en berichten voor
de scheepvaart). 12.50 Beursberichten en
programma-overzicht. 13.00 Nieuws. 13.20
Klassieke muziek. 14.00 Nieuws. 14.03 Klas
sieke muziek. 14.25 Moderne muziek. (15.00
Nieuws.) 16.00 Nieuws. 16.03 Beursbe
muziek. 17.00 Nieuws en weerbericht.
17.15 Voor de kinderen. 17.50 Lichte mu
ziek. 18.00 Nieuws. 18.03 Voor de solda
ten. 18.28 Paardesportberichten. 18.30 Mo
derne muziek. 19.00 Nieuws, weerbericht
en radiokroniek. 19.40 Klassieke muziek.
19.45 Belcantoconcert. 21.00 Chansons. 22.00
Nieuws. 22.15 Lichte muziek. 22.35 De ze
ven kunsten. 22.50 Volksmuziek. 23.00 Nws.
23.05 Amusementsmuziek. 23.55-24.00 Nws
VOOR WOENSDAG
NTS: 17.00 De Verrekijker, internatio
naal jeugdjournaal. KRO: 17.10-17.45 Voor
de kinderen. 19.30 Van onze sportredac
teur. NTS: 20.00 Journaal en weerover-
zicht. KRO: 20.20 Brandpunt. 20.45 Zomer
wedstrijd. 20.55 In de Rommelpot, TV-
spel. 22.00 Ik ben met U. documentaire
(dl. 2) NTS: 22.30-22.35 Journaal.
Televisieprogramma's op het tweede net
(kanaal 27). NTS: 20.29-21.50 Heidi en Pe
ter, film.
VOOR DONDERDAG
AVRO: 15.00 Voor de vrouw. 15.45 Pau
ze. 16.00-16.15 Voor de kleuters. 19.30 Top
Cat, TV-film. NTS: 20.00 Journaal. AVRO:
20.20 Televizier. 20.35 Heisses Blut, fol
kloristisch ballet. 21.00 De Tweekoppige
Adelaar, toneelstuk. NTS: 23.00-23.05 Jour
naal.
nis lijkt het me tevens aan te bevelen.
Als nieuw Prisma-Boek verscheen „Ka
lender der kunstgeschiedenis" van de Duit
se kunsthistoricus Fritz Baumgart. Het
gaat om een chronologisch overzicht van
de kunstgeschiedenis, precies naar de jaar
tallen opgesteld. De gelijktijdigheid van
verschillende stijlen in verschillende lan
den, het in het ene land al zoveel verder
zijn in een ontwikkeling dan in een an
der land, het elkaar overlappen van stijl
periodes, dat alles kan interessant zijn te
weten. Men moet er wel wat geduld voor
over hebben dit alles na te zoeken in dit
boekje, waarvoor men bovendien toch wel
aardig op de hoogte moet zijn met de
kunstgeschiedenis.
NA LANGÈ TIJD is het tijdschrift
„Zwart Wit" weer verschenen dank zij
de Uitgeverij Meulenhoff te Amsterdam.
De redactie berust bij de kunstenaars
Henk Broer en Oey Tjeng Sit, met Leo
Schatz en Ger Langeweg de oprichters
van dit tijdschrift, dat alleen reproducties
in lijncliché van tekeningen bevat. De be
perking tot lijncliché was noodzakelijk om
deze uitgave zo goedkoop mogelijk te hou
den. Maar bovendien zoeken de redacteu
ren naar het meest pure tekenen van
zwart op wit. Toch verliezen de originelen
vaak iets tot soms te veel door de.scha
keringen die de tekeninkt in zich kan
hebben.
VAN BROER IS MIJ bekend dat hij
zijn collega's vaak raadt met pen en O.I.
inkt te werken in hun „vrije" tekeningen;
dat in de hoop iets geschikts voor zijn
tijdschrift bij hen tegen te komen. Zelf
doet hij weinig anders en is hij zelfs gaan
spreken van een nieuw soort grafiek om
dat zijn tekeningen vanzelf een grote ge
schiktheid voor reproductie, dus voor ver
menigvuldiging verkregen. Hetzelfde dacht
ik aanwezig bij de tekeningen van Oey.
Het mij toegezonden nieuwe nummer be
vat werk van Ch. Roelofsz, Melle, Fied
ler, Heynes, Kristians Tonny .Lex Metz
en Peeters. Werk als dat van Roelofsz
was door hem al eerder voor lijncliché
gedacht; tekeningen van verschillende an
dere in dit nummer vertegenwoordigden
niet, hetgeen zichtbaar kan zijn in lijnen
en vlekken als van grijze tint, bestaands
uit minieme kleine stippeltjes zwart op
het witte papier, die er in het origineel
toch heel even anders hebben uitgezien.
Van grote inktvlekken werd in de druk da
materie te vlak. De resultaten kunnen ech
ter voldoende zijn voor hen, die de be
trokken tekenaars al leerden waarderen
en in deze reprodukties alleen plezierigs
herinneringen aan hun werk willen zien.
Nederlands koor In Orvieto. Een 28 leden
tellend koor uit Oosterhout heeft in Or
vieto (Italië) gisteravond gezongen tij
dens de mis in de kathedraal voor paus
Paulus de Zesde. Het koor, de „Neder
landse Nachtegalen" was naar Orvieto
uitgenodigd door bisschop Virginio Don-
deo uit Orvieto om voor de paus te zin
gen die gisteren Orvieto bezocht. Bis
schop Dondeo hoorde het koor zingen
toen hij onlangs Nederland bezocht en
hij vroeg de dirigent, Petrus Fick, om
naar Italië te komen.
