IJmuider Vishallen
in enorme
puinhoop
herschapen
1
■yr-i
"tm m
V "V,.
f
Hi I
DONDERDAG 20 AUGUSTUS 1964
5
ifli JÉ
r
h-r^-T_.
-
BMMBÉfa, 1
^™:™JÈÊÊËmL
-»jfjjw
m
IBRf"'
"rWW"':
sv-
Twintig jaar
geleden
jf«:y.WyW.... :>v
y— *P*~~
w 5
bombardeerde Royal Air Force IJmuidenDood en verderf op 24 Augustus 1944
In de voormiddag van 24 augustus
1944 was het havengebied van IJmuiden
het doelwit van een verschrikkelijke
luchtaanval. Ten minste zesendertig
zware bommenwerpers van de Royal
Air Force zaaiden in zes aanvalsgolven
dood en verderf in de IJmuidense
Vissershaven, Noordzijde en Zuidzijde.
Vooral de IJmuidense Vishallen, waar
de geallieerden in het kantoor van het
Staatsvissershavenbedrijf een belangrijk
centrum van de Kriegsmarine wisten,
kregen het zwaar te verduren: er bleef
nagenoeg niets dan puin van over. Uit
de puinhopen heeft men de vishandelaar
Jac. Visser Clots gehaald, hij was dood;
zwaar verminkt, maar levend vond men
J. de Niet, de tegenwoordige kassier
van het Staatsvissershavenbedrijf; op de
Noordzij werd door het bombardement
gedood de monteur van het Staats
vissershavenbedrijf, J. Kooiman.
Kooiman was bezig met herstelwerk
zaamheden. Op 26 maart 1944 namelijk
had IJmuiden zijn eerste zware bombar
dement ondergaan. Het was zondag en
hieraan was het te danken, dat er slechts
materiële schade werd aangericht. De
noordwestelijke helft van hal A ging er
aan (er staat nu een pakhuis) na een
brand, die een gevolg was van de bom
aanval. Ook de dienstwoningen aan de
kop van de Vissershaven kregen de volle
laag; van de hallen en van het kantoor
gebouw bleef geen ruit heel. In de havens
werd een aantal schepen van de Kriegs
marine tot zinken gebracht. Ook diverse
gebouwen aan de zuidzijde werden ver
nietigd of werden zwaar beschadigd.
Na deze eerste aanval van de R.A.F.
probeerde men in de allereerste plaats
wegen, waterleiding en riolering te her
stellen. Deze herstelwerkzaamheden wa
ren nog niet voltooid, toen op 24 augustus
de Britten opnieuw attaqueerden: het
bombardement van 26 maart bleek toen
slechts een tam voorspel geweest te zijn
lichtnet, erfpachtpercelen op de Zuidzij
werden niet gespaard.
In de haven werden verscheidene vaar
tuigen van de Duitse marine (sommige af
genomen van Nederlandse eigenaren en
omgebouwd voor oorlogsdoeleinden) tot
zinken gebracht of in brand geschoten.
Drijvende olie, afkomstig van gezonken
schepen, veroorzaakten tot tweemaal toe
een grote brand in het oostelijk einde van
de Vissershaven, waardoor ernstige schade
werd aangericht: Nederlandse kustvissers-
schepen en het houten remmingwerk van
de Vissershaven werden door het vuur
verteerd. Van de in brand geschoten kust-
vissersvaartuigen zonken er negen.
De 24ste augustus 1944 was een werk
dag. De R.A.F. attaqueerde tussen een en
half twee in de middag. Er waren toen maar
heel weinig werkers in het havengebied,
de meesten waren naar huis gegaan voor
het middageten en maar een enkeling
kwam die middag nog terug. Pas de
volgende dag werd de meeste IJmuide-
naars duidelijk wat er gebeurd was.
De opruimingswerkzaamheden moesten
meteen beginnen. Op 28 augustus was de
eerste vis, per trein aangevoerd uit Delf
zijl, weer op de afslag. Er werden plannen
beraamd om de visafslag naar elders over
te brengen, daar men bevreesd was dat
de R.A.F. opnieuw op bezoek zou komen.
Maar hieraan hoefde geen gevolg gegeven
te worden, want enkele dagen later werd
de gehele visserij op de Noordzee door
de Duitsers verboden; op 7 september
1944 functioneerde de visveiling in IJmui
den voor het laatst.
In het daarop volgend jaar, op 3, 8 en
10 februai-i, heeft de Royal Air Force
IJmuiden opnieuw zwaar gebombardeerd.
Deze keer lieten de Britten zwaardere
bommen vallen, zestonners, die de snel-
botenbunker aan het einde van de Haring
haven beukten en hem buiten gebruik
stelden.
Door de spoorwegstaking was het niet
langer mogelijk vis uit Delfzijl naar
IJmuiden te vervoeren. IJmuiden bleef
„visloos" tot 7 mei 1945. Op die dag
verscheen plotseling een Deens vissers
vaartuig voor wat was overgebleven van
de hallen. Niemand begreep hoe de Deense
schipper het geklaard had: de haven
toegang en de haven zaten vol wrakken
en mijnen
Maar lang heeft men er niet bij stil
gestaan: er zat vis in het ruim en op
het dek. Noordzeevis, hoofdzakelijk schol.
Z'
'kV
-TOff-ïïü-
1
Het was dikke schol, „zo dik als een
plank". Geen wonder, al die tijd was er
niet gevist onder de kust, de platvis had
zich ongestoord rond kunnen vreten. Tot
uit de verre omtrek had het gerucjit zich.
snel verspreid: er was vis aangevoerd;
iedereen wilde daar bij zijn en er iets
van hebben. De 'aanvoer bedroeg ongevèer
honderd kisten. De vishandelaren reken
den snel uit boe groot (of klein) hun
aandeel zou zijn. Maar de vis werd hele
maal niet verdeeld, althans niet onder
de handelaren. In overleg met de directie
van het Staatsvissershavenbedrijf en Den
Haag werd besloten dat alles bestemd
zou worden voor de zieken in de zieken
huizen in Noord- en Zuid-Holland. Met
grote moeite werd he.t verpakkingsmate
riaal bij elkaar gescharreld, en toen begon
het visvervoer, onder politiebewaking, als
óf het een goudtransport gold.
Enkele dagen later kwam (blijkbaar op
de lucht af) een tweede Deen met Noord
zeevis. Ook zijn vis werd met gejuich
begroet. Deze keer kwam, na eindeloze
vergaderingen, de vis bij de vishandelaren
terecht, dat wil zeggen bij hun vereniging,
die coöperatief inkocht.
Na het zware bombardement van 24
augustus 1944 geloofde geen IJmuidenaar
meer een wederopkomst van IJmuiden
als vissershaven en aanvoercentrum van
vis. De vernielingen waren onvoorstel
baar: uit deze chaos was niets meer te
verwachten. De geschiedenis heeft anders
geleerd. IJmuiden is herrezen en her
overde snel zijn oude plaats.
Visser Clots kwam om het leven in zijn
pakhuis, in hal C. Maar dit was niet de
enige hal die vernietigd werd: de eerder
gedeeltelijk verwoeste hal A werd nu ge
heel in puin gebeukt; hal B kwam er
niet veel minder erg van af; de hallen C
en D kregen elk een voltreffer te incas
seren, het kantoorgebouw werd zeer zwaar
beschadigd.
Achter hal B stonden vier pakhuizen,
die eigendom waren van het Staatsvis
sershavenbedrijf, verhuurd aan vishande
laren: alle vier pakhuizen werden totaal
vernield. De R.A.F. kende geen genade:
havenloodsen, spoorweginrichtingen, we
gen, riolering, waterleiding, het elektrische
Midden boven: De herrezen vishallen
van IJmuiden.
Links boven: Onder de visbrug; kijkje
op het kantoor van het Staatsvissers
havenbedrijf.
Rechts onder: 't Interieur van Hal B.
Links onder: Hal D.; het pakhuis van
de Firma Bückmann en Pool.
Rechts midden: Dit bleef over van
Hal C.; het pakhuis van Visser-Clots.
Rechts boven: Bij de trap van de
visbrug.
