In de enige koortsafbindboom van Nederland
wapperen
stukjes lijfgoed
PANDA EN DE MEESTER*LEERLING
GROEN CO
Het Vale Paard
Duikboten van glas
sterker dan stalen
Ons vervolgverhaal
IN HET GEHEIM
OPGEHANGEN
Twee bijzondere dierentuinen in Japan
11
Een detectiveroman
door Agatka Christie
Zeldzame waterdieren
WEER
EEN DASSEN PAAR
IN ARTIS
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1964
Dick J. Dijs
Bi
Centrale verwarming
Duiker oliebranders
t
5»)
„Zodat de persoon in kwestie wel
zo vriendelijk was zelfmoord te ple
gen? Dat klinkt haast, als ik het zeg
gen mag, inspecteur, te mooi om
waar te zijn!"
„Geen zelfmoord, meneer Venables.
De persoon in kwestie sterft een vol
komen natuurlijke dood."
„Kom nou, kom nou.Gelooft u
dat werkelijk? Dat is toch niets voor
ons nuchtere politiecorps!"
„Het hoofdkwartier van deze orga
nisatie zou gevestigd zijn in een huis
dat „Het vale Paard" wordt genoemd."
„Aha! Nu begin ik er iets meer van
te begrijpen." Dat is het dus wat u
in deze prettige landelijke omgeving
heeft gevoerd.
Mijn vriendin Thyrza Grey en al
haar nonsens! Ik ben nooit te weten
kunnen komen of ze zelf erin gelooft
of niet. Maar het is allemaal klinkkla
re nonsens! Zij heeft een wat onnoze
le, medimieke vriendin en de heks
van 't dorp zorgt voor hun eten en
drinken (een heldenfeit om je daar
aan tafel te zetten.dolle kervel elk
ogenblik in de soep!). En die drie
brave mensen hebben zich beslist een
plaatselijke renommée weten te ver
werven. Heel stout natuurlijk, maar
probeer niet me wijs te maken dat
Scotland Yard of waar u dan ook van
daan komt, dat hele gedoe au sérieux
neemt!"
„Wij vatten dit inderdaad zeer ern
stig op, meneer Venables!"
„Gelooft u dan werkelijk, dat als
Thyrza occulte wijsheid uitkraamt, Sy
bil in trance gaat en Bella zwarte ma
gie beoefent iemand anders, als ge
volg daarvan, komt te overlijden?"
„O, neen, meneer Venables.. de
doodsoorzaak is veel eenvoudiger dan
dat.." Hij wachtte een ogenblik.
„De dood wordt veroorzaakt door
thalliumvergiftiging."
Er viel even een stilte.
„Wat zei u?"
„Vergiftiging met thalliumzouten.
Zeer eenvoudig en doeltreffend. Alleen
daarvoor was een zekere camouflage
nodig., en wat kon daartoe beter die
nen dan een pseudo-wetenschappelijke
methode, psychologisch gekleurd,
boordevol moderne vaktaal en ge-
steund door oud bijgeloof? Er geheel
op berekend de aandacht af te lei
den van het simpele feit dat hier ver
gif werd toegediend
„Thallium?" De heer Venables fron
ste het voorhoofd. „Ik geloof niet dat
ik daarvan eerder heb gehoord."
„Niet? Het is anders een element
waarvan voor rattenverdelging op rui
me schaal gebruik wordt gemaakt en
bij tijd en wijle ook als middel tot
haarverwijdering bij kinderen die aan
ringworm lijden. Tussen haakjes, een
pakje ervan ligt verstopt in een hoek
je van uw schuur met tuingerei."
„In mijn schuur? Dat klinkt me
zeer onwaarschijnlijk in de oren."
„Toch hebben we het daar aange
troffen. Een deel ervan is onderzocht
in ons laboratorium
Nu geraakte Venables lichtelijk op
gewonden. „Dan moet iemand het daar
hebben verstopt! Mij is daarvan hoe
genaamd niets bekend. Hoegenaamd
niets!"
„Is 't heus? U bent iemand met
een aanzienlijk vermogen, nietwaar,
meneer Venables?"
„Wat heeft dat te maken met ons
onderwerp van gesprek?"
„De belastinginspectie heeft u on
langs, meen ik, enkele pijnlijke vra
gen gesteld, nietwaar? Met betrekking
tot de bronnen van uw inkomen, be
doel ik."
„Het belastingsysteem is inderdaad
hier te lande een vloek! Ik heb er
in de laatste tijd ernstig over ge
dacht op de Bermudaeilanden te gaan
wonen."
„Ik denk niet dat daarvan de eer
ste tijd veel zal komen, meneer Vena
bles."
„Is dat soms een dreigement, in
specteur? Want dan.."
„Neen, volstrekt niet, meneer Ven
ables. Alleen een meningsuiting. Stelt
u er prijs op te horen hoe dat misda
dige komplot in elkaar zat?"
„Ik krijg de indruk dat u beslist
van plan bent me dat te vertellen".
„Het is perfect georganiseerd. De
financiële kant van de zaak wordt
door een geroyeerde advocaat, die
Bradley heet, geregeld. Meester Brad
ley houdt kantoor in Birmingham.
Toekomstige cliënten zoeken hem
daar op om de zaak af te sluiten.
Dat wil dan zeggen, zij gaan een wed
denschap aan over de vraag of een
bepaalde persoon vóór een bepaalde
tijd al dan niet zal komen te over
lijden.
Meester Bradley, die gek is op wed
denschappen, is altijd aan de pessi
mistische kant met betrekking tot de
ze vooruitzichten. De cliënt koestert
gewoonlijk meer hoop. Als meester
Bradley de weddenschap wint, be
hoort hem het geld prompt te worden
uitbetaald., anders kan men er ze
ker van zijn dat er minder prettige
dingen gebeuren. Dat is al wat mees
ter Bradley te doen heeft., een wed
denschap sluiten. Hoogst eenvoudig,
nietwaar?
Vervolgens brengt de cliënt een
bezoek aan „Het Vale Paard". Juf
frouw Thyrza Grey en haar vriendin
nen ensceneren een hele vertoning,
die niet nalaat de gewenste indruk
te maken. En nu kom ik aan de sim
pele feiten achter de schermen..
Enkele dames, geheel bona fide in
dienst bij een van de vele instituten
voor onderzoek van de publieke opi
nie, krijgen opdracht met eèn vra
genlijstje in een bepaald stadsgedeel
te een consumentenonderzoek in te
stellen. „Aan welk soort brood heeft
u de voorkeur? Welke toiletartikelen
laxeermiddelen, tonicums, slaaptablet
ten, disgestieven, enzovoort, enzovoort.
Tegenwoordig zijn de mensen er al
helemaal aan gewend zulk soort vra
gen te beantwoorden. Men maakt er
maar hoogst zelden bezwaar tegen.
En nu kom ik aan de laatste scha
kel. Eenvoudig, brutaal, maar met
gegarandeerd succes! Dat is het eni
ge wat de initiatiefnemer van de he
le misdadige machine persoonlijk uit
voert. Hij zal in het ene geval de
uniform aantrekken van de portier van
een flatgebouw, in het andere ge
val de pet opzetten van de contro
leur van de gas- en waterleiding, of
zich als loodgieter of elektricien voor
doen. Maar hoe ook vermomd, steeds
zal hij de vereiste legitimatiebewij
zen kunnen tonen, zo iemand hem
daarnaar mocht vragen. Maar dat
doen de meeste mensen niet eens.
Welke rol hij ook uitbeeldt, zijn wer
kelijk oogmerk is eenvoudig: hij ver
wisselt een gebruiksartikel waarvan
hij via de ingevulde vragenlijst weet
dat zijn slachtoffer het gebruikt, te
gen een zelfde artikel, dat hij heeft
meegebracht. Wanneer hij dat gedaan
heeft, gaat hij pas heen en wordt
daarna niet meer in de omgeving ge
zien.
De eerste dagen gebeurt er mis
schien niets. Maar vroeg of laat be
gint het slachtoffer ziektesymptomen
te vertonen. Er wordt een dokter bij
gehaald, maar die vindt geen aanlei
ding iets buiten het normale te ver
onderstellen. Hij zal informeren naar
hetgeen de patiënt gewoonlijk eet en
drinkt, maar zal waarschijnlijk de voe
dingsmiddelen die deze al jarenlang
pleegt te gebruiken, niet aan een na
der onderzoek onderwerpen.
U begrijpt, meneer Venables, hoe
prachtig dit systeem werkt? De enige
die weet wat de initiatiefnemer van
de hele organisatie persoonlijk eigen
lijk doet.is de initiatiefnemer zelf
Er is geen mens die hem kan ver
raden!"
„Hoe komt het dan dat u er zo al
les van weet?" vroeg de heer Vena
bles vrolijk.
„Wanneer er tegen een bepaald per
soon verdenking is gerezen, beschik-
ken wij over allerlei middelen om tot
zekerheid te geraken."
„Werkelijk? Welke bijvoorbeeld?"
„We behoeven ze niet alle te noe
men. Maar daar hebben we bijvoor
beeld de fotocamera. Er zijn tegen
woordig allerlei vernuftige hulpmid
delen beschikbaar. Er kan van iemand
een foto worden gemaakt zonder dat
hij er zelf ook maar iets van merkt.
(Wordt vervolgd)
ER WORDT IN NEDERLAND nog altijd op paganistische wijze koorts
afgebonden. Een kilometer buiten Overasselt, naast de ruïne van de Benedic
tijner Sint-Walrickskapel op een open plek in het bos, staat de enige koorts
afbindboom van Nederland. Wie door koortsen wordt geplaagd en aan een
van de takken een reepje lijfgoed bindt of laat binden, zal subiet beter worden.
Er wordt nog altijd druk gebruik gemaakt van de genezingbrengende werking
van deze wonderboom. Her en der in het dichte bladerdak verspreid wapperen
tientallen lapjes stof in de wind. Maar er is niemand die raad weet met dit
nog steeds voortlevende bijgeloof. Er bestaat een sage die vertelt hoe Willi-
brordus in deze streek in 727 de dochter van een gevreesde hoeman (een be
woner van het naburige Heumen) van de koorts genas. Uit dankbaarheid offerde
zij een van haar haarvlechten. Zij hing die in de takken van een boom. Vader
en dochter gingen bovendien over tot het geloof van deze evangelist onder de
Friezen. Deze daad moesten zij met de dood bekopen. Hun mede-nederzetting
bewoners zagen deze overgang als verraad en vermoordden beiden. Later,
toen meer hoemannen tot het christendom waren bekeerd, werd het graf van
vader en dochter van kruisen voorzien: de geboorte van een koortsverdrijvend
bedevaartsoord. Karei de Grote, zo wil een andere sage, vond op deze plaats
ook genezing. Als dank stichtte hij een kapel voor een van zijn Benedictijner
kapelaans uit het Picardische St. Valéry sur Somme.
Bij tientallen hangen zij in de tak
ken: de reepjes lijfgoed van naar
genezing zoekende zieken, daar op
gebonden door henzelf of door
familieleden.
vooral uit het westen van het land".
Mevrouw Van Hout heeft de tijd nog
meegemaakt dat men gezamelijk in
bedevaart naar kapel en boom trok.
Als er een zieke in een omliggend dorp
was, liepen alle bewoners biddend naar
de kapel. Tevoren was er een stukje
van zijn kleding in de boom gebonden.
Want de overlevering schrijft voor dat
deze handeling niet door vreemde ogen
mag worden gezien.
„En hielp het?", vraag ik mevrouw
Van Hout vol verwachting.
„Jazeker!", zegt zij, met heilige over
tuiging in de stem.
De laatste tientallen jaren is er geen
bedevaart meer gehouden. „Tegen
woordig heb je koortspillen en daar
zakken de koortsen ook van", ver
klaart zij.
„Maar verleden jaar is hier een man
geweest wiens dochter door de dokters
was opgegeven. Hij was overal wezen
bidden en kwam hier een paar keer iets
opbinden. „Ik kom u vertellen hoe het
mijn dochter vergaat", beloofde hij.
Een paar maanden later kwam hij
terug, mèt zijn dochter. Zij was weer
helemaal beter geworden".
EEN MERKWAARDIGE PLAATS
dus deze open plek in het bos met
zijn (zonder veel fantasie) gerestaureer
de kapelruïne en de koortsverdrijven
de eik. Het is de enige plaats in Neder
land die van heidense oorsprong is en
nog altijd in ere wordt gehouden.
Vredig is de plek wel: de zon gaat in
een rode gloed onder nu. Het tarweveld
vlak naast de kapelruïne buigt zich op
de avondwind. Zwaluwen schieten door
de lucht en een merel zingt zijn avond
zang. In de avondwind wapperen ook
de stukjes kleding van genezing zoe
kende zieken: stukjes ondergoed, een
randje kant, een zijden sjaaltje en een
zakdoek.
Wie zal ze hebben opgebonden?
vraag je je af.
HOEVEEL WAARHEID deze overge
leverde volksverhalen bevatten, weet
niemand. Historici spreken evenwel
een andere taal. Zij ontdekten dat in
de eerste helft van de twaalfde eeuw
een Benedictijner kapel nabij Overas
selt aanwezig was. Maar pas in de
zeventiende-eeuw kwamen de Franse
kloosterlingen in het bezit ervan. Oud
heidkundigen hebbed ldp,wde plaats
enkele proefopgravingen verricht. Ifjm
arbeid bleef zonder resultaat. Zij ver
moedden te doen te hebben met een
WASHINGTON (AP) Op diepten van
duizenden meters zullen van glas ver
vaardigde onderzeeërs nog hechter blij
ken te zijn dan de onderzeeërs van spe
ciaal vervaardigd buitengewoon sterk
staal, die thans worden gebruikt om tot
grote diepten te duiken, aldus heeft een
geleerde van de Amerikaanse marine van
daag verklaard.
Ir. H. A. Perry, die de afdeling mate
riaal-onderzoek van het Amerikaanse ma
rinelaboratorium, heeft verklaard dat ge
woon glas bestand is tegen een druk van
2250 tot 4500 kilo per vierkante inch (6,45
vierkante centimeter). Met nieuwe chemi
sche behandelingen en speciale verwer
kingsmethoden kan men evenwel bereiken
dat het glas een druk van wel 45.000 kilo
per vierkante duim kan doorstaan.
Men heeft reeds kleine holle bollen van
dit glas laten zinken tot een diepte van
6300 meter, zonder dat zij in elkaar wer
den gedrukt. Dit bleef zelfs uit als men
door ontploffingen in het water sterke
schokgolven teweeg bracht. Perry en zijn
medewerkers hebben deze proeven verle
den maand genomen in de „trog" van
Puerto Rico. Bij deze proeven kwam vast
te staan dat sferisch gebogen glas onder
druk als het ware sterker wordt. De sterk
te op een diepte van 6.300 meter bleek vijf
maal zo groot als de sterkte aan de opper
vlakte. Metalen constructies worden naar
gelang de diepte toeneemt, geleidelijk
minder bestand tegen schokken.
heidense offerplaats die door de bouw
van de kapel moet zijn gekerstend.
Langzamerhand gingen alle bewoners
van de streek tot het Christendom over,
maar het geloof in de koortsverdrij
vende kracht van de wonderboom bleef
bestaan. Zelfs nu, in 1964, leeft het
geloof nog voort. In het geheim komen
familieleden van zieken een lapje stof
in de tikken binden.
„IK ZIE ZE nog vaak genoeg komen", 1
Vertelt mevrouw H. van Hout, die op
nog geen honderd meter afstand van de
koortsruïne ijs verkoopt. „Soms vragen
ze mij de weg. Zij komen veel uit deze
streek, maar ook wel van ver weg,
De ruïne van de Sint-Walrickskapel bij Overasselt met de wonderlijkste eik van
Nederland: een boom met koortsverdrijvende krachten, zoals het bijgeloof
het wil.
PER GLAZEN TOURINGCAR
DOOR HET LEEUWENPARK
15. De verontschuldigingen van Dongadil vielen niet
in goede aarde. „Niet meer om mijn domheid lachen?"
herhaalde Jolliepop verontwaardigd. „Dat is een heel
ongepaste opmerking, brutale vlegel!" „Maar slaaf",
zei Dongadil verbaasd. Waarom past dat niet? Moet
ik er dan wèl om lachen?!" „Ga weg!" riep de ge
plaagde knecht. „Ik wil uw onbeleefdheden niet meer
horen! EN IK BEN GEEN SLAAF!". „Ben ik onbe
leefd geweest?" vroeg Dongadil verbaasd. „Maar zo
bedoelde ik het toch niet, hoor. Meester Panda heeft
wel gezegd, dat je onder reuzen niet mag zeggen, wat
je denkt, maar dat vind ik erg moeilijk." Jolliepop
antwoordde niet. Hij keerde het ventje de rug toe en
hervatte met een rood hoofd zijn arbeid. „Héé!" riep
Dongadil potseling verrast. „Je fupt een wets! En zo
krachtig Dat heeft de meester je zeker geleerd?"
„Ik weet niet, waar u het over hebt", antwoordde
Jolliepop koel, „en mijn arbeid hier hoef ik van nie
mand te leren." „Ik heb het over de wets, die je fupt",
verklaarde Dongadil geduldig. „Zoiets kun je alleen
maar van een meester leren. Ik kan het ook een
beetjeMet deze woorden strekte hij zijn vingers
uit enop hetzelfde ogenblik schoot een straaltje
water uit de koffiemolen.
VOOR ALLE KINDEREN en voor
bijna alle volwassenen vormt een dieren
tuin een grote attractie. In Japan kan
men in twee bijzondere dierenparken,
beide enig in hun soort, de eigenaardig
heden van de bewoners van het dieren
rijk gadeslaan. De ene herbergt alleen
landdieren, terwijl men in de andere
waterdieren aantreft.
Het bijzondere van de Tama Natural Zoo
in een van de westelijke voorsteden van
Tokio, is dat het een leeuwenpark heeft
waar de koning der dieren vrij kan rond
lopen. Het park is omgeven door een vijf
meter hoge betonnen muur. De oppervlak
te bedraagt 10.000 m2. Er zijn vele bomen
die voldoende schaduw geven, voor de
leeuwen een ideale verblijfplaats. Door
het park loopt een betonnen weg van
420 meter lengte. Dit soort wegen vindt
men ook in de natuurreservaten in Afrika.
In het park zwerven twaalf leeuwen rond,
alsom zij zich in hun geboorteland be
vinden.
BEZOEKERS kunnen zich door het
park laten rijden in een speciaal voor dit
doel gebouwde bus. Omdat een leeuw wel
eens op de gedachte zou kunnen komen,
bovenop de bus te springen, is het voer
tuig overal versterkt. Het plaatwerk van
de carrosserie is 114 to 2 maal zo dik
als van een gewone autobus. Het dak is
zo stevig dat zelfs al zouden er vier vol
wassen leeuwen tegelijk op springen, er
nog geen deukje in zou komen.
De vijftig passagiers zitten allen met hun
gezicht naar de vensters gekeerd zodat ze
alles goed kunnen zien. De ramen reiken
van hun voeten tot hoofdhoogte. Het glas
is kogelvrij, hetzelfde glas dat in tanks
wordt gebruikt. Ieder raam bestaat uit
twee gedeelten, het glas van het onderste
deel is 10 mm dik.
De leeuwen in het park liggen meestal
onder de bomen te slapen, maar als de
chauffeur op zijn claxon drukt, verzamelen
ze zich om de bus. Dat hebben de oppas
sers hun zo geleerd. De bus doet ongeveer
12 minuten over de rondrit door het park.
Het is een van de heel weinige leeuwen
parken buiten Afrika en vormt natuurlijk
vooral voor kinderen een grote attractie.
Andere vaste klanten zijn amateur foto
grafen en filmers die hier unieke „wild
baan-opnamen kunnen maken.
DE ANDERE dierentuin, eigenlijk een
aquarium, ligt aan de kust van de Stille
Oceaan van Enoshima, ongeveer 50 km
ten zuid-westen van Tokio.
(ANP) Artis heeft de hand weten te
laten leggen op een paartje van ons
grootste inheemse roofdier, de das. De
dieren zijn verkregen door een ruil met
de dierentuin in Boedapest. In de Oost-
europese landen zijn de dassen nog vrij
algemeen. In ons land niet meer. Als er
in Nederland nog tussen 400 en 600 das
sen leven, dan is dat volgens de Artis-
deskundigen veel. Hun bescherming, is
dan ook in feite te laat gekomen, namelijk
pas in 1948. Voor de laatste wereldoor
log waren de dassen vogelvrij en vooral
de jagers, die de das als concurrent bij
de jacht beschouwden en de zogenaamde
„dassenclubs" hebben danig onder hun
gelederen huisgehouden. Een onderzoek
heeft echter uitgewezen dat de dassen
weinig schade aan de wildstand aan
richten.
In Limburg, waar op het ogenblik de
meeste van de resterende dieren voor
komen, schijnen de dassenclubs hun
„sport" nog steeds illegaal te beoefenen.
Op herfstavonden, trekken de leden van
deze clubs er met hun dashonden op
uit. Hebben ze een das ontdekt dan wor
den de honden opgehitst en komt het er
op aan wie over de beste dashond be
schikt. Ziet het er naar uit, dat de das
het pleit in zijn voordeel beslecht, dan
grijpen de mensen in en wordt met een
speciale tang het voorste deel van de
dassekaak afgeknepen.„Een mensonterend
bedrijfspel", wordt deze „sport" door de
Artisdeskundigen genoemd. Ook de be
volking in land- en tuinbouwgebieden
maakte en maakt vermoedelijk nog steeds
jacht op de das. De dieren zijn enorme
gravers, zodat zij inderdaad op cultuur
grond grote schade kunnen veroorzaken.
Enoshima is een van de bekendste bad
plaatsen van Japan. Hier vindt men een
aquarium, een oceanografisch museum en
een enorm buitenbassin waarin walvissen
en dolfijnen ronddartelen en kunstjes ver
tonen.
Het populairst is wel het zeedierenpark,
niet alleen een attractie voor de kinderen,
doch tevens een centrum voor wetenschap
pelijk onderzoek naar de gedragingen van
de zeebewoners.
DE DIERENTUIN beslaat ongeveer 3300
m2. Er zijn vier bassins met koudwater-
en tropische vissen. De dierentuin omvat
voorts 11 soorten in of bij het water le
vende zoogdieren. Behalve zeehonden, zee
leeuwen, alligators, pelikanen en flamin
go's, die men ook in een gewone dieren
tuin kan zien, vindt men er de zuidelijke
zeeolifant, de Steller-zeeleeuw, de gaviaal
en andere min of meer zeldzame water
bewoners.
De zuidelijke zeeolifant komt voor bij de
uiterste punt van Zuid Amerika en bereikt
een lengte van zes meter. Het is een bij
zonder zeldzaam dier. Er zijn er slechts
twee in deze dierentuin en dan nog twee
in de Ueno-dierentuin in Tokio. Verder
heeft alleen één Amerikaanse dierentuin
er nog een. Dat wil dus zeggen, dat er
in de gehele wereld slechts vijf van deze
dieren in gevangenschap leven.
De Steller-zeeleeuw komt voor aan de
kusten van Japan maar hij wordt slechts
zelden gevangen. In alle Japanse dieren
tuinen bij elkaar bevinden zich slechts
enkele exemplaren. Het exemplaar in de
ze dierentuin werd gevangen bij Hok
kaido.
De gaviaal is een soort krokodil die in
Noord-India thuishoort. Het dier heeft een
bijzonder lange, puntige bek en bereikt
in zijn natuurlijke omgeving een lengte
van 6 tot 8 meter. De gaviaal in deze
dierentuin werd in Malaya gekocht en is
de enige in heel Japan.
Advertentie
BLOEMENDAAL
TELEFOON M85I
