Turkije, Sovjet-Unie en Cyprus
schijnen elkaar nu te vinden
*TwmT
NT
Bevoegdheden en beloning van
de „Speaker" zijn vorstelijk
SCHRIJVENDELEZERSSCHRIJ
Enosis is het schrikbeeld
voor Athene en Makarios
Guarneri Trio
ensemble
van klasse
Wensen van de spoorwegen
voor toekomstige stations
hjümxtehm
Qm.Chcnyesl/iaat 733
Presidentsverkiezingen
op de radio
Demonstraties voor
ex-minister Olah
Brits Lagerhuis koos zijn nieuwe voorzitter
VRIJDAG 30 OKTOBER 1964
15
Comité voor Kamermuziek
Sas Bunge
M onsterverbond
Vragen
Alles onder één dak
het ideaal bij
vervoersintegratie
'0i
KENT met het nieuwe
MICRONITE filter
verzekert u van het
beste evenwicht tus
sen filterwerking en
zuivere, zachte smaak
Hoe beter het f ilter-
hoe zachter de smaak
Meten met twee maten
Levensgevaarlijk?
Oude tradities
Dwang'
Kort nieuws
(Van onze correspondent)
ATHENE Het is de laatste tijd wat
rustiger geworden in de Cypruskwestie.
In die adempauze zijn er een paar goede
dingen gebeurd. En zijn ook enkele accen
ten verlegd. Daardoor is het vraagstuk
Cyprus er bepaald niet minder parado
xaal op geworden. De reis, die de Turkse
minister van Buitenlandse Zaken Erkin
vandaag naar Moskou heeft ondernomen,
werpt een aardig licht op de wijze waar
op het decor intussen is veranderd. Het
lijkt namelijk, of er in Turkije steeds
meer begrip komt voor de minimumbasis
waarop het land nog kan manoeuvreren.
In deze positie ziet men dingen die men
eerst niet zag, bijvoorbeeld dat Turkije met
de Sovjet-Unie een negatieve richtlijn ge
meen heeft.
Beide landen zijn met verschillende
motieven tegen de aansluiting van Cy
prus bij Griekenland. De reis van Erkin
herinnert aan de periode vlak na de om
wentelingen in beide landen omstreeks
1922, toen Lenin en Atatürk elkaar von
den in de gemeenschappelijke afkeer van
wat toen Westers imperialisme heette en
wat men nu met enige fantasie Grieks im
perialisme zou kunnen noemen.
Erkins' reis is geen noviteit. Er zijn an
dere Turks-Russische contakten aan voor
af gegaan. De enorme nieuwe Russische
ambassade van glas en marmer op de
Canakaya-heuvel ten zuiden van Ankara
belichaamt echter de mogelijkheid van be
tere betrekkingen, niet in de laatste plaats
op economisch gebied.
'Advertentie
HET GUARNERI-TRIO, dat zijn
naam ontleent aan de instrumentenbou
wer van de viool en cello, bespeeld door
Herman Krebbers en Jean Decroos wiens
echtgenote Danièle Dechenne de pia
niste van het ensemble is, gaf gisteren
het eerste concert in de jaarlijkse serie
van het Comité voor Kamermuziek. Wet
houder D. J. A. Geluk opende de avond
met een kort toespraakje waarin hij kon
meedelen dat de belangstelling voor deze
reeks nog steeds stijgende is, er werden
dit jaar vierhonderd abonnementen ver
kocht.
HET GUERNERI-TRIO bleek te zijn wat
men er van verwachtte, drie voortreffelij
ke musici die in een ver ontwikkelde tech
niek en een hoge graad van muzikale be
schaving de voorwaarden bezitten om com
posities van uiteenlopende stijl en aard te
interpreteren. Het werd duidelijk dat dit
trio de klip van een ietwat huisbakken mu
siceren die juist deze samenstelling van
instrumenten (die eertijds veel als „huis
muziek" gecultiveerd werd door de liefheb
bers) bedreigt, mijlenver zou omzeilen.
Hun eerste programmanummer, het Trio
in G van Haydn, was direct een fonkelend
stukje precisiewerk, dat in het rondo-met-
Hongaarse-inslag culmineerde.
HET TRIO VAN RAVEL, een van de
meest indrukwekkende stukken kamermu
ziek van deze eeuw, was vervuld van het
aroma van speelsheid en tragiek dat een
vart de paradoxen van Ravel's kunst is.
De Passacaille,- die naar beweging en
stemmingsinhoud aan de bekende Pavane
voor piano doet denken maar veel rijper
van klank en beleven, was het hoogtepunt,
en daarin weer de passage waarin viool
en cello alleen overblijven aan het eind,
terwijl de piano zwijgt, een ademloos mo
ment.
Het meest doorwerkt was echter na de
pauze de uitvoering van het derde Trio,
opus 87 in C, van Brahms. In het lang
zame deel gaf ook de cellist die tot nog
toe misschien iets te veel bescheidenheid
had getoond ten opzichte van de viool,
een staal van bezield musiceren en dit
hoge peil werd onverminderd volgehouden,
waarbij het schijnbaar moeiteloze, elas
tische vioolspel van Krebbers en het hel
dere, trefzekere pianospelen van Danièle
Dechenne mede het resultaat bepaalden.
De aanwezigen liéten duidelijk hun in
stemming blijken en het ensemble gaf nog
een, eveneens subliem gespeelde toegift,
het Menuet uit het derde Trio van Beet
hoven.
Tramkaartautomaten. Op drie plaatsen in
Rotterdam onder andere bij het Cen
traal Station zijn automaten opge
hangen, waaruit men voor een gulden
en een kwartje een zes-rittenkaart voor
de tram- en buslijnen in de Maasstad
kan trekken.
Zigeunerin veroordeeld. Het gerechtshof
te Arnhem heeft een 44-jarige zigeune
rin zonder vaste woonplaats tot een jaar
gevangenisstraf veroordeeld wegens op
lichting van een oude dame te Nijmegen.
Maar in de eerste plaats hoopt Turkije
waarschijnlijk op diplomatieke steun te
gen de aansluiting van Cyprus bij Grie
kenland in de komende V.N.-assemblee.
Onlangs is Erkin al naar Madrid geweest,
waarbij hij vooral aan de V.N.-stemmen
van de Zuidamerikaanse landen zal heb
ben gedacht. Turkije hoopt op een V.N.-
motie waarbij het accent valt op de on
afhankelijkheid van Cyprus.
Doch er zijn diepergaande paradoxale
ontwikkelingen. De afkeer bij de Turken
van Enosis (aansluiting bij Griekenland)
blijkt nu zo elementair, dat zij het nog
wint van die van Cyprus' president Ma
karios. En aangezien ook Makarios hou
ding tegenover Enosis dubieus is, valt er
de laatste tijd behalve een Turkse toena
dering tot de Sovjet-Unie ook Turkse toe
nadering tot de republiek Cyprus te be
speuren.
Dit bleek uit de recente ontspanning zo
als het aflossen van het Turkse troepen
contingent op het eiland, maar vooral uit
het accepteren van de door Makarios aan
gewezen en door zijn Turkse vicepresident
Kutschuk onderschreven benoeming van
de nieuwe Cyprische ambassadeur in An
kara, Achmed Daim.
Dat er zich, zij het nog heel vaag, een
verrassend monsterverbond Rusland-Tur-
kije-Cyprus aftekent voor een onafhanke
lijk en neutralistisch Cyprus, ontgaat be
paalde kringen in Griekenland niet. Pre
mier Papandreou schijnt de ideologische
actie voor aansluiting van Cyprus bij zijn
land in hevigheid te gaan verdubbelen, on
der andere door het sturen van een mi
nister en een parlementaire delegatie.
Ook deden de Griekse strijdkrachten op
vallend mee aan de viering van Grieken-
lands nationale feestdag in Nicosia op 28
oktober.
Dat de Griekse premier met argumen
ten moet komen waaruit moet blijken hoe
nuttig voor beide landen de Enosis zal
zijn is echter iets nieuws. Zelfs Alexan
der de Grote wordt erbij gehaald om te
betogen dat Cyprus een maximum profijt
Minister-president Marijnen zal woens
dagmorgen 4 november tussen 9 uur en
half tien voor Hilversum I commentaar le
veren op de Amerikaanse verkiezingsuit
slag. Ook verscheidene fractievoorzitters
in de Tweede Kamer hebben reeds toege
zegd hun visie te geven.
Zoals bekend is zullen de vier grote om
roepverenigingen gezamenlijk "de bericht
geving over de presidentsverkiezingen in
Amerika vérzorgerv*?f)Vis§£lpnd via Hil
versum I en H. De eerste gezamenlijke
uitzending is op 3 november om 22.25 uur
(Hilversum I). Van middernacht tot vier
uur in de morgen is Hilversum II in de
lucht, tussen vier en 9 uur Hilversum I
daarna zal de berichtgeving tot twaalf uur
door Hilversum II worden verzorgd en
eventueel na 12 uur door Hilversum I.
zal hebben van zijn positie als brug tus
sen Griekenland en het Oosten. Ook zei
Papandreou voor het eerst dat Cyprus
niet bang hoeft te zijn een ambtelijk ge
regeerde „achterprovincie" van Athene te
worden.
Zulke Griekse verklaringen werden in
vroegere fasen van de Cypruskwestie vol
ledig overbodig geacht. Is de kaart van
de Enosis die zo sterk leek toch bezig aan
Papandreous vingers te ontsnappen?
Of zal zij alleen kunnen worden uitge
speeld na werkelijk hevige strijd op Cy
prus zelf tussen rechtse Grieken onder
Grivas en Turkse Grieken onder de com
munistische partij, een strijd te verge
lijken met die in het Griekse moederland,
uitgevochten rondom 1948? Een strijd, die
dan door Turken en linksen gezien wordt
als gericht tegen „Anschlusz" hun woord
voor Enosis?
(Van onze correspondent)
WENEN Nadat de vroegere minister
van Binnenlandse Zaken, Olah, kortgele
den afstand had gedaan van zijn functies
in het Oostenrijks algemeen vakverbond,
hebben ongeveer 500 van zijn aanhangers
tegen het socialistische partijbestuur ge
demonstreerd.
Het ging vooral tegen de voorzitter van
de partij, dr. Pittermann, de minister van
Justitie Broda en de voorzitter van het
algemeen vakverbond Benya. De demon
stranten eisten dat deze drie functionaris
sen zouden aftreden en dat Olah weer in
zijn functies zou worden hersteld. Daarbij
werden enige demonstranten handtastelijk,
ze mishandelden minister Broda, omdat
zij in hem de vóórnaamste tegenstander
van Olah zien.
Olah heeft zich op de achtergrond ge
houden. Niets wijst erop dat hij op een
scheuring in de socialistische partij aap-
stuurt. Het bestuur van de socialistische
partij heeft de afgelopen twee weken aan
gezag ingeboet.
Militaire mutatie. Tot kolonel van de in
tendance-staf is benoemd luitenant
kolonel b.d. F. Breunese.
De jubilerende Nederlandse Spoorwegen
willen zich ontdoerf van het 19de-eeuwse
gewaad, dat zij in menig stationsgebouw
nog tonen. Vervanging van oude stations
is dan ook geen modegril, maar econo
misch noodzakelijk. Aan de vervoersomzet
wordt schade gedaan wanneer de toegang
tot het moderne treinmaterieel wordt „af
geschermd" door een ouderwets en sma
keloos bouwwerk.
Dit betoogt N. S.-ingenieur C. Douma in
een boekwerkje van de afdeling Voorlich
ting van de Nederlandse Spoorwegen.
Ir. Douma voorziet dat de voortschrij
dende vervoersinjegratie en dus het sa
menspel met de overige vervoermiddelen,
die bij de stations als verkeersknooppunt
samenkomen, nog aanzienlijk zal toene
men. Het N.S.-gebouw zal meer en meer
zijn monumentaliteit verliezen. Er komen
grote voorpleinen met autobusstations,
taxistandplaatsen, veel parkeergelegen
heid, stopplaatsen voor tram, trolley, mo
norail, metro en dergelijke.
Gheel andere mogelijkheden ontstaan
volgens ir. Douma als in de toekomst deze
vervoersintegratie uiteindelijk leidt tot op
lossingen waarbij alles onder één dak is
ondergebracht. Dit is een verkeerstech
nisch ideaal dat tot nu toe in Nederland
nog niet werd verwezenlijkt. Voorts ligt
het in de lijn der verwachting, dat de in
de stations geënte nevenbedrijven (restau
rants, stallingen, winkeltjes, passagebu
reaus, wissel- en inlichtingenkantoren,
automatieken en dergelijke) een steeds be
langrijker plaats zullen gaan innemen.
Ir. Douma meent dat er voor de spoor
wegen reden genoeg is om te streven met
hun „eigen weg" zo diep mogelijk in het
centrum door te dringen, een vraagstuk
waaraan in vroeger dagen weinig aan
dacht is geschonken.
Wensen van de stedebouwkundige afde
ling van N.S. bij de opzet van nieuwe
stationscomplexen zijn:
a) Reizigers die te voet naar het station
komen (de grootste categorie N.S.-klanten)
dienen de ingang van het station zoveel
mogelijk zonder kruising met voorrijdend
of doorrijdend verkeer te kunnen berei
ken. Ook zullen zij ongehinderd bij de
stopplaatsen van bus, taxi, trolley of
tram en dergelijke moeten komen,
b. De reizigers die per fiets arriveren die
nen na het verlaten van de rijwielstalling
(naast of onder het stationsgebouw) de
trein zo snel mogelijk te kunnen bereiken,
De fietsers, komend uit de stalling, zullen
zich gemakkelijk moeten kunnen invoegen
in het overige verkeer.
c. Ook zij, die per tram, trolley of bus
aankomen, dienen het station langs een
korte route en zonder kruising van veel
rijwegen te bereiken.
d. Taxi's moeten tot dicht bij de ingang
kunnen voorrijden. Tevens moeten de
standplaatsen voor de taxi's dicht bij de
uitgang aanwezig zijn.
e. Er moet steeds meer plaatsruimte
zijn voor parkerende particuliere auto's
van hen, die de reis per trein voortzetten
Advertentie
KENT
CIGAR ETTES-
lus#*
KING Sl-Z-E-
P. LORILLARD COMPANY U.S.A.
FIRST WITH THE FINEST CIGARETTES-THROUGH LORILLARD RESEARCH
LONDEN Deze week heeft het Britse
Lagerhuis zijn nieuwe Kamer-voorzitter,
de Speaker, gekozen. Voor deze bijzondere
functie is gekozen de conservatieve sir
Harry Hilton-Fofster.
Bijzonder is een te zwak woord om de
positie te kenschetsen, die de „Speaker"
in het Britse politieke leven inneemt.
Zaterdagmiddag 17 oktober omstreeks
15.00 uur ben ik met echtgenote en hond
de zuiderpier te IJmuiden opgewandeld.
Op de scheiding tussen oude en nieuwe
gedeelte was een slagboom, waarop (naar
mij later bleek) een bordje met „Verbo
den toegang art 461 enz." Ik heb toen,
met vrouw en hond aan de verboden kant
zo'n tien minuten staan kijken, naar het
beuken der golven op de basaltblokken,
„als oud-zeeman", hetgeen aan die kant
het beste te zien was. Daarna gingen wij
met twee kletsnatte jongens, die van de
kop van de pier kwamen, terug en we wa
ren gelijk met de politieauto bij de boom.
„Mijnheer (dat was ik) u bent in over
treding, hoe is uw naam enzovoort. Tij
dens het schrijven van de bon kwamen nog
vier jongelui van het verboden gedeelte.
„En hoe zijn jullie daar gekomen?" „O,
door het zand (grote borden langs de kant
met „Gevaarlijk drijfzand")" „Dan ga je
dezelfde weg maar terug." Geen bon. Jon
gens lachend af door het zogenaamd ge
vaarlijke drijfzand. Belangstellend bleef ik
naar de twee natte jongens kijken die nu
aan de beurt waren. Er werd even ge
praat. Geen bon. Jongens lachend af.
Volgende patiënten: twee volwassenen
met een jongetje. Even praten; er werd
niet geschreven. Op mijn vraag of zij geen
bon hadden gekregen antwoorden de man
nen „Hij had geen bonnetjes meer". Nog
twee mannen waren in aantocht. Daaraan
werd geen aandacht besteed. De politie
auto vertrok.
Zondagmiddag ben ik mijn knakie gaan
offeren. Ik vroeg de dienstdoende ambte
naar of het in IJmuiden gebruikelijk was,
dat als er tien mensen in overtreding zijn
er maar één een bon krijgt, waarop hij
antwoordde: „Gelijke monniken gelijke
kappen", (Mijn idee). Ik vertelde daarop
mijn wedervaren. Dan bent u v. G.?,
dat heb ik in het rapport gelezen. U heeft
een procesverbaal en twee minderjarigen
een waarschuwing. Meer weet ik niet. Ik
betaalde en bracht nog even een bezoek
aan de zuiderpier, tot de boom met het
bekende bordje, waar aan de lopende band
onderdoor gedoken werd en zeker een drie
honderd mensen zich op verboden terrein
bevonden. De politie schitterde door afwe
zigheid en de Staat der Nederlanden zijn
op zondag 18 oktober 1964 een paar duizend
knakies ontgaan.
J. St. v. GRAAS, Haarlemmermeer.
Als men als volwassen voetganger, keu
rig op het zebrapad, de weg wil overste
ken, mag men zich, als het na herhaalde
pogingen eindelijk is gelukt, wel felicite
ren. Het vege lijf heeft men nog net kun
nen redden, voor een poosje.
De Kennemerlaan men kan beter
„Kennemerparkeerplaats" schrijven
staat aan beide zijden van het Witte Kruis
tot Pruis vol geparkeerde auto's, zelfs tot
vlakbij het zebrapad.
Behalve de volwassen voetgangers zijn
er dan ook nog de schoolgaande kinderen
die de Kennemerlaan moeten oversteken.
Als ze dat, goed afgericht als ze vaak al
zijn, bij het oversteekpad doen bij Pruis
of Wilms Floet, is het voor een automobbi-
list vaak niet te zien dat er iemand staat
te wachten; daarvan hebben die lieden
schuld die hun auto's daar hebben neerge
zet. Dat is daar ter plaatse dan ook le
vensgevaarlijk.
Dientengevolge zullen er weinig moe
ders zijn die die oversteekplaats bij hun
kleintjes aanbevelen. De Lange Nieuw-
straat, waar men wel goed zicht op de
weg heeft, is trouwens ook een voorbeeld
van hoe het per se niet moet.
Ik heb er zelf heel wat sterke staaltjes
van „heren", en niet vergeten „dames"-
automobilisten meegemaakt: de één stopt
voor een voetganger, de ander rijdt door.
Meestal is ook daar een kind de dupe,
want als de automobilist zegt: „Het was
mijn schuld niet," kan een kind er niet
tegenop.
Overal klinkt de leus: „Houdt uw stad
schoon, opgeruimd staat netjes", enzo
voort. Wat heeft men aan een schone stad
als het er levensgevaarlijk toeven is?
Er is bij al deze ellende maar één
vraag: „Velsen, waar blijven onze auto
matisch beveiligde oversteekplaatsen?"
Men fluistert wel eens, dat dit voor onze
plaats te duur zou zijn. Niets kan, naar
mijn smaak, te duur zijn voor onze vei
ligheid, en die van onze kinderen. In
IJmuiden is niets goed genoeg; zie maar,
hoe mooi ons stadhuis wordt; zelfs een
carillon komt er. En zie onze mooie sport
velden eens aan. Op die velden mag niet
één kind ontbreken doordat het op onze
enorm onveilige wegen, een ongeluk over
kwam.
Ik hoor liever straks een carillon, zoals
wij dat samen bijeen gaan brengen, dan
die alarmerende claxon van de ongeval-
In deze rubriek worden eenmaal per
week brieven opgenomen, die met uit
drukkelijk verzoek tot publikatie aan de
redactie worden toegezonden: voorwaar
den tot publikatie zijn:
Het onderwerp dient van genoegzaam
algemeen belang te zijn en uit het oog
punt van dat algemeen belang te zijn
beschouwd.
De Inzender moet de brief met zijn
volle naam en adres ondertekenen en
instemmen met de vermelding van zijn
naam en woonplaats. (Dus geen pseudo
niem of initialen).
De brief moet gesteld zijn in behoorlijk
Nederlands en in begrijpelijke, beknopte
vorm.
De redactie behoudt zich het recht voor
de brief ter publikatie te bekorten op
niet essentiële punten, of opneming te
weigeren.
Opneming van een bepaalde brief be
tekent allerminst, dat de redactie het
eens is met daarin vervatte meningen of
argumenten.
lenwagen, die moet stilhouden bij een kleu
ter, in de Kennemerlaan.
Mevrouw M. H. SCHIPPER-
VAN HEIJNSBERGEN,
IJmuiden.
(Het zou niet juist zijn alle verkeers
ongevallen zonder meer in de schoenen te
schuiven van de automobilisten. De voet
ganger moge zich dan als opgejaagd wild
voelen als hij een drukke weg oversteekt,
maar al te vaak ligt de oorzaak van een
aanrijding juist in de deels roekeloze deels
schichtige manier waarop vele voetgangers
het rijdende verkeer menen te moeten
kruisen. Het parkeerprobleem in drukke
winkelstraten is een vraagstuk apart, voor
al wanneer in de nabijheid geen ruimte
beschikbaar is om parkeerterreinen aan
te leggen. Daar waar auto's langs de weg
staan is dubbele oplettendheid de bood
schap. Naar de mening van de verkeers
dienst van de Velsense politie, is er in de
Kennemerlaan in IJmuiden geen sprake
van een noodsituatie die een voorziening
met door het publiek zelf te bedienen ver
keerslichten dringend gewenst maakt. Mo
gelijk kan hier iets bereikt worden met
verkeersbrigadiertjes. Ook wij horen graag
een carillon, al was het alleen maar om
het geluid van gillende remmen te over
stemmen Redactie).
„Uniek" is een veel betere aanduiding.
Immers, niet slechts ais politieke figuur,
ook in het maatschappelijk leven neemt
hij een unieke plaats in. Zo is hij, bij
voorbeeld, naast de koningin de enige Brit,
die gerechtigd is om de aanwezigheid te
gelasten van allen, wier tegenwoordig
heid hij verlangt als hij een ontvangst
houdt of een banket aanbiedt. Zelfs de
ministers zjjn verplicht, aan zulk een bevel
te voldoen, evenals de leden van het Ho
gerhuis en andere prominenten.
Niemand in het Verenigd Koninkrijk
mag critiek uitoefenen op „Mijnheer Spea
ker" behoudens langs de weg van een in
het Parlement aan de orde gestelde for
mele resolutie. De beslissingen van de
„Speaker" zijn onaantastbaar (alweer:
behoudens critiek via een parlementaire
resolutie). Zij worden steeds door alle
partijen aanvaard. De Speaker kan voorts,
na daartoe van het Lagerhuis opdracht te
hebben gekregen, mensen in het openbaar
berispen, een geldboete opleggen, ja,
hen zelfs gevangen laten zetten, als zij
zich hebben schuldig gemaakt aan gebrek
aan eerbied jegens het Parlement.
HET MERKWAARDIGE en hoge ambt
van Speaker ontstond in 1377. In dat jaar
kwam de eerste Speaker in functie. Se
dertdien hebben er ruim 140 in het Par
lement „geregeerd".
Evenals zijn voorgangers, zal ook de
nieuwe Speaker met plechtig ceremo
nieel worden geïnstalleerd. Dat ceremo
nieel weerspiegelt de langdurige, moeiza
me en soms hevige strijd, die resulteerde
in het grote prestige en de hoge status
van de Speaker in later tijd. De voor
zitter van het Lagerhuis ontleent de titel
Speaker aan het feit, dat hij door de eeu
wen heen de officiële woordvoerder is ge
weest van het Lagerhuis bij onderhande
lingen met de koning.
Tegenwoordig vinden zulke besprekingen
ook plaats, maar in goede harmonie.
Vroeger ontbrak daar zo nu en dan wel
eens iets aan. Dan had de Speaker vaak
grote persoonlijke moed nodig om de
vorst tegen te spreken en te waken over
de rechten van het Parlement.
Eens het was in 1642 gebeurde
het, dat de koning, Karei I, het Lager
huis betrad en zjjn wens kenbaar maakte
om vijf hem onwelgevallige Lagerhuisle
den gevangen te nemen. De Speaker,
Lenthall geheten, besefte onmiddellijk, dat
de vorst buiten zijn boekje ging en de
rechten van het Lagerhuis met voeten wil
de treden. Hoewel hij alle leden van ge
zicht kende en hun namen wist, voldeed
hij niet aan het bevel om de door de
koning gezochte leden aan te wijzen. In
tegendeel, hij zei vrijmoedig tegen de ko
ning: „Ik heb geen oren om te horen en
geen ogen om te zien, tenzij dat het La
gerhuis mij gelast, wel oren en ogen te
hebben". De koning was ziedend en ver
bouwereerd. Toch verliet hij het gebouw
zonder de hem onwelgevallige volksverte
genwoordigers te hebben kunnen laten ar
resteren.
Ook in onze tijd is de eerste verplichte
ambtshandeling van een nieuw-gekozen
Speaker, te eisen, dat de koning of de ko
ningin „de onbetwiste rechten van het La
gerhuis erkent". Formeel willigt de ko
ning die eis in, als hij de benoeming van
de nieuwe Speaker bekrachtigt. De Spea
ker wordt door alle leden van het Lager
huis in vrije stemming gekozen. De tra
ditie wil voorts, dat hij, eenmaal gekozen,
zich losmaakt van elke partij-politieke bin
ding. Als voorzitter neemt hij een volstrekt
neutrale positie in. Zijn stem gaat dus ver
loren voor de fractie, waartoe hij behoor
de.
DE EERSTE DAAD na de verkiezingen
van het Lagerhuis is de aanwijzing van
een Speaker. Zonder Speaker heeft het La
gerhuis namelijk geen stem en kan het
niet optreden. Komt het Lagerhuis in eer
ste zitting bijeen, dan verheft de griffier
zich van zijn zetel en wijst hij onder dood
se stilte de leden aan, die een kandidaat
voor het voorzitterschap willen pousseren.
Nadat zij allen het woord hebben ge
voerd, volgt de stemming. Het Lagerhui»
kiest dus zijn voorzitter zonder enige in
menging van de regering of de koning(in),
ja, desnoods dwars tegen beider wensen
in.
Is er een Speaker gekozen, dan snellen
zijn voorsteller en diens medestanders
op hem toe, nemen hem bij de arm en
dwingen hem met (symbolisch) geweld om
plaats te nemen op de voorzitterszetel. De
ze vertoning van dwang en tegenstribbe
len dient om het Lagerhuis duidelijk te
maken, dat de nieuwe Speaker zich de ho
ge eer onwaardig acht en de benoeming
zou weigeren, als hij dit zou kunnen doen.
Tevens dient de vertoning om duidelijk te
maken, dat het Lagerhuis wil, dat hij voor
zitter is.
Het is thans een symbolische waarschu
wing aan het adres van de koningin, maar
deze waarschuwing had vroeger, toen een
Speaker wel eens gevaar liep, bij machti
ge vorsten of invloedrijke ministers in on
genade te vallen, wel degelijk reële bete
kenis. Binnen een etmaal na de verkie
zing van een Speaker moét de koningin da
keuze bekrachtigen. Zo was het vroeger,
zo is het nu nog.
Het gebeurt wel, dat een Speaker her
benoemd wordt. Maar zelfs, als dit niet ge
beurt, is zijn ambt beslist een „goede be
trekking". Hij geniet namelijk een salaris
van meer dan een halve ton per jaar. En
als een Speaker aftreedt, kan hij rekenen
op een pensioen van circa 80 percent van
zijn salaris. Bovendien wil de traditie, dat
hij dan tevens verheven wordt in de adel
stand en de titel krijgt van burggraaf
(viscount).
Dit betekent, dat hij lid wordt van het
Hogerhuis en dus in het Lagerhuis nooit
meer zitting kan nemen, tenzij het af
stand doet van zijn titel. Stellig is het
juist om niet alleen de bevoegdheden van
een Speaker, maar ook diens beloning voor
aan het land bewezen diensten als vor
stelijk te kenschetsen.
Meisje geschaakt. Een 26-jarige markie-
zenmaker uit Maarssen is door de
Utrechtse politierechter wegens het
schaken van een minderjarige tot een
gevangenisstraf van drie weken ver
oordeeld. De jongeman had in het begin
van dit jaar een zeventienjarig meisje
uit Ermelo geschaakt.
