,,Dorp"-directeur mr. Bijleveld:
praten, praten.
Eerste bewoners kunnen pas voorjaar 1966 ontvangen worden
Wanneer gaat nu eindelijk
HET DORP eens open
De opzet: geen instelling maar
gewoon een open stadswijk, waar
iedereen vrij kan komen en gaan
Open wijk
;x#ii
„Ik kan me best voorstellen," zegt
mr. Bijleveld, „dat er meneen zijn, die
na het wonder van die enorme spontani
teit nóg een wonder verwachtten, na
melijk, dat van de ene op de andere
dag Het Dorp er zou zijn. Het geld was
er, de blanco bouwvolmacht van de mi
nister. Ja, wat stond de bouw eigenlijk
nog in de weg?
Dat was een heleboel. Omdat er op
de 26ste en 27ste november toch iets
tastbaars, iets concreets moest zijn is
een maquette gemaakt door de gebroe
ders Das te Aerdenhout. Eerst na de
actie kon een definitieve opdracht wor
den gegeven voor een ontwerp en wel
aan de Rotterdamse architecten van
den Broek en Bakema. Die opdracht
was gebaseerd op het verrassend grote
bedrag, dat bijeen was gebracht. Het is
toch logisch, dat het maken van het
ontwerp tijd vergde, maar dit was
zeker het knelpunt niet. Dat lag in het
basisplan, dat voor het Heijenoordsebos
was opgesteld en dat voorzag in hoog
bouw voor dit terrein. Zoals u weet
hebben wij de grond geschonken gekre
gen van de Zwolsmangroep.
Het heeft nogal wat voeten in de aar
de gehad voordat het basisplan kon
worden gewijzigd. Maar nu is het toch
wel zo, dat wij behalve de Rijksgoed
keuring, die we al twee jaar hebben,
eind van deze maand, begin volgende
maand ook de toestemming voor de
bouw van de gemeente Arnhem zullen
Dit fraaie administratiegebouw is het
«nige wat er van Het Dorp is te zien.
krijgen. We beginnen met de eerste
wooneenheid, die uit 9 woningen zal
bestaan. Als het weer en zo meewerkt
zal deze eenheid in het voorjaar klaar
zijn. Nee, daar komen nog niet direct
definitieve bewoners in.
We gaan drie maanden proefdraaien.
We zullen verschillende groepen gehan
dicapten uitnodigen er een poosje hun
intrek te nemen. Dan kunnen zij ons
precies vertellen, wat hun ervaringen
zijn en wat zij nog voor wensen hebben.
Aan de hand daarvan gaan we onmid
dellijk verder met de bouw van de vol
gende wooneenheden. Tegelijkertijd zal
aan de grotere gebouwen, het recreatie
gebouw, de winkels en dergelijke wor
den begonnen. Het is de bedoeling, dat
in het voorjaar '66 de eerste definitieve
bewoners zich in Het Dorp kunnen ves
tigen. Wanneer het helemaal klaar is?
Dat is met nog geen enkele zekerheid
te zeggen. Uiteindelijk zullen we onge
veer vierhonderd bewoners hebben. On
geveer 500 personen hebben zich aan
gemeld om in Het Dorp te komen wo
nen. Zij hebben allemaal bezoek gehad
van onze maatschappelijke werkster,
die uitvoerige rapporten voor de selec
tie heeft opgesteld. De gelegenheid om
zich aan te melden is en blijft altijd
open. Is te zijner tijd Het Dorp vol, dan
zal men op een wachtlijst worden ge
plaatst, zoals dat ook bij huisvestings
bureaus het geval is.
Het Dorp wordt 'n gewone open wijk
van Arnhem, die is gelegen tussen, wat
men noemt een arbeiderswijk en een
wijk voor de middenstand. Er zijn geen
hekken, geen afrasteringen. Het Dorp is
een deel van Arnhem. Iedereen kan er
komen en de bewoners van Het Dorp
kunnen gaan, waar zij willen. Er zijn
geen verplichte tijden om thuis te ko
men en men is vrij om te ontvangen,
wie men wil. Er wordt op niemand
dwang uitgeoefend om te blijven als
men bij nader inzien toch maar liever
ergens anders gaat wonen. Kortom vrij
heid zal hier een zeer groot goed zijn.
Er komt een centrale keuken, maar
men zal in elke woonunit ook een keu
ken aantreffen, waarin alles zoveel mo
gelijk is aangepast, zoals dat trouwens
in het gehele dorp het geval is.
Er zijn ook winkels gepland; één van
de kandidaten voor het dorp zou zo dol
graag patates frites gaan verkopen.
Waarom niet? Zij zal zeer zeker ook
haar klanten uit de aangrenzende wij
ken krijgen en voorts zullen ook vakan
tiegangers wel inkopen in Het Dorp
doen. Bewoners, die in Het Dorp willen
werken zullen we daartoe zoveel moge
lijk in de gelegenheid stellen. Wil men
liever, en men is daar toe in staat,
ergens anders arbeid verrichten, ook
goed. Ik zei al: vrijheid en nog eens
vrijheid.
Weet u, dat we eigenlijk een schaap
met vijf poten hebben gevonden",
merkte de heer Bijleveld plotseling op.
„Gaat u maar eens na. We moeten
vlak bij een revalidatiecentrum zitten.
Dat doen we, bij de Johanna-stichting.
Het is goed een onderdeel van een stad
te zijn en je toch nauw met de natuur
verbonden te voelen. Dat is ook zo. Het
is allemaal uniek.
Een moeilijk punt vormde de vallei in
het terrein, maar die hebben de archi
tecten fantastisch goed opgelost. Als de
plannen doorgaan komt er een open
luchttheater. In 't hoofdgebouw zal ge
legenheid tot logeren zijn. Ten eerste
voor de familie en kennissen van de be
woners, ten tweede voor de gehandicap
te vakantiegangers uit binnen- en bui
tenland en ten derde voor gehandicap
ten, die in Het Dorp willen komen wo
nen, maar die eerst eens willen ervaren
hoe het hier precies is. In het „gemeen
tehuis" zal een soort wijkraad bijeen
komen, die adviezen kan uitbrengen
aan het bestuur en de directie van de
Stichting. Natuurlijk moet er een aantal
leef- en woonregels worden opgesteld.
„Bent u niet bevreesd, dat vooral in
het begin tal van nieuwsgierigen naar
Het Dorp zullen trekken, waardoor de
bewoners het idee zouden kunnen krij
gen, dat zij doorlopend, om het zo maar
eens uit te drukken, worden aange
gaapt?" vroegen wij aan mr. Bijleveld.
„Zeker zal dit wel gebeuren, maar we
hebben heel goede hoop, dat ongezonde
belangstelling heel spoedig voorbij zal
zjjn. Mede door de voorlichting, die zal
worden gegeven en waartoe wij een be
roep op de verschillende voorlichtings
media zullen doen. We zullen in het be
gin een moeilijke tijd hebben. Daar ben
ik van overtuigd. Maar dat is het alle
maal waard, want nooit zal Het Dorp
'n inrichting mogen worden. Bovendien
trekt elke nieuwe woonwijk nieuwgieri-
gen. Allesbehalve gemakkelijk zal het
aantrekken van verzorgingspersoneel
zijn. We krijgen allerlei aanbiedingen
van goedwillenden, ven hulpvaardigen,
die voor niets of bijna niets in Het Dorp
willen komen werken. Maar die kant
moeten we volgens mij niet op. Je moet
het zakelijk zien. Met het aantrekken
van administratief personeel is het heel
voorspoedig gegaan, zodat ik thans zeer
competente medewerkers heb.
We hebben behalve geld ook veel
schenkingen in natura en aanbieding
van diensten gekregen. Het was een
enorm karwei om dit allemaal te ad
ministreren.
Een groot deel van de goederen, die
we per se in Het Dorp niet kunnen ge
bruiken, hebben we na toestemming van
de schenkers met een spel te gelde ge
maakt. Er zijn echter ook goederen, die
we wel zouden kunnen gebruiken, maar
die door de langdurige opslag in het
magazijn er niet beter op worden. Ik
denk hierbij aan bijvoorbeeld dekens.
Ook die worden in overleg met de
schenkers te gelde gemaakt. Het kost
allemaal tijd, veel tijd zelfs.
Wat de verbondenheid met de rest
van Arnhem betreft kan ik nog zeggen,
dat er zelfs een speciaal viaduct van
het Dorp over de Amsterdamseweg
naar de wijk aan de andere kant van
die weg wordt gebouwd. Het Dorp en
de Johannastichting staan volkomen los
van elkaar, al verzorgt de Johannastich
ting de revalidatie. Dokter Klapwijk is
onze medische adviseur.
In de nieuwbouw van de Johanna
stichting, waarmee men op het ogenblik
druk bezig is, zit beslist geen cent van
Het Dorp. Het zijn financieel twee
streng gescheiden stichtingen.
Tot nu toe hebben we ons kwartaal
blad De Dorpskoerier in een oplage van
tweehonderduizend laten verschijnen.
We zonden 'em aan allerlei gevers,
maar na 1 januari kan dit niet meer.
Te beginnen in 1965 krijgen uitsluitend
donateurs De Dorpskoerier. We hebben
momenteel zo'n 35.000 donateurs, die
een minimumcontributie van een rijks
daalder per jaar betalen. „Uiteraard
kunnen we er best nog wat gebrui
ken
„Hoe bent u directeur van Het
Dorp geworden?" hebben wij ge
vraagd aan mr. W. P. Bijleveld,
die verleden jaar nog de advo
catuur te Dordrecht uitoefende.
„Ja, hoe ben ik hier directeur
geworden? Nee, ik heb niet ge
solliciteerd. Ze hebben me ge
woon gevraagd. Ik heb er geen
spijt van, dat ik deze functie heb
aanvaard. Als een man nabij de
veertig is, gaat hij de balans op
maken. Hij gaat zich afvragen:
wat heb ik bereikt in m'n leven.
Dat heb ik ook gedaan en ik
kwam tot de slotsom, dat het tijd
was eens iets anders te gaan
doen. Hoewel, dat moet ik er di
rect aan toevoegen, ik heb met
groot genoegen de advocatuur
uitgeoefend."
Mr. Bijleveld, 41, gehuwd en
vader van drie kinderen, heeft
dit geduwnde zestien jaar ge
daan. Hij studeerde aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam. Van
Dordrecht is hij thans naar Oos
terbeek verhuisd. Zijn gezellig
ingerichte werkkamer in het
Dorpse administratiegebouw ge
tuigt van grote ordelijkheid. Zijn
betoogtrant is helder en zakelijk.
„Ik heb nooit eerder iets aan
werk voor gehandicap
ten gedaan. Maar dat
was oo kde bedoeling.
Men wilde iemand als
dirrtteur hebben, die
niet zou behoren tot de
groep van medici, wer
kers enzovoort. Het zou
iemand moeten zjjn uit
een geheel andere bran
che, anders zou het ge-
vaar kunnen bestaan,
dat hjj zjjn eigen aan
deel in het werk te veel
zou overtrekken.
Ja en toen hebben ze mjj ge
vraagd. Ik kan u verzekeren, dat
het verdraaid interessant werk
is, wat ik nu sinds april doe.
In Dordrecht ben ik voorzitter
van de Raad voor de Kinderbe
scherming geweest. Ook dat
heeft me veel voldoening ge
geven. Maar nu moet ik de vol
gende bezoeker ontvangen."
Zo is thans het leven van mr.
Bijleveld: praten, vergaderen,
confereren. In het belang van de
honderden gehandicapten, die
hopelijk binnen niet al te lange
tijd in de Arnhemse wijk Het
Dorp een gelukkig onderdak zul
len vinden. Zij wachten vol span
ning op het moment, dat die
prachtige gedachte zal zijn ge
realiseerd. En wachten duurt
lang, vaak zo heel erg lang
Deze week is het twee jaar geleden
dat de actie Open het Dorp ons in
haar ban hield. De stortvloed van
offervaardigheid die op 26 en
27 november 1962 losbarstte zullen
wij nooit vergeten, maar sindsdien
is er veel gebeurd. Mies Bouwman
ondervond hoe smal de marge is
tussen roem en verguizing; dokter
Klapwijk werkte zo hard dat hij
nu het bed moet houden. Van Het
Dorp zelf hoorden wij echter wei
nig meer. Hoe staat het ermee?
We zijn er eens gaan kijken, in het fraaie Heyenoordse hos aan de Amsterdam-
weg in Arnhem, waar Het Dorp verrijst. Van de weg af ziet men alleen een
laag en breed modern bouwsel met veel glas en hout: het administratiegebouw.
Voor de rest bestaat het complex nog altijd uit struiken en bomen, bomen en
struiken. Zoals wij zijn er in de afgelopen maanden honderden komen kijken
en ook zij zagen door de bomen het bos (of liever Het Dorp) niet. Dat heeft
velen die destijds zo ijverig hebben bijgedragen tot het bijeenbrengen van die
glorieuze 21 miljoen gulden, naar pen of telefoon doen grijpen. Zij allen vragen:
Wanneer gaat er nou 's wat gebeuren?", of zelfs „Wanneer gaat Het Dorp nu
eindelijk eens openF' Vragen waarop Dorpdirecteur mr. W. P. Bijleveld en zijn
stafleden niet moe worden, van repliek te dienen. Kalm en omstandig leggen
zij dan uit, waarom het allemaal niet zo vlug gaat ah wij gehoopt en gedacht
hadden, maar ook: wat er „achter de schermen" inmiddels al gebeurd is om
het reusachtige miljoenenproject een begin van uitvoering te geven. En dat is,
zoals hieronder blijken zal, niet weinig.
