Sluiting van Brouwershavense
Gat gaat volgend jaar beginnen
Weg over Grevelingendam
in voorjaar in gebruik
Jan Kassies
mentaliteit
hekelt
inzake
„Wij liquideren makkelijker
een opera dan een mijn"
armzalige
cultuur
DomP°bevrijdl-
sax
'n GEZELLIG
ETENTJE in^het feestelijke
HOGE DUIN
A.R.deBoer
frê
'J
„ALLE BELEID IS CULTUURBELEID
Paul van Tienen
komt dinsdag voor
Culturele Raad
Noord-Holland
tien jaar
Rotterdamse kustvaarder
had aanvaring
DONDERDAG 17 DECEMBER 1964
15
restaurant van
WIJK aan ZEE
Tel. 02517-322
't sprookje
van de
Noordzeekust
:f?' -
heeft een feestelijke verrassing voor U.
Bourgeois-mentaliteit
C ultuur politiek
Taak voor overheid
Massacultuur aanvaarden
Het volgend jaar gaat de Deltadienst van Rijkswaterstaat beginnen aan de
sluiting van het Brouwershavense Gat, die in 1972 moet zijn voltooid. De sluiting
van de Oosterschelde, die in 1966 wordt aangepakt, zal in 1978 klaar moeten
zijn. Maar vraag ir. J. Volkers, hoofd van de Deltadienst, niet hoe hij en zijn
mannen deze enorme zeegaten gaan sluiten, want zij weten het nog niet. Zij
weten alleen, dat met 300 miljoen een acht kilometer lange zeearm als de
Oosterschelde, die hier en daar veertig meter diep is, dicht moet zijn te krijgen.
Hoe zij het gaan doen, zullen zij over niet al te lange tijd beslissen. Dan zullen
zij de uitkomsten voor zich hebben van hun grote experiment met de kabelbaan
bij de sluiting van de Grevelingendam tussen Goeree-Overflakkee en Schouwen-
Duiveland, een Deltadam van secondaire betekenis, die noodzakelijk is om het
grote werk te kunnen doen.
Hun grote experiment: over een maand
zal de kabelbaan de laatste gondel dragen,
die de laatste tien ton stortsteen op de
dam zal laten vallen. Dan hoopt men zo
veel feiten te hebben verzameld om ver
antwoord te kunnen kiezen voor de metho
de, waarmee dat viermaal zwaardere
werk in het Brouwershavense Gat en het
zestien maal grotere werk in de Ooster
schelde zonder risico's kan worden uitge
voerd. Eén beslissing heeft het Grevelin-
gen-experiment al opgeleverd: de Greve-
lingenkabelbaan zal waarschijnlijk ook
worden gebruikt voor de dichting van de
laatste twaalfhonderd meter tussen de
spuisluizen in het Haringvliet en de kust
van Voorne, een werk dat in 1969 zal zijn
voltooid.
De grote krachtproef moet nog komen,
begrijpt men door de woorden van ir. Vol
kers. De werken zijn van een ongekende
omvang, die uniek is in de wereld. Bij de
sluiting van het Veerse Gat ging het er
nog om een stroom van zeventig miljoen
kubieke meter water per tij de baas te
worden bij een grootste diepte van veer
tien meter. Door het Brouwershavense
Gat trekken 280 miljoen kubieke meter wa
ter in en uit met een grootste diepte van
25 meter. De Oosterschelde brengt het tot
niet minder dan 1120 miljoen kubieke me
ter met diepten tot veertig meter.
Dergelijke projecten kun je alleen maar
aanpakken na een alles omvattende re
search. Tijdens deze gigantische operaties
kan er geen sprake meer zijn van een „al
doende leert men", want als men eenmaal
aan deze werken is begonnen, moet men
ze zonder aarzeling en zonder oponthoud
uitvoeren, aldus ir. Volkers. De we
tenschap om deze grote zeegaten af te slui
ten is niet alleen meer in laboratoria te
vergaren. Daarvoor zijn experimenten no
dig als bij de bouw van de dam door de
Grevelingen.
Dan bouw je een kabelbaan 10 mil
joen en je probeert op schaal 1 1 of de
zogenoemde geleidelijke sluiting voorde
len heeft.
Kabelbaan
Het resultaat van het kabelbaanexperi
ment? „We weten het nog niet precies",
zegt ir. Volkers. In het begin zijn er nogal
wat kinderziekten geweest, maar de laat
ste maanden is er wekelijks tienduizend
ton stortsteen per week op de dam ge
worpen en dat heeft volledig aan de ver
wachtingen beantwoord. Er kon zelfs bij
windkracht negen met zeven gondels in
vaste regelmaat van om de drie minuten
één worden gewerkt. Er is zelfs bij dichte
mist doorgewerkt".
Of de kabelbaan ook voor de grote slui
tingen zal worden gekozen hangt echter
van enkele andere experimenten af. Er
zijn en worden nog proeven genomen
met nieuwe materialen. Naast de traditio
nele rijsbedden, die hun waarde als bodem
bedekking hebben bewezen, zijn er proe
ven genomen met gietasfalt, een mengsel
van zand, steenslag en bitumen, dat op de
bodem wordt gespoten. Er zijn ook min
der kwetsbare delen voorzien van een
vloer van plastic met zand. Men gaat er
toe over omdat het aantal rijswerkers bij
een toenemende behoefte aan zinkstukken
afneemt.
Bovendien is stortsteen schaars, duur en
moet het over grote afstanden worden
aangevoerd. Daarom is ook geprobeerd
een ander stortmateriaal te maken. Op
het karwei zijn enorme juten zakken, ge
vuld met tweeduizend kilo zand-asfalt, uit
de kabelbaan in de Grevelingen geworpen.
De proeven moeten nog worden voortge
zet om een betere methode van fabricage
te vinden. Het chemische proces is bijzon
der gevoelig voor temperatuur en hoeveel
heden grond en water.
Het werk aan de Grevelingendam vor
dert intussen snel. Begin januari komt de
kabelbaan gereed met de aanleg van de
stenen dam, waarin hohderdtachtig ton
stortsteen is verwerkt. De voet van die
dam is dertig tot vijfendertig meter breed
en hij steekt tot drie meter boven N.A.P.
boven water. Drie zandzuigers zijn al
bezig om er in de kortst mogelijke tijd
een tweehonderd meter brede dam van
zand tegenaan te spuiten tot zeven meter
boven N.A.P.
Met driehonderdduizend kubieke meter
per week kan dit karwei in totaal 2,5
miljoen kubieke meter in het voorjaar
gereed zijn. Dan wordt er meteen voor
het verkeer een tijdelijke weg overheen
gelegd, die in het najaar wordt vervangen
door een definitieve. Tegelijk heeft men
dan een berm van een kilometer lang en
honderd meter breed voor de recreatie.
De dam in de Grevelingen is een uit
komst voor Schouwen-Duiveland. Nu doet
men nog twee uur en tien minuten over
de autorit van Rotterdam naar Zierikzee.
In het voorjaar rijdt men via de Haring
vlietbrug en de Grevelingendam in vijftig
minuten van Rotterdam naar Zierikzee.
De totale deltawerken komen Nederland te
staan op 3 miljard. Daarvan is tot nu
toe ongeveer 1 miljard besteed.
Een motorgondel stort zijn last in
het laatste gat van het stroombre-
kende damlichaam in de Grevelingen,
dat bij eb boven water komt.
Advertentie
99
Tijdens de viering van de tiende ver
jaardag van de Culturele Raad Noord-
Holland in de Stadsschouwburg in
Haarlem (waarover de lezer elders op
deze pagina bijzonderheden vindt) heeft
de heer Jan Kassies, secretaris van de
Raad voor de Kunst, gistermiddag een
rede uitgesproken, waarin hij scherp de
armzalige mentaliteit hekelde die zijns
inziens ten grondslag ligt aan de cul
tuurpolitiek in Nederland.
Zijn gehoor in gedachte meevoerend
naar het Binnenhof, constateerde de heer
Kassies, dat in de galerij der Nederland
se bestuursproblemen de cultuur ont
breekt. Het begrip „groei" associëden wij
onmiddellijk met het voorvoegsel „econo
mische". Het is een patroon dat nabij
komt aan de gangbare karikatuur van
het Marxisme, die het voorstelt alsof al
leen de materiële onderbouw au sé-
rieux hoeft te worden genomen, en alles
wat zich daarboven aan ideeënwereld be-
Advertentie
De prachtige INDUS
kalender met 12
schitterende kleu
renfoto's van euro-
pese landschappen,
ontvangt U gratis,
na aankoop van een
INDUS-horloge In de
periode van heden
tot 31 december'64.
Tegen Inzending
van het daarvoor
bestemde,
bij de juwelier aan
wezige, formulier
INDUS-hor-
loges, Rotterdam,
wordt U de fraaie
INDUS kalender
franco thuis gezon
den. Uw horloger
juwelier zal U gaarne
een der fraaie kleu
renfoto's vrij
blijvend laten
zien.
Verkrijgbaar bij
cumu
LANGE NIEUWSTR. 413 - TEL. 6321
vindt kan worden beschouwd als niet ter
zake dienende franje. Bij ons liquideert
men gemakkelijker een opera dan een
mijn, aldus de heer Kassies.
Dat is de concrete neerslag van een on
derliggend patroon, van een mentaliteit
Want, aldus spreker, „de mentale struc
tuur gaat vooraf aan de departementale".
De heer Kassies betoogde, dat het be
grip cultuur zeer ruim moet worden op
gevat: het is het hele patroon van den
ken en doen van een samenleving. De en
ge opvatting, dat cultuur slechts betrekking
zou hebben op een aantal verheven za
ken terzijde van het alledaagse, zoals nog
vaak wordt gedacht, zag de heer Kassies
als een overblijfsel van de 19e-eeuwse
bourgeois-mentaliteit.
Gevangen in die enge cultuuropvatting
achtte hij degenen die festivals beschou
wen als de hoogste uitingen van cultuur
bevordering: nog één stapje verder en de
weg terug is afgelegd naar de met de
kunst protsende mecenas, aldus de heer
Kassies.
Sarcastisch liet hij zich uit over de uit
spraak van de wegbereider van de nieu
we opera, „Amsterdam zal een prestige-
opera krijgen of geen opera".
Cultuur hangt onverbrekelijk samen met
alle aspecten van het leven, aldus de heer
Kassies. Wij, die de ontwikkeling van het
culturele leven tot taak hebben, houden
ons niet bezig met een versiering in de
marge, maar weven mee aan het hele
patroon. En als zodanig willen we er
kend worden. „De schraalheid van visie
op mens en samenleving is erger dan de
schrielheid van de subsidies".
Denkt men nu werkelijk, dat de opkomst
van boer Koekoek een gevolg is van het
gevoerde landbouwbeleid? zo vroeg de heer
Kassies zijn gehoor.
Cultuurpolitiek grijpt niet aan op geïso
leerde elementen. Zij is aan de orde als
het gaat om de vraag, of een recreatie
gebied moet worden opgeofferd voor de
aanleg van een veemarkt, of wij iets over
hebben voor onderwijs en persoonlijk-
heidsontploqiing, of wij liever auto's en
luxe artikelen produceren dan betere hui
zen, aldus de heer Kassies. Cultuurpoli
tiek is een integrerend deel van het wel
zijnsbeleid, alle beleid is cultuurbeleid.
Een aantal problemen is eenvoudig niet
op te lossen zonder verbreding van de cul
tuurpolitiek, zo stelde de heer Kas/ies. En
hij vervolgde: „Het wachten is op daden
van de overheid. Het is gebruikelijk om
hier aangekomen even stil te staan en een
eerbiedig saluut te brengen aan het parti
culier initiatief. We weten het: Nederland
is groot geworden door zijn kooplieden,
het particulier initiatief is heilig. Maar het
is tevens een makkelijk alibi om over-
heidsdaden achterwege te laten".
Net zo als de overheid zorgt voor ha
vens, wegen, dijken etc., zal zij moeten
zorgen voor cultuurpolitieke voorzieningen,
betoogde hij met klem.
Voor de provincie zag hij een belangrijke
taak in het vormen van institutionele ka
ders Wanneer men een reizende schilde
rijententoonstelling heeft dan is er vraag
naar; wie zo'n tentoonstelling niet heeft,
mag zich niet beklagen over gebrek aan
belangstelling voor beeldende kunst.
De boetpredikers die onze cultuur be
dreigd zien door vervlakking en massifi
catie, achtte de heer Kassies zelf ten prooi
aan ziekelijke verschijnselen. Zeker, onze
cultuur verandert, we zijn op weg naar
een massacultuur. Maar dat dienen we
te aanvaarden. En het hoeft ons niet te
verontrusten, aldus de heer Kassies, die
er op wees dat het steeds weerstand heeft
opgeroepen als nieuwe groepen zich mees
ter maakten van de cultuur van een be
perkte klasse.
Voor zekere gevaren van onze massa
cultuur was hij evenwel niet blind. Met
name noemde hij daarbij het gevaar, dat
onze maatstaven ons worden opgedrongen
door de cultuurindustrieën, in plaats van
door onze sociale instituties. In dit licht zou
het privébezit in de sector der cultuurin
dustrie wel eens gevaarlijker kunnen wor
den dan het particulier bezit van de tra
ditionele productiemiddelen, zo gaf hij zijn
gehoor, en met name „zekere politieke
partijen", in overweging.
De heer Kassies besloot zijn rede, die
tot titel droeg „Op zoek naar cultuur", met
een citaat van Thorbecke: „Niemand heeft
het in de hand, maar waarheen stuurt
diegene die het niet in het oog heeft?"
Advertentie
neus, keel en borst van vastzittend: sltym
De 43-jarige boekhandelaar en ex-S.S.-er
Paul van Tienen uit Utrecht zal dinsdag
22 december om 10 uur voor moeten ko
men bij de meervoudige kamer van de
Utrechtse rechtbank. Hem is ten laste ge
legd dat hij in oktober en november van
dit jaar in zijn boekhandel anti-joodse boe
ken heeft verkocht, althans ze in voorraad
heeft gehad met het doel ze te verkopen.
De titel van het boek was: „Adolf Hitier,
sein Kampf gegen die Minusseele".
Met een feestelijke bijeenkomst in de
Stadsschouwburg in Haarlem heeft de
Culturele Raad Noord-Holland gistermid
dag zijn tiende verjaardag gevierd. De
Raad, die tot taak heeft het culturele le
ven in de provincie te stimuleren, treedt
zelden naar buiten. Voor deze gelegen
heid waren echter al diegenen uitgeno
digd die bij het werk van de Raad zijn
betrokken.
Het Nederlands Danstheater gaf de pre
mière van het ballet „Repetitie", door
Hans van Maanen vervaardigd op muziek
van Hendrik Andriessen, in opdracht van
Gedeputeerde Staten verleend uit het Dr.
J. E. baron de Vos van Steenwijk-fonds.
De heer Jan Kassies, secretaris van de
Raad voor de Kunst, sprak een rede uit
(voor een samenvatting waarvan wij ver
wijzen naar elders op deze pagina).
Onder de aanwezigen waren de Commis
saris der Koningin, het college van Ge
deputeerde Staten, leden van Provinciale
Staten, zeer vele burgemeesters uit de pro
vincie (onder wie de burgemeester van
Amsterdam), een groot aantal ambtena
ren en een veelheid van andere afgevaar
digden uit de provincie.
De voorzitter van de Raad, burgemees
ter B. J. Kalb van Zwaag en Nibbixwoud,
memoreerde hoe de Raad in tien jaar is
gegroeid tot een belangrijke schakel tus
sen het culturele leven en de overheid.
Zijn werk is niet spectaculair, het speelt
zich grotendeels af achter de schermen,
omdat het overwegend bestaat uit het
voorbereiden van projecten die door ande
ren (gemeenten of particuliere instellin
gen) worden uitgevoerd. Voorts adviseert
de Raad het provinciale bestuur bij grote
projecten. Als eigen activiteiten heeft
de Raad een reizende tentoonstelling, een
kadercentrum voor ludische vorming, het
maandblad „Noord-Holland" en de jaar
lijkse culturele dagen.
Van de plannen voor de toekomst noem
de de heer Kalb o.m. een cursus voor le
den van harmonie- en fanfarekorpsen en
een onderzoek naar de mogelijkheid van
regionale televisie in Noord-Holland. De
verjaardag stond meer in het teken van
nuchter vooruitzien dan in dat van tevre
den terugkijken.
De Commissaris der Koningin, mr. F. J.
Kranenburg, verzekerde de jarige, dat de
provincie oog zal houden voor de volwaar
dige plaats die de cultuur toekomst. Hij
wees op het moeilijk te doorbreken groeps-
isolationisme in Noord-Holland. Als voor
zitter van het Anjerfonds Noord-Holland
bood hij de Raad een caravan aan voor
het vervoeren van de schilderijententoon
stelling.
Namens de culturele gemeenschappen uit
de provincie bood de heer Van Os van
de Abeelen een geldbedrag aan.
De Rotterdamse kustvaarder Bemina
(428 ton) is woensdagochtend bij dichte
mist bij de Engelse haven Bristol in
aanvaring geraakt met het Britse vaar
tuig New York City (5600 ton).
De Bernina, eigendom van de Schellen
scheepvaart en bevrachtings maatschap
pij, kreeg een gat in de romp boven de
waterlijn en liep schade aan de opbouw
op. Geen van de bemanningsleden werd
gewond en het schip meldde, dat het geen
gevaar liep.
Advertentie
W:
Piek
fijn
kado
Geef
hem
toch
Jasneva
I
De grote ENORM: in kist van
25 f 6.75. In mooie doos van
10 2.70. De kloeke PARFAIT:
in kist van 25 5.50. In mooie
doos van 10 2.20. De senori-
tas VEDETTE: in kist van 50
7.-. In doos van 10 1.40.
SIGARENFABRIEKEN VALKENSWAARD
