SHIRLEY
.Rechter Tie
"M.
DC
PANDA EN DE MEESTER-BALLONNIST
JEUCD-N.V.'s: EEN
BOEIEND EXPERIMENT
door Charlotte Brontë
19
Ons vervolgverhaal
door dr. Robert van Gulik
Britse tieners leiden hun
eigen „miniatuur-business"
DONDERDAG 17 DECEMBER 1964
„HK—HII) |||I|(W*
UW BEZOEK 15 TEVEEL EEK VOOR DE->(
VTE ARMZALIGE HUT,EDELACHTBARE
SWAN fEATUV
MWVWtillVWlAMMiWWWIfVifWWWIMfWIiWWWMWI
17. „Hela!" riep Panda opeens. Wat hangt daar aan
uw ballon? Het lijkt wel een schietschijf!Ja, het
IS een schietschijf! Waar dient die voor?" „Om op te
schieten, natuurlijk", antwoordde dikke Dick. „Haha!
Wat een vraag!" „Maarmaar als ze die raken, ra
ken ze toch ook uw ballon?" riep Panda met klimmende
ontzetting. „Natuurlijk", beaamde de ballonnist. „Ha-
ha Je hebt zo'n grappige manier, om iets vanzelfspre-
DE HONDERD, jongens zowel als
meisjes, zijn gerecruteerd uit het dis
trict Chatham, een klein stadje op en
kele kilometers van Londen. Daar is
ook het „hoofdkwartier" van de opera
tie „Young Enterprise" gevestigd, een
hoofdkwartier waarin de Londense ban
kier Walter Salomon als toeziend voogd
fungeert. Zijn staf bestaat voorts uit
een drietal volwassen adviseurs, erva
ren specialisten uit het echte zakenle
ven, te weten een commercieel direc
teur, een produktieleider en een ver
koopschef die de jongelui met raad en
daad terzijde staan, maar geen beslis
singen nemen of bevelen geven. Dat
moeten de jongens en meisjes zelf
doen. In onderling overleg besluiten zij
welke produkten zij zullen vervaardi
gen, en hoe zij ze prijzen en lanceren
zullen.
DE TIENERS hebben inmiddels het
werk verdeeld en negen vennootschap
pen gevormd, miniatuur n.v.'s natuur
lijk, maar met alle organisatorische
rompslomp die daaraan vastzit. Zij
hebben zelf een klein bedrijfskapitaal
bijeengebracht door de uitgifte van
aandelen (van vijf shilling nominaal,
dat is ongeveer f 2,50 per share...), die
zij verkopen aan vrienden en familiele-
smaak, op touw zetten dat is de op
zet van het experiment.
MAAR WAT is de bedoeling van dit
alles? „Het is business in miniatuur,
maar in elk opzicht echte business", zegt
kolonel Patrick Adams, landelijk secre
taris van Young Enterprise Engeland.
„De jongelui ervaren aan den lijve, hoe
gecompliceerd de moderne onderne
ming is en hoe accuraat het samenspel
tussen de diverse afdelingen en mensen
moet zijn om vlot en winstgevend te
kunnen werken. Zij maken kennis met
de problemen van planning, personeels
beleid en financieel beheer, met ver-
koopspolitiek, efficiency, prijsvorming
en wat dies meer zij. Dat kan hun, als
zij straks de echte maatschappij bin
nengaan, alleen maar te stade komen;
trouwens; hun toekomstige werkgevers
ook.
ALS DE OPZET slaagt, wil de spon
sor-organisatie overal in Groot-Brittan-
nië dergelijke jeugdondernemingen op
Boven: een van de tienervennoot
schappen houdt een avondvergade
ring. De functies zijn verdeeld, het
stamkapitaal is ingezameld. Nu zullen
zij besluiten welke produkten zij gaan
vervaardigen. Daaronder: de keus
viel op leerbewerking. Hier tekent
een der jongens op een lap huid de
omtrekken voor de eerste serie
damesbeusjes.
touw zetten, waartoe het zich reeds ver
zekerd heeft van de steun van overheid
en bedrijfsleven. Helemaal nieuw is het
experiment overigens niet. In de Ver
enigde Staten van Amerika en in Ca
nada bestaat al sinds 1919 een organi
satie, Junior Achievement geheten, die
langs dezelfde lijnen werkt Young En
terprise in Engeland is een getrouwe
kopie van dit Amerikaanse initiatief dat
in de loop der jaren al duizenden za-
kenlieden-in-spe heeft helpen vormen,
waarvan een groot deel thans leiding
gevende posities in handel en nijver
heid bezet of eigen zaken gesticht heeft.
DEZE persoon schaamt zich diep hier een
hoog MANDARUN TE ONTVANGENMAAR VIER
1 JAAR GELEDEN GING M'N THEEHANDEL FAILLIET,
ZIET UDAARNA STIERVEN M'N VROUW EN M'N
ZOON, ZODAT...
USEHOEFT ZICH NIETTE
VERONTSCHULDIGENMENEER FANG
IK WANDEL MAAR ZO WAT RONDOM
INDRUKTE KR'JGEN VAN DE HUIZEN-
SITUATIE IN DIT KWARTIER... MET
Z'N HOEVELEN WOONT U „x
HIER 7"
IK HEB ALLEEN NOG MAAR M'N OUDE
KNECHT EN Z'N DOCHTER ASTER, EDEL
ACHTBARE... ASTER KOOKT VOOR ONS
GELUKKIG HEB IK HET PAVILJOEN OP DE
ACHTERPLAATS AAN EEN R'JKE JONGE
STUDENT KUNNEN VERHUREN
SOENG HEET H'J
86)
De enige vrees was dat de erfge
name niet bijtijds op de afgesproken
plaats zou zijn; het kwam dikwijls
voor dat zij uit zorgeloosheid te laat
kwam, en Caroline wist dat haar
oom op niemand, wie dan ook, een
seconde zou wachten. Op het ogen
blik dat de kerkklok twee uur sloeg
zouden de andere klokken beginnen
te luiden en de optocht zou zich in
beweging zetten. Zij moest dus in dit
geval de zorg voor Shirley op zich
nemen, anders zou de gezellin, op
wie zij hoopte, haar in de steek la
ten.
Op Pinkster-dinsdag verscheen zij
bijna gelijk met de zon. Zij, Fanny,
en Eliza v/aren de gehele morgen be
zig de kamers van de pastorie voor
een uitgebreid gezelschap in gereed
heid te brengen en een lichte maal
tijd van koele verfrissingen wijn,
vruchten, cakes op het buffet van
de eetkamer neer te zetten. Toen
moest zij zich verkleden in haar
nieuwste en mooiste japon van wit
mousseline; het schitterende weer en
de plechtigheid van de dag recht
vaardigden, ja vereisten zelfs, een
dergelijk kostuum. Haar nieuwe cein
tuur een verjaarsgeschenk van
Margaret Hall, maar zij had reden
te geloven dat Cyril zelf het gekocht
had, en in ruil had zij hem een ba
tisten bef gegeven in een mooie doos
werd door de handige vingers
van Fanny, die er niet weinig ple
zier in had haar lieve jonge meeste
res voor deze gelegenheid mooi aan
te kleden, gestrikt; haar eenvoudige
hoed was versierd met lint van de
zelfde kleur als haar ceintuur, haar
aardige, maar niet kostbare shawl
van wit crêpe paste goed bij haar
japon. Toen zij gereed was, vormde
zij een beeld dat niét schitterend ge
noeg was om te verblinden, maar
knap genoeg om de aandacht te trek
ken een beeld waarin de zachte
kleuren, de zuivere houding en het
bevallige voorkomen de afwezigheid
van een rijke kleurenmengeling en
indrukwekkende vormen goed maak
ten. Wat haar bruine ogen en haar
gladde voorhoofd van haar innerlijk
lieten zien, was in overeenstemming
met haar kleding en haar gezicht
bescheiden, vriendelijk en, al was 't
nadenkend, harmonieus. Het was dui
delijk, dat lam noch duif haar hoefde
te vrezen, maar eerder in haar zach
te uiterlijk overeenstemming zouden
voelen met hun eigen aard, of de
aard die wij hun toeschrijven.
Ten slotte was zij een onvolmaakt
met fouten behept, menselijk wezen,
lief genoeg van vorm, kleur en tooi;
maar, zoals Cyril Hall had gezegd,
niet zo goed en niet zo groot als de
verwelkte juffrouw Ainley, die nu in
haar eigen, kleine kamertje bezig
was haar zondagse zwarte japon en
Quaker-achtige omslagdoek aan te
doen en haar kapothoed op te zetten.
Daar ging Caroline dan, dwars over
enkele afgelegen velden en door een
paar verborgen laantjes, naar Field-
head. Zij gleed vlug onder de groe
ne heggen door en stak de nog groe
nere beemden over. Er lag geen stof
geen vocht, om de zoom van haar
smetteloos gewaad te bevlekken of
haar smalle sandalen nat te maken
na de regen van de laatste tijd
was alles schoon en onder de gloeien
de zon was alles droog; zij liep on
bevreesd over gras en madeliefjes
en door dichte aanplantingen; zij be
reikte Fieldhead en drong door tot
juffrouw Keeldar's kleedkamer.
Het was goed dat zij gekomen was,
anders zou Shirley te laat zijn ge
weest. In plaats van zich te haasten
om klaar te komen, lag zij op een
sofa, verdiept in een boek. Mevrouw
Pryor stond bij haar en spoorde haar
tevergeefs aan op te staan en zich
te kleden, Caroline verspilde er geen
woorden aan; zij nam haar het boek
onmiddellijk af en begon haar met
eigen handen te ontkleden en weer
aan te kleden. Shirley die vadsig
was door de warmte en vrolijk door
haar jeugd en opgewekte natuur, had
zin om te praten, te lachen en te
treuzelen; maar Caroline, die op tijd
wilde komen, ging door met haar zo
vlug aan te kleden als haar vingers
koordjes konden vastmaken en spel
den steken. Toen zij eindelijk een
laatste rij haken en ogen dicht
maakte, vond zij de tijd gekomen
haar een standje te geven, te zeg
gen dat het erg ondeugend was, zo
weinig accuraat te zijn, dat zij zelfs
nu een toonbeeld was van onverbe
terlijke zorgeloosheid; dat was
Shirley inderdaad, maar een zeer
liefelijk beeld van die lastige eigen
schap.
Zij vormde een sprekend contrast
met Caroline. Er was stijl in elke
plooi van haar japon en in elke lijn
van haar figuur. De zware zijde
stond haar beter dan een eenvoudi
ger kostuum, de geborduurde hals
doek eveneens. Zij droeg die noncha
lant, maar bevallig. De krans om
haar hoed vormde een waardige be
kroning. Het inachtnemen van de mo
de, de smaakvolle toepassing van de
versierselen op ieder onderdeel van
haar japon hoorden bij haar. Dit al
les vormde één geheel met de open
hartige blik in haar ogen, de schert
sende glimlach om haar lippen, even
als haar kaarsrechte houding en ve
rende stap. Caroline greep haar hand
toen zij was aangekleed, haastte haar
de trap af, de deur uit, en zo snel
den zij, lachend onder 't gaan, door
de velden, en leken veel op een
sneeuwwitte duif en een paradijsvo
gel vol kleuren van edelgesteenten,
die samen een vlucht ondernamen.
Dank zij de stiptheid van juffrouw
Helstone kwamen zij nog op tijd. De
kerk was nog achter de bomen ver
borgen toen zij de klok afgemeten
maar dringend hoorden luiden om
allen bijeen te roepen. Het komen
aanlopen van troepen mensen, het ge
trappel van vele voeten en het ge
mompel van vele stemmen was ook
te horen. Vanaf een heuvel zagen zij
na korte tijd op de weg naar Whin-
bury de Whinbury-school aankomen.
Ze telde vijfhonderd zielen. De predi
kant en de hulp-predikant, Boultby en
Donne, liepen voorop de eerste
omvangrijk opdoemend in vol ornaat,
lopend zoals het een geprovenieerd
geestelijke betaamde, onder de lui
fel van zijn schuithoed, met de waar
digheid van een zwaar lichaam, de
opluistering van een zeer stijve en
wijde zwarte jas en de steun van een
bijzonder dikke stok met een gouden
knop. Terwijl de doctor voortschreed,
zwaaide hij zo nu en dan met zijn
stok, en neigde zijn schuithoed met
een autoritaire beweging in de rich
ting van zijn aide-de-camp. Die aide-
de-camp, dat wil zeggen Donne
zag er toch kans toe, al was zijn ge
daante heel nietig vergeleken bij de
omvang van zijn chef, er typisch als
een hulppredikant uit te zien; alles
aan hem was pedant en zelfingeno
men, van zijn wipneus en opgeheven
kin af tot aan zijn zwarte slobkousen
toe, zijn enigszins te korte broek zon
der sous-pieds en zijn schoenen met
brede' neuzen.
Loop maar door, mijnheer Donne!
Men heeft u goed bekeken. Ge denkt
dat ge er goed uitziet; of de witte
en de purperen figuur, de twee die
naar u kijken vanaf die heuvel daar
ginds, het ook vinden, is een andere
kwestie.
Deze figuren komen naar beneden
hollen nu het regiment voorbij ge
marcheerd is. Het kerkplein is vol
kinderen en onderwijzers in hun mooi
ste zondagskleren; en hoe het dis
trict ook in nood verkeert, hoe slecht
de tijden ook zijn, het is wonder
lijk om te zien hoe zij erin geslaagd
zijn zich netje9 zelfs keurig te
kleden.
Die liefde van de Britten voor
fatsoen kan wonderen verrichten. De
armoede, die een Iers meisje ertoe
brengt in vodden te lopen, is niet bij
machte 'n Engels meisje van de net
te klerenvoorraad te beroven, die zij
nodig heeft om haar zelfrespect te be
waren. Bovendien heeft de Ambachts-
vrouwe Shirley, die nu met genoe
gen naar deze goed-geklede en er ge
lukkig-uitziende menigte kijkt, hun
werkelijk wel gedaan. Haar te rech
ter tijd gekomen giften hebben veel
arme gezinnen met de komende
feestdag verzoend en hebben menig
kind van een nieuw jurkje of hoed
voor deze gelegenheid voorzien. Zij
weet het en is opgetogen over dit be
wustzijn blij dat haar geld, voor
beeld en invloed werkelijk en op
deugdelijke wijze de mensen om
haar heen hebben geholpen. Zij kan
niet liefdadig zijn zoals juffrouw
Ainley dat ligt niet in haar aard.
(Wordt vervolgd
kends te zeggen!" Maar Panda luisterde al niet meer.
In een wip klom hij in het netwerk van de ballon en
trok de schietschijf los. „Meneer Dick kan er om lach
en, maar ik vind het niet grappig", dacht hij. „Hier
zit vast weer een lelijke streek achterDat had hij
goed ingezien. „Dit wordt een schot in de roos!" riep
broer Ed. „Hupsekee!" En tegelijkertijd liet hij het ge
schut losdreunen. En het was een schot in de roos
maar gelukkig zatdie roos niet langer op de ballon!
MEER DAN HONDERD TIENERS zijn betrokken bij een interessant
experiment dat thans in Engeland op touw gezet is. Als de plannen lukken,
zullen zij binnenkort voor eigen rekening in zaken gaan echte zaken die
zullen staan of vallen met de financiële resultaten van wat zij óók alweer
op eigen kracht zullen gaan fabriceren en verkopen.
den. Zij hebben uit eigen gelederen een
directoraat, een produktieteam en een
verkoopmanager gekozen. En nu broe
den de meesten nog over de vraag, wat
zij zullen gaan maken.
Enkele van de negen jeugd-n.v.'s
hebben echter hun produktieprogram
al klaar. Eén groep gaat beursjes, cor
sages en andere luxe-artikeien van
kunstleer vervaardigen. Een andere
maakt kleurig verpakkingsmateriaal
voor dusters en kleinvakartikelen, alles
naar eigen ontwerp. Die laatste n.v.
heeft ook al enkele vertegenwoordigers
op pad om zijn produkten aan de man
te brengen. Ook de propaganda, het
maken van advertentieteksten, geïl
lustreerde folders e.d. wordt door eigen
krachten verzorgd, waartoe men onder
andere de beschikking heeft over een
kleine, moderne vlakpers.
Grondstoffen worden op de gebruike
lijke kredietvoorwaarden betrokken, de
benodigde machines en gereedschap
pen gekocht of gehuurd. Zo nodig four
neert de staf van Young Enterprise
hiertoe een voorschot, dat echter op
normale handelscondities terugbetaald
moet worden uit de opbrengst van het
produkt. Young Enterprise verzorgde
ook het onderdak voor de jeugd-n.v.'s:
een oude fabriekshal in Chatham, die
door de jongelui zelf opgeknapt is. Vele
van de jeugdige firmanten en werkers
zijn nog schoolgaand, vandaar dat alle
commerciële activiteiten in de vrije tijd
's avonds en 's zaterdagsmiddags
verricht worden.
ELKE N.V. zal een maximale levens
duur hebben van negen maanden, in
welke periode de groep het bewijs
moet kunnen leveren, een levenskrach
tige onderneming te zijn, of een mis
lukkingHoe de uitkomst ook mo
ge zijn, na die negen maanden moeten
andere jongens en meisjes de zaak over
nemen of een nieuwe n.v., naar eigen
