Italianen en Spanjaarden van
Hoogovens vlieden naar het
kerstfeest in hun eigfen land
Pest.nos, bombolonis en calamares
in plaats van Hollandse oliebollen
Warmte en gezelligheid,
ook voor de eenzamen
Erbij - Kerstmis 1964
Sprookje
Ex-politieagent
Benito Galati, vroeger politieagent
in Nociglia in Zuid-Italië, thans sta
pelaar bij de Breedbank. Liefhebbe
rijen: voetballen en zingen.
VAN DE 330 ITALIANEN en 428 Spanjaarden, die bij
de Koninklijke Hoogovens en Staalfabrieken in IJmuiden
werkzaam zijn en waarvan het merendeel op het hotel
schip Arosa Sun woont, zullen er 135 het kerstfeest en
jaarwisseling in de eigen vertrouwde kring van hun familie
in het vaderland vieren. Op kosten van Hoogovens hebben
35 Italianen en 00 Spanjaarden de reis per vliegtuig ge
maakt, terwijl er 40 per spoor zijn gegaan. Met vier van
deze „uitverkorenen" hebben wij een gesprekje gehad over
de wijze waarop zij in hun geboorteplaats de komende
feestdagen denken door te brengen.
José de la Riva Escudero, assistent-
administrateur op de Arosa Sun: „De
calamares (inktvis) mogen in Valen
cia op geen kersttafel ontbreken."
De Plaza del Caudillo in Valencia
met zijn verlichte fonteinen is voor
hem een vertrouwd beeld dat hij
spoedig terug zal zien.
Een van de typische tradities in Va
lencia bij de viering van het nieuwe
jaar is het ceremonieel waarbij druiven
worden gegeten terwijl de klok twaalf
uur slaat. Bij elke klokslag moeten de
aanwezigen een druif uit een schaal
pakken en deze snel en heel doorslik
ken.
José Luis de la Riva Escudero ver
heugt zich op het grootse vuurwerk dat
in de nieuwjaarsnacht in Valencia ont
stoken zal worden. Van heinde en ver
komen de Spanjaarden naar dit evene
ment kijken. Hij zal ook vast niet ver
zuimen tijdens zijn kerstvakantie een
bezoek te brengen aan het stadion waar
de voetbalclub Valencia speelt. De naam
Faas Wilkes, die geruime tijd voor de
ze Spaanse topclub heeft gespeeld,
wordt, zo zegt hij, in Valencia nog
steeds met bewondering uitgesproken.
„Faas Wilkes was door zijn virtuoze en
sportieve spel bij ons bijzonder popu
lair".
Voor Antonio Maria Cherchi, 32 jaar
en als verlader werkzaam bij de Me-
kog, zal Kerstmis 1964 het weerzien be
tekenen met zijn geboortedorp Silanus
op Sardinië en met zijn verloofde die
hij in twee jaar niet heeft gezien.
„Van het vliegveld moet ik nog drie
uur met de trein voordat ik thuis ben,"
zegt Antonio, die al acht jaar in ons
land woont.
Voordat hij bij de Hoogovens kwam
werkte hij twee jaar in de mijn Hen
drik.
„Met de kerst komt onze hele familie
bij elkaar in het huis van mijn ouders
die een kleine boerderij hebben met
(Van onze correspondent)
JUFFROUW MARSMAN heeft de
kerstdagen gehaald bij de gratie van
de buren en de verzorging van het
bejaardentehuis. Bij de gratie mis
schien ook van de kranten, die over
haar schreven en haar aldus in het
middelpunt van de belangstelling
plaatsten. Maandenlang lag zij ziek
in bed, dat nooit werd verschoond, in
haar woninkje in de Eerste Jan Steen
straat te Amsterdam, dat nooit werd
gereinigd en waar zelfs geen licht
meer kon branden omdat was ver
zuimd penningen in de meter te wer
pen. „Oma" Marsman is 81 jaar, nooit
getrouwd geweest, heeftgeen kin
deren en geen familie. Zij is een een
zame vrouw.
AMSTERDAM telt ongeveer 100.000
bejaarden. De meesten leven gelukkig
nog in gezinsverband, maar duizenden
wonen alleen in hun huisje, hebben geen
levenspartner meer en zijn door familie
vergeten. Eenzame mensen. Hun aantal
is niet te schatten. Bij de Amsterdamse
G.G.D. bestaat een lijst van 800 urgente
gevallen. De meesten hunner zijn ziek,
enkele honderden zijn geestesziek.
Maar voor een bejaarde, die ziek is als
gevolg van de ouderdom, is geen
plaats in ziekenhuizen. Zij zijn de meest
trieste gevallen van eenzaamheid. Ter
wijl in honderdduizenden huiskamers in
ons land het kerstfeest en straks
de oudejaarsavond worden gevierd, ma
ken ontelbare eenzamen de moeilijkste
momenten door. Een aantal zal door bu
ren en kennissen worden opgevangen,
sommigen zijn niet tegen het alleen-zijn
opgewassen. Het aantal gevallen van
zelfmoord en pogingen daartoe is in de
kerstweek groter dan normaal; in Am
sterdam bestaat de helft van de zelf
moordenaars uit eenzame personen bo
ven de 60 jaar
O, er zijn mogelijkheden te over om
huis en huurkamertje te ontvluchten.
De stad telt meer schouwburgen en
bioscopen dan men zou kunnen aflopen.
Er zijn honderden cafés, bars en koffie
huizen. Maar dit alles heft het gevoel
van eenzaamheid niet op.
ANDERS is dat met het enige restau
rant in Amsterdam, waar men zich spe
ciaal toelegt op het ontvangen van die
zich alleen voelende mensen. Het is
tevens het grootste restaurant van de
hoofdstad wat betreft het aantal dage
lijkse maaltijden. Dat zijn er altijd
meer dan 500.
BIJNA HONDERD jaar geleden, in
een tijd van zwarte armoede nam de
vereniging Tot Nut van 't Algemeen een
initiatief waaruit de vereniging tot Uit
breiding en Instandhouding van Volks
gaarkeukens te Amsterdam geboren
werd, die in '1871 in een verbouwde
paardestal in de Spuistraat begon met
het verstrekken van simpele eenpans-
maaltijden. Later werd de paardestal
afgebroken en verrees hier het bedrijf
zoals dat thans nog steeds functioneert.
In de jaren voor de oorlog werd een
drastische reorganisatie noodzakelijk.
Toen in 1938 de filialen werden opge
heven en alle aandacht werd geconcen
treerd op de vestiging in de Spuistraat
bestond in feite de behoefte aan volks
gaarkeukens niet meer. Maar er blééf
een behoefte: het verstrekken van
maaltijden aan mensen, die niet in
staat waren zelf te koken en wier beurs
het niet toeliet om in restaurants te
gaan eten. Zo begon de V.G.K. in 1938
een nieuw leven.
Sindsdien wordt het restaurant, geleid
door het echtpaar Van Kamperdijk. De
heer H. van Kamperdijk zegt' „De
V.G.K. is beslist niet de goedkoopste
eetgelegenheid, wij rekenen 45 cent
voor een bord soep en ƒ1,60 voor aard
appelen, vlees en groenten. Wat hier
voorop staat is de kwaliteit. Van 12
uur 's middags tot zeven uur 's avonds
staan er altijd verse aardappelen op
het fornuis. Aan restverwerking in
slaatjes doen wij niet. Aan keuze in
groenten bieden wij meer dan menig
ander groot restaurant. Toch komen
onze vaste klanten niet uitsluitend om
die kwaliteit. Er is hier nog iets an
ders: sfeer. In een cafetaria kan men
soms goedkoper terecht, maar men moet
staande eten en wordt daarna als het
ware weggekeken. Hier kan men blij
ven zitten zolang er plaats is. Men ont
moet er andere mensen, die ook een
zaam zijn. Voor sommigen is het hier
meer een sociëteit dan een restaurant.
Velen beschouwen 't hier als hun twee
de huis. En dat maakt dit werk zo
dankbaar. Ook en vooral nu met de
kerstdagen wanneer er hier, behalve
een feestelijk extraatje, warmte en ge
zelligheid te vinden is, voor al die een
zamen".
MET ZIJN ellebogen steunend op de verschansing van de „Arosa Sun",
onder zich het zacht deinende Noordzeekanaal en voor zich het rokende decor
van de Hoogovens, zegt Luis Romero Munos glimlachend: Reken maar dat
het een kerstfeest als vanouds wordt. Ze komen allemaal bij moeder thuis: mijn
vrouw en ik en onze drie kinderen, mijn broers met hun vrouwen en kinderen
en misschien ook een paar vrienden. De huiskamer zal dan pas gewit zijn en
met groen versierd. Dat is bij ons een oude gewoonte, dat witten van de kamer
met Kerstmis. En op de witte kalk worden met verf groene versieringen ge
schilderd. Ja, en dan natuurlijk veel cognac, likeur en anisette, hè. En lekker
eten. Een hele hoop pestinos, dat zijn in de frituur gebakken koekjes gevuld
met druiven en likeur. Nergens anders in de hele wereld zijn de pestinos zo
lekker als bij ons in Cadiz".
Kerstfeest en nieuwjaar vieren in Ca
diz. Voor Luis Romero Munos klinkt
het nog als een sprookje. Wanneer ze
elkaar bij de cognac en likeur en bo
ven een schaal vol heerlijke pestinos
Felices pascuas navidad (gelukkig
kerstfeest) en Feliz ano nuevo (geluk
kig nieuwjaar) zullen toewensen zullen
hij en zijn vrouw nauwelijks denken
aan de acht maanden waarin ze elkaar
niet hebben gezien. Op eerste kerstdag
zullen ze samen naar de plaats midden
in het dorp gaan waar traditiegetrouw
het feest van Christus' geboorte in het
openbaar wordt gevierd.
Wat hij in zijn kerstvakantie nog
meer gaat doen? Luis Munos hoeft er
niet lang over na te denken. Jaren ge
leden was hij al van plan geweest naar
de stad Jerez in Andalusië te gaan
om daar het schilderijenmuseum te be
zichtigen. Werken van beroemde
Spaanse meesters hangen er die hij al
leen van een plaatje kent. En dan staat
vast en zeker een bezoek aan het
strand van Rota, een goede 50 kilome
ter van Cadiz vandaan op het pro
gramma.
„Ik wil zoveel mogelijk met mijn ge
zin van onze vakantie genieten. Die
veertien dagen zijn toch al zo gauw
voorbij. De kinderen ik heb twee
zoontjes van zes en vier jaar en een
dochtertje van vijf mogen best een
beetje verwend worden. Ja, ik geloof
dat het fijne dagen zullen worden, daar
In Cadiz".
Benito Galati, 28 jaar en werkzaam
als stapelaar bij de Breedband, is een
van de 35 Italianen die op 19 decem
ber hun kerstvakantie in eigen land te
gemoet zijn gevlogen. Voor Benito Ga-
LUIS ROMERO MUNOS, 27 jaar oud,
voelt zich gelukkig in het vooruitzicht
spoedig weer in het vertrouwde Cadiz
rond te kunnen lopen. Zijn familie te
rug te zien en bij oude vrienden bin
nen te vallen. Acht maanden geleden
verliet hij zijn door de zon gestoofde
Cadiz, kuste hij zijn jonge vrouw en
spoorde hij naar het vreemde Holland.
Op de sinterfabriek van Hoogovens
verdient hij nu een goed loon. Neder
land een koud land? De in het zonnige
Spanje opgegroeide Munos schijnt er
weinig last van te hebben zoals hij
daar op het dek van de Arosa Sun staat
in zijn witte sporthemd met korte mou
wen.
„In Spanje kan het 's winters ook
erg koud zijn" zegt hij schouderopha
lend. Op 19 december stapte hij met
zijn landgenoten op Schiphol in het
vliegtuig dat hen naar het Iberisch
schiereiland zou brengen.
„Hoogovens vliegtuig betalen, weinig
bazen dat doen", grijnst de Spanjaard
breeduit. Hij voegt er aan toe dat het
zijn allereerste luchtreis wordt. In zijn
geboorteplaats Cadiz zal hij er straks
veel over kunnen vertellen.
lati Is het kleine Nociglia, 160 kilome
ter van Brindisi in de hak van de
Italiaanse „laars" van de reis. Daar
in zijn geboortedorp zal hij kerstfeest
en nieuwjaar vieren.
„Op kerstavond komt onze hele fami
lie in het huis van mijn moeder bij
een. We hebben elk jaar een grote
kerstboom die vol gehangen wordt met
lichtjes, vruchten en snoepgoed. We ge
ven elkaar geschenken, drinken een
goed glas wijn en wensen elkaar Buon
Natale met Kerstmis Buon Capodanno
met oud en nieuw. Ik breng voor mijn
José Luis de la Riva Escudero legt
op de administratie van de Arosa Sun
de telefoon op de haak. De 26-jarige
Spanjaard heeft in de drie jaar van
zijn verblijf in ons land zich al een
aardig mondje Nederlands eigen ge
maakt. Het lag dan ook min of meer
in de lijn dat hij de vaste tolk werd
van het Spaanse deel van de Arosa
Sun-bevolking. José Luis komt uit het
hartje van Valencia. Zijn vader is
luitenant-kolonel in het Spaanse leger
en zijn broer is een van de bekendste
advocaten van Valencia.
Opgevoed in een van de meest voor
aanstaande kringen van Valencia voelt
José Luis zich niettemin in zijn huidige
werkkring helemaal thuis. Hij is ver
loofd met Annie van der Eng een meis
je uit Limmen.
„Jammer genoeg kan ze dit jaar niet
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllll
Luis Romero Munos heeft goed
lachen. Hij is een van de gelukkige
Spanjaarden die het kerstfeest in
hun eigen geboortedorp mogen vie
ren, het strandplaatsje Rota
nabij Cadiz.
v.x.v-y.-." :-v'AZ'.*v -yrr-n
koeien en schapen. Het wordt altijd een
groot feest met veel stukken gebraad,
gebak en dranken. Ook de volksdansen
worden in ons dorp nog in ere gehou
den. Om twaalf uur op de eerste kerst
dag gaan we met ons allen naar de
nachtmis en daarna gaat het feest tot
in de ochtend door."
Antonio Cherchi hoopt volgend jaar in
Silanus met zijn dorpsgenote Maria Ar
ea te kunnen trouwen. Zij schrijven el
kaar veel.
„Ik mis haar hier erg," zegt hij,
„daarom worden de komende kerstda
gen voor ons een dubbel feest. We heb
ben veel plannen gemaakt hoe we mijn
kerstvakantie zullen besteden. Het zal
plezierig zijn samen onze vrienden te
bezoeken. We zijn beiden bewonderaars
van antieke bouwwerken waar Sardinië
zo rijk aan is en je kan er volop genie
ten van het prachtig natuurschoon." De
ogen van Antonio glinsteren. „Die vlieg
reis zal een mooi begin zijn. Wat zullen
ze in Silanus opkijken als ze horen dat
ik met het vliegtuig naar Sardinië geko
men ben, Buon Natale en Buon Capo
danno!"
G. van Berkel
In zijn hut op de Arosa Sun schrijft
Antonio Cherch minstens tweemaal
per week aan zijn verloofde en
dorpsgenote Maria Area. Volgend
jaar hopen ze in het dorp Silanus
op Sardinië (foto) te trouwen. Maar
eerst gaat hij daar het Kerstfeest
vieren.
moeder een mooie mantel uit Holland
mee. Daar zal ze blij mee zijn".
De donkerharige Italiaan is in Nocig
lia zes jaar politieagent geweest. Hij
wilde iets meer de wereld zien en toen
er in Nederland emplooi was voor Ita
liaanse arbeidskrachten greep hij die
kans met beide handen aan. Hij werkt
nu twee jaar bij Hoogovens en het be
valt hem er best.
„Maar kerstfeest en nieuwjaar kan
je vanzelf nergens mooier vieren dan
thuis", meent hij. Dagen van tevoren
wordt er door de vrouwen gebakken en
gebraden: bomboloni, een soort oliebol
len, appeltaarten, honingkoekj es en an
der gebak".
Vrijgezel Benito vertelt dat hij in
augustus nog in zijn geboortedorp is ge
weest om het huwelijk van zijn broer
bij te wonen. Straks hoopt hij veel
vrienden te kunnen opzoeken. Als ac
tief voetballer zelf speelt hij als
midvoor in het eerste elftal van Ter
rasvogels zal hij beslist gaan kijken
naar een wedstrijd van de plaatselijke
club. Een andere hobby van Benito is
zingen. Als zanger maakt hij deel uit
van een orkestje. Uiteraard in zijn
vrije uren. Of hij terug in politiedienst
wil, vragen we. Hij schudt met zijn
hoofd van neen. „Niet afwisselend ge
noeg, tenminste niet in Nociglia" zegt
hij.
met me mee om kerstfeest in Valen
cia te vieren. Maar volgend jaar zal ze
er vast en zeker bij zijn," zegt hij. Van
de heerlijkheden die hem straks op de
kersttafel in z'n ouderlijk huis te wach
ten staan noemt hij verschillende sala
des, visschotels en een soort kleine inkt
vis. de calamares, waarbij de cognac,
champagne en cider overvloedig zullen
vloeien.
