Jrï I
JR
HARTEKREET UIT BERLIJN:
STUUR ONS MEISJES
Amsterdam krijgt een model
Tuinstad zonder betonkojossen
PANDA EN DE MEESTER-BALLONNIST
.Rechter Tie
door Charlotte Brontë
Amsterdams
x
x
Allerlei
9
Ons vervolgverhaal
STENOTYP"
Woonwijk met knusse
eensgezinswoningen
door dr. Robert van Gulik
MAANDAG 28 DECEMBER 1964
HOOFDSTUK XVIII
HETGEEN DE DEFTIGE LEZER
AANBEVOLEN WORDT OVER TE
SLAAN DAAR ER PERSONEN VAN
MINDERE STAND IN VOORKOMEN
JAPANSE BUSREIZEN
DOOR WEST-EUROPA
Baksteen en puntdaken
X
Internationale school
Discussie-bios
IJsclubjubileum
l'v* vV f ,;v V'v- V 1
93)
„Daar hebt u ons laten staan en u
vindt ons hier. Wij hebben u in het
oog gehouden: en wij zullen dat blij
ven doen. Op een dag moet u onder
vraagd worden, maar niet nu. Op het
ogenblik behoeft u alleen maar goe
denacht te zeggen en dan verder te
gaan."
Moore keek van de een naar de
ander, zonder iets van zijn starheid
te verliezen. „Feestdagen hebben hun
voorrechten en dagen van gevaar
ook," merkte hij rustig op.
„Kom geen zedepreken houden;
zeg goedenacht en loop door," drong
Shirley aan.
„Moet ik u goedenacht zeggen, juf
frouw Keeldar?"
„Ja, en Caroline ook. Dat is toch
niets nieuws, hoop ik: u hebt ons bei
den wel eens meer goedenacht ge
zegd."
Hij nam haar hand, hield deze vast
en legde er zijn andere hand over
heen. Hij keek ernstig, vriendelijk, en
toch met iets bevelends op haar neer.
De erfgename kon van deze man niet
haar onderdaan maken. In zijn blik
op haar levendig gezicht was niets
onderdanigs, nauwelijks iets van hul
de; maar er was belangstelling, en
genegenheid, nog versterkt door een
ander gevoel. Iets in zijn stem en in
zijn woorden, toen hij sprak, maakte
duidelijk dat dit laatste gevoel dank
baarheid was.
„Uw schuldenaar wenst u goede
nacht! Slaap wel en vredig tot
morgen!"
„En u, mijnheer Moore wat gaat
u doen? Wat hebt u tegen mijnheer
Helstone gezegd, wiens hand u ge
drukt hebt zoals ik zag? Waarom
kwamen al die heren om u heen
staan? Zet nu voor één keer de terug
houding opzij. Wees openhartig tegen
mij."
„Wie kan u weerstaan? Ik zal open
hartig zijn: indien er morgen iets te
vertellen is, zult u het horen."
„Neen, nu," pleitte Shirley: „stel
het niet uit."
„Maar dan zou ik slechts de helft
van een verhaal kunnen vertellen, en
mijn tijd is beperkt ik heb geen
ogenblik te verliezen; later zal ik het
uitstel goedmaken door openhartig
heid."
„Maar gaat u nu naar huis?"
„Ja."
„En u gaat niet meer uit van
avond?"
„Zeker niet. Maar nu, vaarwel voor
u beiden!"
Hij had Caroline's hand willen ne
men en op dezelfde manier vasthou
den als die van Shirley, maar ze stak
hem niet naar hem uit. Zij was een
paar passen opzij gegaan. Haar ant
woord op het vaarwel van Moore
was alleen maar een lichte buiging
van haar hoofd en een lieve, ernstige
glimlach. Hij trachtte geen blijk van
grotere hartelijkheid te krijgen. Weer
zei hij „vaarwel!" en verliet hen bei
den.
„Zo! dat is voorbij!" zei Shirley,
toen hij weg was. „Wij hebben hem
toch goedenacht laten zeggen, zonder
in zijn achting gedaald te zijn, geloof
ik, Cary."
„Ik hoop het," was het korte ant
woord.
„Ik vind dat je erg schuchter en
gesloten bent," merkte juffrouw Keel
dar op. „Waarom heb je meneer
Moore niet een hand gegeven toen hij
de zijne aanbood? Hij is je neef en
je vindt hem aardig. Schaam je je
ervoor hem te laten merken, dat je
op hem gesteld bent?"
„Daar merkt hij alles van wat hem
interesseert. Het is niet nodig met je
gevoelens te koop te lopen."
„Je bent zo laconiek; als je kon
zou je stoïcijns zijn. Is de liefde in
jouw ogen een misdaad, Caroline?"
„Liefde een misdaad! Neen, Shir-
ey: liefde is een goddelijke deugd;
maar waarom dat woord erbij te ha
len? het heeft er merkwaardig weinig
mee te maken!"
„Goed!" zei Shirley.
De twee meisjes liepen zwijgend
door de groene laan. Caroline begon
het eerst weer te spreken.
„Opdringerigheid is een misdaad;
vrijpostigheid is een misdaad, en bei
de verwekken afkeer: maar liefde!
de reinste engel behoeft zich niet te
schamen voor zijn liefde! En wan
neer ik een man of een vrouw
schaamte in verband hoor of zie
brengen met liefde, dan weet ik dat
hun geest grof is, hun gedachten-
associatie laag bij de grond. Veel
mensen die zich beschaafde dames en
heren noemen en die altijd het woord
„vulgair" op hun lippen hebben, kun
nen niet over „liefde" spreken zonder
hun eigen aangeboren geestelijke ont
aarding te verraden. Het is een laag
gevoel in hun ogen, dat voor hen
slechts verbonden is met lage denk
beelden."
„Je beschrijft drievierde van de
mensheid, Caroline."
„Zij zijn koud zij zijn lafhartig
zij zijn dom in dit opzicht, Shirley!
Zij hebben nooit liefgehad niemand
heeft hen ooit liefgehad!"
„Je hebt gelijk, Lina! En in hun
grove onwetendheid belasteren zij het
levende vuur, dat door een serafijn
van een goddelijk altaar wordt ge
bracht."
„Zij verwarren het met vonken, die
van Tofet opstijgen!"
Het plotselinge en vreugdevolle lui
den van de klokken maakte hier een
eind aan het giesprek door allen op te
roepen naar de kerk te komen.
De avond was stil en warm; er was
zelfs kans dat het weer drukkend en
zwoel zou worden. Rondom de onder
gaande zon gloeiden donkerrode wol
ken; zomerkleuren, die meer aan In
dia dan aan Engeland lieten denken,
overdekten de horizon en wierpen een
roze weerschijn op de hellingen van
de heuvels, op de voorgevel van het
huis, op de boomstammen, op de
kronkelende weg en de golvende wei
landen. De twee meisjes kwamen
langzaam de velden af: toen zij het
kerkhof bereikt hadden zwegen de
klokken; de mensenmenigte was al in
de kerk verzameld, het gehele land
schap was verlaten.
„Wat is het heerlijk rustig!" zei
Caroline.
„En wat zal het heet zijn in de
kerk!" gaf Shirley te kennen, „en wat
zal dr. Boultby een vervelende lange
preek houden en wat zullen de hulp
predikers ploeteren over hun voor
bereide toespraken! Wat mij betreft,
ik ga liever niet naar binnen".
„Maar mijn oom zal boos zijn indien
hij bemerkt, dat wij er niet zijn."
„Ik zal de schok van zijn woede
wel dragen; hij zal mij niet opeten.
Ik vind het jammer zijn scherpe
toespraak te missen. Ik weet dat het
een en al begrip voor de Kerk en een
en al bijtende spot voor de Scheuring
zal zijn. Hij zal het gevecht bij Royd
Lane niet vergeten. Het spijt mij ook,
dat ik jou beroof van de oprechte,
vriendelijke predikatie van de heer
Hall, met al zijn pittige Yorkshire-
uitdrukkingen; maar ik moet hier
blijven. De grijze kerk en de nog
grijzere grafstenen zien er goddelijk
uit met die rode glans erop. De Na
tuur doet haar avondgebed; zij knielt
voor die rode heuvels. Ik zie haar
voorover liggen op de grote treden van
haar altaar en bidden om een kalme
nacht voor de zeelieden op zee, voor
reizigers in de woestijn, voor lamme
ren op de heivlakte en kleine vogel
tjes in de bossen. Caroline, ik zie
haar! en ik zal je vertellen hoe zij er
uitziet. Zij is zoals Eva was toen zij
en Adam alleen stonden op de aarde."
„En dat is niet Milton's Eva, Shir
ley."
„Milton's Eva! Milton's Eva! her
haal ik. Nee, bij de reine Moeder
Gods, dat is ze niet! Cary, wij zijn
alleen; wij mogen zeggen wat we
denken. Milton was groot; maar was
hij ook goed? Zijn hersens waren
goed; maar hoe was zijn hart? Hij
zag de hemel; hij keek neer in de
hel. Hij zag Satan en de Zonde, zijn
dochter, en de Dood, hun afschuwe
lijke nakomeling. De Engelen stonden
in gesloten gelederen voor hem; de
lange rijen schilden, hard als dia
mant, flitsten op zijn blinde oogballen
een weerschijn van de onuitsprekelij
ke pracht van de hemel. De Duivels
verzamelden hun legioenen voor hem;
hun doffe, ontkroonde en ontluisterde
legers lieten al het lagere krijgsvolk
langs hem lopen. Milton trachtte de
eerste vrouw te zien; maar Cary, hij
zag haar niet." (Wordt vervolgd
MOOIER DAN het fijnste speelgoed
vindt de twaalfjarige Erica Bailey uit
het Engelse graafschap Staffordshire
deze „poppenhuis"-editie van Shake
speare, een erfstuk dat al meer dan
honderd jaar in het bezit van haar fa
milie is en dat zij nu op haar meisjes
kamer mag bewaren. De veertig in
goudleer gebonden deeltjes omvatten de
complete werken van de beroemde En
gelse toneelschrijver. Elk deeltje meet
3x5 centimeter en de tekst is zo klein
dat men ze met behulp van een ver
grootglas lezen moet. In zijn eikenhou
ten cassette vormt deze uitgave een be
nijdenswaardig bezit voor elke verzame
laar, maar totnogtoe hebben de Bailey's
weerstand geboden aan de verleiding
om hun (waarschijnlijk unieke) bezit te
verkopen, hoewel hun vaak buitenspori
ge bedragen geboden worden. Erica
leest ijverig in haar miniatuur-Shake-
speare, kent hele passages uit Hamlet,
Koning Lear en De Koopman van Ve
netië uit haar hoofd en mag binnenkort
een voorstelling van een der toneelstuk
ken van de bard in Londen bijwonen.
«O*
Bij de vele Duitse, Franse, Engelse
Scandinavische en Amerikaanse toe
risten die in groepsverband Amster
dam „doen", zullen zich volgend
voorjaar ook groepen Japanners voe
gen. Een reisbureau in Osaka heeft
namelijk het plan opgevat om luxe
busreizen door West-Europa te gaan
organiseren. De eerste begint op
25 april 1965 en is in principe al vol
geboekt. Dertig Japanners zullen per
chartervliegtuig naar Rome worden
vervoerd, waar hun een tevoren ver
scheepte Japanse toerbus, voorzien
van alle comfort, wacht. In de bus
reist men vervolgens in circa drie
weken door Italië, Zwitserland, Bel
gië en Luxemburg naar Hamburg,
vanwaar men terugvliegt naar Tokio.
De busreis wordt onderweg tweemaal
onderbroken voor een bezoek per
vliegtuig aan Londen en Amsterdam.
De prijs van het arrangement is 685.000
yen (f 6800). Voor een gewoon retour
Tokio-Rome betaalt men bijna een
miljoen yen (ruim tien mille). Er zijn
voorlopig enkele tientallen van deze
reizen geprojecteerd
Advertentie
€;f-ff 'V- - 3#
jv - wWwa&S
voor
tijdelijke sterfo-iypistes
HAARLEM, Klnderhulsslngel 44
Telefoon (02500)-1 8342
BERLIJN (AP) West-Berlijn heeft
meisjes nodig, veel meisjes. En toch
heeft deze stad over het geheel geno
men een vrouwenoverschot: er zijn vier
vrouwen tegen elke drie mannen. Maar
ten aanzien van vrouwen van de huw
bare leeftijd, is de verhouding bijna
omgekeerd. Vandaar de kreet, een
noodkreet bijna, van Westberlijnse auto
riteiten: „Meisjes, meisjes, meisjes,
alstublieft!" „West-Berlijn is de enige
stad in West-Duitsland, die een zo
groot en ontstellend jonge-mannenover-
schot heeft" jammert de heer Manfred
Omankowsky, een hoofdambtenaar van
de afdeling arbeid van de Westberlijn
se stedelijke regering. „We moeten hier
broodnodig meer meisjes hebben".
DIT PROBLEEM heeft, evenals vele
andere vraagstukken, ook te maken
met de communistische muur. Tiendui
zenden geschoolde arbeiders die in
Oost-Berlijn woonden, maar in de wes
telijke sektoren werkten, konden nadat
(Van onze correspondent
AMSTERDAM. Er zullen weinig mensen zijn die louter voor hun plezier
een wandeling maken door de nieuwe stadswijken, o'f dit nu de nieuwbouw van
Amsterdam of van een andere Nederlandse stad betreft. De moderne architectuur
van deze wijken mist de beslotenheid waarin de mens zich thuisvoelt. In zo'n
buurt voelt hij zich verloren. De woningen in die wijken missen vaak eveneens
die beslotenheid. 7Aj zijn soms weinig fraai van materiaal en hebben te grote
ramen, die wel veel zon maar ook veel grauwheid en koude toelaten. In deze tijd
van woningtekort wordt met graagte alles geaccepteerd dat tot onderdak kan
dienen. Er zijn echter deskundigen die vrezen dat onze nieuwbouwwijken van
vandaag in de toekomst zullen worden ontvolkt, als er weer volop keuze zal zijn.
Want eens zullen wij toch uit deze impasse van karakterloze stedebouw worden
verlost.
DE EERSTE tekenen daarvan zijn ge
lukkig al te bespeuren. Wij schrijven dit
alles omdat een Amsterdams tuindorp de
zer dagen zijn veertigste verjaardag viert
en deze wijk in al die tijd niet alleen
vreugde heeft gegeven aan de bewoners,
maar ook steeds bewondering heeft ge
wekt bij stedebouwers uit de gehele we
reld. Tuindorp-Watergraafsmeer dat tegen
over het Ajax-stadion ligt, is gebouwd in
een stervorm rondom een aardige brink,
waar als hoofdgebouwen een openbare
leeszaal, een verenigingsgebouw en een
complex bejaardenwoningen staan.
Een deel van het dorp is destijds bij
wijze van proef opgetrokken in beton. Het
24. „Heeft u getrainde spechten?" vroeg broer Ted
aan de vogelkweker. „Dat zou ik menen!" antwoordde
de kweker. „Wat zeg je hiervan, meneertje?" En hij
wees trots op een kooi, waarin een aantal leden van
die vogelsoort in het gelid stonden. „Een mooie kweek,
al zeg ik het zelf", lichtte hij toe. „Goed in de veren
en let op hoe scherp van snavel!" „Ja, daar let ik
juist op", zei broer Ted. „Begrijpen ze ook een op
dracht? Ik bedoel: kun je ze iets laten doorpikken,
eeneh... luchtballon, om maar eens wat te noe
men?" Dat kan, meneertje", antwoordde de kweker.
„Maar dan moet je ze wel richten op het doel, dat je
gepikt wil hebben. Daarvoor heb ik een speciale
spechtrichtkooi"„Prachtig", zei broer Ted. „Dan
koop ik een formatie spechten met richtkooi". De koop
werd gesloten en, nadat de opgeprikte ballast was ver
wijderd, stegen de broertjes met een vaart op. Hoger
en hoger ging het, tot zij in de verte de ballon van
dikke Dick zagen. „Nu zullen we hem hebben", zei
Ted. En hij richtte de spechtrichtkooi
is het minst fraaie deel. De rest echter
bestaat uit huizen van baksteen en rode
puntdaken. Hier wonen 5.000 mensen in
woningen die veertig jaar lang zeer ge
rieflijk bleken te zijn en in straatjes die
door de voortuintjes met bloemen, bomen
op de trottoirs en klimop langs de gevels
een vriendelijke indruk maken. Een merk
waardigheid is de bepaling dat er geen
cafés in dit tuindorp mogen zijn.
VEERTIG JAAR heeft het geduurd eer
Amsterdam besloot, opnieuw zo'n besloten
woonwijk te bouwen die eenzelfde reputa
tie belooft te krijgen. Dat wordt de tuin
stad die zal verrijzen in de Buikslotermeer
in Amsterdam-Noord. Voor deze modelwijk
krijgen de architecten faciliteiten die door
de rijkssubsidie-politiek helaas nog niet
overal mogelijk zijn. Amsterdam, een der
eerste steden ter wereld die een planma
tige stedebouw invoerde, heeft gelukkig
nog steeds de ambitie, in dit opzicht toon
aangevend te willen zijn.
AMSTERDAM behoorde tot voor kort tot
de weinige Europese hoofdsteden die niet
over een internationale school beschikken.
Er was in het verleden dan ook nauwelijks
behoefte aan. De meeste buitenlanders die
zich in Nederland vestigden hadden iets
van doen met diplomatieke diensten en
men kon hen dus voornamelijk vinden in
Den Haag en omgeving. Den Haag heeft
dan ook al jaren een internationale school.
De laatste jaren echter heeft onze industrie
een internationaal karakter gekregen en
met name Amsterdam, als grootste indus
triestad van het land, telt tal van buiten
landse vestigingen. Het gevolg was ook de
vestiging van buitenlanders, soms met hun
gezinnen. Zo ontstond behoefte aan een in
ternationale school waar kinderen van bui
tenlanders onderwijs konden ontvangen.
De school is dit jaar opgericht door de
American Businessmen's Club en heeft de
zer dagen de beschikking gekregen over
een schoolgebouw in de Vechtstraat. Op
het ogenblik zijn er 30 leerlingen in de
Engelstalige afdeling en 32 in de Frans
talige. De school telt vier leerkrachten.
IN FEBRUARI wordt in Amsterdam de
kleinste bioscoop van Nederland geopend.
Hiertoe wordt een zaaltje boven de stu
dentenbioscoop Kriterion ingericht dat tot
dusver als Hypokriterion wel eens plaats
bood aan experimentele toneelvoorstellin
gen. De nieuwe naam wordt „Studio K."
Er zal naar worden gestreefd films te bren
gen die uitblinken door artistieke verdien
sten en „moeilijke" films die zich niet le
nen voor vertoningen in grote theaters. Het
de muur gebouwd was niet langer heen
en weer reizen. Teneinde in het daar
door ontstane tekort te voorzien, begon
nen de Westberlijnse autoriteiten een
recruteringscampagne om Westduitse
arbeiders naar de 240 km achter het
IJzeren Gordijn gelegen stad te halen.
Tot dusver hebben bijna 70.000 arbei
ders, goeddeels jeugdige voor een hu
welijk in aanmerking komende vrijge
zellen, aan de oproep gehoor gegeven.
West-Berlijn garandeert hun verschei
dene voordelen o.q.. een lagere inkom
stenbelasting dan elders in de Bondsre
publiek en bij een huwelijk een lening
tegen een percent rente, die niet be
hoeft te worden terugbetaald als het
echtpaar in kwestie drie of meer kin
deren krijgt.
IN DE EERSTE jaren na het bou
wen van de muur was de verhouding
mannen-vrouwen onder de nieuwko
mers 7-1, thans is zij 4-1. De West
berlijnse industrie die voornamelijk in
de sectoren van de textiel, de levens
middelen en elektrotechniek werkt
heeft grote behoefte aan meisjes, aldus
Ormankowsky. „Maar ik geloof, dat
vele Westduitse moeders bang zijn,
haar dochters alleen naar zulk een gro
te stad te laten gaan".
Wat ook de oorzaak is, het tekort
aan meisjes heeft ertoe geleid dat een
op de vier jongemannen in West-Ber
lijn geen meisjes kan vinden.
„ALS WIJ er niets op vinden, zullen
de jongemannen weer uit West-Berlijn
wegtrekken en naar West-Duitsland te
ruggaan, waar de huwelijksmarkt rui
mer is. Deze situatie is in zowel eco
nomisch als psychologisch buskruit voor
West-Berlijn. Wij zijn een stad van
mensen boven de gemiddelde leeftijd en
wij hebben meer gezinnen nodig. Zeker
er zijn meer vrouwen dan mannen in
Berlijn, maar dat overschot begint pas
bij vrouwen van 30 tot 40 jaar. Bij de
omstreeks 65 jarigen zijn zelfs twee
maal zoveel vrouwen als mannen, aldus
Ormankowsky, „maar daar zijn onze
jonge arbeiders en employé's niet bij
gebaat.
ligt voorts in de bedoeling, van tijd tot
tijd discussies aan de filmvertoningen te
verbinden waaraan het publiek zal kunnen
deelnemen. Het aantal plaatsen in het
bioscoopje zal ongeveer 100 zijn.
TOT DUSVER ziet het er niet naar uit
dat het een strenge winter zal worden.
Het is dan ook hoogst twijfelachtig of de
Amsterdamse IJsclub zijn honderdjarig be
staan op het ijs van zijn eigen baan zal
vieren. Maar gelukkig voor de hoofdstede
lijke schaatsliefhebbers is er een kunstijs
baan die de schaatssport zo'n zeven maan
den per jaar mogelijk maakt. De AIJC is
destijds opgericht door leden van de thans
104 jaar oude roeivereniging „De Hoop",
Jaren achtereen heeft de ijsclub een prach
tig centraal gelegen terrein gehad tussen
Rijksmuseum en Concertgebouw, maar het
was begrijpelijk dat het stadsbestuur de
ze ruimte ten slotte voor het verkeer op
eiste. Het ijsclubterrein bevindt zich thans
bij het Olympisch stadion en heeft inter
nationale bekendheid gekregen ^ls kam
peerterrein. Ondanks de weinige goede
schaatswinters is de AIJC een kerngezon
de vereniging die meer dan 5.000 leden
telt. Maar als het gaat vriezen, is de baan
dan ook uitsluitend voor die leden toegan
kelijk.
KOMT UIT OP EEN STEEGJE,
EDELACHTBARE;'T SLOT IS
INTAKT. RECHTS DAARVAN IS DE
DEUR VAN MENEER FANG'S ACHTER
PLAATS, AAN DE OVERKANT HET
VERLATEN PARK WAAR WE
KWAMEN
EENS EVEN NADENKEN...
EEN GOEDKOPE OUDE KLEREN-
DOOS... DAARIN KOSTBARE
KLEDINGSTUKKEN EN DAAR
TUSSEN WEER TIMMER
GEREEDSCHAP
T5JIA0TAI... EN ZIE
HET SLOT BESCHADIGD
HMMM,
HEEL ZONDER
LING.
