SUM uw PIJN WEG MET EEN "AKKERTJE"
Apartheid is afkeer gehuld in een
mantel van edelmoedigheid
Acht maanden
voor ongeluk
met 4 doden
Provinciale Staten tegen verhoging
tarieven provinciaal recreatiegebied
PSP-motie over fluoridering
van het PWN-drin
DAF-pony voor Amerikaanse leger
lii®;
Onvermijdelijk
Niet of wèl
op zondag
Voor kindermoord vijf
en twee-en-een-half
jaar geëist
Hypotheekverstrekking
in Baarn opgeschort
In telefoondistrict
Rotterdam thans
200.000 abonnees
Eifect van stijfsel
Moment-opnamen
Behandeling van begroting 1965
m
WOENSDAG 20 JANUARI 1965
I:
Hof strafte lichter dan
Haarlemse rechtbank
Fluoridering
Aardgas
Zuid-Afrika: „Dankie, baas" slot
(Van onze reisredacteur H. L. Leffelaar)
PRETORIA. De apartheid-droom van premier dr. H. F. Verwoerd heeft
in sommige internationale kringen meer van een nachtmerrie. Zal Zuid-Afrika
het dulden wanneer haar noordelijke buurstaat Rhodesië een zwarte meerder
heidsregering krijgt, zoals Londen wenst? Als dat niet gebeurt zal Zuid-Afrika
dan bereid zijn Rhodesië (al of niet gewapend) bij te staan wanneer het tot een
eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van premier Ian Smith mocht komen?
De nog steeds hangende kwestie van wapenleveranties aan Zuid-Afrika krijgt
in dit licht bezien een ander en verhelderend aspect. Op het nationale vlak po
neert de nachtmerrie de steeds dringender wordende vraag hoe lang het apart-
heidbeleid gevoerd kan worden, voordat de binnenlandse spanningen te groot
worden.
Advertentie
w --W-
s<;
-4. -'•
-- m
Nelson Mandela, de tot levenslang
veroordeelde voorzitter van de Afrikaan
se Nationale Congres Partij, zei in april
1964 tegen zijn rechters: „Begin juni
1961, na een lange en door talrijke twij
fels geplaagde beschouwing van de toe
stand in Zuid-Afrika, kwam ik met en
kele collega's tot de conclusie dat ge
welddadigheden in dit land onvermijde
lijk zijn. Het zou daarom niet-realistisch
en verkeerd zijn wanneer Afrikaanse
leiders vredig en geweldloos blijven pre
ken, wanneer de regering onze agressie-
loze verzoeken al heeft beantwoord met
geweld".
Hoeveel anderen, blank en zwart, zul
len tot eenzelfde conclusie komen?
daarom beter betaald worden: „Het is
werkelijk opvallend wat dat kleine
beetje blanke bloed kan doen".
Dezelfde ambtenaar: „Je kan nu een
maal niet met zwarte Afrikanen op
voet van gelijkheid omgaan, zelfs niet
met de intellectuelen onder hen." De
ze functionaris staat aan het hoofd van
een departement, dat zich bezig houdt
met Bantoe-kwesties.
9 De tijdens de lunchpauze in de hete
zon dansende Afrikaanse meisjes op
hun lange benen, 'n kring van ritmisch
in de handen klappende jongens erom
heen, tegen een decor van een in ver
val geraakt houten eethuisje aan Eloff
Street Extension in Johannesburg.
Een onwezenlijk grote zon, die kreeft-
rood over de horizon de Afrikaanse
nacht in glijdt.
IK MOET OOK DENKEN aan de eer
ste rondrit met mijn zwarte vriend Jef-
Een bont straatbeeld uit Johannesburg
frey Moelaka. Hij vestigde mijn aandacht
niet op monumenten en parken, maar
op politiebureaus en gevangenissen. Het
gebeurde zonder opzet: zoals een Amster
dammer het paleis en de Munttoren
aan buitenlandse gasten toont. Jeffrey
kende de gevangenissen van binnen.
En ik denk aan de vier gezichten in de
beklaagdenbank van het hooggerechts
hof in Pretoria. Een lector, 42 jaar, bril,
kaal. Een fotograaf, ongeveer 50 jaar,
zandbruine baard, ook een bril. Twee
journalisten, 24 en 27 jaar, een hunnner
als jongen ontkomen uit het. ghetto in War
schau. En achter hem, op de publieke tri
bune, zijn moeder een grijze vrouw. Ze
luisterden zonder veel aandacht naar het
moeilijk te horen pleidooi van een der
advocaten.
Op de fotograaf na, werden zij veroor
deeld tot gevangenisstraffen van zeven
tot negen jaar voor hun aandeel in een
sabotage-complot, gericht tegen de apart
heid.
Dan is er nog het uitstapje met de jon
ge ambtenaar van het departement van
Voorlichting. Hij toonde mij de Afri
kaanse woonwijken ten bewijze van wat
de regering voor niet-blanken doet. Wy
reden door een stoffige, ongeasfalteerde
straat en ik vroeg hem of alle huizen
hier electriciteit hadden. „Ja" zei hij.
„De vorige avond had ik (clandestien,
want zonder vergunning) in een van deze
huizen doorgebracht. Ze zaten er om olie
lampen.
Wat rest is een citaat dat mij door het
hoofd blijft spelen. Het is de laatste para
graaf van de autobiografie van dr. Ken
neth Kaoenda, president van Zambia. Hij
schreef, toen Zambia nog Noord-Rhodesië
was: „Lange tijd heb ik mijn volk geleid
bij het aanheffen van hun kreet „Kwa-
cha" („Dageraad"). -We hebben het ge
zamenlijk geroepen toen het donker was.
Nu staat aan de horizon het grijze licht
van de dageraad en ik weet dat Zambia
vrij zal zijn".
Dr. Kaoendas boek is in Zuid-Afrika
verboden.
Het gerechtshof in Amsterdam heeft een
20-jarige automonteur uit Haarlem, die
in maart 1964 op de weg Haarlem-Half-
weg een auto-ongeluk veroorzaakte dat
aan vier mensen het leven kostte, veroor
deeld tot acht maanden gevangenisstraf
en drie jaar ontzegging van de rijbevoegd
heid.
De rechtbank in Haarlem had de jon
geman veroordeeld tot een jaar gevangenis
straf en vijf jaar ontzegging, van welk
vonnis de verdachte in hoger beroep was
gedaan.
Het ongeluk gebeurde toen de jonge
man op weg was naar de zilveren brui
loft van zijn ouders. Op de Amsterdamse
vaart passeerde hij enkele auto's; daarbij
kwam hij met zijn grote wagen op de
uiterste linker baan van de driebaansweg.
Daar botste hij frontaal tegen een kleine
re tegenligger. Vier inzittenden daarvan,
allen leden van een Santpoorts gezin, kwa
men om het leven.
De procureur-generaal had bij de be
handeling van de zaak veertien dagen ge
leden, gezegd, dat hij de straf van de
rechtbank te zwaar vond. Hij nam in aan
merking dat de verdachte door zijn eigen
schuldgevoel al zeer zwaar gestraft moet
zijn, en vroeg acht maanden en vijf jaar
intrekking van het rijbewijs.
Voor de Hoge Raad heeft een zaak ge
diend waarin andermaal het vraagstuk
van het al of niet geopend zijn van een
café op zondag aan de orde is.
Een caféhouder in Sommelsdijk had zijn
zaak op zondag 1 december 1963 geopend
gehad tussen 17.00 en 24.00 uur, hetgeen
in strijd was met een artikel van de al
gemene politieverordening. De kantonrech
ter veroordeelde de caféhouder tot elf gul
den boete. Bij de behandeling in beroep
kwam de rechtbank in Rotterdam echter
tot ontslag van rechtsvervolging. Zij ver
klaarde het betrokken artikel van de Som-
melsdijkse politieverordening onverbin
dend, omdat het verbod niet gericht was
tegen verstoring van de openbare orde,
maar verband hield met het bijzondere
karakter van de zondag.
De officier van Justitie te Rotterdam
ging in cassatie, omdqt naar zijn mening
de rechtbank door het artikel onverbindend
te verklaren haar recht tot toetsing van
verordeningen had overtrokken. Voor de
Hoge Raad betoogde mr. M. J. Broekhuij-
sen jr. dat het toetsingsrecht niet zo eng
begrensd moet worden als de officier
meent. De rechtsbescherming van de bur
ger tegen verordeningen van gemeenten
eist een ruime toetsingsmogelijkheid. Het
bouwen van bruggen naar Goeree en Over-
flakkee heeft weinig zin als integratie door
gemeentelijke verordeningen kan worden
tegengewerkt, aldus pleiter.
De procureur-generaal bij de Hoge Raad
zal op 2 februari conclusie nemen.
te stellen rhaximum voor hygiënisch ver
bruik te boven zou gaan.
Ook over de vestiging van de nieuwe
centrale van het provinciaal electriciteits-
net (PEN) werden vragen gesteld.
De gedeputeerde M e n s i n k stelde dui
delijk dat de gemeente Diemen een bijzon
der grote verantwoordelijkheid op haar
schouders laadt wanneer zij nog langer
de bouw van de nieuwe centrale op haar
grondgebied tegenhoudt. „Wanneer deze
centrale in 1969 nog niet gebouwd is, zal
van een ramp gesproken kunnen worden",
aldus de gedeputeerde. Hij deelde mee dat
behalve de provincie, ook Amsterdam, de
Rijksdienst voor het Nationale Plan en de
ministeries van Economische Zaken en
volkshuisvestingen bouwnijverheid zich
akkoord hadden verklaard met de bouw
van een nieuwe centrale in de Diemer
polder.
Voorts deelde de gedeputeerde mee dat
met Haarlem nog geen overeenstemming
is bereikt over de elektriciteitstarieven in
dat gedeelte van Schalkwijk dat vroeger
bij de gemeenten Haarlemmerliede en
Spaarnwoude heeft gehoord. Wat de prijs
van het aardgas voor elektrische centrales
betreft merkte de gedeputeerde Mensink op
dat de regering ten aanzien hiervan in een
bijzonder moeilijk parket is geraakt, om
dat vroeger altijd aan de centrales is ge
vraagd de duurdere binnenlandse kolen te
verkiezen boven de goedkopere kolen bij
voorbeeld uit de Verenigde Staten. „Nu de
centrales bovendien gevraagd is de duur
dere kolen uit de EKSG-landen te verkie
zen boven de goedkopere Amerikaanse
hebben deze geëist dat zij compensatie
hiervoor krijgen bij de prijzen voor het
aardgas," aldus de heer Mensink, anders
zouden de consumenten van elektrische
stroom als het ware subsidie betalen voor
de moeilijkheden in de steenkolensector.
Hij deelde mee dat er op deze wijze in
tien jaar al honderd miljoen gulden be
taald was.
De vergadering van de provinciale sta
ten is vandaag voortgezet.
Wegens doodslag op de pas geboren
baby van de 26-jarige W. M. M. en het
bij haar plegen van abortus heeft de offi
cier van justitie bij de Amsterdamse
rechtbank tegen een 35-jarige Hilversum-
se vrouw vijf jaar gevangenisstraf geëist.
Terzake van medeplichtigheid aan deze
doodslag op haar baby (een meisje) vor
derde de officier tegen de moeder twee
jaar en zes maanden.
Het Amerikaanse leger heeft DAF
Het gemeentelijk administratiekantoor
met 28 aangesloten beleggingsinstituten en
de nationale hypotheekbank hebben een
hypotheekverstrekking voor woningen in
Baarn voorlopig opgeschort. Dit besluit,
dat een uitvloeisel is van de gemeente
lijke verordening in Baarn, die de vrij»
verkoop van huizen beperkt, is dinsdag
avond medegedeeld op de buitengewone
vergadering van de Baarnse vereniging
van huis- en grondeigenaren.
De heer A. Struijs in Vlaardingen is de
200.000ste telefoonabonnee van het district
Rotterdam, dat het zuidelijke gedeelte
van Zuid-Holland en de eilanden Voorne-
Putten en Goeree-Overflakkee omvat.
De heer Struijs werd vrijgesteld van de
entree- en aansluitingskosten, mevrouw
Struijs kreeg een grote taart. Een jaar
abonnementskosten en de extra kosten
voor een wit in plaats van een zwart tele
foontoestel behoeven niet te worden be
taald. De telefoondienst in het district Rot
terdam heeft nog ongeveer 24.000 aanvra
gers op de wachtlijst staan. In de tweede
helft van 1966 wordt de Vlaardingse cen
trale geheel vernieuwd en tevens uitge
breid tot 11.000 nummers. Het net Vlaar
dingen wordt dan een onderdeel van het
net Rotterdam, zodat het telefoonverkeer
tussen Rotterdam, Schiedam en Vlaardin
gen lokaal verkeer zal zijn.
Pornografie. De Amsterdamse politie heeft
een 39-jarige tijdschriftenhandelaar aan
gehouden op grond van het in zijn win
kel in Amsterdam-Oost in voorraad
hebben van pornografische films, foto's
en boeken.
Een even pertinente vraag is of Mos
kou en Peking deze conflict-situatie over
het hoofd zullen zien om hun invloedssfeer
in Afrika te vergroten.
DE RECENTE KONGO-TRAGEDIE
heeft in Zuid-Afrika en Rhodesië het ef
fect van stijfsel gehad: het heeft het
voornemen verhard geen enkele politieke
concessie aan de niet-blanke bevolking te
doen. In Zuid-Afrika heeft het de traditio
nele kloof tussen Engels- en Afrikaans-
sprekende blanken kleiner gemaakt. Men
voelt zich geplaatst tegenover een ge
meenschappelijk gevaar. De meeste blan
ke Zuid-Afrikanen beschouwen (in veel
grotere mate dan de blanke Rhodesiërs hun
land) het land waar zij wonen als hun
moederland.
Hun vrees is bij een Afrikaanse meerder
heids-regering niet alleen materieel ont
eigend. maar ook min of meer statenloos
te worden. Of deze vrees gegrond is, en of
er geen gespreksmogelijkheden zijn met
zwarte Afrikaanse leiders, zijn vragen die
door dezelfde angst niet aan de orde komen.
Men heeft in Zuid-Afrika ook te maken
met grote buitenlandse (o.a. Amerikaan
se) investeringen en westerse handelsbe
langen.
Dit zijn dan enkele overwegingen bij een
afscheid van het land van Jan van Rie-
beeck, de voortrekkers, de boeren, gene
raal Jan Smuts, Paul Kruger, generaal B.
M. Hertzog, en Hendrik Verwoerd. Alle
overwegingen op deze na: Apartheid is
een beleid dat gebaseerd is op vrees, en
niet op moed. Het maakte gebruik niet van
liefde, maar van afkeer ook al gaat deze
afkeer vaak gehuld in de mantel van edel
moedigheid.
EN DAN ZIJN ER uit de wir-war van
indrukken en op alle uren van de dag en
nacht gemaakte aantekeningen nog deze
moment-opnamen
De huizen van blanken in de buurt
van een Afrikaanse woonwijk. Ze zijn
beschermd door een twee-meter hoge
muur, afgezet met een prikkeldraad
wering. Apartheids spiegelbeeld.
De zoeloe-jongen met ivoren schijven,
zo groot als een zilveren gulden, in zijn
oorlellen. Hij liep met een guitaar on
der zijn arm, op blote voeten, door het
drukste deel van Johannesburg.
De stof-groene eucalyptus bomen aan
weerszijden van de weg tussen Johan
nesburg en Pretoria, en daarachter
het vlakke, bruine Afrikaanse land
schap.
De hoge regeringsambtenaar die uit
legt waarom kleurlingen (afstammelin
gen van zwart-blanke ouders) beter
werk leveren dan zwarte Afrikanen en
Tijdens de derde etappe van de begrotingsbehandeling voor het jaar 1965
hebben de Provinciale Staten van Noord-Holland zich gisteren de hele dag bezig
gebonden met de volksgezondheid en de provinciale bedrijven. Als belangrijke
punten kwamen aan de orde de verhoging van toegangsprijzen voor kampeer
terreinen, waartegen zeer veel oppositie bestond en welk voorstel door het
college van Gedeputeerde Staten werd teruggenomen om het nog eens nader
te bezien, de fluoridering van drinkwater en beleidskwesties ten aanzien van de
provinciale elektriciteitsbedrijven, het provinciaal waterleidingbedrijf, aardgas
problemen enzovoort.
Aan het begin van de vergadering kwam
uit de staten enige critiek op het beleid
van de gedeputeerde De Jong over de
provinciale ziekenhuizen. De gedeputeerde
wist echter met zijn antwoorden de staten
voorlopig stil te krijgen. De heer Doek
(P.v.d.A.) kreeg direct hierna het woord
over de verhoging van de toegangsprijs
van de provinciale recreatiegebieden,
waardoor in de provinciale of PWN-kas
een extra bedrag van 36.000 zou vloeien.
De verhoging zou voornamelijk de toe
gangsprijzen voor kinderen van zes tot
veertien jaar bijvoorbeeld aan het tenten
kamp Bakken gelden. „De provincie be
taalt reeds een bedrag van f 610.000 aan
het PWN" aldus de heer Doek, „dan kan
het bedrag van 36.000 daar nog wel bij,
tenslotte heeft de provincie tegenover de
ze kinderen een sociale taak!'
De heer K e m m i n k (PSP) diende na
mens zijn fractie een motie in, waarin
het college van gedeputeerde staten in
overweging gegeven werd bedenkende
dat kinderen tot en met de leeftijd van
vijftien jaar gratis toegang tot de provin
ciale kampeerterreinen dienen te hebben
deze tariefswijziging nog eens te be
zien.
De motie kreeg weerklank in de staten.
De gedeputeerde Mensink stelde dat
het provinciale bestuur zoveel mogelijk
van self-supporting bedrijven diende uit te
gaan. „Er bestaan al lang kindertarieven,
bijvoorbeeld juist voor het tentenkamp
Bakkum" aldus de gedeputeerde waarte
gen nog nooit klachten gerezen zijn. Bo
vendien komt het vrijwel nergens voor dat
voor kinderen niet betaald behoeft te wor
den. De staten moeten het echter zelf we
ten", aldus de heer Mensink. Hij deed de
toezegging dat het college van gedeputeer
de staten zich opnieuw over de toegangsta
rieven, voor provinciale recreatie terrei
nen zou beraden om dan met een even
tueel herzien, definitief voorstel te komen.
Hierop trok de PSP-fractie de motie in. De
gedeputeerde stelde nog wel dat dit wel
consequenties zou hebben voor de provin
ciale begroting.
De heer D e Ni e (PSP) kwam met een
motie de aangesloten PWN-gemeenten
vooraf hun mening te vragen over de
fluoridering van drinkwater. Aan de hand
van een lang betoog zette het statenlid
uiteen dat de voordelen van de toepassing
van fluoride nog lang niet vast stonden,
integendeel er zouden zelfs bewijsbare na
delen zijn. De heer De Nie legde vooral
de nadruk op het feit dat de dosering van
het fluorgehalte aan het drinkwater auto
matisch zal geschieden. „In iedere auto
maat kan een fout ontstaan," zo zei hij,
„bij fluoridering kan dit massavergiftiging
betekenen, temeer daar fluor niet, zo
als bij chloor, direct geproefd of geroken
kan worden.
„Bovendien", zo ging de heer De Nie
verder wordt van het te fluorideren drink
water nog geen half percent gebruikt
door de kinderen waarom het begonnen
is. Wanneer de staten tot fluoridering van
het PWN-drinkwater zouden besluiten, zou
dit onder meer betekenen dat zij ingrij
pen in de autonomie van de op het PWN-
net aangesloten gemeenten, tenzij al deze
gemeenten vooraf met de toevoeging van
fluor akkoord gaan, wat echter niet aan
nemelijk is.
„Bloemendaal heeft bijvoorbeeld het be
sluit genomen het drinkwater zo zuiver
mogelijk te houden", aldus de heer De
Nie. Alvorens met een fluorideringsvoor-
stel te komen, menen wij dat van het
college van G.S. in eerste instantie mag
worden verwacht dat de op het PWN-net
aangesloten gemeenten via hun raden de
gelegenheid krijgen zich pro of contra uit
te spreken. Bij een uitnodiging voor een
uitspraak zou dan billijkheidshalve naast
een pro-rapport ook een overzicht van de
reeds in de staten besproken tegenargu
menten moeten worden gevoegd. De voor
zitter, mr. F. J. Kranenburg zegde toe
dat het college zich nog beraadt over de
wijze van voorstellen. Dit is echter nog
niet aan de orde," zo zei de commissaris
der koningin.
Verder werd er gesproken over het aard
gas, waarbij de heer Verdam (KVP)
een aardige woordspeling maakte op de
critiek die fractievoorzitter van de Partij
van de Arbeid, de heer Vondeling in de
Tweede Kamer de Staten-Generaal ten
aanzien van de aardgasvoorziening en
voorraden heeft geuit.
De heer H a r m s e n (P.v.d.A.) kwam
met de suggestie of op den duur de tarie
ven van het PWN niet zouden moeten wor
den veranderd. Hij wees in dit verband
op de stijgende drinkwaterschaarste in ons
land en meende dat het wellicht goed zou
zijn wanneer gedacht werd over twee ta
rieven: een tarief voor hygiënisch water
verbruik en een tarief met een sterkere
progressie voor een verbruik dat een vast
opdracht gegeven voor het ontwik
kelen van een licht terrein-voertuig
je met variomatic-aandrijving ter
verhoging van de bewegelijkheid van
infanterietroepen. Deze carrier,
„Pony" genaamd, kan zonder enige
training door iedere infanteriesol-
daat worden bediend en is bestemd
om zijn wapens, munitie en uitrus
ting door elk terrein met een stap
voets snelheid te transporteren.
„Pony" kan op grote schaal door de
lucht worden aangevoerd en per pa
rachute afgeworpen. Proto-typen
worden aan het Amerikaanse leger
afgeleverd, en er komt er ook een
op de DAF-stands in Autosalon te
Brussel en RAI te Amsterdam.
