SHIRLEY
Het spannendste rendez-vous van eeuwen
Mariner" heeft nu een kwart van zijn
reis naar Mars afgelegd
PANDA EN DE MEESTER*BALLONNIST
Rechter
fl
w
door Charlotte Brontë
Ons vervolgverhaal
Robert van Gulik
door dr.
MAANDAG 8 FEBRUARI 1965
jj
f
slüsh
Éi
129)
Die beginnende morgen, die hem
vroeger begroette met het gefluister
van een koeltje, het gezang van leeu
weriken, kan als zijn eerste geluiden
van de dierbare lippen, waaruit kleur
en warmte verdwenen zijn, de woor
den laten horen „O, ik heb een
afschuwelijke nacht gehad. Vanmor
gen is het erger met mij. Ik heb
geprobeerd op te staan. Ik kan het
niet. Dromen, die mij vreemd zijn,
hebben mij gekweld."
Dan nadert de waker het ziekbed
en ziet een nieuwe en ongewone trek
in het vertrouwde gelaat, voelt on
middellijk dat het ondraaglijke ogen
blik dichterbij komt, weet dat het
Gods wil is dat zijn afgod wordt ge
broken, buigt het hoofd en onderwerpt
zijn ziel aan het vonnis, dat hij niet
kan afwenden en nauwelijks kan dra
gen.
Gelukkige mevrouw Pryor! Zij was
nog aan het bidden, zonder zich be
wust te zijn, dat de zomerzon al bo
ven de heuvels hing, toen haar kind
zacht ontwaakte in haar armen. Geen
erbarmelijk, onbewust kreunen een
geluid dat onze kracht zo verbruikt
dat, zelfs al hebben wij gezworen
flink te zijn, een vloed van onbe
dwingbare tranen de eed wegvaagt
ging aan haar ontwaken vooraf.
Er volgde ook geen periode van doffe
ongevoeligheid. De eerste woorden,
die gesproken werden, waren niet
van iemand, die vervreemd raakt
van deze wereld en reeds in gebie
den mag zwerven, waar de levenden
niet thuis horen. Caroline herinnerde
zich blijkbaar heel duidelijk wat er
gebeurd was.
„Mamma, ik heb zo heerlijk gesla
pen. Twee keer maar heb ik gedroomd
en ben ik wakker geworden."
Mevrouw Pryor sprong op om voor
haar dochter de tranen van vreugde
te verbergen, die door dat liefhebben
de woord „Mamma" en door de wel
kome verzekering die erop volgde, in
haar ogen opwelden.
Vele dagen lang durfde de moeder
zich slechts bevend te verheugen. Die
eerste opleving deed denken aan het
flikkeren van een dovende lamp.
Mocht de vlam al één moment helder
omhoog wapperen, het volgend ogen
blik zonk hij mat in de houder. Uit
putting kwam onmiddellijk na de op
winding.
Er was altijd een aandoenlijke poging
om beter te lijken, maar al te vaak
weigerde het vermogen de wil bij te
staan, maar al te vaak mislukte de
poging zich goed te houden. De po
ging tot eten, praten, opgewekt kijken,
had geen succes. Er gingen vele uren
voorbij waarin mevrouw Pryor vrees
de dat de levenskoorden nooit meer
sterk konden worden, al mocht het
ogenblik van hun breken zijn uitge
steld.
In deze tijd schenen moeder en
dochter vrijwel op elkaar aangewezen
te zijn. Het was einde augustus, het
weer was prachtig, dat wil zeggen
heel droog en heel stoffig, want een
verzengende wind had de hele maand
uit het oosten gewaaid; het was ook
volmaakt wolkenloos, ofschoon een ble
ke nevel, die onbeweeglijk in de atmo
sfeer hing, de blauwe hemel van zijn
diepe kleur, het groen op de grond van
alle frisheid en het daglicht van alle
gloed scheen te beroven. Bijna iedere
familie in Briarfield was weggetrok
ken. Juffrouw Keeldar en haar vrien
den waren aan zee, het gezin van me
vrouw Yorke eveneens. De heer Hall
en Louis Moore, die een spontane
vriendschap voor elkaar schenen te
hebben opgevat waarschijnlijk het
resultaat van gelijke opvattingen en
eenzelfde temperament waren naar
het noorden getrokken voor een voet
tocht door het merendistrict. Zelfs Hor-
tense, die graag thuis had willen blij
ven om mevrouw Pryor bij de ver
pleging van Caroline te helpen, had
wel moeten toegeven aan de dringen
de wens van juffrouw Mann haar nog
eens naar Wormwood Wells te verge
zellen, in de hoop verlichting te vinden
voor haar kwalen, die door het onge
zonde weer waren verergerd; het
lag ook geenszins in Hortense's aard
een verzoek af te wijzen dat zowel
een beroep deed op de goedheid van
haar hart als het, door de bekente
nis afhankelijkheid, ook haar eigen
liefde vleide. Wat Robert betreft, hij
was van Birmingham naar Londen ge
gaan, waar hij nu nog verbleef.
Zo lang de wind van de Aziatische
woestijnen de lippen van Caroline
verdroogde en de koorts door haar ade
ren joeg, kon haar lichamelijk her
stel geen gelijke tred houden met de
terugkerende geestelijke rust; maar
er kwam een dag dat de wind niet
meer om de oost-gevel van de pasto
rie en het gebrandschilderde raam van
de kerk loeide. Er verscheen een
wolkje zo groot als een mannenhand
in het westen, windvlagen uit dezelf
de richting dreven het voort en spreid
den het wijd uit; een tijd lang regen
de en stormde het. Toen dat voorbij
was gaf de zon een heerlijke warmte,
de hemel werd blauw en de aarde her
kreeg zijn groene kleur; de lijkkleu
rige cholera-tint was van het aange
zicht van de natuur verdwenen, de heu
vels, bevrijd van de vale malaria-nevel,
rezen weer helder op aan de horizon.
Nu kon Caroline's jeugd haar van nut
zijn, evenals de verzorging door haar
moeder. Deze beide, bekroond door
Gods zegen, gezonden in de zuivere
westenwind, die zacht en toch fris
door hc: altijd geopende raam van de
slaapkamer naar binnen kwam, wak
kerden haar levensenergie aan, die
lang had gekwijnd. Eindelijk zag me
vrouw Pryor dat zij mocht hopen:
een werkelijk lichamelijk herstel was
begonnen. Niet alleen was Caroline's
glimlach levendiger en haar stem
ming opgewekter, maar een bepaalde
blik was uit haar ogen verdwenen
een verschrikkelijke en onbeschrijfe
lijke blik; zij, die wel eens aan het
ziekbed van een zwaar zieke hebben
gewaakt, zullen hem zich gemakkelijk
voor de geest kunnen halen. Lang
voordat haar uitgeteerde voorkomen
gevulder begon te worden, of de ver
dwenen kleur terugkwam, vond er een
subtieler verandering plaats: alles
werd zachter en warmer. Inplaats van
een marmeren masker en glazen ogen
zag mevrouw Pryor nu een gezicht op
het kussen liggen, dat er nog wel
bleek en mager uitzag, misschien meer
ingevallen dan die vorige verschij
ning, maar minder angstwekkend,
want het was een ziek, levend meisje,
niet maar een witte vorm, of een star
beeldhouwwerk.
Zij vroeg nu ook niet aldoor om
drinken. De woorden: „Ik heb zo'n
dorst" waren niet meer haar voort
durende klacht. Als zij soms een hapje
had gegeten, zei ze dat het haar
had verkwikt; niet alle beschrijvingen
van voedsel vond zij even aantrekke
lijk, soms kon zij er werkelijk toe
worden gebracht de voorkeur te ge
ven aan een bepaald gerecht. Met welk
een bevende vreugde en angstvallige
zorg bereidde haar verpleegster het
uitgekozene! Met hoeveel aandacht
sloeg zij haar gade terwijl zij ervan
at!
Het voedsel gaf haar kracht. Zij kon
rechtop gaan zitten. Toen verlangde zij
ernaar de frisse lucht in te ademen,
haar bloemen te bekijken, te zien hoe
het fruit was gerijpt. Haar oom die
altijd zeer vrijgevig was, had een tuin
stoel speciaal voor haar gekocht. Hij
droeg haar in zijn eigen armen naar
beneden en zette haar er in, en Wil
liam Farren was aanwezig pm haar
langs de paden te rijden, haar te la
ten zien wat hij met haar planten had
gedaan en te horen wat zij verder
gedaan wilde hebben.
William en zij vonden veel om over
te praten. Over een dozijn onderwer
pen, interessant voor hen beiden maar
onbelangrijk voor de rest van de we
reld, waren zij het eens. Zij stelden
op dezelfde wijze belang in dieren,
vogels, insekten en planten; zij hin
gen dezelfde leer aan betreffende
menslievendheid tegenover de lagere
schepselen; en zij hadden dezelfde
aanleg voor zorgvuldige waarneming
op het gebied van de natuurlijke his
torie. Het nest en de gedragingen van
een zwerm grond-bijen, die zich inge
graven hadden in de graszoden aan
de voet van een oude kerseboom, was
één voorwerp van belangstelling; de
verblijfplaats van een paar bastaard
nachtegalen en het welzijn van de pa
relachtige eitjes en kale jonge vogel
tjes, een tweede.
(Wordt vervolgd
VWWWWWWWW^#WWWWWWWWWWWWWWVWWV»fWVftirWWWWWWWW%fWft/WVWWWWWWfWW'
BESTAAN DE KANALEN op Mars werkelijk? Is het in
de verre toekomst voor de mens mogelijk de maan bewoon
baar te maken? Het zijn vragen, welker beantwoording in
juli binnen bereik komt. Want sinds november vervolgt de
Mariner IV, de tegenhanger van de Mariner II die Venus
onder de loep nam, onverstoorbaar zijn reis van acht maan
den naar de vierde planeet van de zon. Aan boord bevinden
zich camera's en wetenschappelijke instrumenten die naar
men aanneemt een schat van foto's zullen maken en gegevens
registreren als straks het ruimteschip de raadselachtige rode
planeet voorbijsuist. De proefneming, die door andere zal
worden gevolgd, dient als voorbereiding voor de eerste reizi
gers naar Mars die daar waarschijnlijk in het begin van de
jaren tachtig zullen aankomen. Deze mechanische en men
selijke onderzoekers zullen, hoopt men, het antwoord geven
op enkele vragen zoals: „Is er leven op Mars? Zijn er
werkelijk kanalen? Zijn de witte kappen over de polen
inderdaad het gevolg van ijsvorming, zoals wij tot nu toe
hebben vermoed? Kan de mens op Mars leven, dat wil niet
zeggen in leven blijven, maar blijvend leven als op aarde?
Telescopische waarnemingen gaven aanleiding tot tal van
tegenstrijdige veronderstellingen omtrent Mars, maar lever
den slechts weinig definitieve conclusies op. Natuurgetrouwe
kleurenfoto's tonen aan dat de planeet bestaat uit licht
oranjekleurige gebieden, woestijnen genaamd, met hier en
daar donkere plekken, „maria" (zeeën) geheten. Waarschijn
lijk hebben we hier inderdaad met woestijnen te doen, die
bedekt zijn met ijzer-oxide mineraal dat aan gewone ijzer
roest doet denken. Maar de donkere gebieden of maria zijn
vermoedelijk droge gedeelten. Op iedere pool bevinden zich
fonkelende witte kappen, die lange tijd voor ijskorsten
werden gehouden, een dunne rijplaag of mogelijk ook uit
de atmosfeer neergestort bevroren koolzuur. Bij deze ver
onderstellingen is echter onlangs een andere gekomen, na
melijk dat de poolkappen zouden bestaan uit een gas, nitro-
geen tetroxide, dat in de atmosfeer bevroren is door de zeer
lage pooltemperatuur van -80° C.
DE POOLKAPPEN nemen in de winter aanzienlijk in omvang toe en slinken
bij de nadering van de lente. De zuidelijke kap verdwijnt soms geheel. In de
lente glijdt een zogenoemde „versnellende golf" of „verduisterende golf' van de
top van de. slinkende poolkap naar de equator van Mars. De maria nemen don
kerder pasteltinten aan, bruin, groen of blauw. Sommige sterrenkundigen menen
dat deze versnellende golf ontstaat doordat het water van de smeltende poolkap
in de droge, stoffige maria stroomt, vooropgesteld dat deze kap door ijs is ge
vormd, Anderen menen echter dit verschijnsel te moeten toeschrijven aan de
aanwezigheid van een lagere levensvorm, bijvoorbeeld mossoorten, die in de
lente groeien, de maria donker kleuren en in de herfst verwelken. Aan de hemel
van-Mars zijn verschillende verschijnselen waar te nemen. Nu eens is het opper
vlak volkomen verduisterd door een oranjekleurige nevel, die men aan een stof
storm toeschrijft. Dan weer gaat de planeet schuil in een blauwe mist. Ook zijn
er witte of geelachtige vlokken boven de oppervlakte zichtbaar, vermoedelijk
wolken, Sommige sterrenkundigen menen dat de blauwe mist ontstaat door fijne
ijskristallen die in de atmosfeer hangen. Anderen bestrijden deze theorie echter.
De wolken, zo wordt veelal aangenomen, r.iin kristallen, gevormd door ijs, droge
ijs, of nitrogeen tetroxide.
WAR»
AARDE
IOULI
het alleen de primitiefste vormen zijn zo
als bacteria en enige mossoorten, die zich
kunnen handhaven onder de uitzonderlij
ke omstandigheden op deze planeet. Tij
dens de dag- en nachtevening bijvoorbeeld
kan de temperatuur op de equator over
dag 20 gr. C bereiken en 's nachts tot
-80 gr. C dalen, met een gemiddelde van
-40 gr. C.
De dampkring van Mars bestaat, in te
genstelling tot die rond de aarde, uit stik
stof, koolzuurgas en argon met minder
dan 0,1 pet. zuurstof (de dampkring van
de aarde bevat 20 pet. zuurstof). Boven
dien is de dichtheid van deze atmosfeer
waarschijnlijk één vijftigste van die rond
de aarde.
Niet lang geleden ving W. Sinton, van
het Lowell Observatory, infra-rood licht
op afkomstig van de in de duisternis
gehulde gebieden op Mars dat zou kun
nen worden toegeschreven aan door plan
ten voortgebrachte organische stoffen. Dit
is echter geenszins zeker. Maar in ver
scheidene Amerikaanse laboratoria heeft
men bacteriën gekweekt en in leven ge
houden onder kunstmatige atmosferische
condities als die van Mars. Dit versterkte
het vermoeden dat lagere levensvormen
op Mars kunnen bestaan.
IN DE EERSTKOMENDE jaren zullen
onbemande automatische laboratoria, door
ruimtevaartuigen naar Mars gebracht,
sterker bewijsmateriaal voor levensvor-
vormen zoeken. The American National
Aeronautics and Space Administration
(NASA) hoopt biologische laboratoria te
kunnen lanceren in 1971 en 1973, wanneer
Mars zich gunstig dicht bij de aarde be
vindt. Deze biologische laboratoria zullen
ingenieuze toestellen bevatten om leven op
te sporen. Een van die apparaten, die op
het ogenblik in ontwikkeling zijn, draagt
de naam „Gulliver". Bij zijn landing op
Mars zal het drie koorden uitwerpen die
bezet zijn met een kleefstof om eventuele
bacteriën van de grond op te nemen. Daar
na worden de koorden weer ingehaald en
gedrenkt in een vloeistof met radio-actie
ve bestanddelen en een temperatuur die
bevorderlijk is voor de groei. Als de kle-
Sinds 28 november 1964 raast de
Mariner-4 door het heelal naar Mars;
260 kilo mensenwerk legt 560 miljoen
kilometer in acht maanden af en gaat
dan foto's maken van Mars. Om pre
cies te zijnna een reis van 229 dagen.
Dagelijks ontvangen de technici in het
laboratorium in Pasadena reeksen van
informaties van de Mariner. Alles aan
boord functioneert weer goed, nadat
op 19 december jl. de Mariner feilloos
gehoorzaamde aan impulsen van de
aarde die het ruimteschip dat door
lichtende stofjes iets uit de koers was
geraakt weer hadden gecorrigeerd.
„De Mariner was in verwarring
werd toen meegedeeld omdat hij
zich niet op de heldere ster Canopus,
maar op Gammavella had gericht. Alles
weer O.K.!"
De stofdeeltjes hebben een middel
lijn van ongeveer een derde van die
van een mensenhaar. Maar op korte
afstand, in zonneschijn, zijn ze hel
derder dan Canopus en dit deed de
Mariner zijn oriëntering op Canopus
verliezen en wentelen op zoek naar
een andere bron van licht. De des
kundigen hebben toen de Mariner
opdracht gegeven te proberen de stof
deeltjes te volgen inplaats van rond
te draaien op zoek naar een andere
ster. Ze redeneren als volgt: de Ma
riner zal proberen de stofdeeltjes te
volgen maar daartoe niet in staat
zijn, omdat ze niet lang genoeg voor
de taster blijven en dan zal de Ma
riner zich opnieuw oriënteren op Ca
nopus, die zich binnen enkele graden
afstand van de plaats, waar hij eerst
was, moet bevinden.
Het rendez-vous dat de Mariner
eind juli met Mars zal hebben zal dan
tweeëntwintig foto's opleveren. De
nauwkeurigheid van de lancering
komt overeen met het raken van een
dubbeltje op een kilometer afstand.
Maar een dubbeltje staat stil, en de
planeet Mars verplaatst zich met een
snelheid van 24,14 kilometer per se
conde!
Een voorstelling van „Gulliver" na
een landing op Mars. Het apparaat
slingert drie met kleefstof bestreken
koorden naar buiten, trekt die dan
weer in waarna in het apparaat
wordt onderzocht of er micro-orga
nismen aan zijn blijven kleven. De
resultaten van deze analyse worden
dan onmiddellijk naar de aarde ge
seind.
verige koorden bacteriën hebben opgeno
men zullen zij in deze vloeistof groeien
en een radio-actief gas afstaan. Op dit
gas reageert dan een miniatuur Geiger
teller, hetgeen via de radio naar de aar
de wordt geseind.
VOOR EVENTUELE kolonisatie van het
zonnestelsel is Mars waarschijnlijk het
meest geschikt, ondanks de schaarste aan
zuurstof en water, en ondanks de hevige
koude. Water zou te verwerven zijn door
sterke verhitting van het rode zand en de
rotsen, die naar men aanneemt veel wa
ter bevatten dat opgesloten is in een che
mische verbinding met het ijzermineraal.
Wat het zuurstofprobleem betreft, heeft de
Russische Nobelprijswinnaar Nikolay Se-
monov mogelijk een oplossing aan de hand
gedaan. Hij is van mening dat thermo-
nucleaire reactoren kunnen worden ge
bruikt om verschillende planeten voor de
mens bewoonbaar te maken. Deze reacto
ren zouden triljoenen tonnen zuurstof kun
nen produceren door de elektrolyse van
water, waardoor de dampkring van Mars
te vergelijken zou zijn met die van de
aarde. Dit plan zou binnen enkele tiental
len jaren verwezenlijkt kunnen worden als
het totaal van op Mars te vestigen ther-
monucleaire energiecentra 10.000 maal zo
groot zou zijn als die welke thans op aar
de zijn gebouwd.
Bruno Friedman
AA"R"DE.
EIND OUU '65
.UAH'S EIND
ouu '65
De baan van de „Mariner 4" in schema
ZO HEEFT MEN DUS de ijskap, de
blauwe nevel en de wolken gezien als aan
duidingen van de aanwezigheid van water
op Mars en water is immers een van de
eerste vereisten voor de ontwikkeling van
leven zoals wij dat op aarde kennen. Maar
het eerste directe bewijs van waterdamp
op Mars werd geleverd in 1963 door Lewis
D. Kaplan en Hydron Spinrad van het In
stitute of Technology te Califomië en door
O
lïWi'fiiïTIFM
59. Onder het dubbele gewicht van de beide manden
(taalde de ballon van Ted en Ed met een vaart omlaag.
Panda en meneer Dick zwiepten over de tafel, waar de
secretaris en de leden van de wedstrijdcommissie de
komst van de winnaar afwachtten en buitelden een eind
je verder in het gras, samen met de gouden beker, die
Mij van tafel hadden geveegd. „Gewonnen!" juichte
meneer Dick. „Wij waren het eerst beneden, wat jij
Panda?!" Maar Panda was voorlopig niet in staat om
iets te zeaaen. Het laatste deel van de reis had hem
nogal aangegrepen. Ted en Ed echter hadden des te
meer te vertellen. Nauwelijks was hun mand aan de
grond, of zij snelden luid protesterend naderbij. „Jullie
zijn gediskwalificeerd!" riep Ted. „Hier die gouden
beker!" riep Ed. „Jullie hebben aan onze ballon ge
hangen!" vervolgde Ed met het reglementenboek
zwaaiend. „En dat mag niet volgens artikel 5 sub b!"
„Dus wij hebben gewonnen!" vulde Ed aan. ..Geef hier,
die gouden beker!"
Guido Münch van de Mount Wilson and
Palomar Observatories. In de atmosfeer
van Mars schijnt de concentratie echter
eenduizendste of tweeduizendste van die in
onze dampkring te zijn. De Italiaanse
sterrenkundige Schiaparelli beschreef in
1877 een aantal dunne lijnen die kris kras
over de oppervlakte van Mars liepen. Hij
gebruikte hiervoor het Italiaanse woord
„canali" dat „geulen" betekent, hetgeen
zou kunnen duiden op een natuurlijke oor
sprong. In andere talen vertaald worden
het „kanalen" die dus zouden zijn aange
legd. Deze versie gaf aanstonds aanleiding
te veronderstellen dat er zich op de pla
neet levende wezens met verstand bevon
den. Tal van sensationele publikaties wa
ren hiervan het gevolg. Feitelijk hebben
vele sterrenkundigen de canali nooit kun
nen waarnemen. De eerste onderzoekers
op Mars zullen ons helpen dit vraagstuk
definitief op te lossen.
ZO ER AL LEVEN op Mars is, zullen
71 'V
BE E
BHIB8
Kift 111
HHÏIHih
IS! B Rjgjj
HAAL EEN STUK PAPIER EN^
EEN 5CHRUFPENSEEL,TSJIA0
7AI. DAN ZAL IK JE LATEN
ZIEN HOE WE ONZE BEW'J
ZEN ZULLEN KR'JGEN
JA, ASTER WILDE DAT LENTEWOLK
EN 10 PING HUN STRAF NIET
ZOUDEN ONTGAAN
ASTER HEEFT HAAR NEEF WAAR
SCH'JNL'JK GEZEGD DAT DE DIEFSTAL m
MAAR EEN GRAPJE WAS. MAAR HET
WAS VERRE VAN EEN GRAPJE ASTER
HAD TEVOREN DE Z'JDEVENTER
MH OPZET NAAR DE PUT GE
STUURD, OMDAT ER EEN
GETUIGE NODIG WAS.
Sjbljh
MAAR HOE KON
ASTER WETEN DAT DIE TWEE
S0ENG ZOUDEN VERMOOR
DEN, NET WANNEER DE
Z'JDEVENTER VOOR
HET RAAM
STOND7
