Vrouwelijke predikanten
Meeste kerken voelen er
nog niet veel voor
Bouwprogramma
voor r.-k. kerken
AMBTSAANVAARDING PROF. GOLTERMAN
WACHTEN OP DE GROTE VRACHT
NIEUWE UITGAVEN
I.*
I'
Conferenties
KORT NIEUWS
Bijbel voor
gehandicapten
Dominee-arbeiders
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1965
Erbij
PAGINA TWEE
De vraag of ook vrouwen toegelaten mogen worden
tot het ambt van predikant wordt in de diverse kerken
verschillend beantwoord. Deze kwestie komt in de loop
van dit jaar in verschillende kerken voor het eerst of
opnieuw aan de orde zoals bijvoorbeeld in de Neder
landse Hervormde kerk en in bijzondere zittingen van
de Franse Hervormde synode. De Wereldraad van
Kerken acht deze zaak van zoveel belang dat hiervoor
een aparte afdeling is opgericht, die zich speciaal
bezighoudt met de samenwerking van mannen en
vrouwen, onder meer in de kerk. Kort geleden is er
van de hand van de secretaresse van deze afdeling van
de Wereldraad, Madeleine Barot, een brochure ver
schenen over al de vragen die hierbij aan de orde
komen. Die brochure, welke binnenkort ook in
Nederland verkrijgbaar zal zijn, zal zonder twijfel
aanleiding worden tot een nieuwe levendige discussie
over onder andere de vrouwelijke dominee. Hoe
Madeleine Barot er zelf over denkt zal u duidelijk
zijn uit bijvoorbeeld deze woorden, die aan haar boekje
ontleend zijn: „Samenwerking van mannen en vrouwen
in de kerk is voor velen nog een omstreden zaak. Maar
hoe valt het te verklaren dat de kerken zo aarzelen
om de bekwaamheden van vrouwen te benutten, ter
wijl het christendom toch het eerst de taboes heeft
opgeheven, die op de vrouw rustten? De kerken
moeten hun standpunten herzien ten opzichte van
veranderingen die zich hebben voorgedaan en die niet
meer ongedaan gemaakt kunnen worden. Zij moeten
de leemte opvullen tussen de traditie en de werkelijke
feiten, een leemte die ons christelijk getuigenis in de
wereld schaadt".
Het is interessant om na te gaan hoe
de meningen over de vrouwelijke
predikant zijn bij de kerken die lid zijn
van de Wereldraad van Kerken.
Van de veertien ORTHODOXE en
OOSTERSE kerken, die bij de Wereld
raad zijn aangesloten, is er niet één die
het herderlijk ambt aan vrouwen ver
leent. Er mag evenwel aan herinnerd
worden, dat de Oosterse orthodoxe
kerk van de vierde tot de negende
eeuw wel de inzegening en ordening
van diaconessen heeft gekend.
Onder de vijftien kerken van de
ANGLIKAANSE groep, die tot de We
reldraad zijn toegetreden, is er slechts
één, die een vrouw tot het ambt heeft
toegelaten, namelijk de kerk van China.
Er moet echter bij gezegd worden dat
nadrukkelijk aan haar gevraagd is om
toch vooral haar ambt niet uit te oefe
nen. Er gaan in de laatste tijd in de
Anglikaanse kerken stemmen op om de
koers te wijzigen. Zo verklaarde onlangs
de Anglikaanse deken van de kathe
draal van Liverpool dat hij zich volle
dig kon verenigen met de toelating van
de vrouw tot het predikambt. In een
rede die hij ih Londen hield, heeft hij
gezegd: „Vroeg of laat zal de vrouwe
lijke predikant tóch worden geaccep
teerd en dan zullen de mensen nauwe
lijks kunnen geloven, dat er een tijd is
geweest, waarin aan de deur van het
predikambt een bordje stond „Alleen
voor mannen". De vraag over de toe
lating van de vrouw moet niet geïso
leerd worden gezien, maar in samen
hang met de wereldwijde beweging van
de kerk die in hét partnerschap van
man en vrouw nieuwe scheppende mo
gelijkheden ontdekt".
LUTHERSE KERKEN
Onder de LUTHERSE kerken zijn
duidelijke verschillen. Van de 26 Lu
therse kerken in de Wereldraad heb
ben zes het ambt opengesteld voor de
vrouw. Bij sommigen is dit beperkt tot
speciale opdrachten. Ook houdt de uit
oefening van het ambt wel op in geval
van huwelijk. Deze zes kerken zijn in
Slowakije, Silezië, Denemarken, Frank
rijk, Noorwegen en NEDERLAND.
Daarnaast zijn er enkele kerken die de
vrouw slechts in bepaalde gevallen tot
het ambt toelaten zoals bijvoorbeeld in
Duitsland. Vijftien Lutherse kerken
hebben de ambten niet opengesteld voor
de vrouw.
HERVORMDEN
Ook onder de HERVORMDE en
PRESBYTERIAANSE kerken is nogal
verschil van opvatting op dit punt. Er
zijn 41 van deze kerken lid van de We
reldraad. Daarvan hebben acht de vrou
wen volledig toegelaten tot alle amb
ten. Daarbij komt nog die van Zwitser
land, waar in zes van de negentien
kantons de toelating een feit is. Voor
sommige van deze kerken geldt even
wel weer de beperking, dat huwelijk
een eind maakt aan de uitoefening van
het ambt. Deze acht kerken zijn die van
Tsjechoslowakije (2), van Formosa,
Frankrijk (die in Elzas-Lotharingen),
Ghana, Engeland, Schotland en de Ver
enigde Staten. Twee kerken, in België
en NEDERLAND (de Ned. Herv. Kerk),
hebben het ambt in bepaalde gevallen
Enige tijd geleden heeft het hoofdbe
stuur van het Nederlandsch bijbelge
nootschap besloten een studiecommis
sie in te stellen om de mogelijkheid te
onderzoeken voor het tot stand brengen
van een uitgave om de bijbelse bood
schap door te geven aan geestelijk ge
handicapten. Van vele zijden heeft het
NBG adhesie-betuigingen voor dit plan
ontvangen en werd steun en medewer
king toegezegd.
De studie-commissie, die inmiddels
haar werkzaamheden is begonnen, staat
onder voorzitterschap van ds. M. L. W.
Schoch, hervormd predikant te Heem
stede. De leden zijn: ds. W. Dekker, ge
reformeerd predikant te Noordwijk-Bin-
nen, de heren J. J. Dondorp, voorzitter
„Filadelfia" te Hilversum, mej. dr. P.
Germeraad, gemeentelijke geneeskundi
ge dienst, Amsterdam, de heer B. Hij-
ma, centrale bond voor inwendige zen
ding, Amsterdam, mevr. N. Huender-
Avis, Amsterdam, namens hoofdbe
stuur N.B.G., mej. B. Kamerling, be
stuurslid „Filadelfia", Rotterdam, dr.
H. J. Ronner, zenuwarts (Winsum. Gr.),
mej. dr. H. J. A. Verhagen, psychiater,
Utrecht, mej. da. S. van der Wal, gees
telijk verzorgster, H. van Boeijenoord,
Assen, en de heer J. ten Have (postbus
«20 Haarlem) als secretaris.
opengesteld voor de vrouw; 25 kerken
hebben negatief beslist in deze kwestie.
Van de overige kerken is ons niet be
kend hoe zij erover denken.
De METHODISTISCHE kerken bin
nen de Wereldraad zijn veertien in ge
tal. Daarvan hebben er vijf de vrouw
toegelaten, van één is het standpunt
niet duidelijk en twee hebben de toela
ting geweigerd, zij het niet op theolo
gische gronden. Van de rest is geen
mening bekend.
Elf raden of vergaderingen zijn er
van de BAPTISTEN. Drie daarvan (in
Engeland en de Verenigde Staten) ken
nen vrouwelijke predikanten. In drie
zijn die er niet, hoewel twee van die
laatste raden geen regel hebben, die de
vrouw uitsluit van het ambt. De rest
van deze kerken heeft geen uitgespro
ken mening hierover.
CONGREGATION ALISTEN
Van de acht CONGREGATIONALIS-
TISCHE kerken of unies hebben zes de
vrouw onbeperkt tot het ambt toege
laten (1 op het Europese continent, 1 in
Zuid-Afrika, 2 in Amerika en 2 in
Australië); één heeft niet tot de toela
ting kunnen besluiten. Het standpunt
van de kerk van deze groep in China is
niet bekend.
De vijf OUD-KATHOLIEKE kerken
laten geen van allen de vrouw tot het
ambt toe.
In de kerken van CHRISTUS of van
de DISCIPELEN VAN CHRISTUS be
staat de regel, dat de plaatselijke ge
meente in dit opzicht autonoom is. In
dien een gemeente een vrouw roept "tot
het ambt, dan zijn haar bevoegdheden
en verplichtingen gelijk aan die van de
man. Twee Noord-Amerikaanse kerken
van deze groep aanvaarden de vrouw
volledig in het ambt; één in Australië
heeft het ambt voor de vrouw alleen
opengesteld op het zendingsveld; één
in Amerika laat de vrouw niet tot het
ambt toe. Van de andere staan ons geen
gegevens ten dienste.
Tenslotte zijn er binnen de Wereld
raad nog kerken of organisaties zoals
de Quakers en het Leger des Heils. Van
de 23 in deze groep, die niet nader zijn
in te delen, laten veertien de vrouw toe
tot het ambt en wijzen acht dat af. Van
de laatste is ons geen standpunt bekend.
Samenvattend kan van 168 kerken
binnen de Wereldraad gezegd worden,
dat 48 de vrouw volledig toelaten tot
het ambt en 9 onder zekere beperking.
Voorts zijn er 90 kerken die de vrouwe
lijke ambtsdrager niet willen, terwijl
van 21 kerken de mening niet duidelijk
of niet bekend is.
Ds. D. ter Stee ge
Drie protestantse predikanten in Keu
len hebben een betrekking gekregen als
arbeider in een automobielfabriek. Zij
deden dit om zich beter te kunnen ver
plaatsen in de speciale moeilijkheden
van de arbeider. Alvorens de aanstel
ling te zoeken hadden zij toestemming
tot die stap gekregen van de kerkelijke
autoriteiten. (Hervormd Nederland).
Uit de gegevens omtrent de jongst
leden zondag gehouden r.k. „Kerken-
bouw-Zondag" blijkt een minder be
moedigende situatie met betrekking tot
de in 1964 aanbestede kerken en pasto
rieën. In 1964 konden slechts drie keer-
ken en vijf pastorieën worden aanbe
steed. De oorzaak van het gering aan
tal aanbestede kerken is niet een kwes
tie van financiering, doch moet worden
geweten aan verschillende factoren, die
met het bouwprogramma te maken
hebben gehad.
Gelukkig was de bouwactiviteit in de
afgelopen jaren belangrijk opgevoerd,
maar het blijft jammer, zo stelt men,
dat men de bouwprogramma's voor
1964 niet heeft kunnen realiseren on
danks de basering op een werkelijke
urgentie. Voor 1965 echter is in een
behoorlijk bouwprogramma voorzien.
In Amsterdam zullen tenminste twee
kerken tot uitvoering moeten komen;
de parochiekerk van de H. Paulus in
Osdorp en de kerk van de Goede Her
der in Buitenveldert-Zuid. Eerstge
noemde parochie heeft de grootste ur
gentie wegens de stormachtige ontwik
keling van dit stadsdeel. In de nood
kerk kon men niet langer meer het
sterk groeiende getal parochianen op
vangen.
Naast de twee kerken in Amsterdam
staan op het programma dé parochie
kerk van de H. Pius te Alkmaar-west;
de kerk van de H. Moeder Gods te
Heiloo; de kerk van de H. Paulus
in Haarlem-Duinroosplantsoen, terwijl
nog voorzien is in een kerk ten behoe
ve van het uitbreidingsplan Buiksloter-
meer in Amsterdam-noord. Afgezien
van de definitieve kerken, waarvoor
het totaalbedrag aan stichtingskosten
op bijna acht miljoen gulden is ge
raamd, zullen in 1965 nog een drietal
noodkerken worden gebouwd en wel
een noodkerk voor Heemskerk-Assum-
burg, een noodkerk in Castricum-noord
en een noodkerk te Sijbekarspel. Bo
vendien is het plan in 1965 ook nog een
toeristenkerk in de gemeente Zijpe en
wel te Burgerbrug te bouwen.
Prof. dr. W. F. Golterman heeft in
de aula van de universiteit van Am
sterdam zijn ambt van gewoon hoogle
raar in de geschiedenis van het chris
tendom in de 20e eeuw, inzonderheid
betreffende de onderlinge verhouding
der kerken, aanvaard met een rede
over „Wat is oecumenische theologie?".
Daarin gaf de hoogleraar een uiteen
zetting over het ontstaan van het vak,
dat hij gaat doceren.
Voorts beschreef spreker de oecume
nische theologie vanuit drie gezichts
punten: als geschiedenis der oecumeni
sche bewegingen, als een beschrijving
en onderlinge confrontatie der diverse
kerkenfamilies en als een methode
van denken die alle objecten en disci
plines in oecumenische dimensie ziet,
dat wil zeggen gericht op de gehele
wereld en het evangelie van Jezus
Christus.
Prof. Golterman volgde aanvankelijk
een ambtelijke loopbaan tot hij in 1929
te Leiden de studie in de theologie be
gon. Deze studie voltooide hij in 1933
aan de universiteit te Amsterdam. In
1942 promoveerde hij te Amsterdam
op het proefschrift „De godsdienst
wijsbegeerte van S. Hoekstra Bzn".
Daarna was hij predikant in de doops
gezinde gemeenten van Makkum-Wit-
marsum, Amersfoort en Amsterdam.
In 1946 werd hij benoemd, tot bijzon
der lector aan het seminarium van de
algemene doopsgezinde sociëteit. In
1960 werd dr. Golterman gewoon lec
tor aan de universiteit te Amsterdam.
In het vorig jaar werd hij benoemd tot
hoogleraar zowel aan de universiteit
als aan het seminarium. Van 1953 tot
1960 bekleedde hij de functie van stu
diesecretaris van de oecumenische raad
van kerken in Nederland.
Op de Nieuwe Hebriden, eilanden ten westen van Australië, en op Nieuw-Guinea vindt men veel aanhangers van de
wonderlijke religie, die de cargocultus wordt genoemd. In het oerwoud zijn kleine landingsbanen aangelegd. Want
iedere dag kan het vliegtuig komen. Het vliegtuig met de grote vracht. Alles zal erbij zijn om de mensen gelukkig
te maken. Machines en auto's en kleren. Niets zal ontbreken. Öm de spoedige komst van dat vliegtuig bidden duizenden
mensen vurig. Cargo betekent vracht en deze vracht is hun heilsverwachting. In de velden staan kruisen en beelden,
die uit hout zijn gesneden. Het zijn beelden als van Jezus („Komt allen tot Mij"). Een klein houten vliegtuigmodel
staat ervoor. Fanatieke profeten kondigen soms de spoedige komst van de vracht aan. Dan leggen alle mensen het werk
neer om de grote dag af te wachten. In het gereformeerd Kerkjournaal waaraan we dit ontlenen, wordt gezegd dat
dit alles in de verte aan het christendom herinnert. Eens waren deze eilanden bijna bekeerd. Is het een echte bekering
geweest?, vraagt het blad. Hoe konden dan duizenden en duizenden mensen geestelijk zo vreemd verdwalen? Het zijn
vragen waarmee de kerken en de zending in deze gebieden te maken hebben. Eén antwoord is duidelijk. Nooit zullen
deze mensen begrijpen wie Christus is wanneer kerken uit andere landen hier de „grote vracht" van de welvaart
zouden brengen. Zo ergens op aarde, dan blijkt hier hoe woord en daad van de christenen niet zonder elkaar
kunnen. Ze horen onlosmakelijk bij elkaar. Goede verkondiging en vooral ook goede lectuur zijn hier nodig. Aldus het
Kerkjournaal. De foto is genomen door de fotograaf John P. Taylor van de Wereldraad van Kerken.
Acht nieuwe r.k. kardinalen: van
links naar rechts en van boven naar
onder achteenvolgens aartsbisschop
Cesar e Zerba, aartsbisschop Ermene-
gildo Florit, mgr. Frederico Callori
di Vignale en aartsbisschop Giovanni
Colombo (Italië), aartsbisschop
Etienhe-Léon Duval (Algiers), mgr.
Joseph Cardijn (België), bisschop
Angel Herrera y Oria (Spanje) en
aartsbisschop Jean Villot (Frankrijk).
Bij W. ten Have N.V. te Amsterdam
is in de Carillonreeks een belangwek
kend boekje verschenen, gewijd aan de
wereldzendingsconferentie in Mexico
City. Onder de titel „GODS INITIA
TIEF EN ONS MANDAAT" wordt een
verzameling gepresenteerd van be
schouwingen over de zending, aange
vuld met bijdragen van dr. BaezCa-
margo en Gonzalo CastilloCardénas
over de situatie in Latijns Amerika.
Prof. dr. J. Verkuyl en dr. H. Berk
hof geven uiteenzettingen over het the
ma van de conferentie, mr. S. C. graaf
van Randwijck behandelt de practische
arbeid van de commissie voor wereld
zending en evangelisatie en als sluit
stuk van het boekje vindt men de in
drukwekkende lezing, die dr. W. A.
Visser 't Hooft heeft gehouden over
„Zending als toetssteen van het geloof".
Wie geïnteresseerd is in kerkenbouw
zal ongetwijfeld belangstelling hebben
voor de uitgave „ZES NEDERLANDSE
KERKEN" van het houtvoorlichtings-
instituut. Geïllustreerd met grote foto's
wordt aangetoond welk een positief ele
ment hout voor de kerkenbouw kan
vormen. Behandeld worden de her
vormde Paaskerk in Amstelveen, de
r.-k. Mariakerk in Volendam, de her
vormde Thomaskerk in Zeist, de r.-k.
Mariakerk in Volendam, de hervormde
Adventkerk in Amersfoort en de St. Jo
zefkerk in Brunssum.
In het januarinummer van „BAK
STEEN" komt een belangwekkend ar
tikel voor van J. W. van Heuvel over
de nieuwe opstandingskerk in Voor-
Ook in februari worden er door Kerk
en Wereld in Driebergen weer tal van
bijeenkomsten georganiseerd.
Op 13 en 14 februari is de
Voorhof de plaats, waar jeugdouderlin-
gen een conferentie zullen houden in sa
menwerking met de landelijke hervorm
de jeugdraad en de sectie ouderlingen
van de raad voor de herderlijke zorg.
Het thema is „Het veranderende ge
zicht van jeugd en samenleving". Het
zelfde weekeinde wordt er in het Eijk-
manhuis 'n weekendconferentie gehou
den over hedendaagse kunst en in De
Horst een jeugdsymposion over „onfeil
baarheid en dialoog" voor r.k. en pro
testantse jongeren.
Na de jeugdouderlingen komen op 20
en 21 februari de ouderlingen bijeen
in het Eijkmanhuis met als thema
„Vragen rondom het doopvont."
burg. Ook over kerkbouw in Denemar
ken valt veel te lezen en te zien.
Een bijzonder mooi boek over de
theoloog-filosoof MARTIN BUBER is
verschenen bij Het Wereldvenster in de
serie „Wijsgerige monografieën". Het
is geschreven door de hoogleraren M.
A. Beek en J. Sperna Weiland, die een
„volledig" boek hebben geschreven,
waarin alle aspecten van het werk van
Buber tot hun recht komen.
KERK EN VREDE, net veertig jaar
geworden, heeft een brochure het licht
doen zien, getiteld: „Kerk en Vrede in
het tijdperk van de balans der ver
schrikking". De brochure bevat bijdra
gen van ds. J. J. Buskes en prof. dr. J.
de Graaf. De beginselverklaring van
Kerk en Vrede vormt het besluit van
dit boekje, dat een goed beeld geeft van
de huidige stand van de strijd om da
vrede.
Professor Alfred Rammelmeyer, pro-
rektor van de Johann Wolfgang Goethe-
universiteit in Frankfurt am Main,
heeft voorgesteld een oecumenisch-
theologische faculteit te stichten met
evangelische, rooms-katholieke en or
thodoxe leerstoelen „onder één dak".
De Bulgaarse regering geeft momen
teel premies als ouders hun kinderen
niet laten dopen, zo meldt „Christ und
Welt". De premie is 20 leva, ongeveer
70 gulden. Echtparen, die niet kerkelijk
huwen, krijgen zestig leva, bijna twee
honderd gulden. Een begrafenis zonder
priester wordt met dertig leva beloond.
Op 1 maart bestaat de congregati»
van de bröeders van de H. Aloysius
Gonzaga (Broeder van St. Louis), die
onder meer een huis heeft in Lisse,
125 jaar.
Op vrijdag 5 maart wordt weer de
vrouwenwereldgebedsdag gehouden.
Het ontwerp van de liturgie is „Wat
vraagt God van de mens?"
In de r.k. Amerikaanse bundel, waar
in Luthers Vaste Burcht is opgenomen,
heeft men de tekst wat gemoderniseerd.
De „vorsten van deze wereld" (vorst
van de tijd) die niets vermogen, zijn
geworden tot de „kanonnen en kern
wapenen", die niets zijn voor Zijn aan
gezicht
