Nationale feesten bederven de
sfeer rond de kwestie-Cyprus
Streven naar ontspanning
lijkt nu weinig succesvol
Esjkol praat
over wapens
in Londen
voor Israel
Salariëring NS-personeel
wordt onderzocht
Jeugdige stempel op collectie
van Galerie Hathor in Den Haag
Kemp roef in VS
r HOE IS HET
ONTSTAAN?
J
TELE-LEUT IN DE RUIMTE
«SB&,
Groeitempo in
West-Europa
mogelijk lager
Voskhod-2 landde
niet volgens plan
Nederlander getuigt
tegen kamparts
Het beste bier
Doden in het
verkeer
People prefer
stoppen allicht
V
ZATERDAG 27 MAART 1965
19
ECE-prognose voor 65
Speculaties
Henny Schoute
Dit woord: KETTER
Dit woord: BRAN1
Dit woord: PSALM
Dit woord: STRIKT
(ADVERTENTIE)
Fractfetje leggen, niemand zeggen
kukeleku zo kraait de haan
ik heb m'n TeeVee voetbalschoenen aans
bij 't grote gebeuren In hogere sferen
spelen WIJ lekker kabinetje formeren.
En maken wij nog'ns een mooie goal
dan is dat door Lexington, ons idool.
(Van onze correspondent)
ATHENE Er is de laatste dagen spra
ke van pogingen een periode van ontspan
ning op Cyprus te bewerkstelligen, op z'n
minst tot aan de Turkse verkiezingen in
oktober. Dan is ook het toeristenseizoen
weer voorbij. Maar de kalender werkt
niet erg hard mee.
Donderdag werd in Athene en Nicosia
de Griekse nationale feestdag gevierd met
grootscheepse parades voor de koning en
aartsbisschop Makarios. Het is de herden
king van het proclameren door een andere
bisschop, die van Patras, van de onafhan
kelijkheidsoorlog tegen de Turken in 1821.
Tegelijk wordt het feest van de annuncia
tie gevierd.
Merkwaardig blijft altijd de intense ver
strengeling van religieuze en politieke mo
tieven waarvoor indirect ook de Turken
verantwoordelijk zijn, die tijdens hun be
stuur de religieuze leiders met politieke
verantwoordelijkheid bekleedden. Men
moet ook weten dat in datzelfde jaar
1821 zowat de hele Grieks-orthodoxe gees
telijkheid op Cyprus met de toenmalige
aartsbisschop aan het hoofd, door de Tur
ken werd terechtgesteld op verdenking
van sympathie voor de opstand in het
moederland.
GENEVE (AFP) De Economische
Commissie voor Europa (ECE) van de
Verenigde Naties schrijft in haar jaarver
slag over West-Europa dat de economische
expansie van West-Europa dit jaar waar
schijnlijk kleiner zal zijn dan die van
1964. In het afgelopen jaar is het groei
tempo van de voorgaande vier vijf jaar
gehandhaafd gebleven: Het bruto natio
nale inkomen nam met iets meer dan vijf
percent toe, met iets meer dus dan in
1963.
Ondanks de bevredigende resultaten van
1964 wordt gewezen op twee minder gun
stige punten:
1. tegen het eind van het jaar heeft een
groot aantal landen hun groeitempo aan
zienlijk zijn dalen.
2. er zijn afwijkingen opgetreden. In
Italië en in Frankrijk is de groei van de
vraag en van de produktie afgeremd door
een nationaal stabilisatiebeleid,maar in an
dere landen heeft de vergroting van de
vraag toenemende druk op de hulpbronnen
met zich meegebracht. Dit geldt in het
bijzonder voor West-Duitsland. In Groot-
Brittannië, waar in 1963 een einde kwam
aan de expansie, werd de groei tegen het
eind van het vorige jaar hervat.
Al deze dingen maken de positie van
Makarios en de overspannen religieuze ge
luiden waarmee zo'n feest samen gaat een
beetje verklaarbaarder. Papandreou ver
kondigde in het manifest tot het Griekse
volk „aan de blauwe horizon wappert de
vlag van de enosis". De chef van de ge
nerale staf zei het nog Grieks-dichterlij-
ker: „ook nu zegent de god onzer geschie
denis het heroïeke Cyprus en zijn heilige
strijd zal worden gerechtvaardigd en be
kroond. Ons aller onblusbare wens en be
slissing is het dat zij zich in de armen
werpt van moeder Griekenland."
Alsof dit nog niet genoeg is, is er pre
cies een week later op een april nog zo'n
herdenkingsdag. Dan is het precies tien
jaar geleden dat de EOKA onder Grivas
haar eerste goed georganiseerde bomof-
fensief begon, dat de Engelsen volkomen
verraste. Ongetwijfeld zal Grivas die dag
op z'n minst een explosieve rede houden.
Maar juist tussen deze blauw-witte feest
dagen in staat dreigend het vlammend
Turkse rood.
29 maart moet weer een deel van het
Turkse garnizoen op Cyprus worden af
gelost onder VN-controle. Makarios heeft
hieraan een gefluisterd fiat gegeven, maar
de Turken zijn niettemin overgegaan tot
hun voorgenomen manoeuvres bij Isken-
derun, zodat het gevaar niet denkbeeldig
is dat zij zullen pogen aan de gebeurte
nis een triomfantelijk tintje te geven. De
luchtvloot zou ditmaal niet alleen 500,
maar ook 1000 en zelfs 5000 kilo zware
bommen aan boord hebben.
De Turkse pers speculeert over wat er
dinsdag op de geheime kamerzitting be
sproken is en de „Yeoi Gazette" meent,
dat de premier volgende week het parle
ment om volmacht zal vragen tot het zo
nodig verklaren van de oorlog. Als diplo
matiek tegengewicht tegen al dit fanfare-
geschal kwam de Amerikaanse ondermi
nister voor het Nabije Oosten, Gernigan,
woensdag uit Turkije, dat voor Bourguiba
vlagde, naar Athene dat voor zichzelf
vlagde, voor hoognodig overleg.
Hij en VN-bemiddelaar Plaza, die de
zer dagen zijn rapport bij Oe Thant zal
indienen, belichamen deze spannende
laatste dagen van maart de kansen die
er nog liggen op overleg. De hoop hier
op is ook door het intervieuw, dat de
Turkse premier toestond aan een Grieks
journalist, iets toegenomen. Hij liet hier
in doorschemeren dat er over sommige
dingen wel bilateraal te praten valt met
Athene. „Dat is beter dan dat beide par
tijen in het duister voor zich heen mum
melen", zo zei hij.
Papandreou, die met Makarios' afkeer
voor bilaterale besprekingen rekening
moet houden, heeft het voorstel voor
lopig beleefd afgewezen. Hij beriep zich
daarbij op de activiteiten van de VN-be
middelaar. Niets is tegen deze achter
grond eigenlijk voor de hand liggender
dan dat er in de naaste toekomst onder
handelingen komen aan één tafel, onder
voorzitterschap van deze zelfde Plaza. Als
maar eerst alle nationalistische stoom van
deze maandwisseling zonder ongelukken
is afgeblazen.
MOSKOU (AFP) De Russische ruim
tevaarder kolonel Beljajev heeft vrijdag
op een persconferentie in de universiteit
van Moskou gezegd dat zijn ruimtevoer
tuig met de handbesturing geland was om
dat een oriëntatiesysteem onregelmatighe
den vertoonde.
Tijdens de voorbereiding van de landing
bleek dat het automatisch oriëntatiesys
teem, dat op de zon werkt, enige onregel
matigheden vertoonde. Wij waren daar
buitengewoon blij mee, want dat gaf ons
de mogelijkheid zelf het systeem van
handbesturing te gebruiken. Voor één ding
waren we bang: dat Baikonoer zou weige
ren het ruimteschip op eigen kracht te
doen landen. Precies een halve minuut
nadat wij dit verzocht hadden kregen wij
toestemming. Het systeem voor handbe
sturing werkte feilloos en wij kwamen
precies in het vastgesteld gebied op aarde
neer.
De kleine plaatselijke afwijking schreef
Beljajev toe aan het feit, dat de hand
besturing nog niet eerder was toegepast.
Wel was dit systeem voor de ruimtevaar
der niet nieuw, zij hadden het tijdens hun
voorbereidingen op de vlucht op aarde
nauwkeurig bestudeerd.
Beljajev zei nog dat hij in geval van
nood de mogelijkheid bezat Leonov tijdens
zijn verblijf in de ruimte te hulp te komen,
maar daarvan had hij geen gebruik be
hoeven te maken.
(Van onze correspondent)
BONDEN Esjkol, de premier van
Israel, die een bezoek van een week aan
Londen brengt, is een uitvoerige gedach-
tenwisseling met leden van de Britse
regering begonnen om alle voor Israel
brandende problemen, zoals de defensie
behoeften en het Jordaanwater.
Esjkol die ook minister van Defensie is,
liet zijn militaire deskundigen thuis.
Hieruit kan worden afgeleid dat voor de
Israëlische regering op het ogenblik de
politieke waarborgen het zwaarste wegen.
Esjkol hoopt een belofte te krijgen van
meer Britse wapenhulp. Die is van het
grootste belang voor Israel door de op
schorting van de Westduitse wapen-
De directie van de Nederlandse Spoor
wegen heeft in overleg met de erkende
vakverenigingen besloten een onafhanke
lijke commissie in te stellen die bereid en
in staat moet zijn een onderzoek in te stel
len naar de inkomens-positie van 't spoor
wegpersoneel, in vergelijking met die van
werknemers in het bedrijfsleven en bij de
overheid.
De NS-directie heeft dit besluit geno
men omdat zij allerminst gelukkig is met
de moeilijkheden die zich in de afgelopen
maanden rondom de totstandkoming van
de pas goedgekeurde spoorweg-CAO heb
ben geopenbaard.
„In ons bedrijf leeft in het algemeen een
gevoel van onbehagen, van achterstelling.
Deze gevoelens van „achterstand" beder
ven de sfeer in het bedrijf. Zij moeten de
wereld uit", zo schrijven de drie directie
leden van de Nederlandse Spoorwegen in
een verklaring aan het spoorwegpersoneel
ruim 29.000 mannen en vrouwen die
is afgedrukt in het vandaag verschenen,
extra nummer van „De Koppeling", het
personeelsorgaan van de spoorwegen. In
dit blad wordt de inhoud van de nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomst uitvoerig
bekendgemaakt.
De namen van de commissieleden zullen
binnenkort worden bekendgemaakt. Zij
worden in overleg met de erkende vakver
enigingen gezocht. Met nadruk spreken de
directieleden in de verklaring over hun
overleg met de erkende vakverenigingen.
„Acties daarbuiten vinden bij ons geen ge
hoor", zo stelt de N.S.-directie vast.
Premier Levi Esjkol.
Thea Koldewey-van Loon en Hendrik
Jan Koldewey, het jonge mode-ontwer
pende echtpaar uit Galerie Hathor in
Den Haag, hebben gisteren in de Rolzaal
aan het Binnenhof hun collectie laten
zien. Hun tweede show sinds ze in de
kleine boutique aan het hofstedelijke
Jagerstraatje zitten. Daar werd onder
meer de haute couture voor de vrouwe
lijke leden van het pas-opgerichte,
succesvolle cabaret Pepijn ontworpen en
gemaakt.
Vrijwel de hele collectie, bijna 50 mo
dellen, had een jeugdig-fris karakter.
Sommige kledingstukken waren beslist
frivool van model en kleur; andere frêle
of geraffineerd-gedistingeerd. De cock
tail- en avondkleding bijvoorbeeld was
vrij eenvoudig, maar aan de andere kant
opvallend door de prachtige bijous van
Robert Fuchs, die daarbij hoorden. Het
modelletje Gargonnière stal veel harten:
•en wit cocktailpakje bestaande uit een
lange broek met marine-pijpen, een blou
se en daarop een wijd uitstaand jasje van
over elkaar vallende brede kantstroken,
aan de hals afgezet met een wit satijnen
bandje.
Voor de cocktail- en avondkleding nam
Thea Koldewey satijn, mousseline en flu
weel, stoffen waarmee men warme com
binaties krijgt. Om nog even in de feeste
lijke sfeer te blijven: Verrukkelijk was
het (enige) bruidstoiletje: Princesse. Een
•lfjesachtig lang japonnetje zonder mou
wen, op de buste die gecamoufleerd
werd omdat de japon niet getailleerd was
smockwerk in tere pasteltinten. Daar
over een ragdunne, transparante jas van
zijden voile en bedrukt met lila en grijs/
blauwe rozen. Op het hoofd werd een cor
sage gedragen, een roos van dezelfde
stof als de jas, vastgemaakt op een breed
wit lint, waarvan de einden langs het
hoofd afhingen. Een bruidje van een
Franse modeplaat!
Echt uit Frankrijk kwamen de losge-
weven couturestoffen lievelingstoffen
van de Koldewey's waarvan zij de jas
ten en pakjes hadden gemaakt. Apart van
lijn en met een Franse allure. Verder wa
ren er lieve zomermodelletjes van zij,
mousseline, edelkatoen, linnen, kamgaren.
Vrouwelijke modellen, die soms zeis pre
tentieloos leken maar toch speels van lijn
waren. Er was een jurkje van wit piqué
(Monpti), dat een co pie leek van een mo
del van Courreges de Parijse ontwer-
Een manteltje van losgeweven Fran
se couturestof met daaronder een
lindegroen shantoeng japonnetje.
per die dit jaar zeer revolutionair en ver,
ver vooruitziend uit de bus kwam.
De enige dissonant in deze collectie was
ook nu weer dat de afwerking niet be
paald feilloos was. Daardoor ontbrak het
nogal eens aan een goede pasvorm, zelfs
op de slanke leest van de mannequins op
wie in de regel elk kledingstuk als gego
ten zit. Rest tenslotte nog te vermelden
dat de houden, veel grote bretons, ontwor
pen waren door Hendrik Jan Koldewey.
FRANKFORT (DPA) Twee dagen na
zijn onverwachte arrestatie wegens sterke
verdenking van medeplichtigheid aan
massamoord zijn tegen de voormalige
kamparts dr. Franz Bernhard Lucas, in het
Auschwitz-proces te Frankfort door een
Nederlandse getuige opnieuw ernstige be
schuldigingen uitgebracht. De installateur
Abraham de la Penha uit Amsterdam ver
klaarde dat beklaagde duizenden niets
vermoedende mensen de gaskamers heeft
ingestuurd. Slechts ongeveer 500 van de
5.000 gedeporteerden van een Nederlands
en een Hongaars transport, die door Lucas
op het perron van aankomst werden uit
gezocht, zijn in leven gebleven. In april
1944 werd De la Penha naar Auschwitz
overgebracht.
Door beslissingen van Lucas zijn des
tijds eveneens 150 zieke gevangenen uit
de ziekenafdeling van het kamp in de gas
kamers omgekomen. De la Penha zei oog
getuige van deze selectie te zijn geweest
omdat hij toen als patiënt in de zieken
afdeling lag.
(AP) Twaalf voormalige nazi's ver
klaarden er nooit van gehoord te hebben
dat iemand streng gestraft werd omdat
hij tijdens het Derde Rijk weigerde joden
te vermoorden.
WASHINGTON (AP) Vrijdag heeft 'n
ondergrondse kernproef, de zesde die be
kend is gemaakt dit jaar, plaatsgevonden
in de Amerikaanse staat Nevada.
Het was er een in de orde van 20.000 tot
200.000 ton.
De bierbrouwers in het Duitse Bad
Godesberg, die vrezen dat hun om
zetten door de zware straffen tegen
dronken weggebruikers zullen terug
lopen, zijn een reclame-actie begon
nen die door de justitie bijzonder
gevaarlijk is genoemd. De brouwers
heben namelijk bierviltjes laten be
drukken met de geruststelling dat
automobilisten hun glaasje pils niet
hoeven te laten staan, omdat bier
„slechts vier percent" alcohol bevat.
„Wie vier glazen van een kwart liter
drinkt blijft met 0.4 promille nog
ruim onder de grens van absolute
ongeschiktheid om te rijden", zo be
cijferden de brouwers.
leveranties. Wanneer Esjkol volgende
week naar Parijs gaat, hoopt hij ook de
verzekering van Franse wapenzendingen
te krijgen. De Israëlische premier wil
polsen hoever de Britse regering bereid is
te gaan met de bescherming van Israel,
naarmate de militaire kracht van de
Arabische landen toeneemt.
Israel wenst vooral van Groot-Brittan-
nië meer moderne wapens. In hoeverre hij
daarin zal Slagen, dient te worden afge
wacht, omdat premier Wilson uitdrukke
lijk heeft verkondigd dat de Britse rege
ring een bewapeningsrace in het Nabije
Oosten tracht te voorkomen. Esjkol weet
dat hij van Londen geen enkele steun kan
verwachten voor eventuele plannen voor
een preventieve militaire actie door Israel.
In 1963 verklaarde de toenmalige Britse
premier Harold Macmillan dat hij niet kon
zeggen tot welke actie de Britse regering
zou overgaan in verband met een crisis
over Israel. De Britse regering, zo ver
klaarde hij toen, acht in de eerste plaats
de Verenigde Naties verantwoordelijk voor
de vrede in dit gebied. In geval van de be
dreiging daarvan, zal Groot-Brittannië
onmiddellijk de Verenigde Naties raad
plegen. In december vorig jaar heeft Wil
son zich bij deze verklaring aangesloten.
Aan de orde zijn verder: vergroting van
de Brits-Israelische handel en Britse be
leggingen in Israel, welke de regering van
dat land wil aanmoedigen. Dit geldt ook
voor door Britten geleide projecten, zoals
de fabriek van Leylandmotors in Asjdod.
Het woord ketter wordt meestal ver
klaard als een vervorming van het
Griekse katharos dat rein betekent. De
ketters zouden degenen zijn die de kerk
van dwalingen wilden reinigen. Later
werden zo genoemd de Christenen die
een dogma loochenden. Anderen bren
gen ketter in verband met kwestsen.
Een middel-nederduitse tekst spreekt
van: eyn quetser der gotliker dinghe.
Een ketter zou dan zijn: een beschadi-
ger van het geloof. Bekend is de zegs
wijze: vloeken als een ketter. Daarvan
is afgeleid het werkwoord ketteren
voor: razen en tieren. Men leest even
wel ook: vloeken dat het kettert, ge
vormd naar: donderen dat het kettert.
Dan betekent ketteren: een knal geven,
(vergelijk knetteren
Brani is een woord, ontleend aan
Maleis brani (barani): moedig. Wij ge
bruiken het meer in de zin van kra-
n i g, met de bijbetekenis: zich heel wat
inbeeldend, zich een air gevend. Eigen
lijk is brani een bijvoeglijk naamwoord,
maar het werd in de 19de eeuw, toen
het veel gebruikt werd door zeelieden,
militairen en oud-indischgasten, ook
als zelfstandig naamwoord gebezigd.
Men sprak dus zowel van een brani of
ficier als van een brani. Het woord is
thans weinig meer in gebruik; wel
noemt men de matrozenkraag nog wel
een brani-kraag.
Het woord brani komt al voor in
een brief van Jan Pieterszoon Coen
van 1617. Daar staat: „Wij en waeren
soo branij niet als veel wel meynden",
voor: we waren niet zo heldhaftig als
velen dachten.
Op een niet beveiligde overweg tussen
Boxmeer en Vierlingsbeek is een busje
in botsing gekomen met een trein, die van
Nijmegen op weg was naar Venlo.
Bij deze botsing vond de bestuurder van
het busje, de heer Jansen, boomkweker te
Maashees, de dood. Hij was de enige in
zittende van het busje.
De 63-jarige heer J. Mulder is vrijdag
bij het oversteken van de Amsterdamse
Nieuwe Zijdsvoorburgwal onder een tram
gekomen en kort daarna in het Wilhelmi-
nagasthuis overleden.
In de Jacob Geelstraat te Amsterdam
is het vierjarige meisje Ellen Ruckert bij
volgens de poiitie onvoorzichtig oversteken
door een auto aangereden. Het kind werd
in bewusteloze toestand naar het Wilhel-
minagasthuis vervoerd waar het later aan
de gevolgen is overleden.
In een ziekenhuis te Almelo is als ge
volg van een hem dinsdag overkomen on
geluk overleden de 61-iarige J. Schipper uit
Wierden. Door onbekende oorzaak raakte
de heer Schipper met een auto in de
buurtschap Enter in een diepe sloot waar
door de wagen totaal vernield werd en de
bestuurder klem kwam te zitten. Meer dan
een uur bleef het ongeluk, ook al vanwe
ge de duisternis onopgemerkt. Toen men
de bestuurder had bevrijd bleek hij zwa
re inwendige kneuzingen te hebben.
Bij een frontale autobotsing op de Maas
brug bij Venlo zijn vrijdagavond de 46-
jarige mevr. Schreurs uit Blerick en haar
22-jarige zoon A. Schreurs om het leven
gekomen. De echtgenoot van mevr.
Schreurs, de 62-jarige heer P. Scheurs, en
de verloofde van de zoon, die eveneens in
de auto zaten, werden beiden zwaar ge
wond. De slachtoffers zijn naar het zieken
huis te Venlo vervoerd.
Onder de psalmen verstaat men de
150 liederen der Israëlieten die zijn op
getekend in het Oude Testament en ook
de vertalingen en berijmingen daarvan
zoals ze worden gezongen tijdens de
erediensten in de kerken.
Het woord psalm is via het Latijn
se p s a 1 m u s tot ons gekomen uit het
Griekse psalmos dat hoort bij het
werkwoord psallein: tokkelen; vandaar:
zingen met snarenspel en tenslotte:
zingen. Natuurlijk heeft de p waarmee
het woord begint, de neiging te assi
mileren aan de volgende s en de vor
men s a 1 m en zelfs zalm kwamen
vroeger dan ook voor. Onder invloed
van het Latijn en door de eerbied die
men het gewijde woord toedroeg, heeft
zich de vorm met ps echter weten te
handhaven.
Het woord strikt, dat familie is
van strijken, strikken en
streng en dat stamt uit het Latijnse
s t r i c t u s, betekent: nauwkeurig, pre
cies, volkomen. Men deelt iemand iets
mede onder de striktste geheim
houding. Een afgeleide betekenis is:
waarvan onder geen voorwaarde mag
worden afgeweken, streng. In het leger
worden strikte orders gegeven. In
Max Havelaar deelt Batavus Droog
stoppel mede dat hij in zijn gezin zeer
strikt is op godsdienst en zedelijk
heid. In latere drukken leest men:
stipt. In een r.-k. boekbespreking
werd kort geleden geschreven dat een
bepaald boek alleen geschikt werd ge
acht voor strikt volwassenen. Blijkbaar
wilde de beoordelaar zeggen dat jong
volwassenen het nog niet ter hand
mochten nemen.
Deze affiche van de Nederlandse
Vereniging voor Voetgangers (won
derlijk in het Engels gesteld!) is nu
ook met de Nederlandse tekst ver
schenen. De tekst „People prefer
Gentleman" is nu veranderd in
„Stoppen? Allicht!" Dat is dan wel
geen letterlijke vertaling, maar nu
kunnen een aantal mensen méér hun
voordeel ermee doen en dat is im
mers de bedoeling. Natuurlijk zijn
Walter en Connie populair bij de t.v.-
kijkers, maar er zijn toch altijd nog
een groep Nederlanders die hun eigen
taal prefereren.
