ZE
ZEGGEN DAT
DAT IS WAAR
RIPOLIN
Arthur Millers „INCIDENT IN VICHY"
TONEEL IN HAARLEM
Tentoonstelling
in de Vishal
MORGEN
Boekenhoekje
Haa;lem exposeert uit eigen bezit
rond selectie uit Verwey's oeuvre
SCHILDEREN
MET
„Stuif-Stuif 1965"
wordt voorbereid
NEGEN MUZEN
9
DINSDAG 6 APRIL 1965
PANORAMA NIET ALTIJD DE WAARHEID
SPREEKT.
VORIGE WEEK HEBBEN WIJ EEN
VERSCHRIKKELIJKE LEUGEN
GEPUBLICEERD. MAAR HET WAS DAN
OOK 1 APRIL
Bob Buys
Simon Koster
V
1. W. L.
Meesterlijk geschreven drama van menselijke schuld
Heyme Vis overleden
Eerste afspraakje? DRQSTE pastilles altijd welkom
De radio geeft woensdag
T elevisieprogramma
Goede indruk maken? DRQSTE
voor Michel Roche
Prix d'Excellence
QQ
NASSAULAAN 51 - HAARLEM
Advertentie
HET IS NIET ONMOGELIJK dat men enigszins teleurgesteld is wanneer
men de tentoonstelling bekijkt van werk van Verwey, (naast werk van andere
kunstenaars) ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag in de Vishal. Voor hen,
die Verweys ontwikkeling volgen, is er weinig of geen nieuws te zien. Om de
expositie een bepaald cachet te geven heeft men de nadruk op Verweys teke
ningen willen leggen. Er was oorspronkelijk een naar mijn smaak veel beter plan
Verweys verjaardag op passende wijze te vieren met een tentoonstelling van
louter tekeningen in het Prentenkabinet van het Frans Halsmuseum. Door zich
akkoord te verklaren met zo'n tentoonstelling in de reeks van belangrijk te
noemen exposities in dit Prentenkabinet, en dat volgend op de tentoonstelling
van werk van Isaac Israëls, had Verwey de eer verworven, die hem toekwam.
Een vergelijken in dezelfde ruimte van Verweys werk met dat van zijn illustere
voorganger zou voorts gemakkelijker zijn geweest; Verwey zou die vergelijking
ook goed doorstaan hebben. Het is spijtig voor de directie van het Frans Hals
museum dat zij dit zeer goede plan niet heeft mogen realiseren. Dat we nu te
weinig tekeningen van Verwey ontmoeten heeft oorzaken waarvan vermelding
niet strookt met het feestelijke dat een verjaardag pleegt te kenmerken.
VOOR HEN, DIE wat minder met het
werk van Verwey bekend zijn, is er ove
rigens toch voldoende dat interessant ge
noemd kan worden. De jonge Verwey toon
de zich al een uitmuntend illustrator met
tekeningen voor het verhaal van Don
Quichotte. Tekeningen naar zijn moeder en
vrouw getuigen van zijn ingetogenste ge
voelens. Ten aanzien van andere portret-
figuren en modellen is zijn interesse een
andere. Maar toch voel ik ook een duide
lijke ontroering in een impressie in pastel
naar het gelaat van Charlotte van Pal-
landt. Verwey's kwaliteiten als aquarellist
komen er voldoende uit. En dat hij een
onzer beste schilders genoemd kan worden
blijkt uit een vergelijken van zijn schilde
rijen met die van enkele wat oudere tijd
genoten van hem. Daaronder treft men
een stilleven van Johan Buning, wiens
vriendschap Verwey wel mocht zoeken.
Want Verwey heeft waardering voor wat
hijzelf misschien niet meent te hebben in
zijn werk. Buning lag mij nader aan het
hart door een vollediger uitdrukking van
zijn gevoelswereld. Maar Verwey's kwali
teiten vind ik op het zuiver picturale vlak
groter. En wat zijn gevoelswereld betreft
zegt ons dan weer het schilderij van zijn
moeder zeer veel. Dit werk heeft in de
uitvoering iets stugs, maar het getuigt van
een ontroerende inzet en poging tot vol-
Gravin J. de CrouyChanel (links),
echtgenote van de Franse ambassa
deur in ons land, bracht gisteren in
gezelschap van Charlotte D. ba
ronesse van Pallandt en de expo
sant Kees Verwey een kort bezoek
aan de Vishal. Gedrieën poseerden
zij bij het door Charlotte van Pal-
landt vervaardigde bronzen portret
van Kees Verwey.
einding, waarvan het resultaat in het hart
treft.
VAN DE EVEN OUDERE tijdgenoten
zijn ook vertegenwoordigd enkele figuren
uit de Bergense School. Al eerder heb ik
eens geschreven, dat Haarlem in dezen ge
lukkige aankopen heeft gedaan. Betrokken
schilders zijn nogal eens vervallen in een
formalisme, dat van weinig inspiratie ge
tuigde. Dit bedenkende is mij een eventueel
gebrek aan inspiratie bij Verwey nooit
hinderlijk opgevallen. Daarmee waarlijk
levend in zijn werk een vandaag levend
schilder als hij is kan zijn werk een
criterium zijn voor dat van anderen. Ge
toetst aan zijn werk zijn die schilderijen
uit de Bergense School een waardevol
Haarlems bezit.
Zinvol is ook de vertegenwoordiging van
enkelen van Verwey's Haarlemse collega's
beeldende kunstenaars. Een Anneke Höfte
had hij niet gauw geportretteerd wanneer
er geen waardering voor haar werk had be
staan. En haar kinderkopje houdt het dan-
ook goed uit in het geheel, waaraan on
der meer het portret dat Andriessen maak
te van Van Deyssel, Charlotte van Pal-
landt maakte van Verwey en kleinere
plastieken van Theo Mulder en van Bors-
sum Buisman veel toevoegden. Van Ver
wey's oude leraar Boot zijn hier ook twee
doeken. Een is van dezelfde bestorven
toon als bepaald vroeg werk van Verwey.
Een ander lijkt door Boot gemaakt om
zich te meten met zijn wat betreft
kleur veel stelliger schilderende oud
leerling.
Men kan andere ervaringen hebben op
deze expositie waaraan ondanks het niet
slagen van de eerder gedachte opzet
toch voldoende te beleven valt. (Tot en
met 28 april).
De klassieke leerstelling van „eenheid van
tijd, plaats en handeling" moge door veel
moderne toneelschrijvers als verouderd
worden verworpen, hier heeft Miller haar
op meesterlijke wijze aangewend om een
weliswaar tijdeloze maar niettemin ook
zeer moderne problematiek dramatische
vorm te geven. In minder dan twee uur,
zonder enige onderbreking, voltrekt zich
deze tragedie tussen mens en medemens
een tragedie, gedemonstreerd aan een
tiental van de straat opgepakte mannen,
variërend van een analfabetische zigeuner
tot een geestelijk-hoogstaande aristokraat,
mannen van wie de meeste om wille van
hun „ras" ter dood zijn veroordeeld. En
uit dat tienvoudige lot distilleert Miller
geleidelijk met meesterhand het innerlijke
drama van de mens in zijn algemeenheid,
de mens waarin iedere toeschouwer zich
zelf moét en ook kan herkennen.
ONDER DE ZEER bedachtzaam ge
nuanceerde regie van Jan Teulings heeft
het Rotterdamse gezelschap dit stuk op
voorbeeldige wijze ten tonele gebracht;
zonder één valse toon, zonder één over
bodig gebaar, zonder de minste poging tot
onnodige onderstreping van wat Miller te
zeggen had. Er werd over de hele linie
uitstekend gespeeld. Diep ontroerend
was Eli Blom als de doodsbange kunst
schilder, prachtig in zijn voornaam be
heerste gevoeligheid Richard Flink als de
Oostenrijkse prins, bijzonder treffend ge
karakteriseerd Johan Schmitz als de ac
teur wiens aanvankelijke ijdele zelfverze
kerdheid tenslotte op een meelijwekkende
manier doorzichtig-onecht wordt. Heel
goed waren ook Piet van der Meulen als
de opstandige communist, Hans Culeman
als de Duitse majoor die met tegenzin
maar op grond van het „Befehl ist Be-
fehl" aan de jodenvervolging meedoet, en
Wim Hoddes als een arrogante, met de
vijand heulende zakenman. Coen Flink
had van de ziek-geworden Robert de Vries
de moeilijke rol van de voor zijn leven
vechtende psychiater overgenomen, een
taak die hij met grote toewijding vervul
de hoewel hij ons niet doen kon vergeten
dat dit een noodbezetting was. In kleine
rollen zag men goede vertolkingen van
Henk Uterwijk, Edmond Classen, Will
Spoor, Frans Kokshoorn, Pieter Lutz en
Niek Pancras.
HET IS TE HOPEN dat het Nieuw
Rotterdams Toneel het niet bij deze ene
voorstelling van „Incident in Vichy" in
Haarlem zal laten en dat de schouwburg
bij een volgende opvoering uitverkocht
zal zijn. Het stuk en de vertoning ervan
verdienen dat volop.
Advertentie
HET CONFLICT MOSKOU-PEKING
door Fritz Schatten. (Uitg. Het Wereld
venster, 224 pag., f 6,75).
Een instructief helder geschreven
boekje waarin de oorzaken en uitgangs
punten van het ideologische conflict dat
de communistische wereld verscheurt
duidelijk en overzichtelijk zijn gerang
schikt.
De korte inleidende analyse van
Schatten geeft op bondige wijze de
lijnen aan waarlangs dit geschil zich
ontwikkelde. Het grootste deel van het
werkje is besteed aan uittreksels uit
officiële verklaringen en pamfletten.
Die zijn zinvol gekozen en dragen daar
door veel bij tot het begrip van de
lezers over de eigenlijke oorzaken van
het conflict.
De kinderspeel- en werkplaats „Stuif
Stuif" in de Badmintonhal in Haarlem,
wordt dit jaar van maandag 2 tot vrijdag
20 augustus, met uitzondering van de za
terdagen en zondagen, gehouden. De voor
bereidingen voor het welslagen van dit
Twee beeldhouwsters door Kees Ver
wey geportretteerd: Links Charlotte
van Pallandt, rechts Anneke Höfte.
Te Naarden is op 82-jarige leeftijd over
leden de kunstschilder Heyme Vis.
Heyme Vis is 28 februari 1883 te Zaan
dam geboren. H. F. Boot begeleidde een
deel van zijn ontwikkeling in de schilder
kunst. Hij exposeerde te Haarlem en Am
sterdam. In zijn tekeningen legde hij zich
toe op het „geestig levenselement", zoals
hij het zelf noemde. Hij heeft geruime
tijd in België (Ulven) gewoond.
De teraardebestelling is bepaald op vrij
dagmiddag 9 april om halfeen op de Nieu
we Algemene begraafplaats te Naarden.
Muziekinteracademiale te Delft. Op 9 en 10
april zal PAN, het landelijk orgaan van
studentenmuziekgezelschappen, te Delft
het jaarlijkse muziekconcours organise
ren. Gedurende de eerste dag zullen de
beste pianisten uit de Nederlandse stu
dentenwereld in de historische omgeving
van het Prinsenhof met elkaar strijden
om de hoogste eer. Op zaterdag 10 april
zullen de diverse studentenkoren en -or
kesten hun werken uit verschillende
stijlperioden ten gehore brengen in de
Stadsdoelen.
ALS EERSTE GEZELSCHAP in Europa heeft het Nieuw Rotterdams Toneel
(dank zij zijn zeer actieve dramaturge Anty Westerling) al in februari Arthur
Millers nieuwste stuk, „Incident in Vichy" kunnen opvoeren, dat wil zeggen
minder dan drie maanden na de New Yorkse première; ongetwijfeld een prestatie
voor een Nederlands gezelschap. Gisteravond is het Rotterdamse ensemble naar
Haarlem gekomen met deze opvoering, die zowel door haar grote regie- en spel-
kwaliteiten als door de beklemmende greep van Millers tekst de toeschouwers
ademloos geboeid heeft gehouden en hen, met een onontkoombare intensiteit,
tot nadenken en zelfonderzoek heeft gedwongen.
EVENALS IN ZIJN VORIGE stuk, „Af
ter the fall", stelt Miller in „Incident in
Vichy" het probleem van de medeschuld
van elk individu aan de mens-onterende
misdaden van de nazi's en in wijdere
zin aan alle maatschappelijke onrecht
vaardigheid een medeschuld door pas
sief stilzwijgen. Dit morele uitgangspunt
brengt het stuk deze keer, door het thema
van de massale uitmoording der Joden,
in rechtstreeks verband met Hochhuths
„Stellvertreter", waarin de paus van die
medeschuld wordt beticht. Maar Miller
stelt het probleem veel algemener; hier
gaat het niet om de vraag of de een of
andere machthebber door persoonlijk in
grijpen iets tegen de massamoord had
kunnen of moeten doen, maar om een
vraag die behalve het verleden ook het he
den en de toekomst raakt: maakt de
mens door zijn passiviteit zich niet voort
durend medeschuldig aan het onrecht dat
altijd en overal jegens zijn medemensen
wordt begaan en doet hij dat niet omdat
ieder mens diep in zijn binnenste nog al
tijd wordt beheerst door geweldneigingen,
Advertentie
haatgevoelens, rassenvooroordelen? Ar
thur Miller beantwoordt die vraag niet
met een volmondig ja; want zoals Fonta-
na in „Der Stellvertreter" vrijwillig mee
trekt naar het vernietigingskamp in Ausch
witz, zo offert prins Von Berg zich hier
vrijwillig aan de nazi's door zijn pasje
aan een vervolgde Jood te geven. De toe
komst is in Millers ogen dus toch niet he
lemaal zwart. Ondanks de cynische uit
roep „Er zijn geen mensen meer!", die
hij tevoren door het stuk laat klinken,
laat hij met dat slotgebaar zien dat er uit
eindelijk tóch nog „mensen" zijn, al zijn
dat dan enkelingen. Hij bevestigt daar
mee wat hij een van zijn personages als
argument in de discussie heeft laten wer
pen: misschien verhinderen slechts enke
le duizenden individuen de val van de
mensheid in de afgrond van het niets
Een merkwaardige conclusie voor een zo
sociaal-denkend schrijver als Arthur Mil
ler.
IN SOMMIGE CRITIEKEN is „Incident
in Vichy" een statisch stuk, een praat
stuk genoemd. Ik kan het daar niet mee
eens zijn. Miller, die beter dan wie ook
weet hoe noodzakelijk handeling op het
toneel is, heeft de handeling in dit stuk
echter bewust tot een minimum beperkt
om zijn gedachten met des te meer kracht
op het publeik te kunnen laten inwerken.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 VARA. 9.40
VPRO. 10.00-24.00 VARA.
.VARA: 7 00 Nieuws. Aansluitend: och
tendgymnastiek en socialistisch strijdlied.
7.20 Grammofoonmuziek. 7.25 Van de voor
pagina, praatje. 7.30 Lichte grammofoon
muziek. 8.00 Nieuws en socialistisch strijd
lied. 8.13 Lichte grammofoonmuziek en re
portages. 8.50 Ochtendgymnastiek voor de
vrouw. 9.00 Kookpraatje. 9.05 Klassieke ka
mermuziek (gr.). 9.35 Waterstanden VPRO
9 40 Schoolradio. VARA: 10.00 Romanti
sche orkestwerken (gr.). 11.00 Nieuws.
11.02 Voor de vrouw. 11.40 Oude en mo
derne muziek voor houtblazers (opn.).
11.57 Stereo: Instrumentaal en vocaal en
semble en zangsolisten. 12.22 Voor het
platteland. 12.27 Mededelingen t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Stereo: Orgelkwartet
12.55 Actualiteiten. 13.00 Nieuws. 13.15 Ka
lender. 13.20 Stereo: Licht instrumentaal
sextet. 13.45 Gesproken portret. 14.00
Utrechts Stedelijk orkest, koor en solis
ten: klassieke liederen (opn.). 14.55 Naald
en draad is niet voldoende, lezing. 15.05
Voor de jeugd. (16 00 Nieuws). 16.50 Voor
de zieken. 17.20 Stereo: Tango-rumba or
kest en zangsolist. 17.50 Actualiteiten. 18.00
Nieuws. 18.15 Grammofoonmuziek. 18.20
Uitzending van de Boeren Partij. Spre
ker: De heer Koekoek. Voorzitter van de
Boeren Partij. 18.30 Radio Volks-Universi-
teit: Schijnwerper op het toneel, door drs.
G. J. de Voogd. 19.00 Voor de kinderen
19.10 Jazzmuziek. 19.30 Artistieke staal
kaart. 20.00 Nieuws. 20.05 Reportage voet
balwedstrijd Nederland-Noord Ierland.
22.05 Dansorkest en zangsolisten. 22.30
Nieuws. 22.40 Franse chansons. 22.55 Tus
sen stilstand en beweging, lezing 23.10
Viool en klavecimbel: klassieke muziek
(opn.). 23.25 Fluit, piano en harp: moder
ne Nederlandse muziek (opn.). 22.55-24.00
Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00-24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Dagopening. 7.10 Viool en
piano: moderne muziek (gr.). 7.30 Nws
en herhaling SOS-berichten 7.40 Radio
krant. 7.55 Lichte grammofoonmuziek. 8.15
Gewijde muziek (gr.). 8.30 Nieuws. 8.40
Lichte grammofoonmuziek. 9.00 Voor de
zieken. 9.40 Voor de vrouw. 10.10 Klassie
ke grammofoonmuziek. 10.30 Morgendienst
11.00 Geestelijke liederen (opn.) 11.30
Lichte grammofoonmuziek. 11.50 Twaalf
uurtje, cabaretprogramma. 12.05 Licht or
kest. 12.27 Mededelingen t.b.v. land- en
tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.40 Lichte gram
mofoonmuziek. 13.30 Electronisch piano
spel (gr.). 13 45 Lichte grammofoonmu
ziek. 14.00 Boeren en burgers in Buiten
veen, hoorspel. (herhaling 1 april jl.).
14.30 Klassieke kamermuziek (gr.). 14.50
Moderne en klassieke Scandinavische or
kestwerken (gr.). 15.50 Bijbelvertelling
voor de jeugd. 16.00 Voor de jeugd. 17.15
Eurojazz. 17 45 Lichte grammofoonmuziek.
17.50 Overh. voorl.: Werk en welzijn.
Wereldgezondheidsdag 1965 in het teken v.
d. pokkenbestrijding, rep. v. Claude Bel-
loni. 18.00 Kerkkoor en -kinderkoor: gees
telijke liederen. 18.30 Het Spektrum, nws
uit de prot. christelijke organisaties. 18.45
Nieuwe grammofoonmuziek. 19.00 Nieuws
en weerpraatje. 19 10 Radiokrant. 19.30 Le
ger des Heilskwartier (opn.). 18.45 Op de
man af, praatje. 19.50 Licht orkest (gr.).
20.15 Radiophilharmonisch orkest en so
list: klassieke muziek. 21.30 Stereofoni-
sche uitzending: Vocaal ensemble: gewij
de muzike (opn.). 21.55 Kruiswegen: Pas-
siedienst. 22.20 Sport in 't kort. 22.30 Nws.
22.40 Mezzo-sopraan en piano (opn.) 23.10
Moderne liederen. 23.15 Evangelieverkon
diging in wereldperspectief, lezing. (3).
23.25 Stereo: Lichte grammofoonmuziek.
23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 324 m. 12.00 Nieuws. 12.03
Grammofoonmuziek. 1215 Lichte muziek.
(Om 12.25-12.30 Weerbericht en mededelin
gen voor de scheepvaart). 12.50 Beursbe
richten en programmaoverzicht. 13.00
Nieuws. 13.20 Kamermuziek. 14.00 Nieuws
14.03 Amusementsmuziek. 14.20 Jeugdko
ren. 14.30 Voor de jeugd. 14.50 Jeugd- en
kinderkoren. 15 00 Nieuws. 15.03 Grammo
foonmuziek. 15.15 Voor de kinderen. 16.00
Nieuws. 16.03 Beursberichten. 16.09 Engel
se les. 16.24 Orkestmuziek. 16.45 Koorzang.
17.00 Nieuws. 17.15 Voor de tieners. 18.00
Nieuws 18.03 Voor de soldaten. 18.30 Le-
kenmoraal en -filosofie. 18.50 Sportkro
niek. 18.54 Grammofoonmuziek. 19.00 Nws
en radiokroniek. 19.25 Reportage voetbal
wedstrijd. (in de pauze, om 20.20-20.30:
Marsmuziek). 21.20 Kinderweelde. 21.35
Volksmuziek. 21.45 Openbaar Kunstbezit
VOOR DINSDAG
NEDERLAND I
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Ba
rend de Beer. 19.06 Weekjournaal voor ge
hoorgestoorden. 19.33 Engelse les (les 26
herhaling en les 27). 20.00 Journaal. KRO:
20.20 Piste, variété-programma. 21.00 't
Loopt toch weer!, voordracht. 21.35 Een
hond voor Harold (a dog for Harold), TV-
film. 22.00 Vanavond in Nieuwspoort:
Brandpuntproduktie. NTS: 22.25-22.30
Journaal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. AVRO:
20.01 Cara Williams.... getrouwd onge
trouwd. TV-film. 20.25 Tsjechisch dans
theater Sluk, folklore uit Tsjechoslowakije.
NTS: 21.15 De vijfde colonne, speelfilm.
RKK: 22.15-22.40 Paulus achterna (7).
VOOR WOENSDAG
NEDERLAND I
NTS: 17.00 De Verrekijker, internatio
naal jeugdjournaal: VARA: 17.10-17.45
Voor de jeugd. NTS: 19.00 Nieuws in het
kort. 19.01 Barend de Beer. 19.06 Teleac:
Televisie-academie. NCRV: 19 35 De Be
verly Hillbillies, TV-film. NTS: 20.00 Jour
naal. NCRV: 20.20 Attentie. 20.45 Een dia
mant voor Carla, TV-musical. 21.35 Drie
mannen en een trein, TV-film. 22.00 Caba
retliedjes met instrumentale begeleiding.
22.20 Avondoverdenking. NTS: 22.25-22.30.
Journaal. 22.40-23 10 Teleac: Televisie-aca
demie.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. VARA:
20.01 Tussen Bach en Beatle: muzikaal
verzoekprogramma. 20.20 Het ei en wij:
programma over de problemen in de
pluimveehouderij. 20.50-22.10 Een engel in
Brooklyn, speelfilm, (alle leeftijden).
Advertentie
jaarlijkse vakantiefestijn voor de jeugd
zijn in volle gang.
Op grond van zijn „openbare presenta-
I tie", maandagavond in de Bachzaal te Am
sterdam heeft de 28-jarige Michel Roche,
cellist in het Rotterdamsch Philharmo-
nisch Orkest, wonende te Hilversum, uit
handen van de directeur van het Amster-
damsch Conservatorium, Jan Odé, de prijs
van uitnemendheid violoncello ontvangen.
Een van de eerste activiteiten is het or
ganiseren van een instructiecursus voor
de adspirant-leiders en leidsters. Tijdens
het weekeinde van 26 en 27 juni worden
zij in het buitencentrum van de gemeente
Haarlem, „Het Wisselseveld" in Epe, ge
ïnstrueerd. De medewerkers moeten op 1
augustus tenminste 17 jaar zijn.
Men kan zich aanmelden bij de Haar
lemse raad voor de jeugd aan de Kleine
Houtweg 47 in Haarlem.
