Dr. Cheddi Jagan voert een
vaag doch onmiskenbc' ar
marxistisch getint beleid
a
Buschauffeur
Bouwen van boven naar beneden
President van Tanzania brengt
officieel bezoek aan Nederland
Hij wekte in enkele jaren
zijn land uit een lange
politieke slaap
„Kameraad"
Grauw
Foefje
Douane deed een
vreemde ontdekking
Nederland kreeg er
in twee maanden
24.404 inwoners bij
Voor en tegen
zomertijd
Groningen haalde
zijn nieuwe
burgemeester in
Drink
a/s r„Jonye 'moef
WOENSDAG 21 APRIL 1965
mg
IfPlIliB
HEBT U EEN RIJBEWIJS?
DAN HEBBEN WIJ VOOR U EEN GOEDE BAAN I
In het werk van een
zit veel meer dan u denkt
Het bezit van een gewoon rijbewijs BE is voldoende; voor de
opleiding zorgen wij.
Kom er eens over praten op onze KENNISMAKINGSAVOND
AANSTAANDE DONDERDAG 22 APRIL VAN HALF ACHT TOT
NEGEN UUR. U BENT VAN HARTE WELKOM IN ONZE KAN
TINE, LEIDSEVAART 396, HAARLEM.
De bussen van de lijnen 3, 6, 71 en 80 stoppen voor de deur
NOORD-ZUID-HOLLANDSE VERVOER MAATSCHAPPIJ N.V.
KIES EEN BOEIENDE BAAN BIJ EEN STEEK BEDRIJF. KIES DE N.Z.H.
Eerste academicus
licht
en
tintelfris!
Prestatie
Geen rassenhaat
Roverstrio berecht
Advertentie
GUYANA: KOLONIAAL RAAKPUNT II
(Van onze reisredacteur mr. H. L,. Leffelaar)
GEORGETOWN. De Hollanders waren er het eerst, in 1581, en ruim
drieëneenhalve eeuw later is in Brits Guyana hun spoor nog te vinden. Er zijn
plaats-en-straat-namen als Uitvlugt, Vreed-en-hoop, Soesdyke, en in Georgetown
is het door flamboyanten geflankeerde wandelpad in het midden van Main
Street een gedempte Hollandse gracht. Op roerend en onroerend goed is nog
steeds Nederlands recht van toepassing, en het gothische-aandoende grote ge
bouw van Stabroek Markt was het Nederlandse paviljoen op de wereldtentoon
stelling in Chicago in 1880. Na een paar honderd jaar koloniaal stuivertje ver
wisselen stond Nederland de noordelijkste van de drie Guyana's in 1814 aan
Engeland af en kreeg zelf Suriname een jaar later bij de vrede van Parijs. De
regeling heeft ook nu nog onbevredigende aspecten. Zo werd bepaald dat de
Nederlandse territoriale wateren zich uitstrekken tot het hoog-water merkteken
aan de Brits-Guyanese overkant van de Courantyne-rivier, de grenslijn tussen
de beide kolonies. Niet lang geleden werden Brits-Guyanese houthakkers dien
tengevolge gearresteerd toen zij bomen velden aan de Nederlandse zijde, dat
wil zeggen de Brits-Guyanese oever, van de rivier.
Maar in Georgetown, waar ieder wit
houten huis de achtergrond zou kunnen
vormen voor een romantische idylle,
heeft men nu grotere zorgen dan grens
geschillen. Struikelblok numero één is
een broeierige rassenkwestie tussen
300.000 hindoestanen (bijna 50 percent
van de totale bevolking) en de 235.000
creolen (halfbloeden van blank-zwarte
afkomst).
De huidige regering van premier Foster
Burnham, een 42-jarige creoolse advocaat
met een voorliefde voor „Erik" sigaren
en zelfbedachte gezegden („Wij gebruiken
geen bijl om een vlo dood te slaan", „Als
je een paard niet goed vindt, moet je er
ook niet op wedden"), rust op een broze
coalitie van zijn Peoples National Congress
en de „United Force" van de droge Portu
gese zakenman Peter d'Aguiar.
ONZEKERE MAAR formidabele politie
ke tegenhanger is dr. Cheddi Jagan, leider
van de voornamelijk hindoestaanse Peo
ples" Progressive Party, die zich een ver
lenging van zijn ambtstermijn als premier
zag ontgaan. De Britse gouverneur Sir
Richard Luyt verzocht namelijk na de in
december 1964 gehouden verkiezingen
(voor het eerst op een basis van evenredi
ge vertegenwoordiging) Foster Brunham
een regering te vormen.
Dr. Japan, een in Amerika afgestudeerde
tandarts die zich door zijn partijgenoten
laat aanspreken met „kameraad", werd
in 1961 Brits-Guyanas minister-president
toen in augustus onder de nieuwe grond
wet voor het eerst een algemene verkie
zing werd gehouden. Zijn vaag, maar on-
WW*»***
„Freedom House", is het hoofdkwar
tier van dr. Jagans Peoples' Progres
sive party. Op de gevel staat de slag
zin „Bedrogen maar niet verslagen",
doelend op de in december gehouden
verkiezingen waarbij dr. Jagan zijn
post als erste minister verloor.
miskenbaar marxistisch georiënteerde be
leid, schiep een steeds grotere verwijde
ring tussen Brits-Guyana en Groot-Brittan-
nië en de voor het land economisch on
misbare Verenigde Staten. Dit leidde in
1962 tot grote binnenlandse onlusten waar
bij een belangrijk deel van de binnenstad
van Georgetown tot op de grond toe af
brandde.
Toen Jagan in 1963, protesterend tegen
het nieuwe verkiezingssysteem gebaseerd
op evenredige vertegenwoordiging, een
staking afkondigde onder de arbeiders in
de belangrijke suikerrietindustrie, ontaard
de de actie in een rassenoorlog tussen
creolen en hindoestanen waarbij 176 men
sen om het leven kwamen, huizen met
bommen werden bestookt, en duizenden
gewond raakten. De Britse gouverneur riep
de hulp in van 5000 man Britse troepen.
„Cheddi Jagan is een bijzonder char
mante man", zegt men in Georgetown,
„maar zijn grootste politieke fout is zijn
vrouw". Na enkele keren afgewimpeld te
zijn, schoot ik mevrouw Janet Jagan aan
toen zij op het punt stond in haar grijze
Volkswagen (nummer PM 787 „PM
betekent prime minister", zeggen Jagnas
volgelingen nu meesmuilend) van Freedom
House, partij-hoofdkwartier, naar huis te
gaan. Ze stond een vraaggesprek toe, maar
niet nadat zij gezegd had dat zij alleen
in bijzondere gevallen een uitzondering
maakte voor „imperialistische verslagge
vers" zoals ik.
Later in de middag werd ik tot haar
kleine kantoor toegelaten, na een veilig
heids-telefoontje en het passeren van een
wacht (Freedom House werd enkele
maanden geleden bekogeld met een bom,
waarbij een jongen gedood werd). Op de
trap ontmoette ik dr. Jagan, die zich wel
liet fotograferen, maar weigerde mij te
woord te staan.
MEVROUW JANET JAGAN, Ameri
kaanse van geboorte, maakt een grauwe
indruk. Zij is klein en zegt geen familie
te zijn van Ethel en Julius Rosenberg, de
voor kern-spionnage in de Verenigde Sta
ten geëxecuteerde spionnen, hoewel dit de
tail van andere «zijden wordt bevestigd.
Haar betoog, in antwoord op mijn vra
gen, viel op door krasse uitspraken ge
daan met kalme nonchalance: „Ameri
ka heeft op Engeland dwang uitgeoefend
om het kiessysteem te veranderen. Trou
wens, zowel Burnham als d'Aguiar had
den tijdens de verkiezingen Amerikaanse
adviseurs".
„Praat me niet over het soort socialis
me dat Burnham voorstaat. Je kan even
goed krijt met kaas vergelijken. Kijk al
leen maar de mensen die in zijn kabinet
zitten een echte socialist zou zich om
draaien in zijn graf. Nee. Ik heb mijn res
pect voor de Britten verloren".
„Burnhams techniek was om ons er
van te beschuldigen racisten te zijn, zo
dat hij zijn eigen methoden kon verhullen".
„Zowel Burnham als d'Aquiar is een
landverrader. Let op mijn woorden, Burn
ham wordt een dictator".
Over haar echtgenoot zei mevrouw Ja
gan: „Wat de imperialistische pers niet in
dr. Jagan wil zien, is dat hij een zeer
bijzondere man is, nederig, en een man
met ideeën. Ik ben zijn plichtsgetrouwe
secretaresse".
ENKELE DAGEN LATER woonde ik een
massa-bijeenkomst bij in Georgetown,
waar dr. Cheddi Jagan het woord voerde.
Voordat de bijeenkomst begon, ontplofte
een kleine bom aan de rand van het ter
rein. Hoewel niemand werd gewond, maak
te men er grote ophef over. Zonder twij
fel om de tweeduizend-koppige menigte
met een demagogisch foefje van de onder
ste plank op te zwepen.
Op het sprekers-podium, van achteren be
schermd door een lijfwacht, vertelde Ja
gan dat de imperialisten de schuld waren
geweest van de binnenlandse onlusten. Ver
wijzend naar de huidige regering van zijn
vroegere medestander Burnham, zei hij
dat het imperialistische marionetten waren
Een duizendkoppige menigte, uitge
rust met spandoeken en affiches,
luistert naar hun partijleider, dr.
Cheddi Jagan, tijdens een protest-
bijeenkomst in Georgetown. Hij zei
onder meer: „Wij hebben de imperia
listen zien verliezen in Cuba en in
China". „Ze raken nu hun staart
kwijt in Vietnam." „Spoedig zullen
zij ook uit Brits-Guyana verdwijnen."
die spoedig ten val zouden worden ge
bracht".
„Wij hebben de imperialisten zien ver
liezen in Cuba en in China. Ze raken nu
hun staart in Vietnam kwijt, terwijl ze
het in Kongo ook niet lang meer maken.
En even spoedig zullen zij ook uit Brits-
Guyana verdwijnen".
De implicaties waren duidelijk: Jagan
suggereerde dat de huidige Brits-Guayne-
se regering niet zonder geweld ontzadeld
kan worden. Dit, gevoegd bij niet te ve
rifiëren berichten dat er in het binnenland
wapens worden gefabriceerd van uit Cuba
betrokken onderdelen, levert het beeld op
van een gefrustreerde politieke partij die
tot nog toe geweigerd heeft als verant
woordelijke oppositie deel te nemen aan
de regering. (Jagan weigerde zijn zetel in
het parlement in te nemen).
Op Jagans volgelingen maken deze cap-
sones echter veel indruk. Anders zou een
hunner, uitgerust met een partij-affiche,
niet onder de levensgrote afbeelding van
dr. Cheddi Jagan hebben kunnen schrij
ven: „Dit is uw Jezus Christus". Een
curieus bijschrift voor een moslem ove
rigens.
Advertentie
HET MERK
In Rijswijk is de achttiende verdieping
van een kantoorgebouw reeds kant en
klaar, hoewel er van de laagste verdiepin
gen nog geen steen is gelegd. De bouw
geschiedt namelijk in omgekeerde volgor
de: eerste de hoogste verdieping, daarna
de lagere verdiepingen. Zware vijzels
drukken de gereedgekomen verdiepingen
omhoog terwijl op de begane grond weer
een nieuwe etage wordt gebouwd.
De kantorentoren van zestig meter hoog
te maakt deel uit van het winkelcentrum
in Rijswijk. De vijzels zijn in staat om
25.000 ton omhoog te drukken. Deze me
thode, voor het eerst in Engeland toege
past en nu door de n.v. Hollandse Beton
Bij de grenspost Rammelbeek bij En
schede hield de douane een vrachtauto
uit Rotterdam aan, die volgens de douane
formulieren een grote partij sigaretten en
flessen sterke drank moest bevatten, be
stemd voor een firma in Duitsland, die
deze partij in Rotterdam had besteld. Groot
was de verbazing van de douane toen de
vrachtauto slechts zakken zand bleek te
bevatten. Ook de chauffeur deed zeer ver
baasd. Hij vervoert al zeven jaar goede
ren uit Rotterdam naar Duitsland. De
douane-recherche arresteerde hem onder
verdenking de goederen ergens onder
weg uitgeladen te hebben en aan handlan
gers te hebben overgedaan. Om het ge
wicht van auto en lading weer te doen
kloppen met dat op de douaneverklaring
zou hij zakken zand in de wagen hebben
gelegd.
Hoe hij dit heeft klaargespeeld is voor de
douanerecherche nog een raadsel, want de
verzegeling van de vrachtauto was in
orde.
Maatschappij overgenomen en verbeterd,
maakt snel werken mogelijk. In één jaar
kan het gebouw klaar zijn. Op de begane
grond worden vloeren en muren gestort,
die na veertien dagen verharden klaar
zijn om te worden opgevijzeld. Het op
drukken gebeurt met een „snelheid" van
een halve millimeter per drie seconden.
Elke verdieping die uit de bouwtent te
voorschijn komt is bijna klaar. De ruiten
zitten in de vensters en de verwarming
brandt. Alleen schilders, tegelzetters en
stucadoors zijn nog nodig om de etages
af te werken.
Hoewel er in de eerste twee maanden
van dit jaar 424 kinderen minder werden
geboren dan in het overeenkomstige tijd
vak van verleden jaar is de bevolking
toch weer sterk toegenomen. Dat komt
voor een deel door de vestiging van men
sen uit andere landen in Nederland. De
stijging van de immigratie overtrof in ja
nuari en februari die van de emigratie.
Volgens cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek bedroeg het aantal in
woners van ons land op 1 maart 12.235.514
In januari en februari werden totaal
11.481 huwelijken gesloten tegen 10.469 in
de eerste twee maanden van vorig jaar
Het aantal geborenen bedroeg 39.909 te
gen 40.333. Er overleden 16.372 personen te
gen 16.731 in de eerste twee maanden van
1964.
De komst van buitenlandse arbeiders
heeft er toe bijgedragen dat de immigra
tie is toegenomen tot 10.575 personen te
gen 9544 in vorig jaar januari in februari.
Op maandag 5 april 1965 heeft het NIPO
in een over het hele land gespreide, repre
sentatieve steekproef, 432 mannen en vrou
wen ondervraagd naar hun standpunt om
trent het weer invoeren van de zomertijd.
„Vóór 1940 hadden wij in ons land zo
mertijd en wintertijd. In het voorjaar wer
den alle klokken een uur vooruit gezet. Het
werd dus later licht in de ochtend maar
's avonds was het dan een uur langer
licht.
In het najaar werd de klok weer een uur
teruggezet, zodat het 's morgens weer een
uur vroeger licht was."
Dit werd de ondervraagden meegedeeld
alvorens hun de vraag te stellen:
„Zoudt u er voor of er tegen zijn dat de
zomertijd weer werd ingevoerd?"
Hierop antwoordde men:
Man Vrouw Allen
voor 38 34 36
tegen 39 49 43
geen oordeel 23 17 21
100 100 100
36% van alle ondervraagden is voor en
43% tegen het weer invoeren van de zo
mertijd.
Groningen heeft gisteren zijn nieuw#
burgemeester, de heer J. J. A. Berger,
feestelijk ingehaald, in open rijtuigen, ge
ëscorteerd door bereden politie, muziek
korpsen en drumbands. Hij werd daarna
in een bijzondere raadsvergadering geïn
stalleerd. In zijn eerste toespraak tot de
raad ging burgemeester Berger in op het
vraagstuk van de spanning tussen wel
vaart en welzijn. Hij vond, dat men,
strevende naar meer welvaart, toch
ook moet denken aan het welzij ns-
tekort dat kan ontstaan. Over de
industrialisatie zei hij, dat de industrie in
Nederland gespreid moet worden om het
welzijnstekort in het westen van het land
niet nog meer te vergroten en om de
welvaart in het noorden te verhogen. Hij
hoopte dat de belemmeringen, die thans
op het terrein van de gemeentelijke fi
nanciën veel visie machteloos maken,
spoedig tot net verleden zouden beho
ren.
Vandaag arriveerde in oris land de
president van Tanzania voor een vier
daags bezoek als gast van de Neder
landse regering. De president, dr. Julius
Kambarage Nyerère, wordt vergezeld
door de minister van Buitenlandse Za
ken, de heer O. S. Kambona, de minister
van Verbindingen en Werken, de heer
Sadara Akida, de minister van Staat, de
beer 1. M. B. Munanka, de minister van
Financiën, de heer Paul Bomani, en de
minister van Landbouw, de heer S. A.
Maswanya. Tanzania omvat de vroegere
gebieden Tanganyika en Zanzibar.
Toen Julius Nyerère in 1949 in Edin
burgh ging studeren wees niets er op, dat
hij zo'n belangrijke politieke carrière zou
maken. Het arme en achterlijke Tanganyi
ka was gespeend van ieder politiek leven.
Als Duitse kolonie was het zijn bestaan
begonnen. In 1953 keerde hij terug als de
eerste Tanganyikaan met een buitenlandse
academische graad. Hij koos de geijkte
loopbaan voor een ontwikkelde Afrikaan:
hij werd leraar aan een middelbare mis
sieschool. Ongeveer tezelfder tijd werd hij
gekozen tot voorzitter van de Tanganyika
Afrikan Association, die weldra door zijn
toedoen Tanganyika African National Union
Advertentie
Claeryi
zou heten. Spoedig merkte hij, dat zijn
leraarschap niet verenigbaar was met de
politieke aspiraties, die in zijn kring ge
stalte kregen. Voor de keuze gesteld, koos
hij het wisselvallig lot van politicus. Zo
begon zijn strijd voor een onafhankelijk
Tanganyika. „TANU" was toen slechts op
papier een politieke beweging, eigenlijk
niet meer dan een vereniging van inheem
se bestuursambtenaren. Maar zij wist Tan
ganyika in enkele jaren uit zijn politieke
slaap te wekken.
Om in een land zo groot als Frankrijk
en Duitsland tezamen, met meer dan 120
stammen en slechte verbindingen de vonk
van het nationalisme aan te blazen is een
opmerkelijke prestatie geweest van Nye
rère. In 1954 protesteerde hij in New York
voor het forum van de Trustschapsraad
tegen het bewind over zijn land en daar
mee kwam hij in conflict met de toen
malige Engelse gouverneur van Tanganyi
ka, Twining, een energieke man, die hart
had voor de economische en sociale ont
wikkeling van het stiefmoederlijk bedeelde
land. Maar hoewel hij sympathiseerde
met het land en zijn bewoners, gedoogde
zijn instelling niet, dat een „snotjongen"
als Nyerère het Engelse bestuur voor ti
ranniek uitmaakte. Twining trachtte door
beperkende bepalingen het nationalistische
vuur te doven, maar de nationalistische
beweging groeide tegen deze verdrukking
in. De verkiezingen van 1958, die onder
Twining's opvolger werden gehouden, werd
een volledige overwinning voor Nyerère en
zijn partij.
In 1960 kreeg Tanganyika een eigen re
gering. Uit die dagen dateert Nyerère's
onbetwistbaar leiderschap over partij en
natie, een leiderschap, dat zelfs de vuur
proef van een militaire opstand in begin
1964 heeft doorstaan.
Nyerère is geen groot spreker. Hij
spreekt rustig, zelfs bijna verlegen. Door
zijn jeugdige charme en zijn humor krijgt
hij echter vat op zijn gehoor. Opvallend is
de toewijding, die hij bij mensen van alle
slag en ras kan kweken voor de nationale
zaak. De toewijding die zijn naaste mede
werkers hem toedragen is in Afrika uniek.
Zijn persoonlijke eigenschappen en zijn
gematigde politiek hebben niet nagelaten
indruk te maken in Europa. Zijn binnen
landse politiek, gericht op samenwerking
van de drie in Tanganyika wonende groe
pen. Afrikanen, Indiërs en Europeanen,
heeft deze reputatie wellicht het meeste
goedgedaan. Terwijl in Zanzibar het socia
le probleem van de rijke Arabieren en de
arme negers door de uitdrijving en uit
moording van de sterk in de minderheid
zijnde Arabieren drastisch is opgelost,
heeft Nyerère zijn volk van soortgelijke
acties tegen de Indiërs (die de tussenhan
del voor een belangrijk deel in handen
hebben) terug weten te houden. Het is
President Nyerère van Tanzania.
grotendeels aan zijn leiding te danken, dat
Tanganyika wel rassenproblemen, maar
geen rassenhaat kent.
Nyerère's faam van wijs en gematigd
man is in Europa zo groot dat men ge
neigd is hem tegen deze reputatie enigs
zins in bescherming te nemen. Want het
gemak waarmee men de „liberaal" Nye
rère tegenover de „communist" Nkrumah
stelt, verraadt een zeker Europees onbe
grip om zich de werkelijkheid van de Afri
kaanse politiek in te denken. Het is een
onderscheid, dat de fundamentele overeen
komst tussen beide staatslieden verdoe
zelt. Beiden willen zij hun land niet alleen
politiek maar ook economisch zelfstandig
maken tegenover de nog steeds overheer
sende invloed van Europa. Door de ver
schillen tussen een man als Nkrumah en
Nyerère in termen van Europese politiek
te vertalen, bestaat de grote kans hun in
vloed op de economische en sociale ont
wikkeling van hun land te overschatten.
Die ontwikkeling stelt haar eigen voorwaar
den. Ideologische verschillen vallen bij de
noodzaak van een zakelijk beleid in het
niet.
Tanganyika, het belangrijkste deel van
Tanzania, blijft voorlopig een arm land,
ook al komt de ontwikkeling op gang. Dat
het zo moeilijk gaat is voor een deel te
wijten aan het betrekkelijk gebrek aan
buitenlandse hulp. Nu Nyerère de gast van
Nederland is, zullen hij en zijn vijf minis
ters. die hem vergezellen daarop zeker de
aandacht van hun Nederlandse collega'#
vestigen.
De Haagse rechtbank heeft twee jaar
gevangenisstraf opgelegd aan twee jonge
mannen uit Alphen aan de Rijn, die in
de avond van 20 december een roofoverval
per auto pleegden op een 68-jarige expe
diteur uit hun woonplaats. De derde da
der, een jongere broer van een der twee
anderen, kreeg twee jaar en drie maan
den Hij was als chauffeur bij de ex
pediteur in dienst geweest. Het trio had
de expediteur in Alphen neergeslagen en
een auto ingetrokken, van zijn geld beroofd
en bij Ter Aar weer op straat gezet. In de
auto was het slachtoffer bedreigd met
een geweer. Het drietal had ook gepro
beerd een roofoverval te plegen op het
postkantoor in Alphen aan de Rijn.
