Haagse wijkgemeente krijgt een
kerk met mobiel meubilair
Zending en hulp
niet te scheiden
KIRCHENTAC ZAL
VRAGEN AAN DE
VEEL ACTUELE
ORDE STELLEN
m
zijn
Scholieren over misviering
H
Gemeente „speelt" met maquette
Weer cursus van
werkgroep 2000
Zomercursussen
w
Vensters naar alle
kanten open
Kort
nieuws
Reorganisatie van
gereformeerd
jeugdwerk
ZATERDAG 22 MEI 1965
Erbij
PAGINA TWEE
Ijverig zoeken
„Innige" ruimte
1
Drie groepen
Er is in Den Haag iets aan het gebeuren dat voor pro
testants-Nederland bepaald omwindend en revolutionair is:
er verrijst een kerk waarvan de inrichting nu niet vaststaat,
en waarvan de inrichting noch straks bij het gereedkomen
van de bouw noch in de verre toekomst ooit zal worden
vastgelegd. Het betreft de kerk op de hoek van de Hengelo
laan en de Beresteinlaan van de hervormde wijkgemeente
„Bouwlust". De president van deze 9.000 leden tellende
wijkgemeente, ds. J. A. van Boven, is dag-in-dag-uit bezig
zijn gemeenteleden vertrouwd te maken met de gedachte
dat zij tezamen straks de plaatsing van stoelen, doopvont,
kansel, avondmaal taf el zullen bepalen: hij vraagt ze nu
reeds daarover te willen meedenken. Maardat wil niet
zeggen dat uit de veelheid van meningen binnen de ge
meente voor dat kerkelijk meubilair een vaste plaats zal
worden bepaald. In het woord „meubilair" zit het Latijnse
woord voor beweeglijk: wel, in deze kerk zal alles be
weeglijk blijven.
Volgend Pasen zal die hervormde
kerk in Bouwlust vermoedelijk juist
klaar zijn. En op dat moment zal de
kerkeraad nog steeds geen beslissing
hebben genomen over de Inrichting. De
kerkeraad weigert zo'n beslissing te ne
men. Daar zijn diverse redenen voor:
Het is heel goed mogelijk dat een an
dere kerkelijke groepering ook gebruik
wil gaan maken van deze kerk, en dan
moet het mogelijk zijn er ook andere
vormen van eredienst te gebruiken.
In de kerkelijke wereld, ook in de
hervormde, is alles zo in beweging,
dat men het niet verantwoord acht de
inrichting van de kerk zo star te ma
ken dat latere geslachten zouden zijn
opgescheept met een kerk die hele
maal anno-1965 is.
,,En", zo zegt ds. Van Boven, „wij
willen een gooi doen naar de mondig
heid van onze gemeente; hoe we dat
moeten realiseren dat weet niemand;
we moeten zoeken?"
Met dat zoeken houdt hij zich ijverig
bezig. Hij verschijnt op huiskamerbij
eenkomsten van zijn gemeenteleden en
spreidt er de bouwplannen uit: en dan
prikkelt hij de aanwezigen tot het uiten
van suggesties over de plaats van het
meubilair en over de gang van zaken
in de kerk.
Binnenkort kan de predikant dat nog
beter doen. Een der gemeenteleden is
bezig om een nauwkeurige opengewerk
te maquette van de kerk te vervaar
digen: compleet met kanseltje, doopvont
stoelen etc. alles op schaal. Straks
zal de predikant zijn gemeenteleden
met deze maquette kunnen laten „spe
len".
Binnen de hervormde kerk bestaat
een commissie van theologen en archi
tecten die kerkbouwplannen beoordeelt
uit liturgisch oogpunt. Deze commissie,
die uiteraard ook het plan voor de kerk
in Bouwlust kreeg voorgelegd, bleek,
bijzonder enthousiast te zijn over het
voornemen van architect en kerkeraad
om het meubilair mobiel te houden.
De kerk zal het geijkte „liturgisch
centrum" van zovele kerken missen. In
plaats daarvan schept de architect
door een spel met lichtinval en hoogte
verschillen een zodanige toestand dat
binnen de kerkruimte een vierkant ont
staat dat toch bepaaldelijk als centrum
De stichting werkgroep 2000 gaat in
samenwerking met De Horst te Drie
bergen en De Horstink te Amersfoort
een schriftelijke leergang verzorgen
over sociaal-ethische vragen. Deze cus-
sus, die de titel „Samenleven nu en
morgen" heeft gekregen, volgt op twee
schriftelijke cursussen over het commu
nisme, die een groot aantal deelnemers
hebben getrokken.
Het doel van de cursus is in de eer
ste plaats om voorlichting te geven
over de achtergrond van de maatschap
pelijke veranderingen en de motieven
die daarbij een rol spelen. Ook binnen
de kerken is er een snel groeiend ge
voel van onzekerheid, zo wordt gecon
stateerd. Men bemerkt dat de traditio
nele voorschriften voor christelijk le
ven op politiek en maatschappelijk ter
rein vaak niet meer kloppen met de
situatie van vandaag. De sociaal-ethi
sche leergang wil nu een kaart zijn,
waarop een koers staat aangegeven,
een kompas voor de bemanning van
het schip, een poging om een weg te
wijzen temidden van de verwarring. De
cursus is volgens de samenstellers ge
richt op de situatie van nu, maar ook
op een leefbare toekomst voor de mens
heid van morgen.
De redactie van de cursus berust bij
dr C. P. van Andel, Den Haag, me
vrouw drs T. Govaart-Halkes, Breda,
A. M. J. Kreykamp o.p. Amersfoort,
drs H. M. de Lange, Utrecht, dr A.Th.
van Leeuwen, Driebergen, prof. drs
J. H. A. Vermeulen, Driebergen-Rijsen-
burg en drs H. de Vries, s.c.j., Breda.
Het adres van de werkgroep 2000 is
Lange Gracht 37 Amersfoort.
De relatie tussen zending en inter
kerkelijke hulp is na de algemene ver
gadering van de wereldraad van ker
ken in New Delhi veel beter geworden.
Dat deze twee activiteiten samen moe
ten hangen wordt steeds duidelijker.
Het kan wel eens zo zijn, dat de zen
ding zich in een bepaalde situatie be
ter kan beperken tot het verlenen van
hulp, en het uitdragen van het evan
gelie voorlopig moet laten rusten. Maar
het moet toch zo zijn, dat de mogelijk
heid het evangelie uit te dragen altijd
aanwezig is. Hulp en zending zijn niet
te scheiden.
Dit vertelde bisschop L. Newbigin, di
recteur van de divisie voor wereldzen
ding en evangelisatie van de wereld
raad van kerken, die in het zendings
huis in Oegstgeest de vergadering van
de staf van de internationale zendings
raad heeft meegemaakt, op een pers
conferentie.
Hij was vergezeld van bisschop J. W.
Sadiq van Nypur in India, voorzitter
van de staf, dr. P. Loeffler van het Lon-
dense bureau, researchman voor vragen
van urbanisatie en industrialisatie, dr.
J. Mc. Gilvray van het New Yorkse bu
reau, specialist voor vragen van medi
sche zending, en mr. C. Richard, de
nieuwe directeur van het wereldfonds
voor christelijke literatuur.
Bisschop Newbigin vindt dat er maar
één goed principe voor splitsingen is:
het geografische. Zending, evangelisa
tie en hulpverlening hangen te nauw sa
men om ze uiteen te trekken.
Dr. Mc. Gilvray liet duidelijk uitko
men dat het medische werk van de
kerken in de zendingsgebieden sterk is
teruggelopen. In 1910 hadden de protes
tante kerken 2100 hospitalen, nu nog
1228. Een logische ontwikkeling, daar
overal de regeringen in de jonge lan
den ziekenhuizen zijn gaan inrichten en
veelal gratis medische en sociale zorg
aan de bevolking verlenen. Voor vijftig
jaar was er voor de zieken alleen het
zendingshospitaal, nu zijn er op één ker
kelijk ziekenhuis vijf of zes andere.
Dr. Mc. Gilvray was van mening dat
men hieruit niet de conclusie mag trek
ken dat de taak van de kerken is be
ëindigd. Op de medische conferentie
van de wereldraad, die vorig jaar in
Tübingen is gehouden, is men op grond
van het evangelie tot de conclusie ge
komen, dat het genezen van mensen
een evangelische opdracht is. Een zie
kenhuis moet er niet meer alleen zijn
voor de kerkmensen, maar het moet een
kanaal zijn voor het getuigenis in de
wereld. Kerk en medische wetenschap
kunnen veel van elkaar leren, de mens
dient altijd in het centrum te staan als
de naar Gods beeld geschapene.
Bisschop Sadiq vertelde wat over het
programma van de conferentie in
Oegstgeest. De opleiding van zendelin
gen is een van de belangrijkste gespreks
punten geweest. De deelnemers hebben
ook een volle dag besteed aan het be
studeren van het boek van dr. A. van
Leeuwen „Het christendom in de we
reldgeschiedenis". Het gaat om het juis
te begrip voor het wereldwijde proces
van secularisatie.
Bisschop Newbigin vertelde nog dat
de gesprekken met de rooms-katholieke
missie zeer hoopvol verlopen. Men is
er beiden van overtuigd dat het nood
zakelijk is dat zending en missie hoe
moeilijk ook hetzelfde getuigenis
over Jezus Christus hebben.
Geschokt bleken bisschop Sadiq en
bisschop Newbigin, welke laatste weer
naaar India is overgeplaatst, over het
door de luthersen in India ineens af
kappen van het gesprek met de kerk
in zuid-India, nadat volgens hen alle
lutherse verlangens waren ingewilligd.
In noord-India zijn de vooruitzichten
voor de stichting van één kerk hoopvol.
Dit geldt ook voor verschillende Afri
kaanse landen. Bisschop Newbigin zei
tot slot zeer verheugd te zijn over het
goede vooruitzicht voor de actie „Brood
voor het hart". Met grote moed is er in
Nederland gewerkt voor een actie met
een weinig tastbaar doel, „Wij zijn
dankbaar voor dit pionierswerk" zo be
sloot hij.
zal worden gezien. De predikant noemt
dit „een soort innige ruimte".
Hij geeft als voorbeelden voor het ge
bruik ervan: trouwdiensten (waarbij
meestal weinig mensen aanwezig zijn,
maar die zich hier toch niet verlaten
in een grote ruimte zullen voelen) en:
lekespelen, orkestuitvoeringen, waar
voor de kansel dan kan worden verwij
derd. Maar evenzeer ziet ds. Van Bo
ven er al een korte dienst houden, waar
bij behalve de kansel juist al het an
dere meubilair is verwijderd: een dienst
waarbij men blijft staan; en dat zou
maken dat er nu eens een kerk komt
waar een bidstonde letterlijk mogelijk
is.
Slechts één ding zal van meet af een
vaste plaats hebben; het orgel. Om
akoestische redenen moet dat wel.
Maar al het andere zal kunnen bewe
gen. Terwijl ds. Van Boven in de har
ten van zijn gemeenteleden een vuur
tje van enthousiasme sticht, komen de
suggesties al op hem af.
Er is een misverstand, zegt de pre
dikant. Dat het woord in onze diensten
centraal staat hoeft niet te betekenen
dat dan ook letterlijk de kansel cen
traal in het gebouw moet staan; dat
is dwaasheid.
Nog een belangrijk punt, zegt hij, is
dat we de angst voor kunst-in-de-kerk
heus wel verloren hebben; dat is alleen
maar een kwestie van middelen. Er is
zoveel geld nodig voor vestiging van
nieuwe predikantsplaatsen en voor kerk
bouw, in verband met de stadsuitbrei
dingen! We moeten dus die kunst voor
lopig beperken, tot het meest sobere.
Maar later kan er nog genoeg bij ko
men.
Op het vormingscentrum „De Haaf"
te Bergen wordt in de zomer een drie
tal zomercursussen gehouden. Het cen
trale thema voor het zomerprogramma
is: „Door vreugde kan een mens wo
nen, maar de droefheid maakt hem tot
een banneling". (Rabbi Nachmann).
Het programma ziet er als volgt uit:
24-31 juli: Een confrontatie met het
jodendom. Thema: de vreugde om te
zijn.
31 juli-7 aug.: Gezinsweek, gewijd
aan de vragen rondom het gezin in de
ze tijd.
7-14 augustus: Verkenningen in de
moderne kunst, (schilderkunst-film-lite-
ratuur).
Zuster Francetta Barberin, presidente
van Webster college in St. Louis,
toont links het habijt van de zusters
van Loreto. Rechts laat ze de straat
kleren zien, die ze zal dragen in haar
nieuwe functie als co-ordinator voor
de regeringscentra, waar men vrou
wen aan baantjes helpt. Zij noemt
deze kleren haar „habijt voor
het volk".
De redactie van het r.k. weekblad
De Nieuwe Linie heeft een enquête on
der duizend leerlingen van middel
bare scholen ingesteld over de nieuwe
vorm van de misviering. Liefst 78,5
percent was voor de mis in de Neder
landse taal. Eenzelfde vraag aan dui
zend „onafhankelijken" had overigens
een nog hoger percentage opgeleverd,
namelijk 87,5 pet.
Van de scholieren wil ruim de helft
(54,3 pet) ook het nog Latijnse deel in
het Nederlands vertaald zien. Ook hier
zijn de onafhankelijken nog rigoreuzer:
69,4 pet.
Positieve geluiden ten opzichte van
een vernieuwing dus, hetgeen ook blijkt
j-T—J
WAlSAAiMMIMAMUUUUUIfUWIAIllUUUIIUUUUVIAMUIftAAIMIUWMfVUUWUUIIWlAIUIAAIUIIUUWMIUUUUUUUVIMIIIAAAIIAA#
(Van onze -correspondent)
Een oefenterrein voor het geloven
in deze tijd, zo heeft pastor Gerhardt
Schnath, lid van het presidium van
de Duitse evangelische Kirchentag, in
Utrecht deze voor de Duitse kerk zo
belangwekkende gebeurtenis ge
noemd, die deze zomer voor de
twaalfde maal wordt gehouden. In
Keulen nog wel, centrum van rooms-
katholiek leven in de Bondsrepubliek.
Niet als een soort uitdaging, maar
omdat de Kirchentag de vensters in
alle richtingen open wil zetten, ook
naar de rooms-katholieke kerk, die
IMWWWWWMWIMWIMWIWUWIIIIIWywWWWMMI
Onraakbare Indische vrouwen en
kinderen, die van het Hindoeïsme tot
het Boeddhisme zijn bekeerd, bewon
deren een ver jaar dag shulde in zand
voor wijlen dr. B. R. Ambedkar, de
leider van de paria's, die een massa
beweging naar het Boeddhisme heeft
ontketend. Hij was een van de stich
ters van de Constitutie van India. De
neo-boeddhisten, zoals de bekeerde
paria's worden genoemd, zijn onge
veer 500.000 in getal.
dan ook op velerlei wijzen hartelijk
in deze gebeurtenis meewerkt.
Met dat „oefenterrein", waarover
pastor Schnath in Utrecht sprak, be
doelde hij de actuele vragen, die in
Keulen, maar ook op de vele voorbe
reidende bijeenkomsten aan de orde
worden gesteld. Het centrale thema,
een woord van Paulus „Staat dan in
de vrijheid", geeft daartoe alle moge
lijkheden.
Aan de orde komen vragen als: Hoe
moet men in deze tijd met de weten
schappelijke ontwikkelingen en de ar
cheologische ontdekkingen de bijbelse
verhalen verstaan? In welke vormen
mag en moet de kerk van thans zich
presenteren? Hoe mag men in deze tijd
de verhouding tussen man en vrouw
zien?. Hoe liggen nu precies de verhou
dingen tussen protestanten,, rooms-ka-
tholieken en atheïsten? Hoe staat de
(Duitse) mens van nu tegenover het jo
dendom? Theologen en leken van inter
nationale vermaardheid, protestanten,
rooms-katholieken, joden maar ook
atheïsten zullen op de vele tientallen
bijeenkomsten, die in Keulen zullen
plaatsvinden, aan het woord komen. Er
worden niet alleen vele tienduizenden
Duitsers verwacht, maar ook zeer vele
buitenlanders en dan vooral Nederlan
ders.
Op woensdag 28 juli zullen de kerk-
daggangers, die zich de afgelopen win
ter in plaatselijke gespreksgroepen veel
al reeds terdege hebben voorbereid,
voor de eerste maal bijeen zijn. Eerst
in vele kerkgebouwen, later op de
avond in het grote stadion van Keulen.
Maar de volgende dag begint het werk
pas goed. Er zijn drie hoofdgroepen:
bijbel, kerkhervorming, man en vrouw.
Door middel van korte indringende
films zullen ze bij het thema van de dag
worden bepaald, daarna beginnen de
discussies. Het beloven interssante ge
sprekken te worden, daar vooral ditmaal
voor de christen in deze tijd belangwek
kende vragen aan de orde.
In de middaguren worden refera
ten gehouden. Zoals gezegd is zullen
theologen van naam aan het woord
komen. We denken aan professor Goll-
witzer uit Berlijn, aan dr. Visser 't
Hooft, de secretaris-generaal van de
wereldraad, aan professor Karl Rah-
ner uit München, bisschop Lilje uit
Hannover, professor Beckmann, de
praeses van de evangelische kerk in
het Rijnland, dr. Martin Niemöller, en
vele anderen.
In de middaguren worden ook forum
gesprekken gehouden. Tevoren worden
de vragen, die aan de orde zijn, bekeken
aan de hand van uitspraken in de bij
bel, die daarbij tevens onderling verge
leken zullen worden. Ook in de avond
uren vinden vele bijeenkomsten plaats.
In de vroege morgen- en late avond
uren zijn er kerkdiensten van velerlei
structuur. Er zullen vier op moderne
leest geschoeide experimentele diensten
worden gehouden maar ook diensten
volgens oude riten. Dagelijks zal het
avondmaal gevierd kunnen worden,
kortom deze twaalfde Kirchentag kent
een programma met enkele honderden
bijeenkomsten, en dat in slechts enkele
dagen tijd. De buitenlanders staat een
eigen centrum ter beschikking.
Dat het Kirchentagpresidium niet al
leen bekende sprekers van eigen denomi
natie maar ook van geheel andere gods
dienstige achtergrond alsmede bekende
atheïsten heeft uitgenodigd toont aan
dat men de vensters echt wil openzet
ten. Geen wonder dat daardoor velen in
de kerk vol belangstelling deze Kirchen
tag tegemoet zien. Zullen de vele actue
le en vaak klemmende vragen van de
gelovigen van nu op deze Kirchentag
een antwoord vinden of zullen alleen
nieuwe vragen er het gevolg van zijn?
Deze twaalfde Kirchentag houdt even
wel grote mogelijkheden in. De organi
satoren zien vol vertrouwen de juli
maand tegemoet. Blij met de intense
Nederlandse belangstelling, die onder
meer tot uitdrukking komt in de vor
ming van een Nederlands interkerkelijk
commité onder leiding van de hervorm
de dominee G. P. Klijn, dat aan de
voorbereiding heeft deelgenomen en
waarvan de secretaresse, mevrouw K.
W. Huisman uit de Johan van Olden-
barnevelt 8 in Amersfoort, al vele na
men van deelnemers(sters) heeft geno
teerd. Waarschijnlijk zal er bij voldoen
de deelname door een groepsreis geza
menlijk naar Keulen worden gereisd,
daar de Duitse spoorwegen alle kerk-
daggangers niet minder dan vijftig per
cent reductie geven.
De synode van protestantse kerken
in West-Indonesië heeft besloten met
ingang van 31 oktober het dragen van
toga's door predikanten af te schaffen
„omdat deze onpraktisch zijn en niet
in overeenstemming met het Indone
sische klimaat".
Met ingang van 1 november zullen zij
„dienstlinten" over hun gewone pak
dragen om als geestelijke kenbaar te
zijn. De synode besloot tevens het Ne
derlandse woord „dominee" te vervan
gen door het Indonesische „pendeta"
(priester). Tenslotte werd besloten nau
were samenwerking met de rooms-ka
tholieke kerk in Indonesië na te stre
ven.
uit de antwoorden op de vraag of men
voor of tegen het antwoorden van de
priester door het volk is. De leerlingen
waren voor 84,6 pet voor de „onafhan
kelijken" voor 89,9 pet.
Maar bij de nieuwe misliederen is
het heel anders gesteld. Van de scholie
ren vindt maar 18,7 pet ze aantrekke
lijk, van de anderen 30,3 pet. Trouwens
men mag nu wel voor de Nederlandse
taal zijn, maar de meerderheid (62,4
pet en 69,6 pet) vindt het toch wel zin
vol als er zo nu en dan een Latijnse
mis wordt opgedragen.
Aan de enquête ontlenen wij verder,
dat 67,2 pet van de scholieren en 65,7
pet van de onafhankelijken voor hand
having van de zondagsplicht is, dat
86 pet van de scholieren en 81,6 pet
van de onafhankelijken vindt dat men
op de goede weg is met de moderni
sering van de liturgie en dat 63,8 pet
van de scholieren en 56,2 pet van de
onafhankelijken vindt dat de kleding
van de priester moet worden aangepast.
84,5 pet van de leerlingen en 79,7 pet
van de anderen spreekt zich uit voor
kleine kerken.
De enige vraag waar het verschil tus
sen voor en tegen althans bij de s-ho-
lieren onduidelijk is, is die bf
het in de kerk rustig genoeg vir f j-
dens de mis in de huidige vorm. j2,3
pet (63,5 pet) zegt ja, 41,5 pet (29,4
pet) zegt nee.
Het jeugdwerk van de bond van ge
reformeerde jeugdverenigingen (G.J.V.)
en de bond voor gereformeerde
jeugdorganisaties (G.J.O.) wordt per
1 september gereorganiseerd en uitge
breid. Dit is het gevolg van het door
beide bondsbesturen aangenomen rap
port „Taakverbreding en reorganisatie
van het gereformeerde jeugdwerk". De
conclusie daarvan is: uitbreiding der
werkzaamheden en samenbundeling der
beschikbare krachten.
Het landelijk gereformeerd jeugdcen
trum „De Witte Hei" zal worden uitge
bouwd. Al het uitvoerend werk zal er
in onder worden gebracht en de naam
wordt: Centrum voor gereformeerd
jeugdwerk. Er komen vijf afdelingen
werkmateriaal, publiciteit, kadervor
ming, kampwerk en buitencentra, open
jeugdwerk en speciale voorzieningen.
In september zal voorts begonnen wor
den met de oprichting van een groot
aantal provinciale en regionale buiten
centra, die ten dienste zullen staan van
het plaatselijk werk en een schakel
zijn tussen dit werk en de landelijke
dienstverlenende organen. Een en an
der heeft de voorzitter, ds. G. N. Lam
mens, op een persconferentie medege
deeld.
De samenbundeling in een service-or
ganisatie maakt het mogelijk deskundi
ge beroepskrachten aan te trekken. Per
1 september is de heer Jacq. de Smit
benoemd tot directeur van het C.G.J.,
tot staffunctionaris voor het kampwerk
de heer H. de Boer, en tot staffunc
tionaris voor het open jeugdwerk ds. J.
Goumare (die met ingang van die da
tum te Naarden is beroepen). Dominee
Lammens zei dat het jeugdwerk in een
totaal nieuwe fase is terecht gekomen
en perspectief heeft. Er ontwikkelen
zich allerlei nieuwe vormen van jeugd
werk ook rondom de tieners.
Deze nieuwe ontwikkelingen in het
jeugdwerk vragen om een krachtige on
dersteuning en begeleiding, aldus do
minee Lammens. Vooral in gerefor
meerde kring ziet men het open jeugd
werk zich ontwikkelen. Onder de afde
ling daarvoor van het .nieuwe C.G.J. zal
ook ressorteren een op te richten jonge-
renarbeidsbeurs om te bemiddelen tus
sen kerkelijke en andere instanties, die
tijdelijke medewerkers zoeken voor be
paalde projecten, zoals bouw van jeugd
honken bijvoorbeeld in vakantietijd
strandevangelisatie en dergelijke. De
afdeling publiciteit zal nagaan of er be
hoefte is aan een speciaal blad voor
tieners.
