DE DRIE-
RIVIEREN
i yjü
I/' I
Rijk aan water
Echo van het verleden
«<anv
Schatkamer
ZATERDAG 22 MEI 1965
Erbij
PAGINA VI 5 R
I
1
NOORDOOST-ENGELAND de graafschappen
Northumberland, Durham en Yorkshire draagt
het stempel van vele generaties. Talloze monumenten
die getuigen van een eeuwenlange bewogen krijgshaf
tige historie, een intens religieus leven en de groei en
bloei van een rijke in vele opzichten eigen cultuur,
stofferen een boeiend, gevarieerd landschap, waarvan
de kustvlakte bijna onmerkbaar overgaat in de karak
teristieke heuvels van het binnenland.
III I—lit..
I /lil n
ReportageJacques Levij
foto'sCor van Weele
I
Tl...*. ÏÏM
i
I
NOORDOOST - ENGELAND
sat»** «h-écQ*
*Ckf»
WW **A«ta*4fSL;
o.
Ce «an Northumberland is ruig en rotsachtig. Vele baaien bieden vissers-
A |\l I A ï\l schepen beschutting als de harde noordooster het zeewater hoog opjaagt.
u 1 -
5
VAAK ZIJN die door ongemetselde
grofstenen muren verkavelde gras
vlakten die langzaam naar de einder
oplopen vrijwel boomloos, geteisterd
door ijzige stormen in de lange, har
de, eenzame winters. De zomers in
dit grensland Schotlands bergach
tige contouren zijn op vele plaatsen
vanuit Northumberland duidelijk te
onderscheiden zijn koel. Het voor
jaar kan er verrukkelijk zijn als de
zon het zilver van de stapelwolken
accentueert, de vele verborgen dalen
met hun stille dorpen en rijke bossen
koestert en de heuvels en heidevelden
overgiet met het breekbare doorzich
tige licht dat dit land een geheel
eigen bekoring en perspectief geeft,
een licht dat fotografen in verrukking
brengt.
DIT LAND is rijk aan water, een
ideaal oord voor sportvissers die met
de kunstvlieg de forellen te slim af
willen zijn. Ontelbare stromen en
beekjes zoeken zich een weg door de
rotsen en van de heuvels naar de
kustvlakte. Meestal voeren zij, snel-
stromend, hun bruisende, ijskoude,
heldere water naar een van de grotere
rivieren.
DE TWEED die ontspringt in
Schotland en die in zee uitmondt bij
Berwick, in vroeger eeuwen inzet van
menig bloedige veldslag tussen de
legers van Engelse en Schotse vorsten
en eens de rijkste graanhaven van
Engeland.
EEN TIENTAL kilometers ten zuiden
van de Tweed-delta ligt de bakermat
van het Engelse christendom, het vre
dige „Holy Island of Lindisfame". De
monnik Aidan stichtte er in 635 een
klooster waarvan de indrukwekkende
resten nog zijn te zien, zeer goed ge
conserveerd. Van dit eiland af werd En
geland gekerstend. Alleen bij eb is het
over een smalle weg te bereiken, een
oase van rust voor zijn 160 stoere, in-
dividualistische bewoners, beheerst door
het massieve kasteel dat in 1539 werd
gebouwd op de bazaltrots van Beblowe.
DE TYNE, aan de monding waarvan
de mijn- en industriestad New Castle
ongeveer 300.000 inwoners ligt in
een weinig aantrekkelijk gebied, cen
trum van regionaal bestuur, havenstad
van betekenis, spoorwegknooppunt, met
snel in omvang en frequentie toenemen
de luchtvaartverbindingegn, onder an
dere met Amsterdam en Rotterdam via
Londen.
De stad het Tyne-district telt onge
veer drieënhalf miljoen inwoners is
ruim 1800 jaar geleden gesticht door de
■s
j /t t
N <"v
k;
Romeinen. Het was toen een fort aan
het uiterste oostelijke eind van de me
tershoge muur die de legioenen bouw
den in opdracht van hun keizer Hadria-
nus. De resten van die muur die 115
kilometer lang was en die Engeland
moest beschermen tegen de herhaalde
vernietigende aanvallen van Schotse
stammen, vindt men nu nog overal ten
noorden van de Tyne. Van de muur is
niet veel meer intact. Door de eeuwen
heen vormde zij een bijna onuitputte
lijke steen-„groeve" voor de boeren.
Zij gebruikten de stenen om er hun
grauwe, massieve boerderijen van op
te trekken en er de stenen erfafschei-
dingen van te bouwen die zo kenmer
kend zijn voor dit deel van het land.
DE TEES verbindt als het ware de
graafschappen Durham en het liefelijke
Yorkshire. In de heuvels zoekt de ri
vier zich via Caldron Snout een weg
door een woest bebost en rotsachtig
land. Enige kilometers naar het oos
ten stort zij zich in de twee vorken van
de imposante High Force waterval naar
beneden. In mei en juni gedijen langs
de vochtige oeverranden duizenden wil
de orchideeën. De rivier ijlt dan door het
schilderachtige Teesdal langs het impo
sante Barnard kasteel naar de vlakte.
Bij Middlesbrough stroomt zij in zee.
Op het „Holy Island of Lindisfarne"
stichtte de monnik Aidan in 635 het
klooster en de bisschopskerk van
waaruit Engeland werd gekerstend.
Imposante en goed bewaarde ruïnes
getuigen nog steeds van de machtige
plaats die dit kerkelijke centrum eens
in Engeland innam.
DIT BOEIENDE land, waarvan het
„park"achtige gedeelte als een reus
achtig en uniek natuurgebied wordt ge
koesterd is een ware schatkamer. Ver
leden en heden vindt men er naast el
kaar. In de kastelen, in de antieke
„roadside inns" die soms honderden
jaren oud zijn en wier namen duiden
op een tijd van geweld en elkaar be
strijdende edelen: „The King's head",
„The Lord Crewe Arms", „The George"
„The White Swan", in de musea, in de
boerderijen die nog vaak de vorm heb
ben van een Romeinse sterkte met een
door gebouwen omgeven binnenplaats,
in de prachtige Romaanse kerken, de
gevelstenen, de moderne uitgestrekte
fabrieken.
IN HET noorden, in Northumberland,
draagt deze streek nog steeds vele ken
merken van een grensland. Overal
vindt men er de resten van een bewo
gen verleden. In de musea ligt de
oogst van wat een intensief archeolo
gisch onderzoek opleverde en nog steeds
aan het licht brengt over de oudste be
woners, over de Romeinen, de heidense
en de gekerstende Saksen, de Noorman
nen, de middeleeuwse Britten er is
waarschijnlijk geen land in Europa
waar zoveel kastelen en kasteelresten
te vinden zijn en de industriële re
volutie van de negentiende eeuw.
Die resten votmen de motieven voor
een kleurig weefsel dat de erfenis ont
huld waaruit het typische Engelse ka
rakter ontstond dat zo kenmerkend is
voor de koppige, eigenzinnige, stoere
vrouwen en mannen die de dalen en
heuvels, de vlakten en rivieroevers van
deze noordelijke graafschappen bevol
ken.
HET LAND van de drie rivieren
wordt doorsneden door uitstekende se
cundaire wegen die het de toerist die
over gemotoriseerd vervoer beschikt
denk aan het links houden! mogelijk
maken er kris-kras doorheen te rijden.
Hij vermijde daarbij zoveel mogelijk de
smalle en veel te drukke verkeersader
de A-l weg die Londen verbindt
met Edinburgh. De busdiensten zijr^ als
regel goed. Eenzame streken zijn er
vooral in de heuvels in overvloed.
Daar kan het gemakkelijk gebeuren dat
een kudde schapen de asfaltweg ver
spert. Dat heeft zijn bekoring, vooral
als herder en hond er voor zorgen dat
de baan snel wordt vrijgemaakt. Raas
niet door het heuvelland. Op vele pun
ten is het uitzicht er groots. Stop dan,
en laat de sfeer op u inwerken. Want
dat is het vooral dat de onverganke
lijke rijkdom van dit land uitmaakt als
■XL v
u er gevoelig voor bent: de ondefinieer
bare aanwezigheid van het verleden
waarvan het heden zich niet kan los
maken. Men hoort er de echo van in de
wind die over de heuvels blaast, in het
geruis van het water in de beekjes dat
eeuw in eeuw uit de rotsbodem uit
slijp! Men ziet die band met het ver
leden in de verweerde muren van
ruïnes in de vierkante torens van de
kastelen die zo sterk aan de aarde van
dit land zijn gebonden, in de kerken die
de eerste christenen van Engeland hier
bouwden, in de oude stadjes en dorpen
waar de tijd sedert honderden jaren
schijnt tot stilstand te zijn gekomen, in
de kerkhoven die door niets aan het
oog worden onttrokken en waar de mens
die gisteren ter aarde werd besteld
Kudden geiten en schapen versperren
nogal eens de weg van de automobi
list die door de heuvels zijn route
naar Schotland heeft gekozen.
rust naast de mens die reeds honder
den jaren tot stof is vergaan.
MAAR BOVENAL spreekt de historie
van dit land uit de mensen die er wo
nen en werken, de vissers van de
Noordzee met hun ruige, verweerde
koppen, hun hoekige taal en hun eeuwi
ge dorst, de boeren die de afgelegen
hoeven sinds mensenheugenis bewonen,
van geslacht op geslacht, en die als zij
werken op hun weiden en schaarse on
vruchtbare akkers onder de wijde he-
(Zie verder pagina 7
Golvende, uitstekende wegen, doorsnijden het heuvelland dat een bijzondere bekoring heeft.
ci:
■■- A<'\
y M
De begraafplaatsen getuigen van de vaak eeuwenoude geschiedenis van de vele stadjes en dorpen.
