Morgenavond t.v.-gesprek
met prof. Arnold Toynbee
Huldiging A. A. M. Stols
Orgelconcert
Otto Dijk toont
talent in „De Agent"
NEGEN MUZEN
Bezoek van Sadler's Wells met de
operette „Yolanthe" besloten
Opera „Wallenstein" van Mario Zafred
kreeg te Rome een boeiende première
21
ZATERDAG 22 MEI 1965
kleinzoon van koning Victor Emanuel III ontpopte
De radio geeft maandag
Sas Bunge
De radio geeft zondag
Jac. P. Thijsse-herdenking
in „Weer of geen weer"
Radiodocumentaire
„Examenslachtoffers,,
T elevisieprogramma
T. V-nabeschouwingen
zieh als een briljant decor- en kostuumontwerper
VEZENO ZAANDAM WESTZIJDE 212 - TEL. 6 2441
ENRICO D'ASSIA
Omdat de VARA bij de voorbereiding
van de voor zondagavond in de program
mabladen aangekondigde t.v.-uitzending
„Anders dan anderen" op onoverkomelijke
ke moeilijkheden is gestuit, zal dit pro
gramma komen te vervallen.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00-24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Dagopening. 7.10 Klassieke
grammofoonmuziek. 7.20 Sportuitslagen
van zaterdag. 7.30 Nieuws. 7.40 Radiokrant
7.55 Lichte grammofoonmuziek 8.10 Gewij
de muziek (gr.). 8.30 Nieuws. 8.40 Lichte
grammofoonmuziek. 9.00 Verzoekprogram
ma voor de zieken. 9.35 Waterstanden. 9.40
Voor de huisvrouw. 10.10 Oude muziek (gr)
10.20 Rondom het Woord: theologische
etherleergang. 11.05 Lichte grammofoon
muziek. 12.00 Licht orkest en zangsoliste.
12.22 Voor boer en tuinder. 12.27 Medede
lingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
12.40 Grammofoonmuziek, eventueel actua
liteiten. 12.50 Brussels Mozaiek (III), uit
wisselingsprogramma met de B.R.T: lich
te orkesten met solisten (opn.). 13.25 Lich
te grammofoonmuziek. 14.05 Schoolradio.
14.30 Sopraan en piano: Italiaanse liede
ren. 14.50 Radiophilharmonisch orkest:
klassieke en moderne muziek. 15.35 Stereo
Vocaal ensemble: geestelijke liederen. 16.00
Bijbeloverdenking. 16.30 Klassieke gram
mofoonmuziek. 17.00 Voor de kleuters. 17.15
Voor de jeugd. 17.30 Lichte grammofoon
muziek voor de tieners. 17.50 Overheids
voorlichting: Indrukken van de culturele
ontwikkelingen in Suriname. Spreker: drs.
M. D. Thijs. 18.00 Kapel van de Koninklijke
Luchtmacht. 18.20 Uitzending van de Partij
van de Arbeid: Bij de tijd. Een 14-daagse
radio-uitgave van de Partij van de Arbeid.
18.30 Geestelijke liederen met toelichting
19.00 Nieuws en weerpraatje. 19.10 Radio
krant. 19.30 Stereo: Metropole orkest. 19.55
Op de man af, praatje. 20.00 Lichte gram
mofoonmuziek. 20.20 Merel in het gras,
hoorspel. 21.20 Klassieke grammofoonmu
ziek. 21.50 Wereldpanorama, een beschou
wing vanuit het verre oosten. 22.00 Licht
instrumentaal en vocaal ensemble. 22.20
Boekbespreking. 22.30 Nieuws en herhaling
SOS-berichten. 22.40 Avondoverdenking
22.55 Show-schouw, makers van muziek in
film en musical. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum II, 298 m. 7.00 VARA. 9.40 VPRO
10.00-24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws, ochtendgymnastiek
en socialistisch strijdlied. 7.20 Grammo
foonmuziek. 7.25 Van de voorpagina. 7.30
Lichte grammofoonmuziek. 8.00 Nieuws.
8.10 Lichte grammofoonmuziek. 9.00 Mo
derne orkestmuziek (gr.). VPRO: 9.40 Ar
thur Miller en de schuldvraag, overden
king (II). VARA: 10.00 Lichte grammo
foonmuziek. 11.00 Nieuws. 11.02 Tramme
lant in Loeren aan de Hor, amusements
programma. 12.00 Stereo: Licht instrumen
taal septet en zangsoliste. 12.27 Mededelin
gen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Voor
het platteland. 12.35 Orgelspel 12.55 Actua
liteiten. 13.00 Nieuws 13.15 Lichte gram
mofoonmuziek. 13.25 Voor de Middenstand.
13.30 Moderne grammofoonmuziek. 14.05
Mensen uit de buurt, hoorspel. 15.00 Socië
teit: Zestig minuten voor boven de zestig.
16.00 Nieuws. 16.02 Oude liedjes. 16.15 Lich
te grammofoonmuziek voor de jeugd. 17.15
Friese streekuitzending. 17.35 Stereo: Licht
ensemble. 17.50 Actualiteiten. 18.00 Nieuws
18.15 Licht instrumentaal trio. 18.40 Lichte
grammofoonmuziek. 18.59 Openbaar Kunst
bezit. 19.00 Stereo: Meisjeskoor met piano
begeleiding. 19.25 Buiten de deur: pro
gramma voor de werkende vrouw. 19.50
Parlementair overzicht. 20.00 Nieuws. 20.05
Stereo- Instrumentaal en vocaal ensemble
en zangsolisten. 20.30 Met een knipoog naar
de muze: merkwaardige muziek en ge-
Met de ouverture van hun show be
wijzen Johnny en Rijk vanavond (Ne
derland I, 22.10 uur) duidelijker dan
ooit dat ze een paar apart zijn. Rijk
de Gooyer (in de boot) wijdt zijn oog
aan het vrouwelijk schoon en Johnny
Kraaykamp zorgt voor gefilmde ach
tergronden hierbij en die worden na
tuurlijk uitvoering toegelicht.
een enorme dosis virtuositeit op alle fron
ten. In de orkestbak, onder leiding van
Alexander Faris, en op de scène, onder
regie van Frank Hauser. Gezongen werd
er ook briljant, ik noem alleen de be
wegelijke Lord Kanselier van Eric Shil
ling.
In een iets andere sfeer dan de beide
voorafgaande produkties, was ook deze
„Iolanthe" een bewijs van hoge maatstaf
die onze overburen aan hun opera-institu
ten aanleggen. Sadler's Wells heeft in de
hoofdstad voor een festival in miniatuur
gezorgd.
Advertentie
In het Rijksmuseum Meermanno-West-
trenianum te Den Haag wordt op 26 mei
een ere-tentoonstelling geopend van werk
van de ex-uitgever, ontwerper en drukker
van boeken A. A. M. Stols. Een excellente
vriendenkring wil de heer Stols, die dit
jaar 65 geworden is en zich in Spanje gaat
vestigen, huldigen voor de wijze waarop
hij vier decennia van zijn leven heeft be
steed aan de boekdrukkunst en vooral voor
lijn bibliofiele werken.
In het comité d'honneur hebben zitting
genomen de ministers J. M. A. H. Luns,
M. Vrolijk, A. C. Flores (Mexico), A.
Y énez (Mexico), de gouverneur der Antil
len, de heer N. Debrot en voorts een groot
aantal ambassadeurs en andere hoge auto
riteiten. Voorzitter van het comité de pa
tronage is mr. H. J. Reinink. directeur-ge
neraal voor de Kunsten en de Buitenland
se Culturele Betrekkingen. De Nederland-
sche Vereniging voor DrulA en Boekkunst,
waarvan de heer Stols sedert de oprich
ting lid en later ook secretaris was, heeft
het voornemen als haar bijdrage tot de
huldiging een bibliografie van de uitgaven
van haar oud-bestuurslid het licht te doen
lien.
In de Grote of St. Bavo Kerk zal dins
dag 25 mei, 's avonds van 8-9 uur de
Stadsorganist Albert de Klerk een concert
geven op het Müller-orgel.
Zijn programma vermeldt van Jean
Titelouze (1563-1635) Vier Versetten over
de Hymne „Ave Maris Stella"; van Louis
Marchand (1669-1732) Tièrce en taille; van
Louis Claude d'Aquin (1694-1772) Noël; van
Louis Couperin (1626-1661) Allemande,
Duo, Passacaille; van Charles Koechlin
(1867-1950) Choral op. 79; van Jean Lang-
lais (geb. 1907) Chant de Peine, Chant de
Het Instituut voor Natuurbeschermings
educatie heeft het jaar 1965 het „Thijsse-
jaar" genoemd, dit in verband met het
feit dat honderd jaar geleden de grote
natuurkunige en propagandist voor de
natuurbescherming, dr. Jac. P. Thijsse,
werd geboren.
Dit is voor Bert Garthoff aanleiding om
het programma „Weer of geen weer" van
zondagochtend geheel aan dr. Jac. P.
Thijsse te wijden. Zijn zoon, prof. ir. Jac.
P. Thijsse, vertelt in deze uitzending over
hem. Thijsse's eigen stem is te horen in
een vogelfilm-commentaar uit 1935, dat
ook zonder het filmbeeld de moeite van
het beluisteren waard is. (Zondag 23 mei,
8.30-9.45 uur).
De VARA wijdt a.s. maandagavond 24
mei een radiodocumentaire aan een in
deze tijd wel zeer actueel onderwerp: de
examens. Op dit moment zijn de meeste
schriftelijke examens van middelbare
scholieren voorbij; de mondelinge exa
mens zullen over enige tijd worden afge
nomen.
Tom Pauka wil in dit radioprogramma
nu een beeld geven over de manier
waarop „de slachtoffers" deze tijd bele
ven. In hun reacties weerspiegelen zich
ook de opvattingen die hierover bij oude
ren bestaan. De ouderen komen overigens
in dit programma niet aan het woord, om
dat de samensteller alleen een indruk wil
geven hoe de examinandi deze spannende
periode ondergaan. Hij heeft zich daarbij
niet alleen beperkt tot middelbare scholie
ren, maar ook de racties gevraagd van jon
ge mensen die toelatingsexamen moeten
doen. (Maandag 24 mei, 21.15-21.40 uur).
HILVERSUM 1. 402 m. 8.00 KRO. 10.00
IKOR. 11.15 KRO. 17.00 CONVENT
VAN KERKEN. 18.15 IKOR. 19.30
NCRV. 20.15-24.00 KRO.
KRO: 8.00 Nieuws. 8.15 Klassieke piano
muziek (gr.) 8.25 Inleiding hoogmis. 8.30
Hoogmis. 9.30 Klassieke kamermuziek
(gr.) 9.45 Nieuws. IKOR. 10.00 Remon
strantse kerkdienst. 11.00 Vraag en ant
woord. 11.10 Oecumenisch nieuws. KRO:
11.15 Medaillon: klankrijk portret aan de
hand van wetenswaardige feiten uit de
muziekgeschiedenis. 12.10 Boekbespreking.
12.20 Stereo: Lichte grammofoonmuziek.
12.30 Nieuws. 12.35 Buitenlands commen
taar. 12.45 Daar zijn wij gek op: licht mu
ziekprogramma. 13.30 Voor de kinderen.
14.30 Opera-aria's (gr.). 15.00 De hand
aan de ploeg, lezing. 15.05 Marathon
muziek en sport. 16.30 Dansorkest en ko
ren. CONVENT VAN KERKEN: 17.00
Christelijk Gereformeerde kerkdienst.
IKOR: 18.15 Beschouwing over het 18e in
ternationale Schütz-feest te Berlijn. 18.30
Mensen, lezing. 18.45 Grammofoonmuziek.
18.50 De kerk aan het werk: actualitei
ten van het kerkelijk erf. 19.00 De Open
Deur, veertiendaagse rubriek. NCRV: 19.30
Vocaal ensemble: gewijde muziek. 20.00
Nieuws. 20.07 Reflex: een wekelijkse be
schouwing over leven en samenleven.
KRO: 20.15 Lichte grammofoonmuziek.
21.00 Klassieke kamermuziek (gr.). 21.40
Moord in de Spuistraat (1), hoorspel. 22.25
Beokbespreking. 22.30 Nieuws. 22.40 Epi
loog. 22.50 Utrechts stedelijk orkest en so
list: moderne muziek. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 8.00 VARA. 12.00
AVRO. 17.00 VARA. 18.30 VPRO.
20.00-24.00 AVRO.
VARA: 800 Nieuws, postduivenberich-
ten, sportmededelingen en socialistisch
strijdlied. 8.18 Voor het platteland. 8.30
Weer of geen weer, gevarieerd program
ma. 9.45 Geestelijk leven, toespraak. 10.00
Klassieke kamermuziek (opn.) 10.35 Ge
sproken portret. 10.50 Lichte grammofoon
muziek. AVRO: 12.00 Muzikaal onthaal:
bont muzikaal programma. 13.00 Nieuws.
13.07 De toestand in de wereld, lezing.
13.20 Carrousel, een programma dat alle
kanten opgaat. 16.30 Sportrevue. VARA:
17.00 Dansmuziek voor de tieners (gr.)
17.30 Voor de jeugd. 17.50 Nieuws en
sportuitslagen. 18.05 Sportjournaal. VPRO:
18.30 Documentaire over een tocht door
het waddengebied. 19.00 Pianorecital: mo
derne muziek (opn.). 19.30 Korte Hervorm
de Kerkdienst. AVRO: 20.00 Nieuws. 20.05
II Maestro di Cappella, opera (opn.) 21.00
Drieluik, hoorsp. 21.35 Lichte orkestmu
ziek en zangsoliste. 22.10 Cabaretprogram
ma. 22.30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten. 23.00
Mag geen naam hebben, licht muzikaal
programma. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Toost, satirisch pro
gramma. 12.35 Programmaoverzicht en be
richten voor de schippers. 13.00 Nieuws.
13.20 Voor de soldaten. 14.00 Nieuws. 14.03
Opera- en belcantoconcert. 15.30 Sportpro
gramma en berichten voor de automobi
listen. (Om 17.00 en 18.00 Nieuws). 18.30
Katholieke uitzending. 19.00 Nieuws. (Van
19.00 af tot ongeveer 1.30 Verkiezingsuit
slagen). 19.30 Lichte muziek. 21.00 Geva
rieerde muziek. 22.00 Nieuws. 22.15 Geva
rieerde muziek. 23.00 Nieuws. 23.05 Geva
rieerde muziek. 23.55 Nieuws. 24.00-1.30
Lichte muziek met veel verkiezingsuitsla
gen.
VOOR ZATERDAG
NEDERLAND I
NTS: 10-12.00 Teleac: televisie-academie.
AVRO: 16.00 Popeye, tekenfilm. 16.05 Lui
paard op schoot, filmreportage. 16.35 In het
TV-Lab. 17.00-17.35 Voor de kinderen. NTS
19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Barend de
Beer. AVRO: 19.06 Combo, muzikaal pro
gramma voor de zieken. 19.35 Robin Hood,
TV-film. NTS: 20.00 Journaal en weerover-
zicht. AVRO: 20.20 AVRO's Televizier. 20.25
Wie van de drie, intelligentiespel. 21.10
Willy en Willeke, muzikaal programma.
21.50 Wachtwoord, quizprogramma. 22.10
Johnny en Rijk Een paar apart, amuse
mentsprogramma. NTS: 22.45-22.50 Jour
naal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. KRO:
20.01 Rendez-vous met Europa: amuse-
menstprogramma uit België. 20.25 Achter
gronden van de prestatie: sport. 20.45
Vrouwenlevens een serie monologen v.
vrouwen: Zout en tabak. 21.15 Hong Kong,
avonturen van een journalist in het Verre
Oosten. 22.05 Epiloog. 22.10 Einde.
VOOR ZONDAG
NEDERLAND I
IKOR: 17.00-18.00 Uittocht uit het verle
den, kerkdienst. VK IKOR RKK: 19.00
Bijbelvertelling voor kinderen. NTS: 19.06
Kentucky Jones Midsummer Madness,
TV-film. 19.30 Peter Paul Rubens (The
World of Ruben's), documentaire over de
Vlaamse schilder. 19.50 Kunnen dieren
denken?, filmpje. 20.00 Journaal. 20.05
Sport in beeld. VARA: 20.30 Voordracht.
20.40 Tel uit je winst, quiz. 21.15 Anders
dan anderen. NTS' 22.25-22.30 Journaal.
NEDERLAND II.
NTS: Kapitein Zeppos film voor de
jeugd. 20.00 Journaal. 20.05 Margie Het
verjaardagscadeau. TV-film. 20.30 Festi
valrubriek: korte films. 21.10 Zwerfkatten
(In close pursuit), TV-spel. 22.00-22.15
Sport in beeld.
..VOOR MAANDAG
NEDERLAND I
NTS: 18.30 Teleac - Studievoorlichting.
19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Barend de
Beer. CVK/IKOR/RKK: 19.06 Kenmerk: Jo
den en Christenen in Israël, filmreportage.
NTS: 19.35 Huckleberry Hound, tekenfilm.
20.00 Journaal en weeroverzicht. 20.20 Po
litieke Partij: K.V.P. 20.30 Misdaad achter
het voetlicht (Stage Fright), Hitchcock-
film (beide keuringen 14 jaar). 22.15 De
Eerste Wereldoorlog (The great War), do
cumentaire (10). 22.40-22.45 Journaal.
„De Agent" behoort tot het beste dat
er ooit voor de Nederlandse t.v. is geschre
ven. We hebben het afgelopen jaar al kun
nen constateren dat de auteur Otto Dijk,
via zijn éénakters „De Zendeling" en De
Fotograaf" op weg was naar een vol
groeid toneelschrijverschap, en hij heeft
het stadium nu bereikt met zijn eenakter
„De Agent", een fel stuk, ongegeneerd in
het taalgebruik en zich onverbiddelijk
voortspoedend van het begin tot het einde,
zonder dat men een dramatische aarzeling
bespeurt. Van de drie personen was die
van de inbreker (Tom van Beek) het minst
omlijnd. De twee vrouwenrollen daarente
gen waren allebei zo geladen, dat men ze
niet snel zal vergeten. In het bijzonder
Elisabeth Versluys was grandioos in haar
om hulp smekende vertwijfeling, een rol
waarin zij zich zo volkomen uitleefde dat
het eerder een hartekreet leek dan een
goed ingestudeerde rol.
Naast haar leek Nell Knoop als het
doodgewaande oude vrouwtje zo uit de ro
man „Van oude Mensen, de Dingen die
voorbijgaan" van Louis Couperus te zijn
weggestapt, en ook van haar kan gezegd
worden dat zij het venijnige oude besje
volkomen waar maakte, juist dank zij het
anti-sentimentele karakter van de tekst
die zij van Otto Dijk had meegekregen. We
kunnen van Otto Dijk (pseudoniem van
Ad Odijk, dramaturg van de VARA) spoe
dig meer werk verwachten. Hij heeft bi)
de VARA zijn ontslag ingediend om zich
als free lance volledig aan het schrijven
en bewerken van televisie-spelen te kun
nen wijden. Van de VPRO heeft hij al de
opdracht gekregen om opnieuw een reeks
van drie éénakters te schrijven (de eerste
daarvan, „De Verlosser", is voor wat de
teksten betreft al gereed), evenals een
„comedy-serie". Verder heeft de VARA
hem aangezocht om de komende serie
Maigrets voor de Nederlandse televisie te
bewerken, en tenslotte beweegt hij zich
ook nog op het gebied van de film, of gaat
zich er op bewegen, daaromtrent valt nu
nog niets te melden.
Tenslotte kan nog vermeld worden dat
de B.B.C. belangstelling heeft getoond
voor de éénakters van Otto Dijk, maar
dat de vertaalmoeilijkheden daarbij nog
niet zijn opgelost.
Ad Interim
NEDERLAND II
NTS' 20.00 Nieuws in het kort. AVRO:
20.01 Het gesprek van de dag: discussie
over actuele zaken met een controversieel
tintje. 20.40 AVRO's TV-Magazine. NTS:
21.25 Jazz in beeld. AVRO: 21.50-22.10 Ster
ren kijken.
dichtjes. 20.50 Kamermuziek. 21.15 Het
examen, zoals het gezien wordt door wie
het moet (of moest) ondergaan, klank
beeld. 22.30 Nieuws. 22.40 Komedie op de
brug, komische opera (opn.). 23.20 Weer
klank, muziekrevue. 23.55-24.00 Nieuws.
Het Nationale Ballet. Het Nationale Ballet
vertrekt vrijdag 28 mei van het Centraal
Station te Amsterdam met 55 leden naar
Zürich, waar in het kader van het juni-
festival van Zürich, twee voorstellingen
gegeven zullen worden in het Opernhaus
met begeleiding door het Tonhallorkest
onder leiding van André Presser. Uitge
voerd zullen worden op 29 mei „Suite en
Blanc", „Aimez-vous Bach" »n „De
Groene Tafel" en op 30 mei „Vier tem
peramenten", „Nacht eiland", „Shirah"
en „Graduation Ball".
Nu komt, na afloop van de quiz „Tel
uit je winst" om 21.15 uur een aflevering
uit de filmserie The Rogues (De Scha
vuiten), die regelmatig op Nederland 2
wordt vertoond. Deze aflevering, waaraan
Charles Boyer en Gladys Cooper hun
medewerking verlenen, heeft als titel „De
duiven van Parijs". De film duurt tot
22.05 uur. Van 22.05 tot 22.35 uur wordt
een gesprek uitgezonden dat de journalist
W. L. Brugsma zaterdag j.l. voerde met
de wereldvermaalde historicus prof. Ar
nold Toynbee, die ter gelegenheid van de
Nationale Boekenweek een bezoek aan ons
land heeft gebracht en bereid was in een
televisiegesprek zijn visie op een aantal
internationale problemen te geven. Regis
seur van dit programma is Milo Anstadt.
FELIX MENDELSSOHN (1810-1847)
heeft geen operette's geschreven, dat
heeft Arthur Sullivan (1842-1900) voor hem
gedaan, maar dan heten ze musical come
dy. Inderdaad treedt de verwantschap in
„Iolanthe" dat zich grotendeels op het elf
jesplan afspeelt waar ook de meester van
de Midzomernachtsdroommuziek zo thuis
was, wel duidelijk naar voren. Sullivan, van
Iers-Italiaanse afkomst, kreeg zijn oplei
ding in Leipzig, toentertijd het bolwerk van
het Duitse klassicisme. Zijn roem dankt hij
aan de samenwerking met de zes jaar
oudere William Gilbert, blijspeldichter en
directeur van een operette-theater, en de
resultaten van hun inspanning leidden al
bij hun leven tot een weergaloze populari
teit. Sullivan werd door koningin Victoria
geridderd, Gilbert niet omdat zijn teksten
niet altijd Victoriaans waren, er kwam wel
eens een been in voor. De Mikado, H.M.S.
Pinafore, The Pirates of Penzance zijn
in de Engelssprekende landen nog steeds
trekkers door de parodie op de Navy en
de hoogwaardigheden, en blijven ook door
de puntig gestelde, op vertrouwde basis
verlopende songs geliefd bij de betere ama
teur-vereniging of de toneel-en-muziek
groep van een universiteit.
IOLANTHE IS EEN SATIRE op het
Hogerhuis en op het leven in en om het
parlement, een zeer Engelse aangelegen
heid dus en als zodanig zeker op zijn
plaats ter afsluiting van het driedaagse
bezoek van de Sadler's Wells Opera aan
Amsterdam. Het voor een groot deel uit
Engelsen bestaande publiek reageerde gul
op de voorstelling die, na wat men de
vorige avonden gezien had, qua niveau be
antwoordde aan de verwachting. Een bij
zonder rijke, altijd smaakvolle aankleding
wat van belang is, waar het toch ook een
kijkspel moet zijn, met luchtige aria's
(songs zo men wil) en gesproken dialogen.
Een vorstelijk, sprookjesachtig feeënkoor
met bizarre trekjes in de choreografie
waardoor als het ware het hele kader
waarin Gilbert Sullivan hun luimigheden
plaatsten, de deftige oubolligheid, zich nog
eens in een tweede-graads ironie weer
spiegelde. Wat prachtig bijvoorbeeld die
ontmoeting van (de jonge herder) Strephon
met (de knappe jonge) Phyllis in een de
cor dat van een achttiende-eeuwse Franse
landschapsschilder had kunnen zijn. En de
vondst om de Peers te vermommen als
een stelletje mesjogge koningen met
kroon, hermelijn en rode tabberd. En dan
weer waren de kleuren als in die schatti
ge Britse kinderboeken met versjes, bloe
men, bijen en sweet little girls. Er wordt
ook bloemrijk en grappig gezongen en ge
danst, maar het blijft allemaal wat goedig,
wat weinig echt-stekelijk en aanstekelijk,
ook en vooral in de muziek. Ik moest tij
dens de voorstelling opeens aan Offenbach
denken, de zozeer Franse tegenhanger
van Sullivan, die een veel puntiger pen
had (en soms banaler was). Misschien is
het toch geen toeval dat deze artistieke
folklore van Groot-Brittannië geen vaste
voet op het continent heeft gekregen.
HET IS MOEILIJK zo'n stuk niet in de
geest van een veredelde HBS-vertoning
laten verzanden, maar het lukte dankzij
De Italiaanse schilder Enrico d'Assia heeft enkele weken geleden in Rome
furore gemaakt met een schitterende enscenering voor de spiksplinternieuwe
opera „Wallenstein" van Mario Zafred. Over die opera, over Zafred en d'Assia
valt het een en ander te vertellen. De sympathieke jonge kunstenaar Enrico
d'Assia is een kleinzoon van koning Victor Emanuel III. Zijn vader is Filips, prins
van Hessen; zijn moeder was prinses Mafalda van Savoia, die op het ogenblik
dat Italië zich overgaf aan de geallieerden, bij haar zuster, koningin Johanna van
Bulgarije, op bezoek was om deze te steunen toen koning Boris, teruggekeerd
van een „bezoek" aan Hitier en waarschijnlijk door de Duitsers vergiftigd, plotse
ling was gestorven. Prinses Mafalda ging terug naar Rome, werd door de Duit
sers op het Sint Pietersplein, op Vaticaans gebied, gearresteerd en stierf in het
concentratiekamp Buchenwald.
Haar beide zoons Maurizio en Enrico
hadden een droeve jeugd in een volko
men vervallen kasteel in Wurttemberg.
Zij zijn thans Italiaanse burgers en noe
men zich niet prins Van Hessen maar
d'Assia, de Italiaanse vorm van die naam.
Toen Margaretha Wallmann van huis
uit een Oostenrijkse, maar naar Italië uit
geweken in 1929 toen de antisemitische
haatpropaganda het leven in Wenen
steeds meer vergiftigde verscheidene ja
ren voor de inlijving door Hitier) de
opdracht kreeg voor de regie van de nieu
we opera, dacht zij onmiddellijk aan
d'Assia. D'Assia had reeds, enkele jaren
geleden, een decor ontworpen voor een
éénakter tijdens het festival te Spoleto.
Maar de opera „Wallenstein" vergde zes
volledige decors, drie toneelgordijnen,
waarachter decorwisseling kon plaatsvin
den en enkele honderden kostuums.
DE KLEURGEVOELIGHEID van de
schilder is uniek; zijn kennis van kostuum
geschiedenis in het algemeen en van de
cultuur in de tijd, toen in Zuid-Duitsland
en in Bohemen het volkseigene zo sterk
werd beïnvloed door de hoofse zeden en
de juist ontluikende barokke kunst van
Italië, moet formidabel zijn. Ieder onder
deel was even verzorgd: de Inte
rieurs zullen waarschijnlijk precies zo te
Onderdeel van één der decors van
„Wallenstein": de „wapenzaal in het
slot te Eger". Buiten sneeuwt het.
Pilsen en in Eger te vinden zijn of ge
weest zijn; de kostuums zijn kennelijk ge
ïnspireerd op Nederlandse schuttersstuk
ken (vooral Bartholomeus van der Helst)
en ook op portretten en andere schilderij
en van Velasquez D'Assia is een zeer
nauwgezet kunstenaar en hij heeft, wat
zeer ongebruikelijk is, vrijwel de gehele
verwezenlijking van zijn ontwerpen met
eigen hand uitgevoerd.
DE OPERA „WALLENSTEIN" gaat na
tuurlijk terug op de trilogie van Schiller
die elf akten en honderdvijf tonelen telt.
Mario Zafred, uit Triest geboortig, heeft
tezamen met zijn vrouw Lyliana, het enor
me blok teruggebracht tot een libretto van
drie akten in zes tafrelen. Het libretto is
op vel eplaatsen 'n vrijwel letterlijke ver
taling van episoden uit Schillers werk en
is daardoor wat nuchter voor een melo
drama. Het is alles wel erg statisch en
op het toneel ziet men bijna voortdurend
krijgslieden. Er zijn maar twee vrouwen
rollen en daarvan is alleen die van Tecla,
Wallensteins dochter, dank zij haar lief
de tot Max Piccolomini interessant, van
muziekdramatisch gezichtspunt uit beke
ken.
Ondanks die bijna onoverkomelijke
moeilijkheden heeft Zafred toch een boei
end werkstuk geleverd, dat (hoge uitzon
dering voor een hedendaagse opera) zelfs
succes had. Zafred neemt een geheel eigen
plaats in de hedendaagse muziekwereld,
in.
Afgezien van een korte jeugdperiode, toen
Enrico d'Assia controleert of de kos
tuums naar zijn ontwerpen goed zijn
uitgevoerd. Naast hem Margaretha
Wallmann.
hij onder invloed van Schönberg stond,
gaat hij dwars tegen de draad in. Wie
voor het eerst iets van hem hoort, vindt
het „gemakkelijke" muziek met motieven,
die aanspreken. Niets is minder waar dan
dat „gemakkelijk". Gaat men zijn werk
analyseren, dan blijkt het juist uiterst in
gewikkeld; maar hij is door en door oor
spronkelijk. Hij ontleent niets en evenmin
protesteert hij, behalve misschien tegen
de seriële muziek, die hij verafschuwt.
WAT DEZE OPERA, zijn tweede (vier
jaar geleden werd zijn „Hamlet" te Rome
opgevoerd) nog betreft, ook al zou aan het
werk als opera geen toekomst blijken te
zijn beschoren, dan zullen ongetwijfeld de
ouvertures en de „intermezzi" als con
certstukken blijven bestaan. Zij zijn mees
terlijk en behoren tot 't beste, wat deze in
Italië beroemde, nog vrij jonge meester
(hij werd in 1922 geboren) tot nu foe heeft
voortgebracht.
