Een kat tassen de
duiven
DE ..GEMEENSCHAPSSCHOOL" IN VIETNAM
PANDA EN DE BRON
i
m
Stamboom ran dagelijkse dingen
Nieuw onderwijs
systeem dat uitgaat
van en voortbouwt
op het
,leven-van-alledag'
Rechter Tie en de antieke
Ons vervolgverhaal
Een detectiveverhaal
door Agatha Christie
ET
0—verhit door een
E ROMEINEN (ZT) tS HVP0CAUST.
KENDEN OOK w
DZZITBADKUIP,
door dr. Robert van Gulih
DINSDAG 8 JUNI 1965
V
Westerse school faalde
Het leven zelf als school
"Proef dorp"
Praktijk
levert studiethemas
Volwassenen leren mee
Robert Mathias
De oude romeinen namen vruwel
M
ni
Het WATER VOOR DE THERHEN MOEST SOMS PER
AQUADUCT VAN <90 KM.VER UITDE BERGEN GELEID
WORDEN.DOOR. TUNNELS B4 OVER TUT HOM. HOGE
ARCADEN-BOUWSELS.
yjwwwwwww
39)
Eerst die inbraak bij Jennifer, daar
na die vrouw die met dat verzonnen
verhaal een nieuw racket was ko
men brengen alleen om het oude mee
te kunnen nemen natuurlijk.Daar
voor moest je Jennifer zijn, om dat
allemaal voor zoete koek op te eten,
dacht Julia met een tikje minachting.
Nee, dat mens had „oude lampen te
gen nieuwe" willen ruilen, net zoals
dat bij Aladdin het geval was ge
weest. Er moest dus iets bijzonders
aan dit racket zijn dat ze nog niet
wist. Jennifer en Julia hadden nooit
aan iemand verteld dat zij hun rac
kets onderling hadden geruild
tenminste, zij zelf niet.
Jennifer had geklaagd over de ba
lans. Natuurlijk de enige plaats
om iets in weg te stoppen was het
handvat. Daarin zou je een uitholling
kunnen maken die je naderhand weer
kon dichtstoppen. En als er aan het
handvat was geknoeid, dan was de
balans natuurlijk bedorven..
Er zat een leren bandje aan de on
derkant omheen, met letters bedrukt,
die nagenoeg onleesbaar waren ge
worden. Dat stukje leer zou ze er
eerst maar eens afhalen. Julia ging
aan haar toilettafel zitten en peuter
de het leer met een zakmes los. Dat
ging makkelijker. Daaronder zat een
stukje hout. Het was een rond schijf
je, waarvan je duidelijk de rand kon
zien. Julia stak haar mesje erin.
Prompt brak het lemmet af. Haar na-
gelschaar was sterker. Zij slaagde er
in het houten schijfje eruit te krijgen.
Daaronder zag ze een half rode,
half blauwe substantie. Julia porde
erin en toen ging haar plotseling een
licht op. Plasticine! Nou, dat was
vast niet normaal. In een gewoon
handvat van een racket zit geen plas
ticine! Zij hanteerde haar nagel-
schaar zeer doeltreffend en bracht
hompjes plasticine naar buiten. Dat
goedje zat ergens omheen, het leken
wel knoopjes of steentjes..
Een daarvan rolde op haar toiletta
fel daarna nog een. Even later had
zij een klein hoopje bij elkaar.
Julia leunde naar adem snakkend
achterover. Met wijd open ogen keek
ze maar. Zij deed niets dan kijken,
met grote ogen kijken! Vloei
baar vuur, diep rood en prachtig
groen, glanzend blauw en verblindend
witvonken schoten eruit
In dat ogenblik werd Julia volwas
sen. Zij was niet langer kind. Zij was
vrouw. Een vrouw die door juwelen
was verblind en betoverd.
Alle mogelijke gedachtenflitsen vlo
gen door haar hoofd. De grot van
AladdinGretchen en haar juwelen
kistje.. (Vorige week had ze de Faust
in Govent Garden gehoord) Nood
lottige edelstenen de Hope diamant
romantiek! Zij zag zichzelf in een
avondjurk van zwart fluweel, met
een flonkerend collier om haar
hals
Zo zat ze daar te dromen en zich
in allerlei fantasieën te vermeien. Ze
liet de' edelstenen door haar vingers
glijden als een stroom van vuur, een
glinsterend beekje van vreugde en
verwondering. Maar toen was er iets,
dat een of andere geluid, dat tot haar
doordrong, dat haar terugriep tot de
werkelijkheid.
Zij dacht na, probeerde haar ge
zond verstand te gebruiken om tot
een beslissing te geraken ten aan
zien van hetgeen haar te doen stond.
Dat zwakke, verre geluid had haar
ongerustheid gewekt. Zij pakte alle
juwelen vlug bijeen, nam ze mee
naar haar wastafel, duwde ze in haar
sponzezakje en daarna de spons als
een prop erbovenop, plus nog haar na
gelborstel.
Vervolgens ging ze terug naar haar
toilettafel, stopte alle plasticine weer
in het handvat van haar racket, duw
de het houten plaatje er weer netjes
bovenop en bevestigde het stukje
leer met wat kleefpleister. Toen dat
klaar was, kon je niets meer aan het
racket zien. Het gewicht leek nauwe
lijks lichter. Zij bekeek het geheel
met voldoening en wierp het 'daarna
achteloos op een stoel.
Julia keek naar haar bed, dat keu
rig opengeslagen lag te wachten.
Maar zij kleedde zich niet uit. In
plaats daarvan luisterde zij gespan
nen of zij ook iets hoorde. Naderden
daar soms voetstappen?
Opeens en volkomen onverwacht
werd zij door angst overvallen. Twee
mensen waren reeds gedood. Als ie
mand wist wat zij gevonden had, zou
het haar beurt zijn..
Er stond een vrij zware eikehouten
kast op haar kamer. Zij slaagde er
met grote inspanning in die voor de
deur te schuiven. Hadden ze op Mea-
dowbank maar sleutels in de kamer
deuren!.. Vervolgens sloot ze het bo
venraam en grendelde het. Er stond
wel geen boom in de buurt en er
groeide ook geen klimop tegen de
muur, maar ook van die zijde wilde
zij geen risico lopen.
Zij keek op haar wekkertje. Het
was nu half elf. Zij zuchtte eens diep
en deed het licht uit. Niemand mocht
iets ongewoons bij haar opmerken.
Zij schoof het gordijn een beetje op
zij. Nu scheen de volle maan naar
binnen en kon zij duidelijk de deur
onderscheiden. Daarna ging ze op de
rand van haar bed zitten. In haar
hand hield zij de stevigste schoen die
ze bezat.
„Als iemand probeert binnen te ko
men," zei Julia bij zichzelf, „dan sla
ik zo hard als ik kan op de muur. Ma
ria King slaapt hiernaast en die wordt
dan wel wakker. Maar ik ga ook gil
len.. zo hard mogelijk gillen. En als
dan iedereen komt aanlopen, zeg ik
gewoon dat ik een nachtmerrie heb
gehad. Iedereen kan wel een nacht
merrie krijgen, na alles- wat we hier
hebben beleefd."
Zo zat ze daar. Het ene half uur
verstreek na het andere. Daar hoor
de ze een zachte tred op de gang. Er
bleef iemand voor haar deur stil
staan. Er volgde een lange stilte.
Toen zag Julia dat de deurknop lang
zaam werd omgedraaid.
Zou ze gaan gillen? Nee, nog niet!
De deur werd opengeduwd, doch
slechts een klein kiertje, doordat de
kast hem tegenhield. Blijkbaar stond
degene die zich op de gang bevond
voor een raadsel.
Er volgde een tijdlang niets. Toen
werd er zachtjes op de deur geklopt,
duidelijk, maar heel zacht. Julia hield
haar adem in. Even wachten toen
werd er weer geklopt doch uiterst
voorzichtig.
„Ik slaap", zei Julia bij zichzelf.
„En ik hoor dus niets!"
Wie zou het zijn, die hier midden
in de nacht op haar deur kwam klop
pen? Als het iemand geweest was die
bevoegd was op haar deur te kloppen,
zou die wel harder hebben getikt of
aan de knop hebben gerammeld.
Maar deze kon zich blijkbaar niet
permitteren enig leven te maken
Een hele tijd bleef Julia onbeweeg
lijk zitten. De klop op de deur werd
niet herhaald, er volgde ook geen po
ging meer om de deur verder open te
duwen. Gespannen en klaar wakker
zat Julia op de rand van haar bed.
Hoe lang ze zo gezeten had, wist ze
later niet meer. Maar toen de school
bel werd geluid, werd ze pas wakker
en lag in een krampachtige, hoogst
ongemakkelijke houding gekleed op
bed.
Na het ontbijt gingen de meisjes
naar boven om hun bedden op te ma
ken en zich daarna over de verschil
lende klasselokalen te verspreiden.
Bij die gelegenheid, toen de meisjes
allerlei richtingen uitstoven, ging Ju
lia een van de lokalen binnen, maar
verliet het weer door een andere deur,
voegde zich bij een clubje dat op een
holletje om het huis liep, dook vervol
gens achter de rododendronbosjes
weg en wist, langs slinkse wegen, on
gemerkt de muur te bereiken die om
hei terrein liep, op de plek waar een
grote linde zijn takken tot op de
grond liet afhangen.
Zonder moeite klom Julia in de
boom. Ze had haar hele leven in bo
men geklommen. Volkomen verbor
gen in het gebladerte bleef zij zitten.
Zij keek zo nu en dan op haar horlo
ge. Zij was er zo goed als zeker van
dat het een hele tijd zou duren voor
dat haar verdwijning werd opge
merkt. De gewone gang van zaken
op school was totaal in de war ge
raakt, twee leerkrachten ontbraken
en de helft van de meisjes was naar
huis gehaald. Pas aan de lunch zou
men haar missen en tegen die tijd..
(Wordt vervolgd)
„MIJN VRIEND LE TSJOE-TITS], die vijftig jaar is, was een van de eerste
leerlingen van een dorpsschool. Zijn onderwijzer leerde hem het verschil tussen
zuiver en besmet waterLe Tsjoe-Titsj, die toen tien jaar wasleerde dat
drinkwater gekookt moest worden omdat het water van de vijver vele ge
vaarlijke microben bevat. In zijn nette handschrift kopieerde hij keurig de les,
die de onderwijzer op het bord had geschreven, en ik weet zeker, dat hij de
volgende dag in staat was zijn les op te zeggen zonder één komma te vergeten.
Dank zij dit onderwijs weet Le Tsjoe-Titsj, dat er microben zijn, maar hij
gelooft er niet echt in. Integendeel, hij denkt, dat het water van de vijver goed
is als het goed smaakt. Geen van de dorpelingen is ooit op de gedachte ge
komen, het water dat zij drinken aan te wijzen als de oorzaak van zulke wijd
verbreide ziekten als de amoebe-dysenterie, diarree of andere ingewands
infecties. Toch wordt in vochtige tropische gebieden 30 tot 60 percent van
alle kindersterfte veroorzaakt door besmet water.
Dit verhaal uit een rapport van Mar
cel de Clerkck, een Belgische opvoed
kundige die voor een Unesco-missie
naar Vietnam werd gestuurd, illus
treert hoe de moderne school faalt in
een traditionele plattelandsomgeving,
wanneer zij zich uitsluitend bezighoudt
met de schoolkinderen.
„Het schoolse onderwijs kan niet ef
fectief zijn, tenzij de ouders van het
begin af aan mede vertrouwd worden
gemaakt met de nieuwe gedachten en
het nieuwe levensgedrag, dat hun kin
deren op school wordt onderwezen," zo
schrijft hij. Hieruit blijkt de dringende
noodzaak om ook onderwijs te geven
aan de ouders en aan de volwassenen
in het algemeen om aldus fundamente
le veranderingen aan te brengen in le
vensgewoonten en ideeën, die van in
vloed zijn op gezondheid, huiselijk le
ven, landbouw of welke andere activi
teit ook, die wordt beheerst door ge
woonte en traditie.
De heer De Clerck, die acht jaar in
Vietnam heeft gewoond (van december
1955 tot december 1963), gelooft, dat
de z.g. „gemeenschapsscholen," waar
van nu een groot aantal in Vietnam be
staat, het antwoord kunnen geven op de
problemen van een plattelandssamenle
ving. Vietnam is, gelijk de meeste Azia
tische landen, overwegend agrarisch: 85
percent van de bevolking bestaat van
landbouw, visserij, veeteelt of kleine
handnijverheid. Dientengevolge is de
modernisering van het land hoofdzake
lijk afhankelijk van de ontwikkeling der
agrarische gebieden.
Maar de heer De Clerck zegt: „De
agrarische ontwikkeling is niet alleen
afhankelijk van materiële factoren als
kunstmest en geselecteerde zaden, mo
derne landbouwwerktuigen, leningen
enz. Uiteindelijk blijkt alles af te han
gen van een aantal psychologische en
sociale factoren".
Het Westerse lagere-schooltype, dat
in Vietnam werd geïntroduceerd in de
tweede helft van de negentiende eeuw,
was niet bedoeld om dergelijke veran
deringen teweeg te brengen. Het is waar
dat hun schoolse staat van dienst in
drukwekkend was: Vietnam is een der
weinig Aziatische landen met een zeer
laag percentage analfabeten bijna
elke mannelijke inwoner van boven de
vijftien kan lezen en schrijven. Maar de
ze vorm van onderwijs was geheel afge
stemd op de behoeften van een indus
triële of stedelijke samenleving en ne
geerde de agrarische wereld.
Volgens het Vietnamese ministerie van
Onderwijs en ook volgens de heer De
Clerck en diens collega's van de Unes
co-missie, is er in de eerste plaats be
hoefte aan onderwijs waarbij het leven
zelf een „school voor het leven" is. De
inspiratie voor dit onderwijs en de prak
tische resultaten ervan moeten worden
gebaseerd op de dagelijkse omgeving
van het kind.
Dergelijke scholen zouden zich ook
moeten bezighouden met de volwassene
en zouden zich niet alleen moeten be
palen tot het verbreiden van nieuwe
kennis en nieuwe vaardigheden, maar
zich ook moeten belasten met het hel
pen van ded boeren b.v. bij het tot stand
brengen van coöperatieve ondernemin
gen.
fWWA^VWWV%A/VWWWWWWW\#WWWWWWWWWWWWVWWW»»WVWVWWWWWVWWWW>/WW
UIT DEZE gedachtengang werd de
Vietnamese gemeenschapsschool gebo
ren. De grondslagen ervoor werden ge
legd in 1956 in het Ta-An-centrum, dat
was gesticht met behulp van de Unes
co-missie en in Chanh-Haü, 't proefdorp
van het centrum. De school in Chanh
Haü werd een soort laboratorium door
dat het een kader vormde, hetwelk het
onderzoek en de experimenten verrich
te, die uiteindelijk een blauwdruk ople
verden vpor de lagere gemeenschaps
school.
In acht jaar leidde het Tan-An-cen-
trum ongeveer 650 onderwijzers op, zo
wel mannen als vrouwen (de laatsten
ongeveer 40 percent). Zij geven thans
'w-
35. „Leidt de vreemdelingen maar wat rond," zei
de kluizenaar tegen het dorpshoofd. „Ik keer naar de
Bron van de Rijkdom. Die mag niet te lang onbe
waakt blijven." Panda en de ontdekkingsreiziger bleven
dus in het dorp achter, waar hun allerlei interessante
dingen werden getoond, zoals het vlechten van matten
en het kneden van maismeel. Joris had echter geen
aandacht voor deze belangwekkende zaken. Hij was on
gemerkt weggeglipt en volgde nu heimelijk de bron
wachter, die langzaam en waardig door de struiken
schreed. Maar hoewel de grijsaard zich dus niet snel
bewoog, bleek het toch niet zo gemakkelijk te zijn, om
hem te volgen. Plotseling was hij verdwenen! Joris
bleef staan en luisterde, of hij nog ergens het kraken
van takjes onder voortschrijdende voeten kon opvangen.
Maar het was stil in het woud; slechts het geknars
van een oude beuk en de lokroep van een bonte flut
ter verbrak de stilte.
„Tut tut", mompelde Joris. „Hoe levert die oude
baas 'm dat? Hij kan toch onmogelijk ver uit de buurt
zijn!" Daar had hij gelijk in, zoals het volgend ogen
blik bleek. Voor de tweede maal trof hem de gouden
knots en een stem sprak vermanend: „Foei! Ge moogt
niet als een dief door dit woud sluipen. Wie de Bron
van de Rijkdom zoekt, moet vervuld zijn van edele
gedachten!"
les in honderd speciale gemeenschaps
scholen verspreid door heel Vietnam of
in één van de 880 nieuwe scholen, die
in 1963-1964 zijn geopend en waar de
methode van de gemeenschapsschool
wordt toegepast. Bovendien zijn thans
vrijwel alle lagere scholen op het plat
teland ertoe overgegaan, de plaatselij
ke omgeving in de lessen te betrekken,
dat wil gewoonlijk zeggen het dorp,
waar de school is gevestigd.
DAARBIJ WORDT aandacht geschon
ken aan de geografische ligging, de be
volking en de economische omstandig
heden. Dit stelt de onderwijzer in staat
studiethema's te kiezen, die verband
houden met de problemen welke de ge
meenschap raken en deze worden te
berde gebracht bij elk vak van het
lesrooster. Elk jaar onderneemt de
school de bestudering van vier of vijf
van dergelijke thema's malaria, voe
ding, kunstmest, veeteelt, visserij, hand
nijverheid, enz.
„Wegen" leveren een typisch voor
beeld van één van deze studiethema's.
De lessen in de eigen taal, in schrijven,
rekenen, aardrijkskunde, natuurweten
schappen, tekenen, enz., kunnen alle om
dit thema worden gegroepeerd.
In de lagere klassen „bestuderen" de
kinderen de weg of het pad, dat zij
volgen naar school, de mensen, die zij
daarbij ontmoeten, de gebouwen, die
zij daarbij zien de pagode, het dorps
huis, de apotheek enz.
In de hogere klassen leren de kinde
ren over de goederen, welke over die
weg worden vervoerd; waar deze van
daan komen en waar zij naar toe
gaan. In de hoogste klassen behandelt
de onderwijzer het wegennet van het
hele land, de betekenis en samenhang
van wegen en waterwegen, het pro
bleem van het transport tussen produ
cent en consument e.d.
HET BESTUDEREN van zo'n belang
stellingssfeer moet echter ook leiden tot
een actie, die de samenleving verbe
tert. Daarom wordt de kinderen ge
vraagd hun visie te geven op de proble
men die zich in hun dorp voordoen,
b.v.:
Verkeren de wegen, die zij nemen op
weg naar school wel in een goede staat
in het droge jaargetijde? In het nat
te jaargetijde? Zijn ze geschikt voor
karren, fietsen, auto's? Langzaamaan
worden de leerlingen de hindernissen
gewaar, die moeten worden overwon
nen alsook de acties en de hulpmidde-
len, die nodig zijn om er echt iets aan
te doen.
SOMS KAN een probleem worden op
gelost door de leerlingen zelf, eventueel
geholpen door de onderwijzer. Dit was
het geval in Chanh-Haü, waar de leer
lingen zelf een voetbrug bouwden over
een bevloeiingskanaal, dat door de
dorpsbewoners was gegraven. Maar veel
vaker hangt het tot stand komen van
een oplossing van hun ouders af. Daar
om geeft de school ook voortgezet on
derwijs voor volwassenen en daarnaast
organiseert zij discussies en vergaderin
gen waar plannen worden gemaakt, die
daarna gezamenlijk worden uitgevoerd.
Sinds het schooljaar 1963/64 hebben
alle onderwijzersopleidingen in Vietnam
gemeenschapsonderwijs op hun lesroos
ter staan. Ook is er een speciale op
leidingscursus, ontworpen door da
Unesco-missie voor de Pedagogische
Faculteit van de Universiteit van Sai
gon.
s,.w„
f.
Hoofdpijn kan onge-
veer honderd oorza
ken hebben. Voor de
loktoren is het op
sporen van die oor
zaak dan ook vaak
sen langdurig elimi-
natieproces. Maar de
43-jarige Veikko Tak-
kala uit Türkü slaat
alle recórds. Meer
dan 20 jaar heeft hij
geleden aan een
steeds erger worden
de hoofdpijn en zon
der dat de artsen iets
abnormaals konden
vinden. Pas dezer
dagen, bij de zoveel
ste doorlichting, vond
men de oorzaak: een
geweerkogel in 's
mans rechterslaap
(witte vlek bij pijl)
die daar onopgemerkt
gebivakkeerd heeft
sinds 1941, toen Tak-
kala als soldaat in de
Fins-Russische oor
log gewond werd.
Men zal de kogel nu
alsnog trachten te
verwijderen.
IEDERE DAG EEN BAD. ZELFS DE
KLEINSTE STEDEN HADDEN HUN OPEN
BARE BADINRICHTING. ROME TEN TLIDE
Qfclta, VAN CONS TAN 7INUS
HAD 856 BADEN.
Een MODERNE BADKAMER MET
WARM EN KOUD STROMEND WATER,
DOUCHE,WASTAFEL,ENZ. LAAT WEINIG
1|ET WATER WERD
4L 1ONDER HET BAD
•ZOALS DIT IN
POMPEI' 0P6E-
GRAVEN.DRAA3-
BARE EXEMPLAAR,
WAARVAN DE "V
GEISERMETEEN
HOUTSKOOLVUUR
WEFO GESTOOKT.
BE GERMANEN BAADDEN INDE
"RIVIERENKAREL DE GROTE
GOLD ALS DE BESTE ZWEMMER
IN LAlER
EEUWEN LIEP
HET. GEVOEL
VOOR HY6IËNE
STERK ACH
TERUIT.
LODEWDKXW NAM IN ZUN LEVEN
SLECHTS TWEEMAAL EEN WARM BAD EN
RZUN NU ZELFS OPVOUWBARE
BEPERKTE ZICH OVERIGENS TOT AFWISSEN OF OPBLAASBARE PLASTIC BADKUIPEN
VAN GEZICHT EN HANDEN MET PARFUM. .CTOT SM.DOORSNEEJVERKRUGÖAAR.
ere
OOQOOOQQQC
OOOÜOOOCCC
QDDQODDDC
OCCOQODOC
□□□□□□□□CC
□□□□□□□□cc
□□□□□□□□□□I
□□□□□□□□□□□c
UUUUÜDQÜUÜÜUODC
IK ZAL ALLE5 IN HET
WERK STELLEN HAAR OP
TE LATEN SPOREN
U KUNT GAAN
DE VOORMAN GAF MIJ ZOJUIST HET
SIGNALEMENT VAN MEVROUW WEV,
EDELACHTBARE
HET ALTERNATIEF IS DAT ZE ONTVOERD
WERD TOEN ZE MET UW JUWELEN OP
WEG WAS NAAR EEN OF ANDER
FAMILIELID
DAT ZULLEN
(JUL) Liw
L'
C1L1UU
u
□□□□□□□□□□□□I
□□□□□□□□u
ODD
O
WE DADELIJK
LATEN VER
SPREIDEN
