Poëzie en muziek van vroeger en nu
Licht- en klankenspel in de
Ruïne van
Slotvoogd stelt verlichting
op 16 juni in werking
Dolfijnen gaan in Harderwijk
hun kunsten demonstreren
Bioloog dr. Dudok van Heel
krijgt er de supervisie over
Aanslag op consul
van Joegoslavië
Onderzeeboot „Tonijn"
maandag te water
Dr. Dudok van Heel
is heel deskundig
Zeven Provinciën
in Rio de Janeiro
WOENSDAG 9 JUNI 1965
5
Vephuizwóen
T oneelvoorstellingen
Fanfarella
Examens
iiw&. - - :>sia
Op de avond van woensdag 16 juni zal op de Ruïne van Brederode in Sant
poort een verlichtingsinstallatie in gebruik worden gesteld, die de temidden van
prachtig geboomte gelegen kasteelruïne deze zomer in een sprookjesachtig licht
zal zetten. De burgemeester van Velsen, mr. J. C. Bührmann, die slotvoogd van
Brederode is, zal de illuminatie ontsteken tijdens een bijeenkomst, waarop ook
een geluidsband, die tijdens de uren van verlichting ten gehore zal worden ge
bracht, in première zal gaan. Op deze geluidsband is een ruim dertig minuten
durend programma opgenomen van poëzie en muziek van vroeger en nu, dat
de avondbezoekers van het verlichte Brederode deze zomer tijdens hun rondgang
door het kasteel zullen kunnen beluisteren.
Het programma werd samengesteld
door de musicus Hans Waanders, direc
teur van de muziekschool te Velsen en
door de voordrachtskunstenaar en regis
seur, lid van de hoorspelkem van de
N.R.U., Johan Wolder. Laatstgenoemde
heeft samen met radio- en t.v. medewerk
ster Els Buitendijk ook de declamatie
verzorgd. Op de openingsavond zal Els
Buitendijk ook persoonlijk aanwezig zijn
om, in samenwerking met het houtbla
zerskwintet „Ardito" een programma van
voordracht en muziek ten gehore bren-
Voor avondbezoek zal de verlichte Ruï
ne van Brederode geopend zijn van 17
juni tot half september.
Reeds bij vroegere gelegenheden b.v.
bij de opening van de Velser tunnel
was gebleken hoe uitstekend het romanti
sche oude slot „Brederode" uitkomt in
een zorgvuldig en smaakvol aangebrach
te verlichting met floodlight.
Vorig jaar juli heeft een tijdelijke ver
lichting in twee weken tijd, waarvan een
week met slecht weer, omstreeks 2500
avondbezoekers getrokken. De nu aange
brachte installatie zal in grootte en sa
menstelling de tijdelijke verlichting van
1964 aanmerkelijk overtreffen.
De ruïne leent zich verder voortreffe
lijk voor de uitvoering van bij de omge
ving aangepaste culturele manifestaties.
Ook hiermede heeft men in het verleden
reeds ervaring opgedaan.
Voor de organisatie van een volledig
klank- en lichtspel, zoals dat b.v. te Wijk
bij Duurstede wordt uitgevoerd, is de si
tuatie bij Brederode minder geschikt.
Men mist hier de mogelijkheid tot het
opstellen van tribunes vanwaar het pu
bliek een goed overzicht op het slot en
isijn directe omgeving zou hebben.
Het is echter zeer wel mogelijk de be
zoekers tijdens hun rondgang door de be
slotenheid van Brederode's oude muren
een klankenspel te bieden, dat op geluk
kige wijze harmonieert met de schoon
heid van het oude kasteel.
Ook leent de ruïne zich voor eenvoudi
ge toneeluitvoeringen en het optreden van
kleinere instrumentale en vocale ensem
bles. Hierbij fungeren dan de wallen en
muren als podium en decor en kan de
beschutte binnenhof worden herschapen
in een toeschouwersruimte.
Bij wijze van proef zullen deze zomer
een drietal voorstellingen worden georga
niseerd. Hiertoe is contact gelegd met
een drietal goede amateurgroepen uit
Velsen en directe omgeving.
Op vrijdag 25 juni'om 20.15 uur zal de
toneelvereniging „Jan van Dommelen"
uit Santpoort een opvoering verzorgen
van het vrolijke toneelspel „Fanfarella"
van Jan Naaijkens. Op 9 juli volgt dan
een optreden van het Kennemer Vrou
wenkoor o.l.v. mej. Annie Schoen. Aan
beide programma's zal worden medege
werkt door een instrumentaal ensemble
van de Muziekschool Velsen. Op 3 sep
tember ten slotte zal de Haerlemsche Mu-
syckamer op Brederode concerteren.
Het gehele programma, dat dit jaar op
Brederode zal worden geboden werd op
verzoek van het gemeentebestuur voorbe
reid door een speciale commissie, die
hiertoe door de Stichting De Velser Ge
meenschap in het leven werd geroepen.
De door deze commissie ontwikkelde op
zet draagt in vele opzichten een experi
menteel karakter.
Bij een gunstig resultaat bestaat de
mogelijkheid dat in de toekomst aan de
culturele activiteiten bij de Ruïne van
Brederode nog uitbreiding kan worden
gegeven.
Veel wordt er nu reeds in het werk ge
steld om het oude slot, dat overdag nog
steeds een druk bezochte attractie is, ook
op zomeravonden voor de bewoners en
de bezoekers van deze streek aantrekke
lijk te maken. Als ons wisselvallige kli
maat wat wil medewerken zal de schoon
heid van de in een zee van licht badende
kasteelruïne ongetwijfeld tallozen naar
Santpoort trekken.
Schijnwerpers zetten de Ruïne van
Brederode in een stemmig en roman
tisch licht. Passende muziek zal deze
zomer tussen de oude kasteelmuren
weerklinken. Vorig jaar, toen deze
foto werd genomen, lokte de Sant-
poortse ruïne vele bezoekers naar
zich toe
Amsterdam (Gem. Un.). Met lof ge
slaagd voor het doctoraal examen econo
mie M, M. G. Fase (Haarlem).
Utrecht. Arts: D. C. de Bruijne (Leider
dorp) en mevrouw A. G. van Gooswilligen
Hoekstra (Utrecht). Tandarts: G. A. de
Bruyn (Leerbroek), J. Coebergh (Rotter
dam), H. J. M. Dijkstra (Aalst-NB), P. F.
M. Th. M. Geerlings (Venlo), A. R. S.
Chang Sing Pang (Utrecht), J. P. Greiner
(Utrecht), G. Groeneveld (Den Haag) en
A. Heyboer (Amsterdam).
Leiden. Doctoraal II geneeskunde: H. J.
C. M. Piasmans (Roozendaal) en J. A.
Vioen (Voorschoten). Arts: J. van Duijn
(Hoek van Holland), Th. J. P. Kouwen-
hoven (Den Haag), O. G. Mulder (Den
Haag), E. van Slooten (Ede).
MEERSBURG (DPA) Dinsdagavond
ls In Meersburg de Joegoslavische consul
in West-Duitsland, Andreas Klaric, op
straat neergeschoten. Hij kreeg een kogel
in zijn long. Zijn toestand is ernstig. De
politie deelt mee dat op Klaric, die werk
zaam is op het Joegoslavische consulaat-
generaal in München, vier schoten zijn
gelost. De dader wist te ontsnappen. Over
het motief van de aanslag tast men nog in
het duister.
Op de werf Wilton-Fijenoord te Schie
dam zal maandagnamiddag 14 juni de
voor de Koninklijke Marine in aanbouw
zijnde onderzeeboot „Tonijn" worden ge
doopt en te water gelaten. Deze plechtig
heid zal worden verricht door mevrouw
M. Wieffering-Otto, echtgenote van de se
cretaris-generaal van het ministerie van
Defensie.
Evenals het geval was met de onderzee
boten Dolfijn en Zeehond, die respectieve
lijk op 16 december 1960 en 16 maart 1961
in dienst werden gesteld, en het nog in
aanbouw zijnde zusterschip „Potvis" dat
op 12 januari te water werd gelaten,
wordt deze onderzeeboot gebouwd naar
het ontwerp van ir. M. F. Gunning vol
gens een principe, waarvan Nederland de
primeur heeft. In afwijking van het con
ventionele één-cylindertype, bestaat de
romp van deze onderzeeboten uit drie cy
linders. De twee onderste liggen naast el
kaar, terwijl de derde in het midden
daar boven rust.
De grootste lengte van het schip is 78,25
meter, de grootste breedte 7,80 m., de ge
middelde diepgang 4,95 meter, de stan-
daardwaterverplaatsing 1190 ton. De voort
stuwing (bovenwater) geschiedt door twe
diesels, elk 1550 pk. De maximum snel
heid bedraagt 14,5 mijl per uur, de voort
stuwing (bovenwater) geschiedt door twee
elektromotoren, elk 2200 pk., die een
1 maximum snelheid van 17 mijl per uur
toelaten. De bewapening bestaat uit acht
lanceerbuizen van 53 cm. De bemanning
telt 67 koppen.
De robben in Harderwijk's robarium trekken altijd veel bekijks
Vier dartele dolfijnen zullen deze
zomer met een watervlugge behendig-
heidsdemonstratie de toeristische attrac
ties in Harderwijk vergroten. De tuime
laars deze dolfijnensoort leent zich
het best voor dressuur zullen 8 juli
bij de officiële opening voor het eerst
in het royale bassin, dat thans wordt
aangelegd, optreden. Met het dolfina
rium krijgt niet alleen Harderwijk en
daarmee Nederland, maar zelfs het hele
vasteland van Europa een primeur.
Het is niet de bedoeling dat de Harder
wijker dolfijnen zoals dat in Amerika
bij de enkele dolfinaria daar het geval is
uitsluitend echte „circus"-kunstjes zullen
vertonen. Dat hoort er natuurlijk wel een
beetje bij om ook het grote publiek te
kunnen trekken, maar de exploitanten
denken veel meer in de richting van een
populair wetenschappelijke demonstratie
waarbij ook iets wordt getoond van de
bijzondere eigenschappen van deze zoog
dieren. Met het dolfinarium wordt na ja
renlange studie en voorbereiding het plan
afgerond van de verenigde toeristenbe-
drijven in Harderwijk. De man die hier
bij het wetenschappelijk werk voor zijn
rekening heeft genomen, is de bioloog dr.
W. H. Dudok van Heel uit Emmeloord.
Hij zal in de toekomst in vaste dienst
van de verenigde toeristenbedrijven niet
alleen waken over het welzijn van de
vier dolfijnen, maar tevens daar de we
tenschappelijke onderzoekingen met deze
dieren voortzetten.
Dure zaak
Het inrichten van een dolfinarium is
een dure zaak, komt men bij het houden
van goudvisjes thuis met een paar gul
den voor de kom en twee kwartjes per
visje een heel eind, het totale project in
Harderwijk zal meer dan een half mil
joen gulden gaan kosten. Dat bedrag zal
alleen al grotendeels nodig zijn voor de
aanleg van de bassins en de noodzakelij
ke zuiveringsinstallatie. De vier dolfijnen
zullen ook nog eens zo'n tienduizend gul
den per stuk kosten. Dan komen de Har
derwijker exploitanten er eigenlijk dank
zij de relaties van bioloog Dudok van
Heel in Amerika nog vrij goedkoop aan.
Die hoge kosten duiden dan ook al wel
aan waarom in dierentuinen dolfijnen
niet worden aangetroffen. Alleen in Düs-
seldorf wordt thans voor deze dieren een
bassin gebouwd en in Italië worden enke
le dolfijnen gehouden, maar veel doet
men er daar niet mee. Slechts in More-
cambe het Engelse „Scheveningen" bij
de plaats Lancester, is iets te vinden dat
is te vergelijken met de opzet van het
dolfinarium in Harderwijk. Daar darte
len zeven dolfijnen rond die daar uitslui
tend als toeristische attractie worden ge
houden.
Drie bassins
Het dolfinarium krijgt een groot de-
monstratifebassin van 21 bij 8 meter. In
een overdekt gedeelte komen verder een
winterverblijf van 12 bij 6 meter. Verder
zal voor de zeeleeuwen en de manenrob
die het toeristenbedrijf thans bezit een
winterverblijf van 6 bij 9 meter worden
aangelegd. In het gebouw is ook de uit
gebreide zuiverings- en verwarmingsin
stallatie aangebracht.
Het water in de bassins moet namelijk
op een vrij constante temperatuur van
twintig graden worden gehouden. Boven
dien moet het zeewater zijn. Dat „zee
water" zal in Harderwijk door toevoe
ging van zouten worden gemaakt.
Wat de aanleg van het dolfinarium be
treft hebben de exploitanten voor het ver
zorgende gedeelte voor de dolfijnen het
beste laten bouwen wat thans technisch
mogelijk en wetenschappelijk noodzake
lijk is. De verdere entourage zal in eer
ste aanleg nog wat sober worden gehou
den. Zo denken zij in de toekomst pas
aan de bouw van een fraaier gebouw en
de aanleg van tribunes. Dat is nu voor
lopig achterwege gelaten om het project
financieel haalbaar te maken.
De 38-jarige bioloog dr. W. H. Dudok
van Heel brengt voor het Harderwijker
dolfinarium-project de wetenschappelijke
kennis mee die daarvoor nodig is. Na zijn
studie in Utrecht maakte hij zes jaar deel
uit van de staf van het Nederlands insti
tuut voor onderzoek ter zee. Daarna zette
hij onder andere zijn onderzoekingen
voort tijdens een internationale expeditie
in Denemarken. Toen dit onderzoekings
werk afbrak werd hij in september '63 le
raar aan de christelijke HBS te Emmel
oord. Nu treedt hij volledig in dienst van
de verenigde toeristenbedrijven. De direc
tie van deze onderneming wordt thans ge
voerd door de broers C. A. en E. F. den
Herder en de heer W. Nuis. De verhuizing
van de heer Dudok van Heel naar Har
derwijk was nogal eenvoudig, omdat hij
daarvoor alleen de touwen van de tot een
fraai woonschip verbouwde tjalk Cachelot
in de Espelervaart te Emmeloord los hoef
de te gooien.
liinnAftnnAfwwwwwvw>'""*"***AJUtAlt,tltltlulA,w
Dit is het gebouw van de voormalige
B.E.T.-veiling op het Meerplein te Bever
wijk. B. en W. hebben de gemeenteraad
nu een voorstel doen toekomen inzake
verbouw van dit gebouw tot jeugdsocië-
teit. Het zal dan worden geëxploiteerd
door de Stichting Sociaal-Culturele Voor
zieningen. Volgens het verbouwingsplan
zal het gebouw o.a. gaan bevatten een
grote zaal met podium en kleedkamers,
twee kleinere ruimten, een hal met gar
derobe, een keuken en een kleine kan
toorruimte. Het is de bedoeling dat leer
lingen van de technische scholen voor de
praktijklessen worden ingeschakeld bij
de verbouw en inrichting. Dat zal aan
arbeidslonen een besparing betekenen
van 37.000.-.
Surrogaat
Het robarium waarin thans te Harder
wijk vier zeeleeuwen en een manenrob
worden gehouden is eigenlijk het begin
geweest van de dolfinarium-droom die
nu in vervulling gaat. Dat robarium heeft
in de acht jaren van zijn bestaan al dui
zenden strandbezoekers aangenaam bezig
gehouden. Daarin worden nu dagelijks
enkele malen de dieren op een wat spec
taculaire wijze gevoerd. Toch hebben de
exploitanten het robariuni hoe aardig
het ook was steeds Slechts als een
„surrogaaf'-dolfinarium gezien.
Bij het project hebben nu de wetenschap
in de bioloog Dudok van Heel en de com
mercie in de verenigde toeristenbedrijven
elkaar op welhaast ideale wijze gevonden.
Daarbij bracht de heer Dudok van Heel
de noodzakelijke kennis in en het bedrijf
de financiële middelen. De demonstratie
voor het publiek zal ook het resultaat van
deze samenwerking inhouden: enerzijds
een spectaculair en anderzijds een weten
schappelijk element.
Praten
De bioloog Dudok van Heel behoort tot
het handjevol deskundigen op de wereld
dat diepgaande studies van de walvisach-
tigen, waarbij ook de dolfijn hoort, heeft
gemaakt. De heer Dudok van Heel pro
moveerde in 1962 op een proefschrift over
de zintuigen bij de walvisachtigen. Spe
ciaal ging zijn aandacht daarbij uit naar
het gehoor. Dat gehoor is bij de dolfijnen
zeer scherp, ook hun vermogen om af
standen en snelheden te schatten is hoog
ontwikkeld. Daarnaast gaat de weten
schappelijke belangstelling op het ogen
blik sterk uit naar fluittonen die de die
ren produceren en waardoor ze met el
kaar „praten".
Deze eigenschappen stellen een dolfijn
in staat ware kunststukjes uit te halen
De bekendste daarvan zijn wel het opvan-
gen van een bal en het werpen door een
korfbalmand en het omgooien van kegels
die op het droge zijn opgesteld. Verder
kunnen de dieren zich een meter of vijf
uit het water verheffen. De sprong door
een hoepel is daarbij een geliefd kunstje
i Bioloog Dudok van Heel, die als weten
schapsman zeer rustig en gedegen spreekt
en die de laatste twee jaren als leraar
was verbonden aan de Emmeloorder
H.B.S., zegt dat de dolfijnen een zeer
groot leervermogen bezitten. Hij twijfelt
daarbij een beetje of hij het intelligentie
zal noemen: „Dat is altijd een moeilijk
punt, omdat wij die intelligentie graag al
leen voor de mens zien gereserveerd."
Per vliegtuig
Welke demonstraties hij precies de vier
dolfijnen in Harderwijk zal laten verrich
ten weet hij nog niet. Dat hangt voor een
groot deel af van de aanleg die ze voor
een bepaald punt bezitten. Goede observa
tie om daar achter te komen is dus echt
wel de eerste stap bij de dressuur, die
dus ook in het teken zal staan van zijn
wetenschappelijk onderzoek.
Van de vier dolfijnen hebben twee die
ren al een basisdressuur ontvangen, de an
dere twee zijn geheel ongetraind. In het
midden van deze maand zullen de dieren
in Harderwijk aankomen. Per vliegtuig
zullen ze uit Philadelphia in speciale bak
ken worden vervoerd.
Nog een goede raad als u in de toe
komst nog eens in het dolfinarium een
kijkje gaat nemen. Spreek dan nooit over
vissen,- maar over zoogdieren en als u het
woord vis toch niet wilt laten vallen zeg
dan op zijn minst visachtige zoogdieren.
De dolfijn is namelijk een zoogdier dat
ademt met longen, daarvoor maakt het
dier dan ook elke keer die sierlijke spron
gen boven het water. Door niet over vis
sen te spreken voorkomt u in ieder ge
val dat bioloog Dudok van Heel zijn wenk
brauwen optrekt en u een tikkeltje ver
wijtend aankijkt over zoveel onkunde. Dat
is ons namelijk wel enkele keren over
komen
WEEKABONNEMENTEN
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
feoooooooooot
Van 10 tot 14 juni aanstaande zal da
kruiser De Zeven Provinciën onder com
mando van kapitein ter zee A. van der
Moer samen met oorlogsschepen van Uru
guay, Chili, Argentinië, Portugal, Spanje,
Italië en Engeland een formeel bezoek
brengen aan Rio de Janeiro ter herden
king van de slag bij de monding van de
Riachuelo.
Deze slag vond plaats op 1 juni 1865
tussen vlootstrijdkrachten van Paraguay
en Brazilië, waarbij door moedig gedrag
van de Braziliaanse admiraal Barosso de
slag door de Brazilianen werd gewonnen.
De herdenking van deze slag gaat met
een groot aantal feestelijkheden gepaard.
Zo zal het detachement mariniers van De
Zeven Provinciën op 12 juni deelnemen
aan een militaire parade, die voorafgaat
aan een festival van militaire kapels.
Daarnaast staan excursies, sportwedstrij
den en een feestavond voor 450 opvaren-
den op het programma.
