Christian Science streeft
naar overleg met anderen
Amerikaanse stem over Indonesië
Nieuwe Spaanse kerk
Concilie tussen zegen en groet
Meesterlijk
dagboek
Beroering
Marcus' lichaam
teruggevraagd
ZATERDAG 19 JUNI 1965
Erbij
PAGINA TWEE
Maleisië
Ds. D. ter Steege
Enige kracht
J. W. Wery
Nederland
'OrnnJc Ccmctnifi U )f>
De gebouwen van de Christian
Science Moederkerk in Boston,
Massachusetts.
'«MjmMVWUWWMUUWUWUWMMWUMWiJMUIJUIJUIIIMIIJIIIJIIIllil
dinggevende figuren blijken vrijwel al
len de algemene dankbaarheid tegen
over president Soekarno te delen, om
dat hij het land tot een eenheid maakte
(geen ander had dit kunnen volbren
gen), maar zien met zorg de tijd tege
moet als hij er niet meer zal ,zijn.
Sommigen maken zich zorgen over de
huidige ontwikkelingen, vooral ook in
de betrekkingen tot Maleisië. Maar on
dertussen vindt het christendom voort
gang onder de bevolking. De kerken
zijn steeds vol. De predikanten hebben
handen vol werk (waarbij dan nog de
noodzaak komt van bijbanen om het
salaris op een redelijk peil te brengen),
maar in het algemeen kan gezegd wor
den, dat de kerk in Indonesië met grote
kracht haar weg gaat.
Daarbij zijn de oecumenische betrek
kingen binnenslands zeer sterk, maar
internationaal vaak moeilijk door de
politieke verhoudingen. Midden onder
alle problemen die er zijn verlangen
de kerken van Indonesië, aldus dr.
Van Dusen, naar begrip, geloof en
voorbede en ,daar hebben ze recht op.
Over de situatie in Maleisië heeft
„The Christian Century" onder meer
het volgende, gemeld. Van de ongeveer
tien miljoen inwoners van de voorma
lige Britse gebieden Malakka, Singa
pore, Serawak en Noord Borneo zijn
er drie miljoen van Chinese origine,
800.000 zijn uit India afkomstig en de
rest zijn Maleiers. Onder de laatstge
noemden zijn vrijwel geen christenen.
De protestantse en rooms-katholieke
kerken vinden hun leden onder de Chi
nezen en Indiërs. Toch wordt er wel
aan zending gedaan onder de Maleise
bevolking. Vele groepen verrichten
zendingswerk in de nieuw gevormde
staat. De Christenraad van Maleisië
heeft er wel 27 geregistreerd. Volgens
niet geheel betrouwbare gegevens heb
ben deze verschillende groepen samen
429 gemeenten met 48.000 leden. De
Rooms-Katholieke Kerk komt tot 60.000
gelovigen. Deze cijfers worden echter
met het nodige voorbehoud gegeven,
omdat er geen vaste methode van re
gistratie bestaat.
De meeste christenen nemen in het
economisch leven van Maleisië een be
langrijke plaats in, terwijl ook de sleu
telposities bij het onderwijs en de cul
turele activiteiten in de handen van
christenen zijn. Enkele Chinese chris
tenen hebben het tot de top van de
maatschappelijke ladder gebracht.
Omdat de christenen echter toch maar
een minderheid vormen in een overwe
gend islamitisch land, weten zij zich
gebonden aan de nationale eenheid.
Door hun bijdragen daartoe worden zij
ten volle door de meerderheid geaccep
teerd.
De kinderrijkdom van Maleisië is
zeer groot. Enige jaren geleden was
54 pet van de bevolking van Singapore
beneden de leeftijd van 21 jaar en
men neemt aan, dat dit percentage
nog stijgt. Daarom is ook voor de ker
ken het jeugdwerk een uiterst belang
rijk onderdeel van de activiteiten waar
aan de grootste aandacht wordt be
steed.
Nieuw werk, waarop van de zijde
van de christenraad veel hoop geves
tigd is, kan gedaan worden in de zo
genaamde „beschermde gemeenschap
pen" of wel „nieuwe dorpen", die door
de regering langs de grenzen van de
staat worden gesticht. De regering
geeft daar stukken land uit, terwijl er
voor onderwijs en medische voorzie
ningen gezorgd wordt. Onder hen, die
zich daar vestigen zijn geregeld ook
christenen, die zo in deze nieuwe dor
pen kernen gaan vormen. In ongeveer
de helft van de nu gestichte dorpen
bestaan al kerkgebouwen.
De grootste van de christengroepen
in Maleisië is die der Methodisten (on
geveer 25.000 leden). Van de 121 me
thodistische gemeenten zijn er 56 Chi
nees-sprekend, de rest is Engels-spre
kend. Tot de methodistische kerk be
horen 45 scholen met bijna 66.000 leer
lingen.
Men meent, dat er voorlopig nog
geen kans zal zijn dat er in Maleisië
een Verenigde Kerk van Christus ge
vormd wordt. Wanneer er al over ge
sproken werd, bleken de verschillen
meer naar voren te komen dan de mo
gelijkheden. De correspondent van
„The Christian Century" acht het ech
ter wel mogelijk dat de politieke ont
wikkeling de kerkelijke eenheid posi
tief kan beïnvloeden.
De werkbasis van Christian Science
is dat het begrip van God als de on
eindige liefde, de alles omvattende
Geest, de enige kracht is die waarlijk
de mensen in begrijpen en harmonie
kan samenhouden".
De boodschap zegt dat Jezus nooit
exclusief was. Hij predikte het we
reld-evangelie. Zijn leven van liefde
trok de menigten aan en legde de
grondslag voor het Christendom de
godsdienst van liefde, de godsdienst,
die in staat is om alle mensen van al
le tijden te verenigen.
Dr. Henry P. van Dusen, oud-presi
dent van het Union Theological Semi
nary in New York, is een zeer beken
de figuur in de wereld van de zending.
Onlangs heeft hij een oriëntatie-reis
gemaakt langs de voornaamste theolo
gische opleidingsscholen in zeven lan
den en in het Amerikaanse oecumeni
sche weekblad „The Christian Centu
ry" heeft hij onder meer zijn indruk
ken gegeven over de situatie in Indo
nesië. Enkele van zijn impressies ge
ven wij hier weer.
Economisch gaat het land steeds
harder achteruit. Alleen voor het mili
taire apparaat schijnt altijd geld be
schikbaar te zijn. Dit apparaat neemt
een grote plaats in de samenleving in.
Daarom rijst de vraag of het leger
De nieuwe presidente van de Chris
tian Science Moederkerk, mrs.
Frances S. Wells.
Kenmerkend voor deze beroering is
het ernstig streven van vele mensen
om de werkelijke betekenis van het le
ven te vinden en hun rechtmatige
plaats en identiteit te vestigen in een
gemeenschap, die steeds ingewikkel
der en onpersoonlijker wordt.
„Sociale en overheidsorganisaties
brengen als zodanig niet de noodzake
lijke binding met de individuele mens
De Egyptische koptische kerk Is
voornemens de stoffelijke resten terug
te vragen van de apostel Marcus, die
in het jaar 86 in Alexandrië de martel
dood vond.
Er is al mondeling contact opgeno
men met het Vaticaan, dat de pa
triarch van Venetië zou moeten vra
gen om de terugzending. Zolang er
geen uitzicht is op een akkoord zal geen
officieel verzoek gedaan worden, heeft
een woordvoerder verklaard.
De woordvoerder zei dat het destijds
de gewoonte van krachtige staten was
zoveel mogelijk stoffelijke resten van
heiligen te verzamelen. Venetiaanse
zeelieden voerden in de negende eeuw
het lichaam van Marcus uit de kerk
van Alexandrië mee naar hun stad. Het
hoofd van Marcus bleef echter in
Alexandrië.
De reden van het verzoek, aldus de
woordvoerder, is dat het Vaticaan de
laatste tijd nauwere samenwerking
met andere kerken zoekt. Onlangs zijn
de overblijfselen van de heilige An
dreus aan Konstantinopel teruggege-
Kerk en Wereld gaat een antiekbeurs
houden op 18 september. Er bestaat
een aanzienlijk tekort bij Kerk en We
reld en om hierin te voorzien is er
een Eijkmanfonds in het leven geroe
pen. Er is al ongeveer 65.000 binnen
gekomen en door middel van de an-
tiekbaurs hoopt men nog aan midde
len te komen voor nieuwbouw in het
jubileumjaar van deze stichting van
de Nederlands hervormde kerk.
Men is er van uitgegaan, dat bij
heel veel mensen op zolder, in een zel-
dengeopend büouteriedoosje, in een la
de var), de kast of op een ereplaats in
de kast of op de schoorsteenmantel wel
voorwerpen staan of liggen waarop de
bezitters eigenlijk zijn uitgekeken, of
die ze vergeten zijn. Maar ook als de
bezitters ze eigenlijk niet willen mis
sen, doet Kerk en Wereld een beroep
op hen ze beschikbaar te stellen voor
de beurs. Op 18 september worden ze
dan in de zaal van Het Grote Bos in
Doorn geveild (kijkdag 17 september
10-22 uur).
Deze originele veiling heeft een offi
cieel karakter. De verkoop geschiedt
onder leiding van een notaris en wordt
geleid door een beroepsveilingmeester
Het hierbij gereproduceerde fragment
van de folder van Kerk en Wereld toont
onder meer hoe men de boerderij wil
herscheppen tot een modern vormings
centrum.
bereid zou zijn samen te werken met
een communistisch regiem. Naar de op
vatting van velen gaat de ontwikkeling
in de richting van het communisme.
Intussen wordt president Soekarno ge
zien als een zeer bekwaam politicus,
die tot nu toe steeds zeer tegengestel
de machtsconcentraties tegen elkaar
heeft kunnen uitspelen en wel steeds
ten voordele van Indonesië.
Het bezoek van dr. Van Dusen viel
samen met de opzegging van het lid
maatschap van de Verenigde Naties
door Soekarno. Het hele land was er
door in opwinding, waarbij het blijk
baar aan niemand opviel, dat de meeste
Afro-Aziatische landen zich onthielden
van commentaar, behalve die van het
communistische blok.
Wat de kerken in dit land betreft,
begint dr. Van Dusen erop te wijzen,
dat Indonesië het grootste aantal chris
tenen heeft van alle landen buiten Eu
ropa en Amerika. Er zijn.ongeveer vijf
miljoen 'protestanten en drie en half
miljoen rooms-katholieken. De kerken
hebben onder eigen Indonesische lei
ding een belangrijke plaats gekregen in
de samenleving, ook al omdat zij deel
hébben aan het enthousiasme en de
hoop van het hele volk. Daar komt nog
bij, dat in de geleide democratie van
president Soekarno de regel geldt, dat
geloof in God vereist is.
Daardoor heeft ook het christendom
in deze overwegend islamitische staat
zijn eigen plaats. Protestanten bezet
ten zes zetels in het parlement. De
tweede vice-president dr. Leimena is
een protestant. In dit land zijn gods
dienst en staat niet streng gescheiden,
wat voor de kerken privileges en voor
delen met zich meebrengt. Zo vragen
bijvoorbeeld de strijdkrachten om wel
vijfhonderd predikanten en waar de
kerken aan die aanvraag niet kunnen
voldoen wordt van militaire zijde over
wogen om zelf maar de opleiding van
geestelijke verzorgers ter hand te ne
men.
Zo is momenteel de positie van de
kerken, schrijft dr. Van Dusen. De lei-
Deze kapel van het Pïlar-college in
Madrid is een voorbeeld van mo
derne architectuur in Spanje. De
kerk is het werk van de Spaanse
architect Moya.
Een van de beelden, die de lezer
bijblijven na het lezen van het „Twee
de Dagboek van het Concilie" door
Michel van der Plas (I.), is dat van de
bisschoppen, die na een lange zit
tingsdag weer plaatsnemen in hun
Concilie-autobussen en van achter
hun raampjes naar de toegesnelde be
langstellenden een gebaar maken, dat
aarzelt tussen zegen en groet. „Als de
wereld iets van het Concilie ver
wacht", zo merkt Michel van der Plas
dan op, „dan is het zeker op de eer
ste plaats niet een zegen. Een groet
is haar voorlopig welkomer. Nog meer
is het, grote tekenen van dienstbaar
heid te stellen, een uitzending van
zichzelf, een zich geven aan de mens
heid".
Zulk een opmerking tekent de schrij
ver. Hij is voor alles journalist, waarne
mer van zulk een klein detail bij het
vertrek van autobussen op het St. Pie
tersplein evengoed als kundig populari-
sator van ingewikkelde theologische
werkstukken en verslaggever van vaak
eindeloze toespraken. Van dat alles
weet hij een geheel te maken, een eigen
creatie. Hii voegt er iets uiterst be
langrijks aan toe: een eigen mening,
een eigen visie. Hij er zelf bij betrok
ken en betrekt daardoor zijn lezers bij
wat daar in Rome gebeurt tussen mei
'63 (de dood van paus Joannes) en no
vember '64 (de verdaging van het con
cilie door paus Paulus).
„Niet een zegen in de eerste plaats"
niet omdat die zegen onbelangrijk
zou zijn, maar omdat er allereerst door
gewone mensen (katholieke en niet ka
tholieke) verlangd wordt naar iets op
het gewone menselijke vlak: een teken
van begrip, van solidariteit: een groet.
Het hele optreden van de geïnspi
reerde en daarom inspirerende paus
Joannes was zulk een groet. Binnen en
buiten de kerk had men het gevoel: de
ze man begrijpt ons. In zijn groet was
al een stuk zegen verborgen.
„Het tweede Dagboek van het Conci
lie" begint daarom met een korte, in
drukwekkende hommage aan deze paus.
Dan volgen korte hoofdstukken over de
verkiezing van de nieuwe paus, en de
verwachtingen, waarmee de tweede zit
tingsperiode begint en het werk, dat de
vaders nu wacht. Op de eerste zitting
hadden de progressieven een duidelijke
meerderheid achter zich; aan de curie
was te verstaan gegeven, dat het con
cilie eigen wegen wilde gaan. Paus Jo
annes had voorzichtig maar duidelijk
zijn steun gegeven. Zou zijn opvolger
zijn voorbeeld volgen?
Wie uit het eerste dagboek van Van
der Plas zich de tegenstelling nog her
innert tussen de conceptie van de
„open' met de wereld dialogiserende
kerk tegenover de „gesloten" van haar
macht en waarheid overtuigde kerk,
ziet in het tweede dagboek deze lijn
doorgetrokken. Van der Plas verbergt
daarbij zijn sympathieën voor de eer
ste visie niet en volgt van dag tot dag
de beschouwingen over de „schemata",
die deze visie moeten belichamen
Daarbij moet men hem evenzeer be
wonderen ten aanzien van de korte sa
menvattingen, die hij van de belang
rijkste stukken toespraken geeft, als
ten aanzien van alles wat hij niet ver
meldt! Daarbij vergeet hij geen ogen
blik, dat het Concilie, hoezeer ook
een binnen-katholieke aangelegenheid,
wordt gevolgd via pers en televisie
door millioenen op de wereld, die er
iets van verwachten.
En ook niet, dat het mensen zijn,
door wie heilige zaken besproken en
vastgelegd worden. De menselijke reac
ties (van verslagenheid en onderdrukt
gemurmel tot aan hoopvolle verwachting
en daverende toejuiching) maken het
verslag levend en warm. Kleine anec
dotes „de ene bisschop tot de ander:
„wat. ik geloof, weet ik niet meer", de
ander: „wat rk weet, geloof ik niet
meer" geven reliëf aan de grote vra
gen, waarover het Concilie handelt: de
verhouding tot de wereld, de visie op
het huwelijk in deze tijd, de verhouding
tot de joden en tot de niet-katholieke
wereld; en telkens door dit alles heen:
de verhouding van het gezag van de
paus tot dat van de bisschoppen. Tus
sen dat alles door zijn er persoonlijke
impressies van mensen, die boeien, zo
als mgr. Helder Camara, die droomt van
een kerk, die zich geeft aan de armsten
der armen; mgr. Edelby, hulpbisschop
van Damascus, die hoopt op meer con
cilies, maar dan niet alleen in Rome,
maar ook elders en mgr. Thomas Ro
berts „tweemaal zal ik spreken: één
keer over de pil en één keer over de
bom". Tussen alle grapjes, indrukken
en verslagen in blijft de lezer echter
beseffen: het gaat om grote zaken: om
het evangelie in deze tijd, om de men
sen in deze wereld, om structuur en
functie van de kerk.
Je blijft lezen. Tot aan het bittere
eind, als ook de anecdotes wat wranger
worden. Als van hogerhand toch nog
kleine, maar veelbetekende correcties
worden aangebracht en beslissingen
over het schema van de godsdienstvrij
heid en het votum over het gemengde
huwelijk worden uitgesteld... De be
schrijving van het slot van het Concilie,
is magistraal, scherp en mild, tegelijk.
De lezer voelt zich meer dan ooit bij
het gebeuren in Rome betrokken. Hij
wil weten, hoe het verder zal gaan, en
hoopt, dat Van der Plas het hem weer
zal beschrijven.
1) Het Tweede Dagboek van het Concilie,
door Michel van der Plas. Elsevier, Den
Haag. 1P65. t 7.90.
De Christian Science Raad van Directeuren heeft er bij zijn kerkleden op
aangedrongen punten van overeenstemming te vinden met andere kerkgenoot
schappen in plaats van zich van de anderen af te zonderen. „Van het eerste
begin af", aldus de directeuren, „heeft de kerk zich ernstig beziggehouden met
het zoeken naar de werkelijke oorsprong van eenheid. Op basis van haar
geestelijkheid heeft Christian Science (de Christelijke Wetenschap) veel ge
meen met andere kerkgenootschappen. Aan iedere eerlijke aanhanger van
een op God gericht geloof, die er oprecht naar streeft het mensengeslacht op
te heffen en de eenheid daarvan te bevorderen, bieden Christian Scientisten
hun broederschap en steun aan".
Tijdens de vergadering werd de ver
kiezing door de directeuren tot kerk-
presidente bekend gemaakt van mrs.
Frances S. Wells, C.S.B., uit San Anto
nio, Texas. Het aantal Christian Scien
ce dochterkerken en verenigingen heeft
de 3300 overschreden. Hieronder zijn
recente vertakkingen in Argentinië,
Nederland, Nieuw-Zeeland, Guatemala
en Korea.
Van de vijftien Christian Science-
dochterkerken en verenigingen in Ne
derland, die alle geregeld kerkdiensten
houden, is de vereniging in Eindhoven
dit jaar erkend. Aan acht ervan is een
openbare leeskamer verbonden, name
lijk in Amsterdam, Arnhem, Den Haag,
Haarlem, Laren N.H., Leeuwarden,
Rotterdam en Utrecht.
Uit een bulletin van Christian Scien
ce ontlenen wij verder, dat meer kerk
leden zijn begonnen hun leven te, wij
den aan de praktijk der Christian
Science genezing, terwijl officiële er
kenning werd verleend aan personen
in 34 staten van de Verenigde Staten
en in tien andere landen, waaronder
India, Indonesië, Uruguay en de repu
bliek van Zuid-Afrika.
De directeuren hebben er in hun
boodschap aan de jaarvergadering van
de moederkerk, die in Boston werd ge
houden, op gewezen dat men heden
ten dage geplaatst wordt tegenover
een van de diepgaandste en grootste
verdeeldheid brengende sociale beroe
ringen uit de geschiedenis.
tot stand en evenmin stellen zij hem
in staat in zijn werkelijke noden te
voorzien. Hoe helpend en belangrijk
deze pogingen ook mogen zijn, toch
zijn zij niet voldoende. Zij raken de
kern van de moeilijkheid niet", aldus
de directeuren, die zeggen dat overal
de mensen hunkeren naar genezing
genezing in zijn ruimere betekenis: het
overwinnen van zonde en vrees, van
onwetendheid en smart.
„Vroeg of laat moet zowel de en
keling als de gemeenschap ertoe ko
men de armzalige en tragische resul
taten onder ogen te zien van het base
ren van hun geloof op de teleurstellen
de beloften van de stof. Dit steunen op
de stof vervreemdt de mensen niet al
leen van God, maar trekt hen omlaag
en maakt scheiding tussen hen.
