WÊSèSÊÈM MME Sll®
Voorkom voedselvergiftiging
De vier hoeken
van de wereld'
-B 1
ssssss
Een Zweedse werf bouwt in een overdekte
„fabiekshal" eerst meter voor meter de romp van
een schip. Naarmate er weer een „moot" van het
casco gevormd en gelast is, schuift de lege romp
stukje bij beetje naar buiten, het open dok in waar
de afbouw en de inrichting plaats vinden; een
nieuw systeem dat continu-arbeid en doorwerken
bij slecht weer mogelijk maakt.
Zeeschepen bouwen:
meter voor
meter aan de
lopende hand
Links: Een deel van voorsteven en middenschip
steekt al naar buiten in het open dok, waar het
afgebouwd zal worden; de rest van het casco wacht
nog in de fabriekshal op de kiel- en rompbeplating.
Rechts: werf en assemblagehal bij nacht. Er kunnen
twee schepen naast elkaar gebouwd worden.
vlees, moet men in het bijzonder voor
zichtig zijn. Daarom kan men beter van
rauw vlees (gehakt!) niets proeven. Ook
een broodje-tartaar is een gerecht dat
men beter niet kan bestellen.
Niet alleen voor vlees geldt: vlug af
koelen en koel bewaren, ook voor soep,
ragout, slaatjes, puree, stamppot, melk,
pap en pudding. Worden soep, ragout
en de andere warme gerechten de dag
na de bereiding opgediend en zijn zij
niet onder koeling bewaard, dan dienen
zij zeker 10 minuten goed doorgekookt
te worden.
Gebruik alleen die resten die goed
ruiken en er goed uitzien.
OP DE NIEUWE Gotaverken-scheepswerf in Arendal,
Zweden, komt het schip naar de arbeiders, en niet de
arbeiders naar het schip. In deze revolutionaire „schepen-
fabriek" worden oceaanreuzen en supertankers in een
enorme hal „binnenskamers" gebouwd, meter voor meter,
op een lopende band. Men begint bij de boeg en „breit"
daar, alsof het een kous was, telkens een nieuw stukje aan.
Is er een stuk (sectie) klaar, dan wordt dat door zware
klapdeuren naar buiten geduwd, de montagehal uit, totdat
tenslotte ook de achtersteven naar buiten komt. Maar in
middels is daarbinnen al weer een nieuw schip op stapel
of beter: op de band gezet.
DE TRADITIONELE scheepsbouw is
een openlucht-bedrijf. Eerst wordt de
gehele scheepsromp gelegd, gelast en
geklonken, pas daarna begint men aan
de afbouw en het interieur. Vaak ligt
het werk lange tijd stil als gevolg van
strenge vorst of regen. En voorts wordt
er weinig efficiënt gewerkt, in verge
lijking tot andere industrieën. De ar
beiders moeten zich veelvuldig ver
plaatsen en ook dat kost tijd en geld.
De directeur van Gothaverken, ir.
Nils Svensson, was dit alles een doorn
in het oog. Wilde men meer en groter
schepen in korter tijd bouwen, dan
moesten er doelmatiger methoden ko
men, gericht op arbeidsbesparing, zo
als die al lang in andere industrieën
in gebruik zijn.
ELKE ZOMER komen er in ons
land een groot aantal gevallen voor
van zomergriep of zomerdiarree. Dit
wordt veroorzaakt door salmonella
bacteriën. Deze salmonellose, zoals
de ziekte eigenlijk heet, is een ty
pische voedselinfectie. Zij doet zich
vooral jn de zomer gelden, omdat de
ziektekiemen een warme omgeving
nodig hebben om zich te vermenig
vuldigen.
In ons land veroorzaken voor
namelijk vlees en vleeswaren deze
voedselvergiftiging. Geen reden overi
gens om dit niet meer te gebruiken.
Vlees is immers een belangrijk
voedingsmiddel.
Door een drietal maatregelen kan
een infectie met salmonellabacteriën
worden voorkomen.
De drie die ons beschermen zijn:
1. Keukenhygiëne om te voorkomen dat
de ziektekiemen zich verspreiden.
Was uw handen vóór u het eten gaat
klaarmaken en daarna, ook in de
vakantie!
Gebruik een aparte doek in uw keu
ken als handdoek en zorg ervoor, dat
die handdoek schoon is. Papieren
handdoekjes zijn heel gemakkelijk.
Was gebruikt keuken- en tafelgerei
zo spoedig mogelijk af. Neem vooral
goed, heet water voor de afwas en
ververs het water zo nodig één- of
meermalen. Als de ruimte het toe
laat en het vaatwerk met schoon
water is nagespoeld, kunt u het in
het afdruiprek aan de lucht laten
drogen. Hoewel dit laatste in ons
land niet gebruikelijk is, zou het
vanuit hygiënisch oogpunt toch wel
een vooruitgang zijn.
2. Koeling om te zorgen, dat de bac
teriën zich niet kunnen vermenigvul
digen.
Vanaf het moment van aankoop van
vlees en vleeswaren moet de huisvrouw
ervoor zorgen, dat deze zo koel mogelijk
blijven. Daarom bijvoorbeeld het vlees
niet te lang in de boodschappentas laten
zitten en het thuisgekomen, zo snel mo
gelijk uitpakken en koel wegzetten,
liefst in de koelkast. Is er geen koele
bewaarplaats, dan het vlees meteen
koken, bakken of braden.
Laat ook vleeswaren niet te lang voor
of na de maaltijd in een warme omge
ving staan.
Hebt u geen koelkast of koele kelder,
kies voor warme dagen dan liever ge
rookte vleeswaren dan boterhamworst,
leverworst, gekookte lever en andere
bederfelijke soorten.
3. Verhitting, om de bacteriën te doden.
Gaar koken, bakken en braden garan
deren een gerecht, dat vrij is van sal
monellabacteriën. Wij moeten echter
zorgen dat dit „veilige" vlees niet op
nieuw wordt vergiftigd, van buitenaf.
Dus ook na koken, bakken en braden
blijven koeling en hygiënisch werken
geboden.
Als het vlees niet onmiddellijk na de
bereiding gegeten wordt, moet het vlug
worden afgekoeld en koel worden be
waard. Hetzelfde geldt voor overgeble
ven vlees.
Met rauw vlees, vooral gemalen rauw
VOLGENS de opvattingen in de oud~
heid was de aarde plat als een pan
nekoek en werden haar uiterste gren
zen in noord, zuid, oost en west ge
markeerd door „wallen", die men mei
„de vier hoeken van de wereld" aan
duidde.
Volgens geleerden van de John's
Hopkins universiteit in Baltimore
(V.S.) zijn „de vier hoeken der we
reld" meer dan dichterlijke fantasie en
bestaan ze werkelijk.
De „hoeken" zijn door een reeks sa
tellieten ontdekt in de vorm van vier
op hoogvlakten gelijkende gebieden, zo
uitgestrekt en weinig opvallend, dat
meetinstrumenten ze niet hebben opge
merkt. Ze zijn gevonden op ongeveer
gelijke onderlinge afstanden en strek
ken zich elk uit over verscheidene dui
zenden kilometers.
DE SATELLIETEN ontdekten even
eens vier uitgestrekte inzinkingen van
ongeveer dezelfde omvang als de op
hogingen, elke ophoging en inzin
king bevindt zich 50 to 75 meter bo
ven of beneden de gemiddelde op
pervlakte van de aarde.
De geleerden hebben gerapporteerd,
dat de centra van deze ophogingen zich
bevinden in Ierland, van Nieuw Gui
nea over de evenaar heen in de rich
ting van Japan, ten zuiden van de
punt van Afrika halverwege naar Aus
tralië en ten westen van Peru. De cen
tra van de inzinkingen zouden zich be
vinden nabij de punt van India, op de
Bahama-eilanden, in de Stille Oceaan
van California tot de Aleoeten en in de
McMurdo Sound in het zuidpoolgebied.
DR. ROBERT NEWTON(l) de lei
der van het ruimte-onderzoek met be
trekking tot dit project (dat uitgaat
van het laboratorium voor toegepaste
natuurkunde van de genoemde univer
siteit) deelde mede, dat de ontdekkin
gen zijn gedaan door radiopeilingen
van zes in de jaren 1961-'63 gelanceer
de satellieten.
Hij zei dat de ophogingen meer
zwaartekracht op de satellieten uitoefe
nen en deze sterker naar de aarde
trekken, terwijl de inzinkingen de sa
tellieten gelegenheid geven zich wat
verder van de aarde laten verwijderen.
„Deze ophogingen en inzinkingen zijn
geen kleinigheden", betoogt dr. New
ton. „Ze zijn even groot als het
Noordamerikaanse continent. Wij ho
pen op meer gegevens van andere sa
tellieten.
Het project heeft ten doel gegevens
te verzamelen over de vorm, grootte
en zwaartekracht van de aarde. Men
wil op deze manier komen tot betere
ruimte-navigatiemiddelen (A.P.).
Een grondig onderzoek van alle as
pecten toonde aan dat „lopende band" en
montagehal ook in de scheepsbouw mo
gelijk waren, zij het ten koste van enor
me investeringen. Zo ontstond het plan
voor een schepenfabriek, en daarna die
fabriek zelf. De bouwtijd was vier jaar,
de kosten beliepen 125 miljoen gulden.
De kern van het complex is een gi
gantische stalen hal, meer dan zeshon
derd meter lang. Daarin werden twee
assemblagebanden geconstrueerd, ge
flankeerd door vaste werkposten. Elke
arbeider heeft zijn vaste plaats, het
schip-in-wording komt gewoon voorbij
rollen, de benodigde platen, klinknagels
en lasmaterialen worden door trans
portbanden aangevoerd. Zodra een be
paalde sectie van het casco gereed is,
wordt die opgeduwd en de man op zijn
rerkpost kan gewoon doorgaan aan een
nieuwe moot van de romp.
Een kijkje in de assemblagehal.
Transportbanden en kranen zorgen
voor de aanvoer der onderdelen;
een gesloten televisiekring maakt
constante controle van alle werk
zaamheden mogelijk.
De man rechts bedient de zware
pers, die de rompdelen in hun
juiste vorm buigt; de grootste
machine in zijn soort ter wereld.
Tegelijk is het gehele produktiepro-
ces „op de helling gezet". Het begint
in een voorraadloods aan de Gota-ri-
vier, waar de enorme stalen platen
voor het casco worden aangevoerd en
opgeslagen. Een treintje brengt die pla
ten naar het hallencomplex waar mag
netische kranen ze zonder te buigen op
een transportband deponeren. Van hier
gaat het staalplaat naar de vlakafde-
ling, waar eventuele butsen en deuken
verwijderd worden. In de hogedruk-
spuiterij worden zij vervolgens „ge
zandstraald" met fijne staaldeeltjes om
het roest te verwijderen. De volgende
halte is de ververij waar de platen me-
krijgt het $chip dus stukje bij stukje
zijn definitieve vorm, waarna het
eveneens meter voor meter naar
buiten geduwd wordt door sterke hy
draulische rammen. Daarbuiten, in het
open dok, volgt dan de afbouw, de in
richting van machinekamer, ruimen,
dekken en passagiersverblijven en wat
dies meer zij. En tegen de tijd dat de
achtersteven uit de assemblagehal komt,
is het schip praktisch klaar voor de
tewaterlating.
Onvoorstelbare problemen moesten
worden opgelost om het volle profijt
te kunnen trekken van deze nieuwe
scheepsbouwmethode. Eén ervan
slechts een gering detail betrof de
separatie van montagehal en open dok,
terwijl een schip in aanbpuw nog deels
„binnen", deels „buiten" is. Een ge
compliceerd systeem van twee hijs-,
zeg glij- en zes vouwdeuren, (gezamen
lijk gewicht 1000 ton) vormde de' op
lossing. Daarmee werd het mogelijk,
ieder gat aan het „geboorte-einde" van
de montagehal en rond het casco wa
ter- en winddicht af te sluiten.
De lopende band-werf in Arendal
heeft zijn doel meer en groter sche
pen in minder tijd al bereikt. Men
kan er, op beide „banden", niet min
der dan twaalf schepen van 25.000 ton
elk per jaar bouwen. Maar ook aan de
toekomst is gedacht. Een paar kleine
uitbreidingen en men kan zelfs sche
pen van 150.000 ton gaan produceren:
ton voor ton en meter voor meter, wel
te verstaan. Jaloerse scheepsbouwers
elders noemen het „het achtste wereld
wonder."
(Ontleend aan „Oil Progress").
chanisch gegrondverfd en ten dele af
geschilderd worden. Rijdende kranen
brengen de aldus voorbewerkte lappen
staal in de plaatwerkerij waar zij op
maat gesneden en in de vereiste vorm
gebogen worden door 's werelds groot
ste hydraulische buigpers, speciaal ge
maakt voor Gotaverken.
Via de lopende band (in casu acht
kranen met een hijsvermogen van 300
ton) komen de gebogen rompdelen ten
slotte in de assemblage-afdeling, de
laatste halte in de immense hal, waar
zij gelast en geklonken worden. Hier
