Sportiviteit is een van haar
belangrijkste eigenschappen
UIT HET LEVEN VAN PRINSES BEATRIX
Sierlijk, snel, vol speelse beweging, gracieus het spel van
de wind volgend, maar toch fors, met een stoere eerlijke
lijn, hecht verbonden met water en lucht beide, en wel
bewust een eigen houding en koers handhavend tegen de
onverhoedse windvlagen in, zo dartelt een Lemster aak
over de Waddenzee, de Zeeuwse wateren, het IJsselmeer en
de talloze vaarten die alle delen van het land verbinden. Het
is de „Groene Draeck" met de standaard van prinses Beatrix
onder een wijd uitwaaiende, de vrijheid van de open Hol
landse lucht zoekende wimpel in het topje van de mast.
Dit door en door Nederlandse zeiljacht, een geschenk voor
haar achttiende verjaardag, is typerend voor onze kroon
prinses: Sterk, eerlijk en open van karakter, met een robuuste
charme en een onbevangen en zelfbewuste persoonlijkheid.
Even treffend als haar naam: Beatrix, zij die gelukkig maakt.
28 februari 2.947: Beatrix, Irene en
Margriet eten beschuit met muisjes
ter gelegenheid van de geboorte van
prinses Marijki, die nu Christina
heet.
bracht aan het buitenland, aan de West en
het Midden en Verre Oosten. Op deze rei
zen heeft zij zich die typerende naam
verworven: „Prinses Glimlach", een bij
naam die zo goed past bij haar officiële:
„Zij, die gelukkig maakt."
Dit „ambassadeurschap" waarmee
naam en positie van ons land in de we
reld niet onaanzienlijk werden versterkt,
bekleedde zij met even grote zorg en
werkkracht als haar ouders, zij het dan
ook dat ieder daaraan een eigen persoon
lijk cachet geeft Koningin Juliana het fi
losoferende, op eenheid en samenwerking
gerichte karakter, prins Bernhard het za
kelijke, prinses Beatrix het innemende
jeugdig-spontane.
J eugd-zonder-grenzen
Uit haar bezoeken aan het buitenland
vloeit ook de warme belangstelling voort
die zij toont voor problemen en idealen
van de jeugd, niet alleen in ons land
maar ook de jeugd-zonder-grenzen.
Door haar veelzijdige opvoeding en stu
die, door haar kennis van landen en vol
ken en door haar intensief karakter met
de jongeren, de generatie van morgen, is
zij veel beter op haar komende taak voor
bereid dan welke Oranje in het verleden
ook kon zijn.
Zij kent de wereld van vandaag, zij kan
daardoor het wereldbeeld van morgen
voorzien, misschien wel vertekend door
persoonlijke voorkeur, maar toch ook als
een realiteit die groeiende is en onvermij
delijk zal doorgroeien.
Zulk een inzicht en begrip voor de we
reld van morgen is overigens de enige
waarborg voor het behoud van een hechte
band tussen Oranje en Nederland. Begrip
voor het wezenlijke van haar tijd hebben
ook de vorige generaties van Oranjes zo
duidelijk getoond, koningin Wilhelmina in
het begin van haar bewind en vooral in
de heroriëntatie der samenleving in en
na de wereldoorlog, koningin Juliana in de
gewijzigde verhoudingen in de relatie tus
sen Nederland, de voormalige overzeese
gebiedsdelen en de wereld als geheel.
Mede lijden
Er zijn meer corresponderende eigen
schappen in aard en handelen. Wij den
ken aan de typerende eigenschap van
prinses Beatrix om mee te lijden met
het leed van anderen: haar kinderlijke
maar zeer bewuste reacties op verhalen
over de noodtoestand in het vaderland
tijdens de hongerwinter, haar hulpacties
ten tijde van de nationale ramp die ons
trof op haar verjaardag in 1953, haar
leidende functies ook bij de poliobestrij-
ding, bij acties voor de herbouw van
Dousadj, welke functies zij geenszins
opvatte als erebaantjes.
Haar werk voor de poliobestrijding
roept herinneringen op aan soortgelijke
acties waaraan de naam van grote Oran
jes verbonden zijn, de Emmabloemcollec-
tes ten bate van de tbc-bestrijding en het
Koningin Wilhelminafonds voor de kanker®
bestrijding. Een veel „wereldser" opvoe
ding en een sterke democratisering in de
opvattingen omtrent de plaats van Oranje
in ons volk heeft prinses Beatrix de kans
gegeven, veel meer aan dergelijke acties
te geven dan alleen haar naam.
Het zijn zaken die het vertrouwen recht
vaardigen, dat prinses Beatrix mettertijd
door houding en acceptatie van de „men
selijkheid" van het moderne koningschap
het Oranjehuis nog hechter in ons volk
zal verankeren.
Men moet niet te licht denken over de
ze opgave: het behouden en versterken
van het koningschap in een wereld, die
naar groter verbanden zoekt als enige
waarborg tegen zelfvernietiging, waarbij
de nationale soevereiniteit zal worden in
geperkt en gedevalueerd. Het is waar
schijnlijk een nog zwaarder taak dan
waarvoor koningin Wilhelmina gestaan
heeft bij behoud van Oranje voor Neder
land in een tijd, dat alom in de wereld
de tronen wankelden en ineenstortten.
2 maart 1965: Beatrix krijgt een steel-
bandtrommel aangebden bij een be
zoek aan St. Eustatius.
zelf begrepen uitzonderlijke positie of door
de bedeesdheid van anderen telkens
weer haantje-de-voorste was en op ondub
belzinnige wijze verkondigde wat in haar
gedachten leefde.
De tijd waarin zij opgroeide van baby
tot kind was er overigens waarlijk niet
een, waarin men een blad voor de mond
placht te nemen. Het was een tijd van
praten, van hardvochtige, hysterische,
brallende, sussende, voorzichtige en zelfs
bange woorden. Het was de tijd van het
bloedeloze „München", van de Hitleriaan-
se waanzin, de opgeblazenheid van Mus
solini en de twijfel en aarzeling van
Chamberlain.
Toen die woorden overgingen in weer
zinwekkende daden, toen Beatrix aan de
wieg stond van haar zusje dat uit ijdel
gebleken hoop de naam Irene had ontvan
gen, moest zij, nog slechts twee jaar oud,
de ballingschap aanvaarden in het verre
Canada, vanwaar zij met haar ouders en
twee zusjes pas vijf jaar later als school
kind kon terugkeren.
Sterke band
In Canada heeft zij op jonge leeftijd in
het wel verscheurde maar op een merk
waardige manier toch hechte en onge
kend intieme familieleven het grootste
aandeel gehad in het smeden van een
sterke band tussen de oudste kinderen
van Oranje. Hier ontplooide zij haar op
zelfs jeugdige leeftijd bijna moederlijke
liefde voor andere kinderen en hier leer
de zij bovenal de natuur kennen, bewon
deren en liefhebben en het leven daar
door te zien op een realistische wijze.
De beeldende gaven, welke haar groot
moeder toonde in haar schilderkunst, zijn
in haar ook in die tijd ontwikkeld. Haar
artistieke werk van later tijd, vooral boet
seren, beeldhouwen en tekenen, wordt ge
kenmerkt door diezelfde gehechtheid aan
„vaste grond", die haar karakter toont:
dierfiguren die met wat overdreven maar
niet onnatuurlijk aandoend forse poten op
de grond staan. Zo is ook haar hand
schrift, dikwijls een zeer goede expressie
van het karakter, een uiterlijk beeld van
beheerste innerlijke kracht, sierlijk van
eenvoud en zonder de precieuze franje die
zo vaak het kenmerk is van aarzeling of
luchthartigheid.
Meer taken
Beatrix heeft het zelf zeer betreurd, dat
zij steeds minder tijd aan haar artistieke
Een voor een koningskind in dubbel op
zicht merkwaardig vrije sfeer voor zelf
ontplooiing, maar ook een sfeer welke
haar evenals in de verdere school- en stu
diejaren desillusies bracht waarop wij
reeds zinspeelden: gehuichelde vriende
lijkheid die naar zij dacht spontaan was
of lof die berekenend bleek. Het waren
dingen die haar reeds vroeg leerden door
het uiterlijk heen te zien, een eigenschap
die vorsten zozeer behoeven, juist mis
schien in deze tijd dat de monarchie al
leen kan rusten op wederzijdse eerlijk
heid in daad en gevoelen.
Teleurstellingen ook van andere aard
heeft zij moeten verwerken tijdens haar
onvergetelijke jaren in De Werkplaats,
later in het Baarns lyceum en aan de
Leidse universiteit, maar ook in het ge
zinsleven. Want moeilijkheden van zeer
persoonlijke aard zijn ook de leden van
dit gezin, levend in het „glazen huis"
van Soestdijk, niet voorbij gegaan.
Beatrix heeft de teleurstellingen gedra
gen. overwonnen door de wellicht belang
rijkste van haar uiteenlopende eigen
schappen: een grote mate van sportivi
teit, zowel naar lichaam als naar geest.
Op zeer jeugdige leeftijd bleken Bea
trix en Irene de grote sportliefde van hun
vader te delen: de ruitersport. Een edele,
koninklijke sport, waarin liefde voor de
natuur, liefde voor het leven, lichaamsin
spanning en ontspanning hand in hand
gaan met gratie. Van jongs af aan heeft
zij een unieke training op het gebied van
de ruitersport gehad dank zij de leiding
van haar vader, dank zij de royale gele
genheid welke voor haar bestond om zich
aan sport te wijden en vooral ook dankzij
een aangeboren liefde voor de natuur en
voor dieren, vooral voor paarden, vogels
en honden.
Piet Hein
Dankzij de „Piet Hein", eertijds het
prinselijke, nu het koninklijk jacht, kwa
men de prinsessen al vroeg in aanraking
met de watersport. Zo dierbaar werd haar
deze vorm van ontspanning, die een har
monisch samenspel tussen persoonlijke
vaardigheid en liefde voor de natuur mo
gelijk maakt, dat zij op haar achttiende
verjaardag enthousiast een zeiljacht als
geschenk aanvaardde.
Zijzelf bepaalde de keuze: een Lemster
aak, een jacht dat haar ten voeten uit ty
peert ook in inrichting en decoratie, die
naar haar eigen aanwijzingen ^geschied
den.
Is het door deze en andere sportieve
training, dat zij geestelijk ook zo'n grote
mate van sportiviteit bezit? Dit is wel
een van haar belangrijkste karaktertrek
ken, zeker voor iemand die mettertijd ko
ningin der Nederlanden zal zijn in een
Prinses Beatrix is een realiste, iemand
die mede door de wetenschap dat een
zware taak haar leven naar alle waar
schijnlijkheid vullen zal zoekt naar
een hechte band met de werkelijkheid,
iemand die met beide voeten stevig op
de grond wil staan. Dat met beide voe
ten op de grond staan betekent in deze
tijd ook, misschien zelfs wel juist voor
een koning of koningin, eerlijkheid
tegenover de wereld, het leven en zich
zelf.
Zij is nooit op haar mondje gevallen.
Niet een gevolg van opvoeding alleen
maar ook een eigenschap van nature. Dat
werd al duidelijk toen zij nog maar vier
maanden telde en het tijdens de doop
plechtigheid onbedaarlijk uitschreeuwde.
Het bleek ook in haar schooltijd toen zij
beslist niet door een nog niet door haar-
werk heeft kunnen wijden, eerst door
haar studie in Leiden en geleidelijk aan
ook door haar steeds uitgebreider en veel-
vuldiger representatieve taken. Zij erken
de dat haar beeldende werk de toets van
meedogenloze critiek niet kan door
staan. Maar het is zeer ver boven de
middelmaat en houdt beloften in, die wel
licht alleen door gebrek aan tijd niet zul
len worden verwezenlijkt. Het is te ho
pen dat zij, ook wanneer zij eenmaal tot
de zwaarste taak geroepen is, niettemin
tijd zal vinden zich op deze meest indi
viduele wijze uit te leven.
Zeer belangrijk is in haar Canadese tijd
ook de grote vriendschap geweest tussen
haar en Renee Roëll, het dochtertje van
een vriendin van prinses Juliana, dat zij
reeds in Nederland had leren kennen. Op
de laatste foto, die van haar in Neder
land werd gemaakt vóór haar balling
schap, speelt Beatrix met dit vriendinne
tje bij de ingang van de schuilkelder bij
het Huis ten Bosch.
Renee
Koningskinderen zijn nimmer vrij in
de keuze van vrienden en vriendinnen.
Zij kunnen slechts kiezen uit een voor
gesorteerde collectie, die door de ouders
acceptabel wordt geacht.
De vriendschap tussen Beatrix en Re
nee is bestand gebleken tegen de over
gang tussen de gedwongen keuze van de
jeugd en de vrije keuze van de volwas
senheid.
De invloed van deze vriendschap op de
vorming van prinses Beatrix is zeer groot
geweest. Renee heeft de iets jongere prin
ses ook tijdens de gezamenlijke studie
in Leiden dikwijls met overtuiging kun
nen verzoenen met de consequenties van
haar uitzonderlijke positie, met het feit
dat grenzen, vrijheden en plichten bij
haar anders liggen dan bij de ..gewone"
mensen, met wie zij niettemin bewust in
zo nauw mogelijk contact was gebracht
als „gewoon" Hollands meisje. Onder
meer door deze vriendschap heeft prinses
Beatrix nuchterheid, zakelijkheid geleerd
en ook de moed om over desillusies heen
te groeien. -
verdeelde wereld, die snakt naar sportivi
teit en naar „ruiterlijkheid".
Het is geen toeval dat dit woord „rui
terlijk" juist datgene uitdrukt in figuur
lijke zin, wat de ruitersport in letterlij
ke zin tot een koninklijke sport maakt: de
openheid, het zich verbonden weten met
het leven van de ander, de erkenning van
de noodzaak en de oprechte wil om iets
samen te doen, dus oog te hebben niet al
leen voor zichzelf, maar eerst voor de an
der, hetgeen bovenal erkenning impliceert
van eigen beperktheid en eigen onvolko
menheid. Een co-existentie in de diepste
zin van het woord. Een monarchie js
slechts denkbaar wanneer er een derge
lijk letterlijk samen-leven bestaat tussen
vorst en volk.
Ondanks dit erkennen van eigen onvol
komenheid en een grote eerbied voor op
vattingen van anderen heeft prinses Bea
trix de uitgesproken neiging er een per
soonlijke mening over alles en nog wat
op na te houden en deze zo nodig onom
wonden te uiten, hoewel zij tevens heeft
geleerd een grote mate van zelfbeheersing
te betrachten. Haar geestelijke sportivi
teit, is er borg voor dat haar zeer be
sliste meningen nimmer anderen onnodig
tot schade zullen zijn. Zij aarzelt boven
dien niet „ruiterlijk" ongelijk te beken
nen wanneer blijkt dat zij er met haar
aanvankelijke mening naast is geweest.
Met mensen omgaan
Aan deze sportiviteit, die zo belang
rijk kan zijn vooral in haar toekomsti-
leven, paart zij een merkwaardige ga
ve om met mensen om te gaan, hun
aard te peilen in ogenschijnlijk onbete
kenende gesprekken en vluchtige ont
moetingen, vooral ook om hun eerlijk
heid te onderkennen en hun motieven te
peilen. Zij heeft dit in sterke mate ge
meen met haar vader. Deze eigenschap
pen komen haar goed van pas, want zij
wil vóór alles de mensen en dingen on
verbloemd zien, ook al zijn die scherp
en onaangenaam.
In haar voortreffelijke schildering van
prinses Beatrix ter gelegenheid van haar
achttiende verjaardag zegt Hella Haasse
over deze hang naar onverbloemde werke
lijkheid het volgende:
„Zij behoort, naar instelling en houding,
typisch tot de generatie van kinderen die
in de ogen van de ouderen hun leeftijd
soms tien jaar vooruit schijnen, die wei
nig voelen voor dromerijen en abstracties
wars zijn van frasen en gezwijmel en die
ondanks hun experimenten met vrij ge
drag en vrije opvattingen er eigen nor
men op na houden, vaak zuiverder en eer
lijker dan de moraal die in de maatschap
pij geldt. Een generatie met een vooral
praktische belangstelling en een eigen be
hoefte aan vereenvoudiging, een generatie
ten slotte die zich geen knollen voor ci
troenen laat verkopen."
Kees Boeke
Analoog aan de keuze welke koningin
Wilhelmina deed toen zij de schoolvor
ming van prinses Juliana toevertrouwde
aan de vooruitstrevende pedagoog Jan
Ligthart, liet prinses Juliana haar kinde
ren als gewone schoolkinderen naar De
Werkplaats van Kees Boeke in Bilthoven
gaan. Daar leerden Beatrix en later ook
Irene en Margriet in het gewone school
leven gewone kinderen van eigen leeftijd
kennen onder zo normaal mogelijke om
standigheden.
Mei 1959: tijdens het staatsbezoek
van de sjah van Perzië verlaten Bea
trix en Irene het paleis de Dam.
Sociologie
Uit die instelling kwam ook de keuze
voort van haar studierichting in Leiden,
waar zij in 1956 werd ingeschreven op
haar achttiende jaar. Zij koos sociologie,
een vak van de toekomst dat nog niet be
last is met tradities en remmingen van
het verleden, een realistische wetenschap
waarin de wereldproblemen van vandaag
worden geanalyseerd en aangepakt. Zij
besefte, dat vrijwel alle conflicten in de
wereld voortvloeien uit de problemen wel
ke de directe onderling-menselijke contac
ten en de conflicten tussen mens en maat
schappij oproepen. Allerlei omstandighe
den en de eisen van de toekomst hebben
haar later van studierichting doen veran
deren.
Bezoeken
Het is vooral tijdens de studiejaren en
daarna geweest, dat.prinses Beatrix.zich
Ontpopte als eert Voortreffelijke gastvrou-
we en gast," waarbij zij een gratie, be
minnelijkheid en hoffelijkheid ten toon
spreidt die wars zijn van uiterlijk ver
toon en holle gestes.
Talloos zijn de bezoeken geweest die zij
