Billy Graham was in Alabama
Bantoes eren hun
blanke bazen
SAAIE DOCUMENTAIRE
DIALOOG
Paus gaat naar de zigeuners
KORT NIEUWS
Adventisten in
Indonesië
Gereformeerde oecumenische
synode naar Nederland
Ontwikkelingshulp
gecoördineerd
Prof. Mulder terug
"V
ZATERDAG 31 JULI 1965
Erbij
PAGINA TWEE
Charlie Chaplin
Ds. D. ter Stee ge
Dominee wordt priester
Morele herbewapening
In verband met de gebeurtenssen in
verschillende steden van Alabama op
het terrein van de verhoudingen tussen
de rassen heeft de ook in ons land be
kende Amerikaanse evangelist Billy
Graham enige tijd geleden plotseling
een aantal afspraken om in Engeland
te komen evangeliseren afgezegd en
heeft hij op zeer korte termijn een
kruistocht in Alabama opgezet. On
langs sloot hij een tweede actie in de
ze staat af met een geïntegreerde mas
sabijeenkomst van 18.000 personen in
Montgomery, de hoofdstad van Alaba
ma. Een paar jaar geleden was hij om
streeks Pasen ook in deze staat en had
toen een record-opkomst van 35.000
personen op de eerste paasdag in de
grootste stad van Alabama, Birming
ham.
Gedurende acht dagen was nu Mont
gomery het centrum van de activitei
ten van de groep van Graham. Daar
vóór was hij in Dothan en op drie uni
versiteiten geweest. Overal wist hij
mensen van verschillende rassen bijeen
te krijgen onder zijn gehoor. Maar
Montgomery werd beschouwd als de
moeilijkste plaats voor zijn actie. Het
is de stad die een eeuw geleden het
centrum was van de Confederatie van
de Zuidelijke Staten. Nog steeds wap
pert de vlag van de Confederatie van
het regeringsgebouw. Bovendien is het
de stad van ds. Martin Luther King,
die hier op de voorgrond trad, toen hij
de bekende boycot van de busmaat
schappij leidde. En het is de stad waar
de gouverneur Wallace zetelt.
De uitnodiging om juist ook hier te
komen met de kruistocht werd tot dr.
Graham gericht kort na de mars van
Selma naar Montgomery in maart. Het
grootste deel van de zwarte èn blanke
predikanten ondersteunde het verzoek
aan Graham om te komen. Toen deze
had besloten om aan dit verzoek te vol
doen werd een uitvoerend comité ge
vormd, waarin blanke en zwarte predi
kanten en mensen uit de handel zit
ting hadden, die slechts een week of
zes de tijd voor de voorbereidingen
hadden. Alle verder gevormde commis
sies hadden een tweehoofdige leiding:
naast elkaar een neger en een blanke
als voorzitter.
Na een openingssamenkomst met
achtduizend bezoekers kwamen er in de
loop van de week wel een honderddui
zend mensen naar de samenkomsten.
Verder had dr. Graham als gewoonlijk
tal van kleinere bijeenkomsten en vele
particuliere gesprekken. Zo had hij
ook een ontmoeting met gouverneur
Wallace, die evenwel een uitnodiging
om een samenkomst te bezoeken niet
wenste aan te nemen. Een uitnodiging
aan Graham om het staatsparlement
toe te spreken kon door zijn overbezet
programma niet gerealiseerd worden.
Bij zijn vertrek uit de staat Alaba
ma zei dr. Graham: „Ik ben er van
overtuigd, dat de zedelijke en geeste
lijke krachten er in Alabama zijn om
een snelle ontwikkeling in het onder
linge begrip tussen de rassen te be
werkstelligen. Als de Ku Klux Klan
zich rustig houdt, als de extremisten
van de organisaties voor gelijke bur
gerrechten de staat de tijd gunnen om
te wennen aan de reeds aangenomen
wetten, als de politici niet trachten
misbruik van de situatie te maken, als
vooral de geest van christelijke liefde
de overhand houdt, dan voorzie ik de
dag dat heel Amerika trots naar Ala
bama zal wijzen wegens de verhouding
der rassen daar."
In „De Strijdkreet", het orgaan van
het Leger des Heils vertelt een me
dewerker over de relatie, die de be
roemde filmster Charlie Chaplin heeft
gehad met het Leger des Heils. Dat
was in zijn jeugd, toen Chaplin be
paald niet in prettige omstandigheden
verkeerde. Later heeft hij de gastvrij
heid van de legerzaal in het Londense
Kennington voor dergelijke verwaar
loosde jongens niet vergeten. Wij laten
de auteur van het bericht in „De
Strijdkreet" zelf aan het woord.
Charlie Chaplins vader dronk zich
zelf dood. De gevoelige verlegen jongen
zag hoe zijn moeder ten slotte moest
worden opgenomen in een gekkenhuis,
zoals dat toen heette. Charlie werd
naar een akelig tehuis voor verlaten
kinderen gestuurd. Daar werd hij
eens zo geslagen, dat hij een medi
sche behandeling nodig had. Een tijd
lang had zijn moeder met de kinderen
in een „werkhuis" in Lambeth geleefd.
Toen zijn moeder ziek werd gooide de
vrouw die hem moest verzorgen Char
lie op straat. Om drie uur 's nachts
vond de politie hem ineengedoken bij
een vuur van een nachtwaker.
Uit al die omstandigheden vluchtte
Charlie als jongen naar het „vreugde
uur" van het Leger des Heils, een kin
dersamenkomst met vrolijke liederen,
blijde muziek en handenklappende kin
deren. Later ging hij naar een ver
land en liet de wereld lachen om zijn
dolle kluchten en zijn talent om het we-
Billy Graham in het White City
stadion in Londen.
zen van de mens tot uitdrukking te
brengen, het waarmerk van iedere gro
te clown.
Er is veel water onder de Lambeth-
brug doorgestroomd voordat Charlie er
niet zo lang geleden terugkeerde. Hij
slaagde erin om de cameramensen en
de handtekeningenjagers te ontlopen en
kwam rustig dezelfde legerzaal aan de
Kennington Lane binnen. Het muziek
korps speelde „Het ruw houten kruis"
en de mensen zongen „Kan een arme
zondaar tot Jezus komen? Ja, hij kan
nu komen!" Chaplin deed een royale
gift in de collecte en vertelde een der
officieren hoe hij als jongen in diezelf
de zaal kwam.
Documentaires schrij
ven over de jaren voor de
tweede wereldoorlog blijkt
een dankbare aangelegen
heid te zijn. We hebben
het „Rijke roomse leven"
gehad, de „Parade der
Mannenbroeders" en het
„Beeld der Vaadren". In
al deze gevallen bleek het
materiaal uit de beschre
ven tijd vrijwel voor zich
zelf te kunnen spreken.
Wat nodig was was de
hand van een regisseur,
die de gegevens intelligent
wist te groeperen. Objec
tiviteit was hierbij nodig
en begrip. Men kan zeg
gen dat dat in de eerste
drie genoemde boeken
Inderdaad aanwezig was.
Of het echter noodzake
lijk is op deze weg voort
te gaan is zeer de vraag.
De nieuwe poging van
Gerard van der Kroon
maakt de noodzaak in elk
geval niet duidelijk. Hij
heeft een documentaire
geschreven over de katho
lieke moraal in Nederland
in de jaren 1945-1965.
Inderdaad, een andere tijd
dan in de vorige boeken
werd beschreven, maar de
gedachte is dezelfde, en
veel van de uitwerking
ook omdat uit het boek
duidelijk blijkt dat er vlak
na de bevrijding weinig
was veranderd op het ge
bied van de moraal.
Lees slechts dit frag
ment uit het voorwoord
van „Hedendaagse zelfbe
heersing" uit 1947. „Dit zo
geestelijke boekje, voor
het eerst verschenen in
1923, beleefde tot aan de
oorlog vier drukken. Nau
welijks nu de zondvloed
van vuur en verwoesting
is opgehouden, blijkt een
vijfde druk zeer gewenst
te worden. Wel een be
wijs, dat in zijn tweede
titel, het woord „heden
daagse" voorlopig nog niet
behoeft te worden ge
schrapt. Wie zonder
noodzakelijkheid en hoe
weinigen zijn er, die met
de hand op het hart kun
nen zeggen: ,,'t is nood
zakelijk voor mij! wie
voor een slecht boek be
taalt, wie zich abonneert
op een neutrale krant of
neutraal tijdschrift, be
taalt zijn eigen ondergang!
Ja, 't is met het geld
van die alles-lezende ka
tholieken, dat het katholi
cisme zal worden bestre
den, zal worden getrapt.
De schrijvers daarvan zijn
schapen in wolfsvel: op
bladzijde veertig schuift
hij er weer een zinnetje
tussen, dat ge niet gaarne
aan uw moeder liet lezen.
Ge wordt ietwat zenuw
achtig en ge leest door.
't Is zo spannend! Och,
arme zielOp blad
zijde vijftig zijt ge een be
dorven mens! De godde
loze, duivelse schrijver
acht in zijn vuist, hij heeft
u te pakken; en gij, zij zijt
uw onschuld, uw vrede,
uw kinderlijke levens
vreugde verloren, mijn
God, misschien voor eeu
wig verloren!"
Van der Kroon laat in
zijn boek zien hoever het
katholieke denken in de
loop der jaren hiervan af
is komen te staan. Maar
de wijze waarop hij dat
tracht te bereiken is alles
behalve boeiend. Zijn boek
is een grijze massa gewor
den, waarin men maar
moeilijk de weg vindt.
Terwijl men bijvoorbeeld
in Van Kaams „Mannen
broeders" kon genieten
van de duidelijke opmaak
en de uitstekend uitge
zochte illustraties vindt
men hier alleen een ver
zameling teksten, die hier
en daar door een cur
sief regeltje commentaar
wordt onderbroken.
Heeft Van der Kroon tot
elke prijs objectief willen
zijn? Die objectiviteit is
dan gekocht met onlees
baarheid. Vooral omdat de
samensteller ook nog de
fragmenten anoniem heeft
gehouden, hetgeen het
heel moeilijk maakt te
constateren in hoeverre er
een verandering in het
gedachteleven is gekomen.
Een verandering, die wel
blijkt in het geval van de
priester, die ergens in het
boek als auteur van
een conservatieve mening
wordt gesignaleerd en die
de latere mgr Bekkers
blijkt te zijn. Het is een
van de weinige pikante
dingen in een taai boek.
1) „In de woestijn van
de moraal" door Gerard
van der Kroon (Ambo-
boeken, De Fontein,
Utrecht),
Tot geestelijke raadsman voor de in
richtingen van Justitie is door het Hu
manistisch Verbond benoemd de heer
A. Stevens te Bloemendaal. Een derge
lijke benoeming ontvingen ook de heren
J. Dikstaal te Hoorn, E. W. Koers te
Maastricht, G. J. Waasdorp te Den
Haag, B. van Zandbergen en J. van
Zandbergen te Oosterwolde. Mevrouw
H. F. Kuiper-Talma Stheeman te Am
sterdam is benoemd tot plaatselijk
geestelijk raadsvrouwe te Amsterdam.
Donderdagmiddag 9 september zal
de „Raad voor de zaken van kerk en
school vanwege de Nederlandse her
vormde kerk" zijn jaarvergadering
houden in het Minerva-paviljoen te
Amsterdam. Herdacht zal worden, dat
het 25 jaar geleden is dat in Amster
dam de werkzaamheden van deze raad
begonnen.
„Dank aan die Regering vir wat hij
vir die Bantoe doen, is op Moria, na
bij Pietersburg, tijdens 'n saamtrek
van tienduisende geesdriftige lede van
die Sionistiese Christelijke Kerk uitge-
spreek" zegt BANTU enthousiast in
een recent nummer.
De foto toont de minister voor Ban
toe-administratie M. D. C. de Wet met
bisschop Lekganyane. Deze heeft de
minister juist een prachtige handge-
sneden staf gegeven „as simbool vir
sy moeite om struikelblokke uit die
pad van die kerk se ontwikkeling te
ruim".
We kunnen het niet laten een stuk
je van de verwelkomingsrede van de
bisschop te citeren: „Daar is drie din-
ge wat veral dankbaar stem. Eerstens
is daar die vriendelikheid en welwil
lendheid wat van die Minister en die
Regering ontvang is. Tweedens is daar
die erkenning wat die Bantoe en in
hierdie besondere geval hul Kerk ge
niet. Dit het nou vir die Kerk moont-
lik geword om plekke van aanbidding
in verskeie Bantoewoongebiede, waar
gevestigde gemeentes bestaan, op te
rig. Derdens het hy sy mense se dank
uitgespreek vir die hulp wat van Re-
geringsweë ontvang is toe daar as ge
volg van langdurige droogtes hongers
nood ondervind is. „Ek dank die Blan-
kes dat hulle ons uit die duisternis uit
gelei het". Een veelzeggend betoog,
dat is wel zeker.
De deelnemers aan een bijeenkomst
van de Indonesische adventkerk in
Djakarta hebben president Soekamo
verzocht de Amerikaanse leiders van
de adventistenzenreng in Indonesië uit
te wijzen, zo meldt het persbureau An-
tara. Zij vonden, dat de Amerikaanse
geestelijken invloed op de Indonesiërs
hadden uitgeoefend om hen ertoe te
brengen, zich niet bij politieke partijen
aan te sluiten en hun Amerikaanse
zienswijzen hadden pogen op te dringen.
Politieke waarnemers in Djakarta zien
da aanval op de geestelijken als een
nieuwe uiting van de algemene anti-
Amerikaanse stemming in Indonesië.
In Wenen is opgericht de stichting
Pro Oriente, die zich ten doel stelt de
dialoog van de rooms-katholieke kerk
met zowel de aanhangers van andere
godsdienstige overtuigingen als met
niet-gelovigen te bevorderen. Inititief-
nemer is de aartsbisschop van Wenen,
kardinaal König, een geleerde die zich
altijd al intensief met de bestudering
van andere levensbeschouwingen heeft
beziggehouden, en typisch een man is
die meer zoekt naar punten van over
eenkomst dan naar verschillen. Mede
uit die overwegingen is hij enige tijd
geleden door paus Paulus VI benoemd
tot voorzitter van het nieuwe Vatikaan-
se secretariaat voor niet-gelovigen.
Dat „Pro Oriente" in de Oostenrijkse
hoofdstad is gevestigd, spruit voort
uit de overtuiging van de kardinaal,
dat Wenen, liggend op de grens tussen
oost en west, het ideale centrum is
voor godsdienstige ontmoetingen.
Tot de gereformeerde oecumenische
synode wil thans ook toetreden de
400.000 leden tellende presbyteriaanse
kerk van Korea. Voorts is opnieuw
contact gekregen met de kerken van
Midden-Java in Indonesië, die naar
men verwacht, ook vertegenwoordi
gers zullen zenden naar de volgende
vergadering van deze internationale
synode, die in 1968 in Nederland wordt
gehouden.
Hoofdpunten voor de agenda van de
Ditmaal eens een oude kerk op deze
pagina: de orthodoxe kerk van
Marianské Lazne (Marienbad) in
Tsjechoslowakije.
Paus Paulus de zesde zal op zondag
26 september het zigeunervolk bezoe
ken. De paus zal per helikopter naar
het kamp reizen, dat voor de duizen
den deelnemers aan de internationale
zigeunerbedevaart naar Rome op enke
le kilometers buiten de eeuwige stad
zal worden ingericht. Aan de pelgrima
ge zullen ook de aalmoezeniers en de
eigen bisschop van de zigeuners deel
nemen. Het zal de eerste keer zijn, dat
het zigeunervolk, dat in West-Europa
praktisch geheel katholiek is, zich als
volk zal presenteren om zijn trouw aan
de kerk te betuigen.
Enkele Nederlandse gezinnen zijn al
naar Rome vertrokken. In ons land be
vinden zich ongeveer vijftig zigeuner
gezinnen, die ongeveer vierhonderd zie
len tellen.
Paus Paulus VI
Pater Oremus, landelijk aalmoeze
nier van 't katholiek woonwagenwerk
in ons land, meent dat de demonstra
tieve ontmoeting van zigeuners en kerk
dit volk sterk aanspreekt. Voor de kerk
heeft de presentatie van dit aparte
volk van naar schatting vijf miljoen
mensen een diepere betekenis. Op een
persconferentie zei hij van de samen
komst in Rome te verwachten dat de
pastorale zorg zal worden vernieuwd
door aanpassing aan de typische aard
en behoeften. Ook verwacht pater Ore
mus een sterker besef om de zigeu
ners voor alles bij te staan in hun pre
caire sociale en juridische situatie.
Het kamp in Rome zal van 18 sep
tember af open staan voor zigeuners.
Officiële dagen zijn 24, 25 en 26 sep
tember. Op de eerste dag, de dag van
boete, wordt een kruiswegoefening ge
houden in het Colosseum en wordt een
mis opgedragen door de zigeunerbis
schop. De 25ste is een dag van broe
derschap en sacramentsbeleving. Dan
hebben concelebraties van alle aalmoe
zeniers plaats met kardinaal Carlo
Confalonieri, waaronder het vormsel
wordt toegediend en huwelijken wor
den ingezegend. De laatste dag wordt
voor de zigeuners in de Sint Pieter
door de paus de mis opgedragen. Tij
dens het bezoek van de paus aan het
kamp zullen groepen en artiesten folk
loristische demonstraties verzorgen,
waarna tot besluit van de pelgrimage
een fakkeloptocht ter ere van Maria
wordt gehouden.
De 44-jarige Zwitserse ex-dominee
Frangois-Olivier Dubuis, die gehuwd is
en drie kinderen heeft, mag van het
Vaticaan priester gewijd worden. Du-
buis was dominee in het kanton Waadt-
land. Zeven jaar geleden werd hij
rooms-katholiek en korte tijd daarna
benoemd tot leraar aan een gymna
sium en seminarie in het kanton Wallis.
Als spoedig gaf hij te kennen pries
ter te willen worden. Dezer dagen liet
het Vaticaan mgr. Adam, bisschop van
Sitten, weten dat het geen bezwaar
had tegen de wijding van Dubuis. Du-
buis, die een bekend archeoloog is,
zal waarschijnlijk in september de
priesterwijding ontvangen uit handen
van mgr. Adam.
bijeenkomst van de gereformeerde
oecumenische synode in 1968 zijn: de
aard en de grenzen van de kerk en de
oecumenische roeping, het rassenpro
bleem, de plaats van de vrouw in de
kerk en de internationale gereformeer
de samenwerking op het gebied van
zending en werelddiakonaat.
Door de hernieuwde contacten met
de Indonesische kerken wordt de
vraag naar de houding van de synode
ten opzichte van de Wereldraad van
Kerken bijzonder actueel. Thans zijn
namelijk geen kerken, die lid zijn van
de wereldraad, aangesloten bij da
gereformeerde oecumenische synode.
Verwacht wordt dat de volgende sy
node een vrij pittige discussie zal op
leveren over dit probleem, te meer
omdat de synode der gereformeerde
kerken in ons land een positieve uit
spraak heeft gedaan over de wereld
raad. „Het verschil is", aldus het Ne
derlandse comité-lid prof. dr. H. N.
Ridderbos, „dat wij wat vriendelijker
staan ten opzichte van de wereldraad."
Thans zijn bij de gereformeerde
oecumenische synode 23 kerken uit de
hele wereld aangesloten. De gerefor
meerde kerken van ons land zijn met
rond 825.000 leden op een na de groot
ste partner in deze synode. De groot
ste is de Nederduits gereformeerd®
van Zuid-Afrika, die ruim 1,25 mil
joen leden telt.
Op initiatief van de Nederlands®
zendingsraad, de stichting oecumeni
sche hulp aan kerken en vluchtelingen
en het convent der christelijk-sociale
organisaties is kort geleden gevormd
de interkerkelijke coördinatie commis
sie ontwikkelingshulp (I.C.C.O.). De
bedoeling van deze commissie is een
zo groot mogelijke bundeling te berei
ken bij het opzetten en uitvoeren van
ontwikkelingsprojecten in de zoge
naamde jonge landen.
In de eerste plaats beoogt de com
missie te fungeren als een gespreks
partner van de Nederlandse overheid
over projecten, die vanuit de protes
tantse en oud-katholieke kerken en de
christelijke sociale organen voor me
definanciering door de overheid wor
den ingediend.
Zoals bekend is heeft de Nederland
se regering dit jaar voor het eerst
fondsen beschikbaar gesteld voor de
medefinanciering van particuliere ont
wikkelingsprojecten. Uit deze fondsen
kunnen ook kerkelijke en maatschap
pelijke organen, die zich met medi
sche, sociale, agrarische of edukatieve
projekten bezighouden, gelden putten,
mits daarbij voldaan wordt aan een
aantal door de Nederlandse overheid
gestelde criteria.
144 jonge Europianen zijn onder-aus-
picien van Morele Herbewapening met
een speciale DC-8 van de KLM naar
Detroit in de V.S. gevlogen. Zij vormen
de delegaties uit diverse Europese lan
den, die zullen deelnemen aan een van
de vier conferenties, die dit jaar van 14
juni tot 4 september in het internatio
nale conferentiecentrum van Morele
Herbewapening op Mackinac Island
in Michigan worden gehouden. De Ne
derlandse afvaardiging telt tien leden.
Op 6 september zullen de Europese
deelnemers van New York uit, eveneens
per KLM, terugkeren.
Prof. mr. dr. D. C. Mulder, die
sinds 1950 in dienst is geweest van de
zending van de Gereformeerde Kerken
in Indonesië, is in ons land terugge
keerd. Hij heeft gewerkt als docent
aan de theologische school in Djogja-
karta en Djakarta. Tevens was hij in
geschakeld in de produktie-sector van
de interkerkelijke lectuurdienst in Dja
karta. Prof. Mulder is thans benoemd
tot hoogleraar aan de Vrije Universi
teit in Amsterdam.
Aan het dagelijks bestuur van het
Humanistisch Verbond zijn toegevoegd
de heren H. Bosselaar te Amstelveen
en dr. W. van Dooren te Bilthoven.
Beiden zullen optreden als tweede se
cretaris.
