Strawinsky's „L'Histoire du Soldat
na „Les Noces", te Aix opgevoerd
Zomerse kindermiddag in
het Openluchttheater
§B§mm
De behoudzucht van het Zuidfranse muziekfeest
Danstheater terug van
tournee door Amerika
VARA vroeg 12.000
en kreeg 65.000
NEGEN MUZEN
Jules de Corte
in De Waag
DINSDAG 3 AUGUSTUS 1965
6
SNEL VERLICHTING VAN VERKOUDHEID EN GRIEP
Voor Ernst Motzko
Günther Grass bekroond
met Georg Büchnerprijs
De radio geeft woensdag
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 VARA. 9.40
VPRO. 10.00-24.00 VARA.
T el evisieprogramma
A1X-EN-PROVENCE heeft zelden uitgemunt door over
rompelende initiatieven om de muzikale horizon zijner ge
trouwen wat te verwijden. Onder de huidige internationale
festivalsteden bevindt Donaueschingen, de hoofdstad der
Europese „seriëlen", zich op de uiterst linkse flank en Aix
kan men dan de rechterzij in het kamp van het „behoud"
situeren. Mozart functioneert in Aix als ruggegraat en
waardemeter. Omdat in zijn oeuvre van ruim zeshonderd
opusnummers „slechts" een tiental opera's is waarvan de
helft tot de voldragen meesterwerken valt te rekenen is
Aix wel verplicht bij toerbeurt die vier of vijf werken van
de Salzburgse meester jaarlijks te herhalen. Niemand die
zich om die verplichting beklagen hoeft, want op een Zau-
berflöte" of een „Cosi fan Tutte" och het zijn meester
werken die hun verborgen schoonheden dus pas bij herhaalde
ontmoetingen prijsgeven.
Doch naast Mozart, heeft
de festivalleiding sinds en
kele jaren ook nog enige
andere bronnen ter verrij
king van het speelplan aan
geboord: Rossini, wiens on
sterfelijke „Barbier" dit
jaar opnieuw werd opge
voerd, alsmede Monteverdi
en Strawinsky. Nadat vorig
jaar Monteverdi's „Incoro-
nazione di Poppea" een der
hoogtepunten van het fes
tival gevormd had, heeft
men nu diens „Orfeo" ver
toond, terwijl Strawinsky,
na „Les Noces", dit seizoen
ter hogere glorie van het
feest zijn „Histoire du Sol
dat" heeft bijgedragen. Een
keuze die om meerdere re
denen gelukkig kon heten.
Tot de experimenten der
avant-garde heeft, als ge
zegd, Aix zich nooit zó on
weerstaanbaar aangetrok
ken gevoeld al werd dit
jaar voor Pierre Boulez en
zijn „Domaine Musical", als
concessie, dan toch een
avond gereserveerd maar
Strawinsky kan zo lang
zaamaan bij de klassieken
worden ingedeeld. Boven
dien past de heldere en
speelse toon waarin de
componist het toch niet
van een bovennatuurlijk
idealisme gespeende ver
haal van de soldaat verteld heeft, wel bij
zonder goed in het algehele kader van dit
mediterraanse feest.
Strawinsky componeerde zijn „Histoire
du Soldat" in 1928, toen de Russische re
volutie hem, materieel en moreel gespro
ken, van zijn geboorteland, en de Wereld
oorlog hem van Parijs had afgesneden,
waar hij met „Petrouchka", „Le Sacre"
en „L'Oiseau de Geu" zijn eerste inter
nationale tromfen al had geoogst. In zijn
Zwitserse vluchthaven besloot hij voor
zichzelf de eigen condities voor een her
vatting van zijn carrière en een bestaans
basis te scheppen. De schrijver Charles
Ramux werd zijn tijdelijke associé in dit
nieuwe avontuur.
HET MOEST ALLEMAAL op een koop
je: het orkestje omvat slechts zeven in
strumenten, waaronder de viool bovendien
de menselijke ziel symboliseert, terwijl
voor de verdere bezetting van de rollen
slechts twee mannen (de lezer en de sol
daat), een vrouw (de prinses) en enkele
dansers of mime's nodig zijn, die indivi
dueel of collectief de duivel verbeelden.
Het verhaal van de soldaat werd Stra
winsky als kind al door zijn gouvernante
voor het slapen verteld, om nu door Ra-
muz tot een soort folkloristische morali
teit te worden herschapen. De soldaat, die
terugkeert van het front, ruilt zijn enige
bezit, een viool, bij de duivel in tegen al
het goud ter wereld, om dan echter al
spoedig te beseffen, dat hij zijn eigen ziel
heeft afgestaan. Hij weet even later niet
temin zelfs de duivel nog een ogenblikje
om de tuin te leiden, maar tenslotte zal
hij, met zijn ondergang, toch het dure ge
lag van de wandaad moeten betalen.
DE FESTIVAL-DIRECTIE had de op
voering van de soldaat bijna geheel aan
de handen van andere Zuid-Fransen toe
vertrouwd, en zo nam Maurice Sarrazin,
leider van de regionale toneelgroep Gre-
nier de Toulouse, de rol van recitant en
regisseur uitnemend voor zijn reke
ning (die bij de première in 1918 te Lau
sanne door de beroemde Sacha Pitoeff
vervuld was), terwijl men op de plaats
van de acterende diregent (bij de pre
mière Ernest Ansermet) nu Louis Auria-
combe aan het hoofd van zijn kameror
kest, eveneens uit Toulouse, zag.
Het is, al bij al, een voorstelling ge
worden, die vol gloed, esprit, bittere iro
nie en leven zat en die bij voortduring
door Strawinsky's onweerstaanbare rit
mische vondsten en instrumentale scha
keringen werd gevoed en gekleurd, om zo
van dit schakelwerk tussen zijn Russische
In financieel en artistiek opzcht is de
tournee, die Het Nederlands Danstheater
in de Verenigde Staten gemaakt heeft,
een succes geweest. Aldus de leider van
het gezelschap, de danser en choreograaf
Hans van Manen, en de heer C. Birnie,
die de zakelijke leiding behartigt. Zij
keerden gisteren met het gezelschap via
Parijs naar Nederland terug.
Op uitnodiging van het bestuur van
„Jacob's Pillow Dance Festival" in het
Amerikaanse plaatsje Lee (Massachu
setts) vertrok Het Nederlands Dansthea
ter drie weken geleden naar Amerika
met een kleine subsidie van het Prins
Bernhardfonds. De rest was voor reke
ning van het theater zelf, wat uit extra
voorstellingen in Amerika zou moeten
worden gefinancierd. De leiding van het
Danstheater betwijfelde of men hierin wel
zou slagen. De serie voorstellingen in Lee
trokken echter zoveel belangstelling dat
tien van de veertien opvoeringen geheel
uitverkocht raakten. Voorts kreeg het ge
zelschap goede critieken in Amerikaanse
dag- en -weekbladen. Na het optreden in
Lee volgde dan ook direct een voorstel
ling in Burlington (de hoofdstad van de
staat Vermont), die vele toeschouwers
trok. Daarna begaf het gezelschap zich
naar Albany, de hoofdstad van de staat
New York, en Stamford (Connecticut)
waar vier voorstellingen werden gegeven.
Het optreden in Amerika werd besloten
met een voorstelling in Flushing (New
York).
Naar aanleiding van een uitvoerige be
schouwing in een van de leidende Ameri
kaanse dagbladen ontving het gezelschap
een uitnodiging om in het komende sei
zoen een drietal voorstellingen in Florida
te geven. „Als wij dit kunnen combineren
met voorstellingen elders in Amerika zul
len wij deze uitnodiging gaarne aanvaar
den", aldus de heer Bimie.
Een scène uit Strawinsky's „l'His-
toire du Soldat" in Aix.
en zijn latere neo-klassieke scheppingspe
rioden een even scherp als suggestief
beeld te geven.
Naast Mozart en Monteverdi heeft ook
Strawinsky zo dus zijn eigen plaats on
der de grootmeesters van de genieën-gale
rij van Aix veroverd, en men kan slechts
hopen, dat zijn oeuvre hier verder zal
worden geëxploreerd en geëxploiteerd,
opdat ook de twintigste eeuw een om
zichtige acte de présence op het fes
tival kan blijven geven.
Frank Onnen
Advertentie
Dank zij Togal. Helpt snel-afdoende bij griep, verkoudheid, hoofdpijn,
migraine, spit, reumatische pijnen. Met Togal in huis: gelukkiger leven.
Zonder zorg voor gezondheid. Bij apoth./drog. TOGAL 0.95; 2.40; 8.88.
Er kon niemand meer bij, gistermid
dag in het Openluchttheater in Bloemen-
daal: tweeduizend kinderen en hun bege
leiders bezetten de banken èn de trappen
om hun Swiebertje te zien. Namens de di
rectie van Haarlems Dagblad en IJmui-
der Courant kondigde vóór de voorstel
ling de heer D. A. J. Spek dan ook met
een al een tweede voorstelling aan, die
op maandag 16 augustus gegeven zal wor
den en waarover hij nadere mededelingen
beloofde in de kranten van 7 en 11 augus
tus. Toen kwamen de clowns: Pipo en
Koko. Pipo's eerste poging om de kinde
ren als spreekkoor te laten optreden, le
verde zo'n hartveroverende en oorverdo
vende bijval op, dat de artiesten geen
twijfel behoefden te hebben aan de good
will bij dit zonnige publiek. De clowns
brachten hun nummers dan ook met een
aanstekelijk enthousiasme. De kinderen
reageerden verrukt; er waren in 't zomer
se theater sfeer en gezelligheid.
Dat Swiebertje (Joop Doderer) en de
zijnen na de pauze zich wel heel sterk be
wust waren van de goodwill die zij bij de
kinderen hadden, bleek al meteen. Er
werd niet alleen met een taart maar ook
met de pet (van Bromsnor) naar ge
gooid. De kinderen raakten met hun be
reidheid tot lachen in verwarring toen de
Freule aanvankelijk de tijd moest rekken
door wat oude t.v.-avonturen van Swie
bertje te vertellen voor de microfoon
Maar toen Swieber eindelijk zelf kwam.
met zijn hele arsenaal van krompraterij-
en en grollige gebaren, kwam de sfeer
weer terug en bleek uit de reacties dat
het ontbreken van een verhaal de kinde
ren niet deerde. Toen er eindelijk met de
taart gegooid was, hield het gezelschap
abrupt op. Swiebertje, Bromsnor, Saartje,
de burgemeester en de Freule kwamen nog
heel even „Dag" roepen en lieten zich
daarna niet meer zien.
De directe radio-uitzending „Van Har
te" die gisteravond door de VARA werd
gehouden, is een groot succes geworden.
De geldinzameling was deze keer be
stemd voor de juist gisteren 66 jaar ge
worden Duitser Ernst Bruno Motzko, een
man die in de oorlog bijzondere moed
getoond heeft bij het redden, bescher
men en verzorgen van Joden. Aan deze
hulp heeft hij zijn gehele vermogen be
steed. Thans leeft hij in zorgelijke om
standigheden in Essen van een kleine in-
validiteitsrente van 175 Mark per maand.
De Westduitse regering heeft al zijn ver
zoeken om voor een klein pensioentje of
voor een uitkering in aanmerking te ko
men, afgewezen.
De bedoeling van de VARA was om
door middel van een geldinzameling de
komende tien jaren het bedrag van 175
Mark met 125 Mark per maand te ver
hogen. Daarvoor was 12.000 gulden no
dig. Aan het einde van de uitzending
bleek echter dat ongeveer 65.000 gulden
was toegezegd!
De reactie van de heer Motzko in Es
sen was: „Ik ben overgelukkig. Het is
overweldigend. Maar ik wil het geld niet
alleen hebben. Er zijn anderen zoals ik."
De VARA zal dan ook in overleg met
de heer Motzko voor een deel van het
bijeengebracht geld een bestemming
trachten te vinden die geheel in overeen
stemming met de geest van deze actie is.
Ellington geëerd. In aanwezigheid van
duizend toeschouwers, die klapten op
de maat van „Take the A-train" is de
jazzmusicus Duke Ellington door de
stad New York onderscheiden voor zijn
bijdragen tot de muziek. Onder-burge
meester Paul R. Screvane reikte de be
kende jazzcomponist de eremedaille
van de stad uit. De plechtigheid had
plaats in City Hall Plaza.
Belgische cartoonist bekroond. De Belgi
sche cartoonist Ray Gilles heeft in Bor-
dighera aan de Italiaanse Riviera de door
de Italiaanse premier Aldo Moro uitge
loofde prijs gewonnen. De Fransman
Raymond Peynet kreeg de prijs die
wordt uitgeloofd door president Giu
seppe Saragat.
Bromsnor en Swiebertje in het
Openluchttheater.
De Duitse Academie voor Taal en Let
terkunde in Darmstadt heeft de Georg-
Büchnerprijs-1965 toegekend aan de Duit
se auteur Günther Grass voor zijn roman
„Die Blechtrommel". De Sigmund-Freud-
prijs voor wetenschappelijk proza viel
ten deel aan de zoöloog uit Bazel prof. dr.
Adolf Protmann en de essayprijs aan de
onlangs gestorven schrijver Max Rych-
ner uit Zürich.
De Büchnerprijs van 10.000 mark is
een van de meest begeerde Duitse litte
raire prijzen. Hij wordt jaarlijks toege
kend aan een schrijver wiens werken en
geschriften een belangrijke rol spelen in
de hedendaagse Duitse cultuur. Vooral
het werk van jongere schrijvers pleegt
voor de toekenning van de prijs in aan
merking te komen. Vorig jaar ging de
prijs naar Ingeborg Bachmann. In 1963
werd hij gewonnen door Hans Magnus
Enzensberger en in 1962 door Wolfgang
Koppen.
De prijzen worden op 9 oktober te
Darmstadt uitgereikt op de najaarsconfe
rentie van de Akademie.
De operazangeressen Cristina Cünne
en Henriëtte Klautz (links) zingen
vanavond om tien voor negen in het
VAR A-programma „Voorstelling" op
Nederland I de „Barcarolle" uit de
tweede akte van Hoffmann's Vertel
lingen. Verder kunt u in dit pro
gramma, dat al eens op het tweede
net werd uitgezonden, onder meer
kijken en luisteren naar twee frag
menten uit Goldoni's „Leugenaar"
het sprankelende toneelspel dat on
langs met zoveel succes op het
scherm werd gebracht.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00-24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Dagopening. 7.10 Klassie
ke grammofoonmuziek. 7.30 Nieuws. 7.40
Radiokrant. 7.55 Lichte grammofoonmu
ziek. 8.15 Gewijde muziek (gr.). 8.30
Nieuws. 8.40 Licht ensemble. 9.00 Voor de
zieken. 9.35 Waterstanden. 9.40 Voor de
vrouw. 10.10 Moderne grammofoonmu
ziek. 10.30 Morgendienst. 11.00 Klassieke
grammofoonmuziek. 11.15 Lichte gram
mofoonmuziek. 11.50 Twaalf-uurtje: ca-
bafetprogramma. 12.00 Touring-Club:
toeristische wenken over Nederland. 12.27
Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw.
12.30 Nieuws. 12.40 Grammofoonmuziek,
eventueel actualiteiten. 12.50 Koorzang:
lichte muziek. 13.10 Klassieke grammo
foonmuziek. 13.35 Musette-ensemble met
zangsolisten. 14.00 Hildebrandminiaturen:
III. De charmante Van der Hoogen, hoor
spel. (herhaling van 26 juli jl.)14.40
Hedendaagse pianomuziek (gr.). 15.15
Moderne grammofoonmuziek. 15.50 Bij
belvertelling voor de jeugd. 16.00 Voor de
jeugd. 17.00 Lichte grammofoonmuziek.
17.50 Overheidsvoorlichting: Mens en sa
menleving. De nieuwe monumentenlijst.
Hierover spreekt mr. R. Hotke, hoofddi
recteur van de Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg. 18.00 Spektrum: Nieuws
uit de prot.-christelijke organisaties. 18.10
Mannenkoor: geestelijke liederen. 18.30
R.V.U.: Dante en zijn goddelijke come-
die, door drs. G. J. de Voogd. 19.00
Nieuws en weerpraatje. 19.10 Radiokrant.
19.30 Muziek van het Leger des Heils
(opn.). 19.50 Wereldpanorama. 20.00
Noordhollands Philharmonisch Orkest
met klein vrouwenkoor: klassieke en mo
derne muziek. In de pauze 20.55):
20 Jaar Verenigde Naties, documentaire.
22.05 Stereo: Lichte orkest (gr.). 22.30
Nieuws en herhaling SOS-berichten. 22.40
Avondoverdenking. 22.55 Operamuziek
(gr.). 23.15 Nobelprijswinnaars in verta
ling, lezing. 23.30 Lichte grammofoonmu
ziek. 23.55-24.00 Nieuws.
VARA: 7.00 Nieuws, ochtendgymnas
tiek en socialistisch strijdlied. 7.20 Lichte
grammofoonmuziek. 7.25 Van de voorpa
gina. 7.30 Lichte grammofoonmuziek. 8.00
Nieuws. 8.10 Lichte grammofoonmuziek
(verv.). 8.50 Voor de kinderen. 9.00 Van
alle markten thuis, praatje voor de huis
vrouw. 9.05 Klassieke grammofoonmu
ziek. VPRO: 9.40 Antwoord op eeuwige
vragen (II), lezing. VARA: 10.00 Amuse
mentsmuziek (gr.). 11.00 Nieuws. 11.02
Geknipt voor herhaling (opn.). 12.00 Ste
reo: Tango-rumba-orkest en zangsolisten.
12.27 Mededelingen t.b.v. land- en tuin
bouw. 12.30 Voor het platteland. 12.35
Schrammelorkest en zangsolisten: Ween-
se muziek. 12.55 Actualiteiten. 13.00
Nieuws. 13.15 Studentenkoor (opn.). 13.35
Gitaarspel (gr.): lichte muziek. 13.45 La
tijns Amerika wordt wakker, lezing over
Cuba en de Dominicaanse Republiek.
14.00 Koor Kunst en Strijd, Amsterdam,
Noordhollands Filharmonisch orkest en
solisten: klassieke gewijde muziek. 15.00
Voor en over jonge vakantiegangers.
16.00 Nieuws. 16.02 Klassieke grammo
foonmuziek. 16.30 Voor de zieken. 17.00
Wegwijzer: tips voor vakantie- en snip
perdagen. 17.50 Actualiteiten. 18.00
Nieuws. 18.15 Stereo: Licht ensemble.
18.45 Licht instrumentaal trio. 19.00 Kin
derkoor. 19.20 Voor de kinderen. 19.30 Ar
tistieke Staalkaart. 20.00 Nieuws. 20.05
Openingsconcert Noordzeefestival: BRT-
symfonie-orkest en solisten: amusements
muziek. 20.45 Socialistisch commentaar.
21.00 Disco Festival. 22.00 Volksliedjes.
22.25 Sport halverwege. 22.30 Nieuws.
22.40 Pianorecital: klassieke muziek.
23.10 Jazzmagazine. 23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Festivaria. 12.40
Weerbericht, mededelingen en SOS-be
richten. Daarna: Grammofoonmuziek.
12.50 Beursberichten en programmaover
zicht. 13.00 Nieuws. 13.20 Kamermuziek.
14.00 Nieuws. 14.03 Klassieke muziek.
15.00 Nieuws. 15.05 Grammofoonmuziek.
15.15 Voor de kinderen. 16.00 Nieuws.
16.03 Beursberichten. 16.09 Lichte muziek.
16.45 Schoolkoren. 17.00 Nieuws, weerbe
richt en mededelingen. 17.15 Lichte mu
ziek. 18.00 Nieuws. 18.03 Voor de soldaten.
18.30 Lekenmoraal en -filosofie. 18.50
Sportkroniek. 18.54 Lichte muziek. 19.00
Nieuws, weerbericht en radiokroniek.
19.40 Lichte orkestmuziek. 20.00 Lichte
muziek. 20.30 Folkloristisch programma.
21.00 Noordzeefestival: Promenadecon
cert. (22.00 Nieuws en berichten). 23.00
Nieuws. 23.05 Lichte muziek. 23.55 Nieuw
24.00-0.45 Voor de zeelieden.
VOOR DINSDAG
NEDERLAND I
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01
Voor de kleuters. 19.06 Journaal voor ge
hoorgestoorden. 19.33 Jackie Gleason Show
20.00 Journaal. VARA: 20.20 Achter het
nieuws. 20.45 Voordracht. 20.50 Voorstel-
ling-Venetië: 1. Voordracht. 2. Opera
aria's. 2. Toneelfragmenten. 4. Operafrag
menten. 21.40 Dick Po wel Theatre: Een
vriend in de stad, TV-film. NTS: 22.30-
22.35 Journaal.
NEDERLAND n
NTS: 20.00 Journaal. 20.01 Detectivebu
reau Lynx contra modespionnage, TV-
film. NCRV: 20.25 Gevleugelde avonturen
Luchtvaart in burger en in circuspak, do
cumentaire. 21.05 Toonladders: debuut
van jonge artisten. 21.35 Drie sterren
een begrip: licht programma. CVK/IKOR:
22.10-22.35 Veldtocht der liefde, program
ma n.a.v. het 100-jarig bestaan van het
Leger des Heils.
VOOR WOENSDAG
NEDERLAND I
AVRO: 17.00-17.30 Voor de kinderen.
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Voor
de kleuters. 19.06 De mensen van het
Grote Meer, documentaire film. KRO:
19.35 Van onze sportredacteur. NTS:
20.00 Journaal en weeroverzicht. KRO:
20.20 Weense liedjes. 20.45 De permanen
te revolutie, documentair programma.
21.10 De Andy Williams Show, amuse
mentsprogramma (dl. 5). 22.10 Proce*
Ariëns, documentaire over de priester
Alphons Ariëns. NTS: 22.25-22.30 Jour
naal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. AVRO:
20.01 Koude drukte, TV-film. NTS: 21.20-
22.08 Ballet.
In de Waagtaveerne aan het Spaarne
treedt tijdens de eerste twee weken van
augustus op de vrijdagen en zaterdagen
Jules de Corte als gast op in het pro
gramma van Cobi Schreijer. Cobi
Schreijer presenteert in de maand
augustus een half Nederlands-half
internationaal programma, bijgestaan
door de chansonier-tekstschrijver, com
ponist en gitarist Dick Toons.
Reeds eerder dit seizoen traden „The
Folklanders" en Alex Campbell in de
Waag op. Alex Campbell zal op 28 augus
tus na zijn Scandinavische tournee te
zamen met de gastvrouwe Cobi Schreijer,
Dick Poons en Colin en Shirley een af
scheidsavond geven in De Waag.
