Omwenteling verwacht in
wereld-boekenproduktie
door oriëntering
op de nieuwe naties
Monteverdi's „Orfeo" werd niet
vlekkeloos opgevoerd in Aix
io- er
i t.\
r.-p
irogi
ram
ma
's
Boekenhoekje
Nieuwe uitgave van „Mein Kampf"
kan „onjuist beeld van Duitsers geven1
Orgelconcert
Tanende
invloed
van concentratie
in ideologische-
en taalblokken
WOENSDAG 4 AUGUSTUS 1965
7
Den Bosch krijgt ook een
klein studio-theater
THEO EERDMANS KEERT TERUG ALS
QUIZLEIDER
De zenderwisseling
De radio geeft donderdag
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 AVRO. 7.50
VPRO. 8.00-24.00 AVRO.
T elevisie programma
VOOR DONDERDAG
NEDERLAND I
T.V-nabeschouwingen
Schakelavondje
f A
Piet Kee
OMDAT HET ZO MOELIJK is- boeken te klassificeren
en te omschrijven, is het ooc een hachelijke taak pnblikatie-
statistieken voor te bereide» en toe te lichten. In Italië bij
voorbeeld, wordt een boel pas als zodanig beschouwd als
het tenminste 100 pagina';-telt, terwijl men in India zulke
maatstaven helemaal niet lent. De meeste landen laten hun
definitie van het boek afhangen van het aantal pagina's. In
Engeland echter is het criterium een prijsminimum. Welke
maatstaf men echter ook ranlegt, een aantal landen behoort
definitief tot de ,uitge\ersreu zen". Zes van deze landen
produceren meer dan 20000 titels per jaar, te weten Rus
land, China, Groot-Brittmnië, Duitsland (of men nu Oost
en West-Duitsland als ééi geheel beschouwd of niet), Japan
en de Verenigde Staten. Zes andere landen benaderen de
10.000; dit zijn Frankrijk, India, Spanje, Italië, Nederland en
Tsjechoslowakije. Deze .waalf landen alleen maken drie
kwart van de wereldpnduktie, die door de Unesco op
400.000 in 1963 werd gesthat. Maar terwijl de wereldproduk-
tie tussen 1952 en 1962 met 40 percent toenam, liep ze in
verscheidene landen terig. Behalve India behoort geen van
deze landen tot de uitgeversreuzen. Het waren de middel
grote producenten, zoals België waar de produktie met
25 percent daalde en Italië, waar een daling van 16 percent
viel waar te nemen. Landen waar de produktie öf onver
anderd bleef öf gelijke tred hield met de toenemende wereld-
produktie zijn Frankrijk met 5,3 percent. Oostenrijk met
11, Japan met 27 en het Verenigd Koninkrijk met 35 percent.
De produktie van China werd in zes jaar tijds vertienvou
digd. De toeneming van 85 percent in de Verenigde Staten,
die tien jaar geleden de zesde plaats innamen, ongeveer op
dezelfde hoogte als Frankrijk, vormt nu een directe be
dreiging voor Japans vierde plaats. Deze expansie van uit
gaven in Noord-Amerika wordt bevestigd door de toeneming
van de Canadese produktie, in tien jaar tijd, van 684 tot
3600, dat wil zeggen met meer dan 426 percent. Blijkbaar
heeft er een algehele hergroepering plaats, ofschoon het
vroegere evenwichtscentrum niet is verplaatst. Soortgelijke
statistische onderzoekingen wijzen op het bestaan van blok
ken of groepen. De meest opvallende hiervan zijn de taal
groepen.
Van onze correspondent)
Op de plaats, waar eens in de binnen
stad van Den Bosch het Concertgebouw
stond dit werd een half jaar geleden
bij een ontploffing totaal vernield zal
een studio verrijzen met daarboven een
aantal flatwoningen. Deze studio krijgt
maximaal 350 zitplaatsen en zal worden
gebruikt voor exclusieve films en toneel
uitvoeringen. Het gemeentebestuur heeft
vorige week voor 3% miljoen gulden de
particuliere Casino-schouwburg aange
kocht.
Op zondag 12 september a.s. zal de quiz
„Tel uit je winst" na een korte zomer
vakantie weer op het VARA-scherm ver
schijnen. Theo Eerdmans, die enige maan
den door ziekte verhinderd was de quiz
te leiden, en gedurende die periode be
kwaam werd vervangen door Joop van
Tijn, zal bij die gelegenheid zijn oude
plaats weer innemen.
(Van onze correspondent)
LONDEN Het plan
van de Londense uitgeverij
Hutchinson, om in septem
ber een nieuwe Engelse
editie van Hitler's „Mein
Kampf" te publiceren is
opgegeven na dringende
protesten en dreiging met
een proces door de Beierse
landsregering. Deze pro
testen worden gesteund
door de federale regering
in Bonn. Uitgangspunt
hierbij is dat op grond van
een order van de geallieer
de militaire regering in
1947, de auteursrechten
van het boek van de natio
naal socialistische uitgeve
rij, zijn overgegaan op de
staat Beieren.
De Duitse autoriteiten
zijn absoluut gekant tegen
herpublikatie van het boek
op dit moment. De West-
duitse ambassade in Lon
den heeft tegenover de uit
gever de vrees uitgespro
ken dat de herverschijning
van „Mein Kampf" oude
wonden zal openen, anti-
Duitse gevoelens zal doen
herleven en een „onjuist
beeld zal geven van de
werkelijke aard en het ka
rakter van 't Duitse volk".
De uitgever voert hier
tegenover aan dat hij het
recht bezit om het boek in
Engeland te publiceren.
Hutchinson is gebonden
met een andere uitgeverij,
die in 1933, 1938 en 1942
Engelse edities van „Mein
Kampf" publiceerde. Hit
ler's autobiografie was
voor en tijdens de oorlog
een top-succes en is sinds
verscheidene jaren niet
meer te krijgen. De bedoe
ling is om het boek in ver
schillende edities uit te ge
ven onder andere als een
goedkope paperback. De
uitgever beschouwt het als
een plicht tegenover de
geschiedenis om het boek
opnieuw te laten verschij
nen.
ER ZIJN TWAALF J.TTERA1RE TALEN waarvan meer dan 50.000.000
mensen zich bedienen. D.t zijn, in volgorde van belangrijkheid: ChineesEngels,
Russisch, Hindi, Spaans, Duits, Japans, Bengaals, Arabisch, Frans, Portugees en
Italiaans. Japans, Italiaans en Portugees kunnen een ogenblik buiten beschou-
wing gelaten worden, wint zij worden gebruikt voor een litteraire produktie die
strikt beperkt blijft tot oepaalde gebieden. Ditzelfde geldt voor Chinees waar
over nog weinig inlichtingen te krijgen zijn en dat niettegenstaande het grote
aantal inwoners en het hlge culturele niveau een min of meer autonoom geheel
vormt. Wat betreft de naiase en de Arabische talen, in deze gebieden zijn de
publiciteitsindustrieën iog te klein en te verspreid om van echte gebieden te
kunnen spreken, ofschcon de betrokken landen op cultureel gebied steeds voor
uit gaan. Het Russiscl tenslotte, dat in de hele Sovjet-Unie gesproken wordt,
kan veeleer als een infanationale dan een supranationale taal beschouwd worden.
Resten ons dus de vieigrote Westerse supranationale talen Engels, Duits, Spaans
en Frans. Hun plaats n de wereldproduktiè is in de periode 1952-1962 ongeveer
gelijk gebleven. Indm we de wereldproduktie in 1952 op 250.000 titels stellen
en in 1962 op 350.00C dan kunnen we zeggen dat de vier groepen tezamen hier
van in 1952 34 perceit voor hun rekening namen en 36 percent in 1962. Ofschoon
de situatie in het algtmeen dus niet sterk gewijzigd is, kan dit niet gezegd wor
den van het evenwiht tussen de groepen. Hoewel de produktie van geen enkel
afzonderlijk land dédelijk is teruggelopen, is de afstand tussen hen duidelijk
groter geworden.
DEZE VERSCHUIVINGEN zijn echter
van weinig betekenis tenzij gezien in het
licht van wat er binren de groepen gaan
de is. Nemen we de Franse, Duitse en
Spaanse blokken, dai valt er een soort
concentratie waar te nemen op wat we
het „moederland" zoiden kunnen noemen
waar de produktie toeneemt terwijl le
ders in de groep een daling optreedt. Zo
neemt de produktie toe in Duitsland,
Spanje en Frankrijk,maar in Oostenrijk,
België en Monaco dsarentegen loopt de
produktie terug. In de Latijns-Amerikaan-
se landen is de procuktie vrijwel gelijk
gebleven. In de Englse groep heeft een
totaal verschillend proces plaats. Hier
zijn twee grote pub ikatie-centra, Enge
land en de Verenigce Staten. Amerika
neemt langzamerhaid Engelands plaats
De halfjaarlijkse «enderwisseling die op
1 september zou Maats hebben is met
goedkeuring van de Minister van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk Werk ver
schoven naar 1 november. In verband met
de ontvangstcondities van de zenders Hil
versum 1 en II wisselen enerzijds de
AVRO en de VARA en anderzijds de KRO,
de NCRV en de VPRO tweemaal per jaar,
op 1 maart en op 1 september, van zen
der.
In verband met de vervanging van de
middengolfzender Lopik I moest sinds be
gin mei enkele weken gebruik gemaakt
worden van de aanmerkelijk zwakkere re
serve-zender Lopik III, waardoor het pro
gramma Hilversum I (402 meter) van
KRO, NCRV en VPRO iets minder goed
te ontvangen was. Rond 1 september zal
nu een aanvang worden gemaakt met de
vervanging van de zender Lopik II, in
verband waarmee tijdelijk gebruik ge
maakt zal moeten worden van de reserve
zender Lopik III voor het programma
Hilversum II. Indien de zenderwisseling
normaal op 1 september zou plaatsheb
ben zouden de programma's van KRO,
NCRV en VPRO opnieuw verzwakt ont
vangen kunnen worden. Daarom is beslo
ten de zenderwisseling uit te stellen tot
1 november. Tot die datum blijven dus
de programma's van KRO, NCRV en
VPRO te beluisteren via Hilversum I
(402 meter) en die van AVRO en VARA
via Hilversum II (298 meter).
In de Grote of St. Bavo Kerk zal don
derdag 5 augustus, 's middags van 15-16
uur, de organist Guy Bovet een orgelcon
cert geven.
Zijn programma vermeldt van J. P.
Sweelinck (1562-1621) Chromatische Fan
tasie; van Samuel Scheidt (1587-1654)
Cantilena anglica fortunae; van J. S. Bach
(1685-1750) Dorische Toccata en Fuga;
van J. Fr. Dandrieu (1682-1738) Deux
Noëls: „Noël de Saintonge" en „Chantons
de voix hautaine"; en van Jehan Alain
(1911-1940) Trois Danses (Joies, Deuils,
Luttes).
aan het hoofd van de taalgroep over
een verschijnsel dat de Engelse uitgevers
hebben gevreesd sinds Dickens naar Ame
rika ging om de rechten van de Engelse
uitgevers te behartigen. In 1952 nam En
geland met 18.600 titels nog meer dan de
helft van de totale produktie van de
groep voor zijn rekening, maar in 1962
droeg het met ongeveer 25.000 titels iets
minder dan de helft bij. Deze snelle stij
ging van de produktie van de Verenigde
Staten is hoofdzakelijk toe te schrijven
aan de massaproduktie van ingenaaide
boeken. Er doet zich echter nog een an
der belangrijk verschijnsel voor de
toename van de produktie van het Geme
nebest. In 1952 was die van geen beteke
nis, maar tien jaar later bedroeg zij meer
dan 6500 titels.
WE ZULLEN NU enige aandacht beste
den aan de andere hoofdgroep die, met
de Russische taal als kern, strikt geno
men geen taalblok is. Deze groep bestaat
uit socialistische landen met een druk
uitwisselingssysteem, zodat ze in hun pu-
blikatie-activiteit tot op zekere hoogte van
IN DE AFGELOPEN tien jaar heeft
er een omwenteling plaatsgehad in de
publikatie van het boek. Deze veran
deringen, die de produktie en distribu
tie in de hele wereld hebben beïnvloed,
vormen het onderwerp van een nieuw
boek, dat in juni verschenen is bij de
Unesco en de Franse uitgeverij Presses
Universitaires de Francei). Het is van
de hand van Robert Escarpit, auteur en
hoogleraar in de vergelijkende littera
tuurwetenschap aan de Universiteit
van Bordeaux. Het ligt in de bedoeling
om later in dit jaar een speciale Engel
se versie van zijn boek het licht te doen
zien. Bijgaand artikel vormt een ver
korte weergave van een deel van de
originele Franse tekst.
elkaar afhankelijk zijn. Het is interessant
er op te wijzen dat in 1962 de produktie
van deze landen China niet inbegrepen
bijna gelijk was aan die van de vier
westerse groepen samen, te weten 125.000
titels of 36 percent van de wereldproduk
tie. Maar de stijging van de produktie is
in de socialistische landen sneller ge
weest want tien jaar geleden bedroeg het
percentage nog slechts 30. Deze vooruit
gang tobm aan dat het aandeel van de
Afro-Aziatische volken de afgelopen tien
jaar kleiner geworden is; het daalde van
36 naar 28 percent. Waarschijnlijk zal de
verhouding in de toekomst echter anders
worden. In het afgelopen decennium zijn
er bijna twintig nieuwe naties bijgeko
men en het laat zich aanzien dat er nog
meer zullen volgen en dat ook hun pro
duktie zal toenemen.
Van de eenendertig Afro-Aziatische na
ties. waarover statistische gegevens be
schikbaar zijn, bedroeg de groei in de pro
duktie 33 percent tussen 1952 en 1962.
Het ziet er naar uit dat de fase van con
centratie in taalblokken en ideologische
blokken weldra zal worden gevolgd door
een periode van expansie naar de jonge
volken, waardoor het beeld van de we
reldproduktie sterk gewijzigd zal worden.
1) La Revolution du Livre (The Revolu
tion in Books), Unesco-Presses Universi
taires de France, Paris. 2,50; 12 sh.;
8 francs).
AIX-EN-PROVENCE. Na „De Kroning van Poppea" en „De Strijd tussen
Tancredo en Clorinda" die in gedramatiseerde balletvorm hier vorige jaren al
werden opgevoerd, heeft Aix-en-Provence met Monteverdi's „Orfeo" nu de weg
van drieënhalve eeuw naar de vroegste bronnen van de opera en het muziek
drama, volledig afgelegd. In inderdaad was dit festival, dat vooral de opera-
cultuur dient, jegens zichzelf verplicht dit werk ook eens op zijn repertoire te
schrijven, een werk waarin de meester van Cremona zich als de universele
grondlegger van het moderne muziekdrama deed kennen. Opnieuw is men zich
door deze opvoering bewust geworden, dat Monteverdi (1567-1643) de directe
stamvader is van meesters als Rameau, Mozart, Wagner, Verdi, Moessorgski,
Debussy en zelfs Alban Berg.
Wanneer men „Or
feo", in 1607 voor het
eerst in Mantua opge
voerd, vandaag, dus
drieënhalve eeuw na
dato, opnieuw be
luistert, dan herkent
men zoveel bekende
stijlkenmerken, tech
nische formules en
zelfs handgrepen
het quasi-parlando
dat op Schönberg
vooruitloopt, de stilo
recitativo waarvan
Mozart zich later zal
bedienen, de arioso-
recitatieven die
Moessorgski en De
bussy in hun muzi
kale spraaktaal ont
wikkelden, de kie
men van de Wag
neriaanse Leitmoti-
ven, de orkestratie
techniek als uitdruk
kingsmiddel var»
emoties en zielsbe
wegingen dat men
dit werk met een
vuurtoren zou kun
nen vergelijken, die
met zijn scherpe
lichtbundels de his
torie van de opera
over drie eeuwen
bestrijkt. Die visio
naire of revolutio
naire potentie waar
mee dit werk geladen is, frappeert te
sterker, waar het tekstboek van „Orfeo"
bijna geheel van dramatische ontwikke
lingsmogelijkheden leek te zijn gespeend
Een nogal armzalige pastorale, waarin
herderinnetjes mythologische figuren de
hand mogen reiken maar verder, pas op
de plaats, slechts lege briefjes hebben in
te dienen. Zodat de „intrige" zich dan ook
met een meer tergende dan ontwapenende
traagheid voltrekt.
Er komen welbeschouwd slechts twee
momenten van dramatische actie voor in
HILVERSUM I. 402 m. 7.00 KRO. 11.45
VPRO. 14.15-24.00 NCRV.
KRO; 7.00 Meditatie. 7.05 Ouverture:
lichte grammofoonmuziek, reportages,
commentaren en wegeninformatie. (7.30-
7.40 Nieuws, ca. 8.00 Overweging). 8.30
Nieuws. 8.40 Lichte grammofoonmuziek
met vakantietips en informatie voor de
vrouw. (9.00 Weerbericht). 9.35 Water
standen. 9.40 Voor de kinderen. 10.00 Sex-
tuool: gevarieerd muziekprogramma.
(10.30 Weeroverzicht). 11.00 Voor de zie
ken. VPRO: 11.45 Klassieke grammofoon
muziek. 12.10 Leven op het land, tuin
bouw. 12.30 Nieuws. 12.40 Deze week,
praatje. 12.45 In de zomer uit, we
tenswaardigheden en muziek. 13.15 Vocaal
ensemble en instrumentale begeleiding
(opn.): lichte muziek. 13.45 Voor de
vrouw. NCRV: 14.15 Lichte grammofoon
muziek. 14.30 Klassieke grammofoonmu
ziek. 15.30 Klassieke kamermuziek (opn.)
16.00 Alle den volcke: flitsen van de 54e
Zendingsdag van de Gereformeerde Zen-
dingsbond. 16.35 Klassieke grammofoon
muziek. 17.00 Lichte grammofoonmuziek.
17.15 Lichte grammofoonmuziek voor de
tieners. 17.50 Sportrubriek. 18.10 Lichte
grammofoonmuziek. 18.40 Voor de twinti
gers. 19.00 Nieuws en weerpraatje. 19.10
Radiokrant. 19.30 Geestelijke liederen,
(gr.). 19.45 Oude muziek (Gr.). 20.00 Zo-
mermozaïek, gevarieerd programma.
22.00 Internationaal orgelconcours Haar
lem 1965. 22.30 Nieuws en herhaling SOS-
berichten. 22.40 Avondsluiting. 23.00 Boek
bespreking. 23.05 Stereo: Kamerorkest en
solist: klassieke en moderne muziek.
23.45 Walsmuziek (gr.). 23.55-24.00 Nws.
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek.
VPRO; 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00
Nieuws. 8.10 Lichte grammofoonmuziek.
(Om 8.25 De Groenteman). 8.45 Morgen
wijding. 8.55 Klassieke grammofoonmu
ziek. 9.00 Moderne muziek (gr.). 9.35
Voor de vrouw. 10.00 Voor de kleuters.
10.10 Lichte grammofoonmuziek (om 11.00
Nieuws). 12.00 Metropole orkest. 12.27 Me
dedelingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
Dansorkest en zangsolisten. 13.00 Nieuws.
13.10 Actualiteiten en grammofoonmuziek.
13.25 Beursberichten. 13.30 Stereo: Radio-
philharmonisch orkest en solist: Moder
ne muziek. 14.15 Huishoudelijke zaken, le
zing. 14.30 Zang en piano: lichte muziek.
14.50 De gezusters Kunst. 15.30 Lichte
grammofoonmuziek. 16.30 Cello en pia
no: klassieke muziek. 17.00 Voor de jeugd.
18.00 Nieuws. 18.15 Actualiteiten. 18.25
Mannenwerk: licht programma. 20.00
Nieuws. 20.05 Pianorecital: klassieke en
moderne muziek. 20.30 Internationaal
Songfestival te Sopot (Polen): In de pau
ze (ca. 21.50-22.10): nieuws en actualitei
ten. 23.05 Pizzicato: nieuwsflitsen en ac
tualiteiten uit de lichte muziekwereld.
23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nieuws. 12.03 Festivaria. 12.40
Weerbericht, mededelingen en SOS-berich
ten. 12.45 Grammofoonmuziek. 12.50
Beursberichten en programmaoverzicht.
13.00 Nieuws. 13.20 Kamermuziek. 14.00
Nieuws. 14.03 Klassieke muziek (15.00
Nieuws). 15.50 Kamermuziek. 16.00 Nws.
16.03 Beursberichten. 16.09 Pianorecital.
16.35 Liederen. 17.00 Nieuws, weerbericht
en mededelingen. 17.15 Lichte muziek.
17.30 Zang en dans. 18.00 Nieuws. 18.03
Voor de soldaten. 18.28 Paardesportbe-
richten. 18.30 Orkestconcert. 18.45 Sport
kroniek. 18.52 Lichte orkestmuziek. 19.00
Nieuws, weerbericht en radiokroniek.
19.40 Gevarieerde muziek. 20.00 Symfoni
sche muziek. 20.50 Boekbespreking. 21.00
Noordzeefestival: II Barbiere di Seviglia,
opera (22.00 Nieuws en berichten). 23.00
Nieuws. 23.05 Dansmuziek. 23.55-24.00
Nieuws i
VOOR WOENSDAG
NEDERLAND I
AVRO: 17.00-17.30 Voor de kinderen.
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Voor
de kleuters. 19.06 De mensen van het
Grote Meer, documentaire film. KRO:
19.35 Van onze sportredacteur. NTS:
20.00 Journaal en weeroverzicht. KRO:
20.20 Weense liedjes. 20.45 De permanen
te revolutie, documentair programma.
21.10 De Andy Williams Show, amuse
mentsprogramma (dl. 5). 22.10 Proces
Ariëns, documentaire over de priester
Alphons Ariëns. NTS: 22.25-22.30 Jour
naal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. AVRO:
20.01 Koude drukte, TV-film. NTS: 21.20-
22.08 Ballet.
NCRV: 15.00-15.35 Voor de vrouw. NTS:
19.00 Nieuws in het kort. 19.01 Voor de
kleuters. 19.06 De Verrekijker: internatio
naal jeugdjournaal. 19.15 Van gewest tot
gewest, regionaal journaal. NCRV: 19.35
De Lucy Show. NTS: 20.00 Journaal.
NCRV: 20.20 De Beverly Hillbillies. 20.45
Attentie. 21.10 Soubrette, blijspel. 22.50
Dagsluiting. NTS: 22.55-23.00 Journaal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. 20.01
Improvisatie: jazzmuziek. VARA: 20.25
Burke's Law, TV-film. 21.15 Filmvenster.
21.45-22.10 Achter het nieuws.
Robert Kerns als Orfeo en Christiane
Eda-Pierre als Eurydice.
het hele werk: de mededeling aan Or
pheus, door de boodschapster, van de dood
van Eurydice en de smeekbede die de
titelheld richt tot Charon om zich over
zijn liefde te ontfermen. De rest van het
stuk wordt uitsluitend door de illustre
rende muziek gedragen die in de beide
genoemde passages, met de eenvoudigste
middelen van enkele sobere lijnen in de
strijkers of een simpel trompetsignaal,
echter plotseling een dramatische ver
dieping en een stroomversnelling onder
gaat, waardoor tevens iedere gedachte aan
'n musicologische demonstratie onmiddel
lijk wordt weggevaagd: men beleeft dan
een ontroering die zo levend en zo aan
grijpend is, dat alle verschillen van tijd
en uitdrukkingsvormen over die eeuwen
metterdaad en gelijktijdig zijn opgelost
en uitgewist.
Betreurd kon daarom wel worden, dat
men die concentratie in de zuiverheid en
de waarachtigheid, waarin dus de kracht
schuilt van deze muziek, in de stijl van
de montering en vertolking maar ten
dele vermocht terug te vinden. Cesare
Brero. die de orkestratie reviseerde, had
de partituur te zwaar aangezet, terwijl het
elektronisch orgel, in de plaats van het
portatief, het klankbeeld soms verdacht
dicht in de buurt van een bioscoopzaal
bracht. De decors, die Alfredo Silber-
mann oorspronkelijk voor het „théatre
Montansier" in Versailles had ontworpen,
leden aan een overeenkomstige aanvecht
bare en veristische esthetiek, en over de
werkelijk afschuwelijke kostuums die op
een rommelzolder bij tante in de provin
cie bijeen leken te zijn geraapt, kan beter
maar helemaal worden gezwegen. Bo
vendien vereisten die mise-en-scène en
de choreografie aan changementen veel
te veel tijd op het te kleine podium van
Cassandres openluchttheater, zodat het
toch al langzame tempo van de handeling
nog enkele supplementaire vertragingen
ondervond.
De Amerikaanse tenor Robert Kerns
die dit jaar ook de Papageno in de Zau-
berflöte virtuoos voor zijn rekening nam
wist, ondanks zijn imposante en rijk
geschakeerde stem, de Orfeo-rol drama
tisch niet helemaal waar te maken. Qua
muzikale bescheidenheid en intensiteit
bleken zijn tegenspeelsters Christiane
Eda-Pierre als Eurydice en vooral Berbie
Jane als de koerierster en tenslotte de
Italiaanse dirigent Gianfranco Rivoli,
Monteverdi's boodschap gelukkig beter te
verstaan. Aan hen is het daarom vooral
wel te danken geweest, dat dit meester
werk zich nu ook in Aix endelij k van het
stof der eeuwen heeft kunnen bevrijden.
Men mag de nieuwe festival-leiding van
Aix dan ook van harte toewensen dat zij
zich bij de keuze der programma's voor
het volgende seizoen door een overeen
komstige zin voor avontuur en graag
ook eens in de moderne richting zal
laten inspireren.
Een weinig luidruchtig was het ver
maak, dat het tweede deel van de Ame
rikaanse Jackie Gleason-show, uitgezon
den vóór het eerste journaal, ons leverde.
Met enige kostelijke imitaties maakte
Barbara Heller daarin de maniertjes en
de hebbelijkheden van een paar filmster
ren allerbelachelijkst.
„Achter het Nieuws" kwam met een
mild gehouden aflevering, waarin een
stoere Friese dekhengst, een niet tot het
stamboek toegelaten vader van vele kin
deren, alsmede de Romeinse rokkenja
gers bijzonder plakkerige heren veel
aandacht kregen. Pier Tania, de commen
tator, slaagde erin, zijn zomerse stem
ming te behouden, ook al moest hij een
wat moeizaam gesprek voeren over de be
zwaren, die gerezen zijn tegen een welis
waar gelijkwaardige, maar afzonderlijke
behandeling van ziekenfondspatiënten op
de voor hen vastgestelde, vaak vroege
spreekuren.
Het „Venetië-programma" van de ru
briek „Voorstelling" zagen wij enige
maanden geleden al in eerste opvoering;
dat de VARA dit schone, aan de Dogen-
stad gewijde programma herhaalde, was
begrijpelijk en ongetwijfeld heeft zij daar
mede talloze kijkers een uur van zeld
zaam t.v.-genot verschaft. Op Nederland
2 schonken wij nu aandacht aan het mu
zikale programma „Toonladders", waar
in vergevorderde amateurs en enige veel
belovende jonge solisten alle mogelijkhe
den van de gitaar mochten demonstreren.
Wat opzet betreft zeer sober gehouden,
werd het toch een goede NCRV-uitzen-
ding, met tal van welluidende fragmenten.
Een nieuwe film in de Dick Powell-serie,
die wij vervolgens weer op Nederland 1
mochten zien, viel, de uitzonderlijk goe
de rolbezetting ten spijt, nogal tegen. En
die teleurstelling moest vooral toegeschre
ven worden aan het scenario, dat veel
weg had van een te snel in elkaar gezet
werkstuk van een routinier.
J. Damshuizer
Hor
WAT IS BOUWKUNST? door A. J.
Kropholler, illustraties van R. J. Veen-
dorp. Paperback, uitgegeven door Ser-
vire, Den Haag.
Het is een bekende naam, die van de
architect A. J. Kropholler; een naam,
die men associeert met een bepaalde
bouwstijl, baksteen en dan geïnspireerd
op een grote tijd in de Nederlandse ar
chitectuur, de zeventiende eeuw. Zoals
deze architect is, zo is zijn boekje, dat
informaties wil geven over de bouw
kunst.
Het zijn voornamelijk vlot neerge
schreven gedachten en ideeën, vooral in
de richting van het ambachtelijke in de
architectuur. Geen indringend betoog is
het dus over het hoe en waarom van
de architectuur van laten we zeggen de
piramiden tot aan Le Corbusier. Inte
gendeel, het zijn notities over de grond
slagen van de bouwkunst, de betekenis
van de geometrie en maatverhoudin
gen, de werking van lijnen en vormen,
maar ook van materialen, en onder meer
het nut van de traditie. Er zijn wat aan
vullende beschouwingen aan toege
voegd, waarin Kropholler minder vanuit
de materie spreekt, soms wat wijsgerig
wordt en dan ook komt tot uitspraken
over stijlen.
Wie zijn werken kent, waarvan een
aantal gebouwen beslist van betekenis
zullen blijven, ook in de ogen van
tegenstanders van zijn stijl, weet reeds
wat hij kan verwachten: weinig goeds
over zijn tijdgenoten. „1914", schrijft
hij, „was het einde van een wezenlijke
ontwikkeling". Vervolgens fulmineert
hij dan tegen alles wat daarna gebouwd
is, waarin hij ook de Jugendstil betrekt,
die zelfs van voor 1914 is. Hij ziet daar
na uitsluitend „wilde experimenten",
zoals hij schrijft, en gaat dus voorbij
aan de enorme invloed vavn de Stijl
groep, een Rietveld, Bakema, Van
Eyck, eigenlijk aan iedereen. Daaren
tegen heeft hij terecht een grote
verering voor een figuur als Berlage,
aan het begin van deze eeuw, die hij
eigenlijk als de laatste architect in de
lijn van de Nederlandse traditie ziet,
zelfs de laatste die de moeite waard is
om met naam en toenaam te worden
genoemd.
Deze paperback is dus zeker niet be
stemd voor hen, die inzicht willen ver
krijgen in de architectuur van dit ogen
blik. De bewonderaars van de „Delftse
school" echter kunnen in het boekje een
getrouwe afspiegeling vinden en een
verdediging van de ideeën, die ze
wellicht nog eens graag bevestigd wil
len zien door een man van naam.
H. Steehouwer
In het N.C.R.V.-televisieprogramma van
zaterdag 7 augustus aanstaande zal van
21.55-22.15 uur via Nederland II een or
gelconcert worden uitgezonden, dat Piet
Kee heeft gegeven in de Alkmaarse Grote
Kerk. De organist improviseert en speelt
werken van Bach.
