FILATELIE
-'M
Amerikanen zijn het roosteren moe
Dammen
e
I mr^rn
tm
PAGINA ZEVEN
SEPTEMBER
1965
ZATERDAG
wm.
Mr. Ed. Spanjaard
Gaston Gourmet
„OTmwmM 9
ZWITSERLAND. Van 22 tot 27 fe
bruari 1965 zullen in Davos de we
reldkampioenschappen kunstrijden op
de schaats worden gehouden. Als pro
paganda hiervoor zal op 14 september
een postzegel van 5 rp. (groen, blauw
en grijs) in omloop worden gebracht,
waarop een schaatspaar in actie is
voorgesteld.
HONGARIJE. Ter gelegenheid van
de Universiade 1965 te Boedapest is
een serie van negen waarden versche
nen: 20 hardlopen, 30 f. zwemmen,
50 en 60 f. schoonspringen, 80 f. ten
nis, 1.70 ft. schermen, 2 ft. volleybal,
2.50 ft. basketbal en 4 ft. waterpolo.
ENGELAND. De vijfentwintigste
verjaardag van de Slag om Engeland
zal op 13 september worden herdacht
door de uitgifte van acht postzegels. Het
zijn zes zegels, alle in de waarde 4 d.,
die in blokken van zes twintig maal
per vel voorkomen, voorts een zegel
van 9 d. en een zegel van 1 sh.
3 d. De afbeeldingen op de zegels van
4 d. zijn: 1. een groep Spitfires, 2.
het silhouet van een piloot in de cock
pit van een Hawker Hurricane, 3. vleu-
gelpunten van een Messerschmidt en
een Spitfire, 4. twee Spitfires die een
Heinkel aanvallen, 5. Hurricanes die
Wit: dertien stukken op 20, 24, 26, 30, 34,
37, 39, 42, 43, 46, 47, 48, 49.
De eerste zet is 26-21, hetgeen tot 16x27
Van de 17-jarige problemist Harry de dwingt, waarna op geniale wijze de samen
Waard ontvingen wij een serie problemen
die bijna alle tot slotstand het Canalejas-
motief hebben. In zijn vakantieverblijf bij
veel regen heeft deze jonge auteur deze
fraaie problemen speciaal voor onze ru
briek samengesteld. Van de acht proble
men plaatsen wij nu de eerste twee ter op
lossing om een beeld te geven van het
prachtig werk van deze jonge Utrechter
op het honderdruitenbord.
Canalejasmotief is wit dam op 2 zwart,
drie stukken op 1, 6, 35; zwart is aan zet.
HARRY DE WAARD (Utrecht)
cooooooooooooooooooooooooooooocooooocooocx^oooooooo^ooc
steller het
brengt.
druk van de spanning de lang niet altijd
objectief-correcte opzet van de jonge
waaghals te ontzenuwen. Er wordt als
het ware een nieuw element aan het
schaakspel toegevoegd: een soort verhoor
Canalejasmotief naar voren in de derde graad, een hersenspoeling bij
de tegenstander.
Deze moet de situatie boven het hoofd
Harry is een ster in de problemisten- groeien en dan wordt hij afgestraft, mits
wereld. Hartelijk dank voor deze mooie de executant, naast zijn vermogen om de
serie! partner op de geestelijke pijnbank te leg-
B. Dukel gen> daarenboven beschikt over een per
fect technisch arsenaal van openings- en
Oplossingen en correspondentie te zen- eindspelkennis en combinatiekracht. Het
den aan het adres van de damredacteur: zgn vrjje westen heeft deze ontwikkeling
B. Dukel, Wijk aan Zeeërweg 125, IJmui- niet kunnen bijbenen. Misschien is de zo
langzamerhand bereikte status: zekerheid
van de wieg tot het graf, hier niet vreemd
aan. Wij zijn er steeds minder op ge
traind, vrijwillig het gevaar te zoeken en
ons, als het er is, langdurig staande te
den.
a*ft>tSfüsw. sw.
een Stuka aanvallen. 6. een eskader
Hurricanes dat van een vlucht boven
Europa over het Kanaal naar de basis
terugkeert, op de voorgrond een in het
water liggend wrak van een Dornier
DO 172 „Vliegend potlood"-bommen
werper. Óp de 9 d. ziet men een bat
terij luchtafweergeschut in actie en
een neerstortend vliegtuig en op de 1
sh. 3 d. witte condensstrepen boven de
koepel van de St. Pauls kathedraal
met op de achtergrond gebombardeer
de gebouwen.
IJSLAND. De IJslandse Europaze
gels zullen op 27 september verschij
nen in de waarden 5 en 8 kr., uitge
voerd in veelkleurendruk. De zegels
dragen het gemeenschappelijk ontwerp
voor 1965, bestaande uit een boomtak
met drie bladeren en een vrucht, ge
vormd door de afkorting CEPT (Con
férence Européenne des Administra
tions des Postes et des Télécommuni-
cations),
CANADA. Ter herinnering aan het
feit, dat honderd jaar geleden Ottawa
definitief als hoofdstad van Canada ge
kozen werd is een postzegel van 5
cents (bruin) in circulatie gebracht. De
zegel toont de parlementsgebouwen,
gezien van de Ottawarivier af.
ISRAEL. Ter gelegenheid van het
Joodse nieuwjaar 5726 zal op 7 septem
ber een serie van zes zegels worden
uitgegeven, waarop de zes scheppings
dagen symbolisch zijn voorgesteld: 6,
8, 12, 25, 35 en 70 ag.
j
V9:1
Het Nederlandse bridge telt ettelijke
goede spelers, zelfs enkele zeer goede spe- houden
Iers en toch veel te weinig all-round Wat van dit alles ook zij, er is buiten
experts, die op internationaal niveau een het Russische blok wel geen schaker, die
rol van betekenis zouden kunnen spelen, doldriester en onbesuisder van leer kan
Ook bij de a.s. Europese kampioenschap- trekken dan de Deen Bent Larsen. Wie
pen (13-27 september) in België zal dat zijn spel van nabij volgde en dan tij-
wel weer blijken. Zéker zal Nederland er dens de partij, niet na afloop als men
enige goede wedstrijden spelen en hopelijk weet waar soms het hiaat schuilde b.v.
zal het aantal minder goede wedstrijden m de Hoogoventoernooien, kan er van
geringer zijn welke hoop echter niet meepraten. En juist deze man werd de
met mijn verwachtingen overeenstemt. enige, die zich kon handhaven in de zuig-
Wat er aan de Nederlandse meester- kracht omhoog van de schaakwindhoos
klassers tekort schiet en wat anderszijds naar de top van Caissa s Olympus, waar
bij hen te loven valt, blijkt uit het vol- de onverstoorbare Petrosian afwacht, wie
gende spel dat enkele jaren geleden werd ulte"ld®llJk mag trachten, hem de hoog-
gespeeld: ste tltel afhandig te maken.
OOOOOOOOODCOCOOOOOOOOOOOCCGÖOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
Zwart: twaalf stukken op 1, 6, 7, 17, 18,
19, 22, 23, 24, 28, 31, 36.
Wit: twaalf stukken op 25, 27, 30, 34, 35,
38, 42, 43, 45, 46, 47, 48.
Wit speelt en Wint door 1) 38-33 28x39
2) 42-37 31x42. 3) 48x37 22x42. 4) 47x38
39x48. 5 46-41 36x47. 6) 25-20 47x4. 7) 20x29
23x25. 8) 45x34 48x30. 9) 35x2 met de be
kende eindstand. Nu is het de moeite waard
om
#42
V 8 7 6 3
O 8 7 4
B 8 6 3
A 10 6
9 B 10 4
O H 9 6 5 3
#72
HB7
c? A H V
O B 10 2
10 9 5 4
V 9 8 5 2
En zo bracht dan de demi-finale des
werelds meest roekeloze schaakavontu
riers tegen elkander: Tal en Larsen.
Denkbaar is het dat de eerste, reeds ge
arriveerde, finalist Spassky, alsmede Pe
trosian, nog sterker zullen blijken te zijn;
dit kan niet wegnemen dat de tweekamp
in kwestie door tallozen werd tegemoet-
gezien als „het" treffen, „de" schaakge
beurtenis van de 20e eeuw.
Welnu, deze liefhebbers van het schaak
spel pur sang zijn niet teleurgesteld. Want
behoudens de wat vlak verlopen achtste
partij is er geschaakt op een wijze, welke
ie emasiana. xnu is net ae moeite wa^u Zuld 0pende een schoppen - noord ver- gedachte aan een remisedood van
dit emdspel ook eens nader te onder- hoogde tot twee schoppen - OW pasten ong ad absurdum heeft gev0erd.
zoeken en tot winst te brengen. Met 1-7 zujd vier schoppen. Een normaal bied- VoeBt men daar n02 b;; dat de striid op
als inleiding en 6-11 zijn twee verschillen- verloop, leidende tot een scherp maar ze- dg dgenkbaarst sportieve en correcte wijze
de spelgangen mogelijk. ker niet kansloos eindcontract. werd gestreden, dan mag men slechts
West kwam uit met schoppen twee - dankba6ar zijn> dat
er in onze tijd van ver-
waaruit het wel zeker was da O g vlakking en verveling nog zo iets bestaat
heer en boer van die kleur koals een schaakbord, alsmede een groep
Snijden m schoppen was leven, g j van geestebjke strijders die bereid zijn,
daar hierna direct drie hartenslagen ver- zich (jp dat beperkte terrein tot het top-
loren zouden kunnen gaan. punt van hun mogelijkheden te vervol-
In noord werd schoppenaas genomen, ^aken
II
HARRY DE WAARD (Utrecht)
xjoooooococooooooooocxKpoocxxxxx fyJOOOOOOOOOOOOrx ,2,
waarna zuid drie ronden klaver speelde
en in noord de harten vier opruimde.
Hierna werd harten gespeeld, in de hoop
nog tot een aftroefslag in noord te komen.
Het speelplan was nogal kinderlijk en partij wit
zou slechts hebben kunnen slagen als de- Larsen
geen, die met harten aan slag kwam
slechts schoppenheer tweede, alsmede de
drie hoogste hartens gehad zou hebben.
Praktisch een kansloze geschiedenis.
Het betere speelplan, dat door een
meesterklasser gevonden had behoren te
worden is, schoppenaas nemen, twee hoge
ruitens in zuid maken, drie klaveren spe- 9
len en de derde op tafel (noord) introeven. j0
Daarna proberen of op ruitenheer een
hartentje weg kan (wat dus lukt) en dan Eerste conclusie:
Wat de wedstrijd zelve betreft aller
eerst enige louter journalistieke gegevens.
stand
L—T
1—0
1—1
Vit—Vh
2—2
3—2
3Vs—3>/«
4—4
4Vi4'/«
4Va5V2
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
uitslag
wit wint
Tal wit wint
Larsen remise
Tal .....remise
Larsen wit wint
Tal wit wint
Larsen remise
Tal remise
Larsen remise
Tal wit wint
een ongemeen span-
ot"°ooooooco°°°°°0<x>c^ troef van tafel naspelen, hetgeen het con- nend verloop. Nimmer was het verschil
Zwart: elf stukken op 1, 6, 8, 12, 13, 14, 19,
25, 30, 35, 36.
Wit: elf stukken op 15, 16, 17, 29, 34, 37,
98 9Q 49 49 44 47
Wit speelt en wint door 1) 44-40 35x24.
2) 47-41 30x48. 3) 37-32 48x11. 4) 16x29
36x47. 5) 29-24 47x20. 6) 15x1.
III
HARRY DE WAARD (Utrecht)
OOOOOCXDOOOOOOOOOOOOOC
partij na wit's 26e zet Pa4b6.
TAL (aan zet)
DOOOOOOOOOOOnOCXXXXXXXXXXXXJOO
XX30000000000
INDONESIë. Met toeslag ten bate
van de kankerbestrijding zijn twee
postzegels uitgegeven. Het zijn een 20
10 en een 30 15 rp., beide met
als motief een Makaramasker dat door
„magische" stralen wordt doorboord.
JAPAN. Een postzegel van 40 yen
(blauw en goud) is uitgegeven ter ge
legenheid van het Jaar van de Inter
nationale Samenwerking (I.C.Y.). Af
gebeeld zijn het I.C.Y.-embleem omge
ven door witte duiven.
OOSTENRIJK. Zestig jaar geleden
werd de Oostenrijkse romanschrijfster
en strijdster voor de vrede Bertha von
Suttner (1843-1914) de Nobelprijs voor
de vrede verleend. Dit feit zal op 29
november worden herdacht met een
postzegel van 1.50 s., waarop haar por
tret is afgebeeld.
is9.:-
LARSEN
TITANENSTRIJD LARSEN—TAL
In de twintiger jaren stond er op de
frontpagina van de Haagse Post een kos
telijke spotprent. Men zag twee oude
mannetjes in rolstoelen bibberend gebo
gen over een schaakbord. Spinnewebben
duidden een toestand van verwaarlozing
aan. Er onder stond: de 987-ste partij
eindigde met remise.
Op treffende wijze werd hiermede het
verloop van de tweekamp Capablanca
Het is al weer ruim een maand geleden, dat wij u lieten kennismaken
met onze Amerikaanse straaljagergasten. Hun namen worden nog wel
eens genoemd tijdens feestjes, die de laatste tijd vrij regelmatig voor
komen. De reden? Wel, de gewoonten van deze all-American boys weken
no<ral af van het gedragspatroon van de Nederlandse man op gezellige
avonden. Het meest opvallend was wel de beweeglijkheid van de Amen-
kanen. Vrijmoedig-nieuwsgierig doorkruisten ze onze woning, waarbij het
trefpunt telkens de keuken was. Niet zo verwonderlijk, als u bedenkt, dat
hier de satehs werden bereid waarover ze in extase geraakten, en dat het
bovendien de plaats was waar de gekoelde drankjes vandaan kwamen (Het
help-u-zelf-svsteem hebben we per slot van \anks overgenomen.)
tract opgeleverd zou hebben. meer dan één puntje; de laatste partij
Zuid deed het dus anders na schop- bracht pas de beslissing.
penaas en drie maal klaver (harten weg Tweede conclusie: vijf maal won wit,
in noord) speelde hij harten, oost kwam nul maal zwart. Dit opvallende feit houdt
met hartenvrouw aan slag. stellig verband met de zo agressieve stijl
Velen zouden op de oostplaats nu schop- van beide combattanten Voor beiden is
penheer en schoppenboer gespeeld heb- het initiatief, de aanval essentieel. Als
fn;. nrtHanks ziin slechte straks Spassky en tenslotte Petrosian aan
Hier volgen nog zes vraagstukken al ben Dit zouzmd.ondanks zijn siecnte bee]d
dan met gebouwd op het bekende motief, speelplan, een nieuwe kans neoDen ge d
boden n.l. door alle schoppens af te anaers woraen.
spelen. Noord houdt dan tenslotte over a Bestudering van de partijen ze f leidt
ruiten H 9 6 5 en zuid harten 9 5 met rui- tot allerlei interessante gevolgtrekkingen,
ten AV En wat moet oost overhouden? De indruk dat twee geniale geesten aan
Hij kan geen ruiten afgooien - moet dus het werk zijn geweest, is verre overheer-
wel hartenaas sec zetten. Zuid had dan send. W« hopen dat in onze volgende
ruitenaas en -vrouw kunnen incasseren rubrieken te illustreren. Opvallend von-
en daarna de oostspeler met harten aan den wij vooral de enorme vindingrijkheid
slag moeten brengen: oost heeft dan nog van Larsen bij het verdedigen van stel-
ruitenboer over en moet noord ruitenheer hngen welke men gerust als hopeloos
laten maken mocht kwalificeren. Bezien wij b.v. eens
Oost had echter éérder bridge gespeeld de volgende stand, ontstaan in de 7e
en toen hij voor de eerste maal in harten
(met de vrouw) aan slag kwam, speelde
oost schoppenboer na. Zuid was nu
kansloos als hij weer troef speelt komt
oost aan slag en kan nog twee hartens
maken.
De oost in kwestie was mr. Ernst Goud-
smit die helaas echter zich al ettelijke
jaren uit het internationale bridge heeft
teruggetrokken. Als onze jongere spelers
het zo gaan doen als onze vermaarde oud
international, behoeven wij de toekomst
niet somber in te zien. Hopelijk zien wij
zulke lichtpuntjes al in Ostende!
Filar ski
Bridgevraag dezer week: Noord gever,
niemand kwetsbaar. Zuid heeft:
#5 O A H V 10 6 O 9 7 2 #432
Noord één ruiten OW passen zuid
één harten noord één Sansatout. Wat
moet zuid doen?? Antwoord elders op
deze pagina.
'De keuken bleef het trefpunt en dat
niet alleen om satehs en drankjes,
want het bleek dat onze vliegende
vrienden uitstekend op de hoogte wa
ren van de tijdstippen waarop perma
nent rondcirkelende satellieten zicht
baar zouden zijn. In die dagen heb
ben wij menig verlicht stipje langs de
hemel zien zeilen.
De keuken was ook de plaats waar
de sterke verhalen loskwamen De
vergelijking met Engeland, waar de
mannen zich na het diner terugtrekken
in de herenkamer om elkaar onder het
genot van een goede sigaar en een
brandy die verhalen te vertellen, wel
ke niet voor vrouwenoren zijn bestemd,
drong zich sterk aan ons op.
Ook bij het tweede en derde bezoek
van onze vliegende gasten ontbrak het
traditionele bloemetje voor de gast
vrouw. Dat was een ander punt, waar
over onze liefste en haar vriendinnen
zich verbaasden.
Daarentegen werden voor de gasthe
ren de vloeibare verrassingen met fles
sen tegelijk meegebracht, 's Lands
wijs, 's lands eer. Wij kunnen als
we goed geteld hebben tenminste
rekenen op acht flessen whiskeylikeur
van een heel duur merk. En ze wórden
gebracht, want op dat punt valt er bij
de luchtmacht het doet er niet toe
welke veel te „versieren". Maar
hierover genoeg: de rest is „top-se-
cret".
Terug naar de sateh en het houts
koolkomfoor, dat wij voor hen demon
streerden. Het werd natuurlijk onmid
dellijk vergeleken met de in Amerika
en tegenwoordig in ons land welbeken
de barbecue.
Zo'n vuurpot met rooster noodt als
het ware tot experimenteren en dat
heeft men in de Verenigde Staten al
flink gedaan. Vlees roosteren tijdens
tuinfeesten of picknicks gebeurt nog
maar het is tegenwoordig dè mode
om er zelf vlees, vis of garnalen op
te roken.
Op dit punt is er niets nieuw onder
de zon. Voedsel conserveren door het
te roken is al zo oud als de wereld.
En nog gebruikt men het in primitie
vere samenlevingen dan de onze. Wat
nu als het laatste snufje op culinair ge
bied wordt aangediend, waren wij al
leen maar vergeten
De moderne twintigste-eeuwse mens
heeft er nog een schepje bovenop ge
legd. Hij stopt gerookte eetwaar in
blikjes, denkt u maar eens aan gerook
te mosselen, oesters, kikkerbilletjes,
slang (ja, heus) en wat er al niet ver-
AA#WI#tA#IAAA#WWWWVWWIAfWWWWWt/l/WWl
twee pionnen en dat remise hield, na 91
zetten!
LARSEN (aan zet)
DOOOOOCOOOOCv OOOOOOOCXXXXXDTXXXJOCOOOOOOOOOOOOOt
xx»oooooooooooooooooooooooooooooooooc«oooooc)cxxxxxx)oooo
Zwart: vijftien stukken op 6, 9, 13, 14.
19, 23, 24, 25, 27, 29, 31, 32, 36, 37, 38.
Wit: vijftien stukken op 11, 12, 15, 17,
22, 25, 30, 34, 35, 40, 45, 47, 48, 50.
IV
Zwart: twaalf stukken op 1, 3, 6, 8, 9, 10,
12, 13, 19, 25, 26, 36.
Wit: dertien stukken op 16, 17, 20, 21, 22,
28, 30, 32, 34, 37, 38, 39, 47.
Voor alle vraagstukken geldt: Wit speelt
en wint.
In dit probleem blijkt duidelijk hoe het
Canalej as-idee ontstaat.
V
Zwart: veertien stukken op 7, 8, 9, 12, 14,
18, 20, 22, 23, 27, 28, 30, 32, 35.
Wit: vijftien stukken op 16, 21, 25, 31, 34,
36, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 48, 49.
Eindstand op sluitmotief lange lijn.
VI
Zwart: veertien stukken op 1, 7, 9, 10, 11, - - - -
13, 17, 18, 19, 20, 22, 29, 30, 34. Aljechin ad absurdum gevoerd, die merk-
Wit: dertien stukken op 16, 22, 27, 28, waarige krachtmeting om het wereldkam-
31 37 38 40 42 44 45, 48, 49. pioenschap, in welke partij na partij op uaa jooa uajiniui (pjoou) xxiaq n jaoux
De eindstand is een klemstand waar de bijna altijd hoogst oninteressante wijze, uep 'uAvop joopaeep fxq jee3 ua aaAxqq
wi?dear^aendds1S4ern Sr overwint. P— eindigde met I-addoqo^ Jg* J
Nadien ging men debatteren over de -JOOMjueaaA ap fiq juiaau uep 'jnojesues
remisedood van het schaakspel en lan- aup qooj paoou jgaZ uaSSajuee gqiaA
ceerde men voorstellen om aan de pa- uajaeq aam ut pmz uaq ua uajaeq aup
tiënt te cureren. taui uaSjoAjaA uajmi aup jbao ftq ueq
Sindsdien is er met de „patiënt" wel uep 'suajaeq autajq 'aup -Afiq 'ijaaq uajaeq
Tal vervolgde met c4c3! waarna men
zau zeggen, dat het met wit spoedig afge
lopen moet zijn. Want zowel op 27) Dd3:
als op 27: Pc8: volgt vernietigend 27)
cb2: met gelijktijdige aanval op Tal en
Tc2. Larsen moest dus wel 27) b2xc3 spe
len, maar wat kon hij nog hopen na
27).... Tc7xc3. 28) Tal—bl, Pd3—b2!
met verschrikkelijke dreigingen? Wij wil
len hier slechts verklappen dat Larsen
nog een eindspel wist te bereiken van
paard plus twee pionnen tegen toren en
JUWWMMMMAAMfWMJIAMMmWWVUWUUWM
jeejduiaxa aajaq
Daarna het eindspel: zwart twee stukken,
witdam en één stuk.
VII
Zwart: twaalf stukken op 1, 7, 9, 10, 13,
19, 23, 28, 29, 30, 33, 34.
Wit: twaalf stukken op 16, 17, 21, 25, 27, iets gebeurd! Enige tientallen jaren later jooa unajs „agtua" pjoou uaipui -sx jajaq
...11 J_ T3..— Trtl iT.nnnl/HrnvH TT-iT TUIT T^T A "A I'm 1ÖD XlfTTa9nTTT CT
32, 37, 41, 43, 44, 47, 49.
Een gegoochel met meerslagen met als
slotstand langelijnopsluiting.
VIII
Zwart: dertien stukken op 1, 6, 8, 9, 11,
12, 14, 16, 18, 25, 28, 32, 36.
wordt de jeugdige Rus Tal wereldkarh- uajaeq jatA -Afiq jep qfqagoui jsaq si jaq
pioen. Geen offer is hem te riskant, geen uaqinp VS aUP ui Pds IIP faui qfniaoui
onderneming te dol. En de beste verdedi- ueq pmZ -adiouud puozag aaaz uaa qoo
gers van ons ondermaanse men denke sx jep ua oz jep sx uaSuTjjBAdo auaapoxu
aan een schaker-van-beton als Smys- suaSjoA "uapaxq japaaA joj si puaguiMp
lov slagen er niet in, in de beperkte „uajxna aup" poq jaq jo 'qiqannjeu sx
bedenktijd achter het bord en onder de tuaai'qoad jan :SeiüAa8puq do pjooAijxiv
TAL
Een geheel tegengesteld aspect. De
Deen bleek volkomen te falen in een
technisch voor het onderhavige ni
veau simpel gewonnen toreneindspel.
Dit ontstond in de 4e partij na wit's 36e
zet Kgl—f2. Zwart is een pion vóór en
bovendien, wat nog belangrijker is, hij
beheerst de enige open lijn. Met 36)
Tb4 valt hij a4 aan en voorkomt hij ook
nog, dat wit zich met d3d4 eveneens
een open lijn verschaft. Na b.v. 37 Ke3
g5 (belet Kf4) bleef er voor wit niets
meer te hopen. Larsen vervolgde echter
met 36) Kg7 37) Ke3 g5 38) d4, waar
na de winst wat moeilijker werd. In het
vervolg verzuimde de Deen nog meerdere
winstvoortzettingen, ook na het afbreken.
Iets soortgelijks, zij het minder sprekend,
deed zich voor in de 9e partij. Onmiddel
lijk na de hervatting koos Larsen niet de
afwikkeling welke tot winst van het
toren-loper-eindspel had kunnen voeren.
Dit moge ons aanleiding geven tot een
opmerking van meer algemene aard. Tal
had de beschikking over een secondant
en de hulp van stellig meerdere landge
noten van topklasse. Larsen daarentegen
stond er geheel alléén voor. Indien een
grootmeesterlijke assistent de nachtelijke
analyses eens van hem had overgenomen,
dan zou het eindresultaat misschien nét
te zijnen gunste zijn uitgevallen. En dan
hadden we een finale tussen een West
europeaan en een Rus gezien, inplaats van
een tussen twee USSR-spelers. Kan, wan
neer een dergelijke situatie zich nog eens
mocht voordoen, de westelijke schaak
wereld niet het evenwicht herstellen door
voor haar man een secondant te finan
cieren? De strijd, waarover volgende
week nader, zou daardoor nog meer aan
betekenis hebben gewonnen!
der aan bizarre conserven uit bij voor
beeld Japan wordt geïmporteerd.
Fazant, duurdere hamsoorten,
Gruyère-kaas het is tegenwoordig alle
maal in gerookte toestand te koop.
Wanneer men zich in de rokerij gaat
verdiepen komt men vreemde voor
beelden tegen. Zo lazen we dat gerook
te schelvis, Finnan haddie genaamd,
zijn oorsprong vond in Schotland waar
in de zeventiende eeuw bij het stadje
Findon een vissersboot met gezouten
schelvis aan boord voor de kust in
brand raakte. De schipper wist zijn
vaartuig nog op het strand te zetten,
waar de bevolking de fel brandende
hulk wist te blussen voordat de kost
bare lading was verbrand.
De grote hitte had de vis echter
goudbruin gerookt. De eerste (zuini
ge?) Schot, die het zonde vond van de
lading en een visje proefde, was en
thousiast over de smaak. De geschie
denis vermeldde niet hoe men in het
vervolg hetzelfde effect wist te berei
ken. We kunnen echter niet aannemen,
dat men voortaan het schip met lading
in brand stak om dit plotseling begeer
de produkt te vervaardigen.
De Finnan haddie wordt eerst zacht
gekookt of gestoomd en vervolgens met
peper en room gegeten. Volgens de
kenners is het een delicatesse.
Hierboven noemden wij even de ge
rookte Gruyère kaas, maar misschien
hebt u tijdens een vakantie in Italië
wel eens kennis gemaakt met de Pro-
volone, een gerookte kaas, zeer sterk
van smaak, die eerst wordt gepekeld
en vervolgens boven het vuur gehan
gen. Het is echt iets voor de liefheb
bers.
Wanneer men deskundigen raad
pleegt, zullen zij u vertellen, dat de
smaak van de mens óók langzaam ver
andert. Het gerookte buffelvlees, dat
de pioniers in het Wilde Westen vroe
ger op hun lange tochten meenamen,
of het gedroogde en gerookte rendier
vlees dat de Lappen als leeftocht bij
zich hebben, zouden wij waarschijnlijk
niet door de keel kunnen krijgen. Voed
sel en drank volgen hierin dezelfde ont
wikkeling. Onversneden drank: whisky,
wodka of jenever puur, wordt door de
moderne mens vaak minder op prijs
gesteld, dan wat wij tegenwoordig ken
nen als de long-drinks. De Cola-tic is
hiervan misschien wel het bekendste
voorbeeld.
Onze Amerikaanse vrienden noem
den ons de gerookte kalkoen als een
veel nagevolgd gerecht, ontstaan uit
het geëxperimenteer van iemand die
het roosteren op de barbecue moe
was.
Dat het zelf roken in Amerika zo
verspreid is, komt misschien ook door
dat de Amerikaanse man vaak zijn ont
spanning zoekt in de jacht en de vis
serij. Er zijn clubjes vissers die er al
donderdags- of vrijdagsavonds op uit
trekken met tent en hengeluitrusting
om tot zondagavond weg te blijven. Zij
kamperen ergens langs een rivier die
rijk is aan zalm, verschalken hun buit
en roken er een deel van. Dat laatste
kost tenminste acht uur. Zij hebben
er een speciale oven voor, die zij in
de wagen kunnen meenemen.
Maar ook de man, wiens vrouw hem
niet toestaat er met zijn hengelvrien-
den zo'n drie dagen op uit te trekken,
omdat zij het gezelliger vindt als hij
het weekeinde in de familiekring door
brengt, kan zich uitleven in de roke
rij. Voor hem geen zalmen van kilo's in
gewicht. Hij moet zich beperken tot gar
nalen, forel of wijting. Zelf worst ro
ken kan ook. Er zijn in Amerika spe
ciale oventjes in de handel met een
bak waarin men zaagsel stort van een
sterk geurende houtsoort of gloeiende
houtskool.
Vis of worst legt men in een doos
met geperforeerde bodem in de rook en
het gehele proces voltrekt zich in ge
middeld tien minuten tijds. Zelfs in
huis kan men deze rokerij beoefenen,
naar het zeggen van onze vliegende
gasten. Zij gebruikten er notenhout,
takken en bessen van de jeneverstruik
voor, maar ook hout van de sinaasap
pelboom, van de appelboom en van
eik of berk. Ook een lamsbout, waar
voor wij u indertijd eens een wat in
gewikkelder recept gaven met marina
de en al, werd door hen gerookt. Zij
gebruikten er krullen voor van noten
hout. Een of twee handen vol zijn vol
doende. De krullen worden tevoren nat
gemaakt om ontvlammen te voorko
men.
Wanneer u de ogen de kost geeft,
zult u evenwel in de wat duurdere de
licatessenzaken tegenwoordig flessen
Barbecue-saus vinden, waarvan ver
scheidene soorten, de zogenaamde
hickory-sauces", in feite „rook in
flessen" betekenen. Nog zeer onlangs
schaften v/ij ons voor een luttel be
drag een fles „Missouri-hickory-sauce"
aan, die voor vele doeleinden is te ge
bruiken.
Gebakken biefstuk opgediend, met
een theelepeltje van deze saus erover
gegoten is iets heel nieuws in onze
smaak. Diezelfde biefstuk kunt u ook
braden nadat u eerst het vlees aan
beide zijden met de saus hebt bewerkt.
Een omelet bakken met een paar
druppels van deze saus er doorheen
geeft er een ongekend, maar heerlijk
aroma aan. U kunt er oneindig mee
experimenteren. Maar bedenk altijd:
het is rook in de fles.
