TASMANIE: nu een bloeiende lusthof,
eens een gruwzaam concentratiekamp
Britse bannelingen stierven als
ratten op dit „eiland der doden"
Triest lijkt opnieuw
twistappel te worden
Ondemocratisch Spaans jubileum
Laatste verkiezingen werden
dertig jaar geleden gehouden
D ansacademie „Schröder
Hoofdpijn?
Fascisten dreven
raadslidkeuze op
de spits
Minister Biesheuvel
kijkt hoe de oogst
ervoor staat
Bed op maat
voor minister
Duivelse wreedheden
cv,
Tasman-monument
Notoire lafaard"
Blanke kannibalen
RAAMSINGEL 16 - TEL. 11045
WOENSDAG 8 SEPTEMBER 1965
6
mgmm*
-
m - v
V
'||a'
M voor R.K.
/%LTIJD TOONAANGEVEND
N 00IT TELEURSTELLEND
§TEEDS GEZELLIG
Onze lessen vangen aan op 17 september e.v.
Inschrijving dagelijks van 3—6 en van 7,30—10 uur
Prospectus wordt u op verzoek gratis en vrijbl.
toegezonden.
Nationaal kiezerskorps
wordt dit jaar gevormd
Geen geheim
Geen partijen
Zaak tegen kadaver
slachter voor de
Hoge Raad
UetfarUUA Cf>
Het ministerie gaf
geen antwoord
Dank zij zijn wetenschap
pelijke samenstelling bevat
'ASPR0' alles wat nodig is
om u snel van uw pijn af
te helpen. Doeltreffend en
betrouwbaar.v
Rijnmondraad op
14 september bijeen
(Van onze correspondent)
SYDNEY. In drie kwartier vloog ik van Sydney naar
Australië's nationale hoofdstad Canberra en vandaar in
anderhalf uur naar Melbourne, de hoofdstad van Victoria.
Canberra telt 77.000 inwoners en groeit met de dag. Mel
bourne is, evenals Sydney, een miljoenenstad en in beide
plaatsen wordt hard gewerkt aan de aanleg van nieuwe, en
de uitbreiding van de bestaande vlieghavens. Kort na aan
komst in de stad, waar in 1956 de Olympische Spelen werden
gehouden, stegen we weer op en twee uur later daalden we
neer op het vliegveld van Hobart, de hoofdstad van Tas-
manië. Zo'n tocht geeft een indruk van de uitgestrektheid van
Australië. „Als je de kaart van Australië op die van
Amerika legt, houd je nog net een fietspad over om er om
heen te rijden", zo vertelde mij de voorzitter van de „Raad
van Goede Buren" in Hobart.
Wij zaten te praten in
een hotel aan de
rand van deze 120.000
Inwoners tellende
hoofdstad van het
„appelen-eiland", dat
twee keer groot is
als Nederland, maar
niet meer dan 360.000
inwoners telt. Het is
een heel klein hoekje
op de kaart van het
vijfde werelddeel, zó
klein, dat het in kran
ten en tijdschriften,
die een kaart van
Australië afdrukken,
veelal wordt wegge
laten. In Europa
spreekt men over
Australië soms als
„down under" (hele
maal onderaan), maar
Tasmanië ligt nog
veel lager. Dit eiland
exporteert jaarlijks
voor zeventig miljoen
gulden aan appelen.
Nederland deelt er in
mee, want het be
steedt meer dan 2'/s
miljoen gulden aan
dit fruit. Voor een
reis van 20.000 km
overzee is dit geen slechte prestatie van de
Tasmaanse appel. Voor een Nederlander is
een bezoek aan dit eiland van de appel
bloesem (er wordt natuurlijk elk jaar een
appelbloesem-koningin gekozen) een ge
beurtenis, die een diepe indruk achterlaat.
Want hier, meer dan elders in Australië,
vervult de geest van Abel Tasman de sfeer
van een „nieuw" Holland. Het is alsof een
deel van Nederland naar de rand van de
wereld is y^rhuisd. Ook al hebben onze
voorvaderen hier nooit handel gedreven,
zoals elders ter wereld, de gevels van de
pakhuizen aan de havenkant spreken een
taal, die wij verstaan.
MEDIO JULI was het 110 jaar gele
den, dat Tasmanië zijn naam kreeg. Voor
dien heette het „Van Diemen's Land",
door de ontdekker van het eiland (Abel
Janszoon Tasman) aldus genoemd naar
de 17de eeuwse gouverneur-generaal van
Nederlands Oost-Indië, Anthonie van Die-
men. De naam van Diemen's land brengt
al de lugubere gebeurtenissen in herinne
ring, waarover men in de uitgebreide lit
teratuur over de bannelingen in Austra
lië kan lezen niet zonder afgrijzen,
want de mensonterende toestanden en be
handeling der gevangenen zijn in beest
achtigheid slechts overtroffen door de
wandaden der nazi's. Vandaag-de-dag nog
brengen zangers en zangeressen van
volksliederen in Australië elke avond op
hun uitvoeringen dit verleden voor de
geest in verzen, die onder begeleiding
van gitaarmuziek, luid door de jeugd
worden meegezongen.
«x*k
A
;.- A;'-
Bay" als verbanningsoord ver te hebben
overtroffen. Abel Tasman's ontdekking
van het „nieuwe Holland" heeft dus een
lugubere nasleep gehad.
Ik stond op de historische plek voor het
monument, dat in 1942 driehonderd
jaar na Tasman's ontdekking te zijner
nagedachtenis bij Dunalley is opgericht.
Het „eiland der demonen" is nu een idyl
lisch oord. De berm, waar het monument
staat, wordt aan de ene zijde bespoeld
door de wateren van de Frederick Hen-
drick Bay zo door Tasman gedoopt
met aan de andere kant, slechts enkele
honderden meters verder, het water van
de Tasman Zee. Op het monument staat
gebeiteld (in het Engels): Dit eiland werd
ontdekt door de weledelgeboren Abel
Jansz Tasman. Scheepssloepen onder be
vel van de loods majoor Visscher bezoch
ten deze baai op 2 december 1642.
Het cijfer 2 is zichtbaar overgebeiteld
met een 3, want het was op 3 december,
dat Jacobszoon tijdens ruw weer door de
branding naar de kust zwom en er onze
vlag plantte.
HET IS NIET alleen Tasmanië zelf, dat
de Hollandse zeevaarder in diens naam
eert, maar ook Tasman's eiland (tegen
over de zuidpunt van Tasman schier
eiland) met een vuurtoren als baken in
zee. Het is het ontoegankelijkste eiland
dat men zich kan voorstellen: hoge, stei
le rotsen duiken uit de zee op, waar geen
schip langszij kan komen om te meren.
De vuurtorenwachter krijgt eens per half
jaar voedsel en andere benodigdheden via
een sloep, die alleen bij kalm weer het
eiland kan bereiken. Bij Port Arthur, op
het genoemde schiereiland, vindt men
Tasman's Boog, een rots, die zestig me
ter hoog in de vorm van een boog uit de
zee oprijst en waar doorheen men een
uniek zeegezicht heeft. Tussen Hobart en
Sorell ligt de 30 km lange Tasman-hoofd
verkeersweg, en tussen Zeehan en Queens-
town in het westen loopt de 40 km lange
Zeehan-autoweg. Tegenover de zuidkust
van het eiland liggen de Maatsuyker- en
De Witt-eilanden. Tasman eerde in de na
men van deze eilanden de leden van de
„Raad van Indië", die met gouverneur-
generaal Van Diemen zijn opdrachtgevers
en meesters waren. Zo ook De Boreels
eiland. Langs de oostkust ligt Maria
Eiland, door Tasman genoemd naar de
dochter van Van Diemen, Maria, op wie
hij, naar verluidde, verliefd was.
Ook Maria Eiland is een oord voor
bannelingen geweest, lang voor Port Ar
thur op Tasman-schiereiland als zodanig
berucht werd.
Langs deze oostkust liggen verder de
door Tasman aldus genoemde „Schouten
eilanden" en „Vanderlins-eiland". Er ligt
hier, met recht, een rijke oud-vaderland
se oogst. De moderne geschiedenis van
Tasmanië echter overtreft met een over
vloed van Nederlandse namen de triomfen
van onze oud-vaderlandse schipvaarder.
Niet het minst is dit het geval met het
dorp „klein-Groningen", gesticht door de
Groningse verzetstrijders E. Pinkster, en
J. van der Laan, kort na de oorlog en
niet ver van Hobart gelegen. De invloed
van deze „nederzetting" strekt zich op ve
lerlei gebied tot over heel Tasmanië uit.
(Van onze correspondent)
ROME In Triest is het steeds rustig
geweest, nadat het rumoer tussen Joego
slavië en Italië om deze stad was ver
stomd. Dit schijnt te gaan veranderen
De Slovenen, die in de buitenwijken van
deze stad wonen en ook op het land
even buiten de stadspoorten, vormen zo
wat 12 tot 13 percent van de bevolking,
Van de rest beschouwt zowat 80 percent
zich als Italiaans, hoewel de familie
namen in Triëst, voor zover ze niet
Venetiaans zijn, wijzen op Griekse,
Zwitserse, Oostenrijkse, Duitse, Hon
gaarse, Joodse, Roemeense en Servische
oorsprong. De geschiedenis van de stad,
die groot en volkrijk werd, nadat zij door
de Oostenrijkse Habsburgers tot een
vrijhaven was verklaard, biedt de oplos
sing van deze kleine „smeltkroes der
naties". Maar hoezeer ook gemeend, aan
de Italiaanse gevoelens van het meren
deel der Triëstijnen valt niet te twijfelen
ALLES GING goed, tot ruim een maand
geleden een socialistisch wethouder, die
een ambt had aanvaard waarmee het
wethouderschap niet verenigbaar is, zijn
zetel ter beschikking stelde. Deze man.
Senigallia (Israëliet), was van de drie
socialistische raadsleden degene, die de
meeste stemmen had verworven.
Nummer twee op de lijst was Dusjan
Chresjak, een Sloveen, en zoals vanzelf
spreekt, moest hij dus wethouder wor
den. De burgemeester, een Christende
Advertentie
GEEN ONTDEKKINGSREIZIGER ge
niet hier grotere bekendheid dan Tasman,
hoewel hij naar de historie nimmer
voet op zijn eiland heeft gezet. Dat liet
hij aan de leden van zijn bemanning
over. Waarom?. Deze vraag is nimmer
bevredigend beantwoord. Dit heeft Tas
man inde geschiedenis van Australië de
reputatie bezorgd, dat hij een „notoire
lafaard" zou zijn geweest. Gouverneur-
generaal Van Diemen was over zijn pres
taties althans niet helemaal tevreden.
Tasman vertrok op 14 augustus 1642
uit Batavia en kwam op 24 november
voor de westkust van het eiland, dat nu
zijn naam draagt, met zijn schepen
„Heemskerck" en „Zeehaen". Het was
echter een Britse ontdekkingsreiziger,
Matthew Flinders, die deze namen later
gaf aan de beide bergen, die Tasman van
zijn schip af moet hebben gezien: de berg
Heemkirk en de berg Zeehan (aldus ge
speld). Het was op de zuidoostkust van
het eiland (waarvan Tasman dacht, dat
het tot het vasteland behoorde), waar
zijn scheepstimmerman Jacobszoon voet
aan wal zette en de Hollandse vlag plant
te (op 2 december 1642), nabij de plek,
die nu Dunalley heet. Dunalley is met een
nauwe landtong, verbonden met een
schiereiland, dat op zijn beurt door een
nog nauwere landtong, Haviks Nek, ver
bonden is met Tasman schiereiland. Hier
liggen de bouwvallen van Port Arthur, de
hel waar Britse bannelingen (meer dan
67.000) werden opgesloten, gefolterd en
gegeseld.
ZELFS vele honderden kinderen van
tien tot 18 jaar zijn er als bannelingen be
handeld en op dit „eiland der doden" ge
vangen gehouden, soms in onderaardse
cellen. Deze jaren moeten als de zwart
ste bladzijden in de geschiedenis van
Australië worden beschouwd. Veel erger
waren, voor korte tijd, de toestanden aan
de onherbergzame westkust van Tasma
nië, bij Macquarie Haven, eveneens een
plek die Abel Tasman heeft ontdekt en
Monument ter nagedachtenis aan
Abel Janszoon Tasman, opgericht
aan de zuidkust van Tasmanië.
waar zich, sinds het in 1821 als banne
lingen-oord werd gebruikt, weerzinwek
kende tonelen hebben afgespeeld. Ont
snapte bannelingen, die door het woeste
gebied dat ook heden tegen dage nog
onbewoond is de stad Hobart trachtte
te bereiken, stierven van honger. Zelfs
kannibalisme brak onder groepen ont
snapten uit. De banneling Alexander Pier
ce at op een ontvluchtingstocht met vier
anderen, alle drie zijn kameraden op en
bij een tweede ontvluchting met een „ka
meraad" eveneens deze lotgenoot. Toen
hij gegrepen werd, heeft hij zijn wanda
den bekend en werd prompt opgehangen.
Zelfs na 1840 werden er nog vierdui
zend bannelingen per jaar naar Van Die
men's Land gezonden en toen de trans
porten in 1853 werden gestaakt, kon dit
oord der verschrikking zich er op beroe
men, de slechte reputatie van „Botany
J 4" -4
MADRID Volgend jaar is het dertig jaar geleden dat in Spanje voor het
laatst algemene verkiezingen zijn gehouden. Slechts een derde deel van de nu
nog levende Spanjaarden heeft die laatste verkiezingsstrijd in 1936 meegemaakt
en bewaart er geen al te beste herinneringen aan. De licht-ontvlambare Spaanse
gemoederen waren in de beruchte lente van het rampzalige jaar 1936 op kook
punt geraakt. Spaans fanatisme beheerste deze strijd, die zich voornamelijk op
straat afspeelde en ontaardde in chaos, terreur en oproer. Ruim negen miljoen
kiezers trokken naar de stembussen en spraken hun voorkeur uit voor een linkse
regering, het volksfront, waarin socialisten en communisten samenwerkten. Het
was tegen deze regering dat op 18 juli van hetzelfde jaar het leger onder com
mando van de jonge generaal Fransisco Franco de opstand proclameerde. Drie
jaar lang werd het land verscheurd door de wreedste burgeroorlog die Europa
heeft gekend.
Na zijn overwinning verbood generaal
Franco alle politieke partijen van weleer.
Alleen de nationaal-syndicalistische „Fa-
lange" bleef bestaan als kern van de
nationale volksbeweging die Franco nog
steeds hoopt te verwezenlijken. Slechts
eenmaal, in 1947, is het Spaanse volk om
een uitspraak gevraagd. In dat jaar werd
een volksstemming gehouden, waarbij het
volk werd gevraagd of Spanje republiek
zou blijven of weer koninkrijk moest
worden. De meerderheid van het volk
sprak zich voor de monarchie uit. Maar
nu, achttien jaar later, regeert generaal
Franco nog steeds en de wettelijke mo
narch, don Juan, verblijft in balling
schap in Portugal.
DEZER DAGEN is echter in de Spaan
se staatscourant een besluit gepubli
ceerd dat officieel de vorming van het
nationale kiezerskorps aankondigt. Het
nationale bureau voor de statistiek moet
dit korps in de loop van dit jaar hebben
samengesteld, opdat het per 1 november
van 1966 zijn functie zal kunnen ver
richten.
Waarnemers vragen zich nu af of ge
neraal Franco het plan heeft om in het
najaar van het volgend jaar ëen nieuw
referendum of algemene verkiezingen te
houden. Vorig jaar al hebben de Spaan
se nationale vakbonden om een referen
dum gevraagd omdat volgens deze mach
tige organisaties de omstandigheden se
dert 1947 zodanig zijn gewijzigd, dat het
volk de kans moet krijgen zich opnieuw
over de toekomst van het land uit te
spreken.
Het is geen geheim dat veel vakbonds
leiders weinig heil zien in het herstel van
de monarchie, ruim 34 jaar nadat de
laatste koning, Alfons XIII in 1931 vrij
willig in ballingschap was gegaan. Zij
wensen voortzetting van de huidige situa
tie, uitgebouwd tot een presidentiële repu-
blik.
De minister van Landbouw en Visserij,
mr. Biesheuvel, is zich in het noorden en
oosten van het land gaan oriënteren over
de oogstsituatie in de landbouw. Hij be
zoekt ook de door wateroverlast getroffen
gebieden.
De minister wordt vergezeld door de
directeur-generaal van de Landbouw, ir.
J. W. Wellen. De minister wil bij de
komende bespreking met het Landbouw
schap over de gevolgen van de water
overlast over gegevens uit eigen waarne
ming beschikken.
TEGENOVER DE groeiende republi
keinse instelling van veel vakbondslei
ders is generaal Franco de laatste tijd
de monarchisten tegemoet gekomen door
de kleinzoon van de laatste koning, prins
Juan Carlos herhaaldelijk naar voren te
schuiven en veel publiciteit te geven. Of
deze jongeman ooit de Spaanse troon
zal bestijgen hangt af van de ontwikke
lingen na november van het volgend jaar.
De monarchisten zijn tegen een nieuw
referendum en verlangen algemene ver
kiezingen, waarna een democratisch ge-
Dictator Franco
kozen regering het aftreden van Franco
en de kroning van de koning kan voor
bereiden.
In Spanje waar politieke partijen verbo
den zijn, wordt het parlement samenge
steld uit vertegenwoordigers van de zo
genaamde organische gemeenschappen.
Het gezin, kern van de maatschappij,
spreekt zich uit via de Nationale Fede
ratie van Verenigingen van Gezinshoof
den. Hier kan elke huisvader lid van zijn
en een derde van de volksvertegenwoor
diging wordt door hen aangewezen. Een
ander derde deel wordt door de leden van
de vakbonden aangewezen en het laatste
deel wordt gekozen door de gemeentebe
sturen van de steden.
Tot nu toe is het merendeel van de le
den van het parlement, nog door de re
gering aangewezen omdat het systeem
van de volksvertegenwoordiging na ruim
25 jaar nog steeds niet voldoende is uit
gewerkt.
Geen enkel bed aan boord van de
kruizer „De Zeven Provinciën" blijkt
groot genoeg te zijn voor minister
Biesheuvel, die straks als vice-premier
de reis van het koninklijk paar naar
de West zal meemaken. Maar de mari
ne zal dat verhelpen. Aan één van de
kooien in een officiershut worden dus
danige voorzieningen getroffen dat
Zijne Excellentie zich in zijn volle
lengte van één meter negentig zal kun
nen uitstrekken.
De voorzieningen blijven permanent.
Wie de bofferd later zal zijn moet nog
blijken. Maar voor de langste officier
Dnder de bemanning heeft „De Zeven
Provinciën" in de toekomst een fijn
bed.
mocraat die de naam Franzil draagt (veel
echt Italiaanse namen zijn er niet bij,
zoals men wel ziet) vond dit vanzelfspre
kend. Maar anderen waren van oordeel,
dat de „Italianita" van Triëst in gevaar
zou worden gebracht, wanneer een Slo
veen wethouder zou worden.
De eerste, die fel protesteerde, was het
liberale raadslid Jona (Israëliet), die af
trad als raadslid omdat hij het niet wilde
gedogen, dat een niet-Italiaan iets te zeg
gen zou hebben in het bestuur van de
stad. Een dergelijk niet-liberaal gedrag
is helaas bij Italiaanse liberalen geen uit
zondering.
De gehele liberale partij vond dit prach
tig en alle rechtse bladen in Italië, dat
wil zeggen de gehele grote pers, begon
nen een campagne tegen de Sloveen
Chresjak, tegen burgemeester Franzil,
tegen de Christendemocratische Partij.
Dat de fascisten zich deze gelegenheid
om zich als Italianen-eerste-klasse te la
ten kennen, niet voorbij lieten gaan,
spreekt vanzelf. Ook een fascistisch
raadslid, Gefter Wondrich, trad af.
ALS HET DAARBIJ gebleven was, zou
men hebben kennis genomen van het ge
ringe politieke inzicht der Italiaanse fas
cisten en liberalen, en daarmee zou de
kous af zijn geweest. Maar Triëst heeft
ook een oer-nationalistische aartsbis
schop, een man die in de moeilijke jaren
van 1945 tot 1950, toen Joegoslavië aan
spraak maakte op stad en omgeving, het
geschil tussen Italianen en Slovenen der
mate op de spits dreef, dat hij een paar
keer door de toenmalige eerste minister
De Gasperi werd berispt.
Zowat tien, twaalf jaren hoorde men
niet meer over de bisschop van Triëst
spreken. Maar nu kwam het officiële
weekblad van het bisdom uit met een fel
artikel tegen Chresjak. Alle katholieken
werden opgeroepen te bidden, opdat bur
gemeester Franzil en de Christendemo
cratische meerderheid in de raad zouden
terugkomen op hun besluit.
De burgemeester echter nam stelling
niet alleen tegen de fascisten en de libe
ralen, maar ook tegen de weinig ver
draagzame bisschop, wat voor een Chris
tendemocraat natuurlijk verre van ge
makkelijk is.
Bij de stemming bleek, dat van de 22
Christendemocraten er negen hadden ge
luisterd naar hun bisschop. Zij onthiel
den zich van stemming. De andere der
tien stemden voor de Sloveense wethou
der, die dus werd benoemd. Daarna volg
de een reeks van relletjes.
De fascisten hadden daarbij de leiding.
Een paar kamerleden uit Rome ijlden
spoorslags naar Triëst. De „vaderlands
lievende" jeugd uit de omringende ste
den, Gorizia, Udine, Padua, Venetië enzo
voort werd naar Triëst getransporteerd
en maakte er een prettige, zij het opge
wonden vakantie van.
De Hoge Raad heeft zich gisteren be
ziggehouden met de zaak tegen een 40-ja
rige vleesgrossier uit Willeskop, die door
het gerechtshof in Amsterdam was ver
oordeeld tot twee jaar gevangenisstraf en
ontzegging om het beroep van vleesgros
sier uit te oefenen voor de tijd van vijf
;aar. De rechtbank in Utrecht had de
man in eerste instantie tot een jaar en
negen maanden veroordeeld wegens het
op grote schaal slachten van kadavers en
het op grote schaal verhandelen van on
deugdelijk vlees.
Mr. F. van Ravenswaay had een uitvoe
rige memorie van cassatie ingediend,
want er bestaat op dit gebied vrijwel
geen jurisprudentie. Soortgelijke gevallen
van illegaal slachten, waren vervolgd op
grond van artikelen uit de economische
wetgeving. In dit geval had de officier
van Justitie zich echter gebaseerd op ar
tikel 174 van het Wetboek van Strafrecht,
waarbij het verkopen van waren die
schadelijk zijn voor de gezondheid van
de mens strafbaar wordt gesteld.
De advocaat-generaal zal op 20 septem
ber conclusie nemen.
rrW
Advertentie
Het Tweede-Kamerlid mej. Kessel
(K.V.P.) heeft de minister van Justitie
gevraagd waarom de heer Petrus Tuan-
kotta, voormalig KNIL-sergeant, thans
wonende in Breda, nooit antwoord heeft
gehad op zijn brieven van juni 1963 en
januari 1964, waarin hij verzoekt zijn
vrouw en dochter, van wie hij reeds 15
jaar onvrijwillig gescheiden is, uit Indo
nesië naar Nederland te laten overkomen.
Het Kamerlid vraagt de minister het
verzoek van de heer Tuankotta, die dra
ger is van enige militaire onderscheidin
gen voor trouwe dienst, in overweging te
nemen en te bevorderen dat het gezin
Tuankotta zo spoedig mogelijk herenigd
kan worden.
De Rijnmondraad zal op 14 september
voor het eerst bijeenkomen. In de eerste
vergadering zullen toespraken worden
gehouden door minister Smallenbroek,
door voorzitter mr. Marijnen en door de
commissaris der Koningin in Zuid-Hol
land, mr. Klaassesz. Ook een van de
fractievoorzitters zal het woord voeren.
In de tweede vergadering op 18 sep
tember wordt een dagelijks bestuur geko
zen waarvan de leden de naam van ge
committeerden zullen krijgen. De huis
vesting van de raad is een groot pro
bleem. Het auditorium in het Dijkzigt-
ziekenhuis, waar deze twee vergaderin
gen zullen worden gehouden, is maar een
noodoplossing.
De voorzitter van de Rijnmondraad,
oud-premier mr. Marijnen, heeft alle 24
gemeenten van Rijnmond bezocht en kent
nu hun specifieke problemen.
