IN DE KOMENDE WEEK
Duitsland krijgt
in '67 primeur
op continent
Nederland kan
een jaar
later
beginnen
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1965
Erbij
PAGINA VIER
MET EEN VARIANT op een hekend
Frans spreekwoord zou men kunnen
stellen: „De kleuren-t.v. is in opmars en
niets zal haar stuiten". Amerika en Japan
hebhen al regelmatige kleuren televisie
uitzendingen. In vele landen (waaronder
Nederland) worden reeds experimentele
uitzendingen gedaan. Maar tot reguliere
programma's is het op het Europese vas-
teland nog niet gekomen. Het is evenwel
duidelijk dat dit nog slechts een kwestie
van enkele jaren is. West-Duitsland wil
in 1967 beginnen, Frankrijk volgt in 1968
en in datzelfde jaar, zo zegt Eindhoven,
is men ook in ons land technisch zover
dat een kleuren-t.v. -programma mogelijk
zal zijn. Een handicap is nog slechts de
dure apparatuur, zowel aan de kant van
de zenders als aan de „ontvangstzijde".
Daarvoor bewaart men in Nederland
nog min of meer het stilzwijgen. Meer is
in Frankrijk al geopenbaard over de
plannen en daarover, alsook over de
voorgaande ontwikkeling, wordt in dit
artikel bericht.
Henny Schoute
3 jaar experimenteren
Problemen in kleur
Drie groepen
KLEUREN-TELEVISIE IN OPMARS
The Brothers Tour
Come to my bedside my darling,
Come over here and gently close
(the door.
Lay your body soft and close
(beside me
And drop your petticoat upon
(the floor.
Dit is het begin en tevens refrein
van - waarschijnlijk - het mooiste lied
dat ooit door The Brothers Four is ge
zongen. Een tekst (Andersen) die ge
baseerd is op tederheid en intimiteit
tussen man en vrouwI've wai
ted for you oh such a long time
Words cannot express one thing I'm.
sure of, That it's in my lovin' arms
where you belongEen tekst die
zich gewoon niet leent om in onze taal
om te zetten. Het poëtische zou moge
lijk banaal worden.
Na het devote refrein gaat het weer
verder met een ode aan haar (blauwe)
ogen, haar (donkere) haar en zachte,
(gouden) huidSo come to my
beside my darlingAls ik naar
deze plaat luister, is het na midder
nacht. Alleen de late avond is geschikt
naar een dergelijke compositie te luis
teren. Als de nuchterheid van de dag
voorbij is.
And drop your petticoat upon
floor. Vier mannenstemmen neuriën 't
na. De laatste tonen glijden langzaam
weg. Weer begint de naald bij het be-
gin, één tenor, een tokkelende gitaar
en neuriënde mannenstemmen.
Dit lyrische lied staat samen met het
neger-vrijheidslied „We shall over
come" op een single (CBS 1.935) en
komt van de langspeelplaat „More big
folk hits" (CBS 62.498). Hierop staan
ondermeer: Don't let the rain come
down, Where have all the flowers gone,
The battle of New Orleans, Bananaboat
song, I'm just a country boy. Veel be
kende liedjes van het volksliederen
repertoire, dat The Brothers Four in
een eigen, prettig-muzikale interpreta
tie brengen.
Over The Brothers Four het volgen
de: John Paine (bariton), Dick Foley
(tenor), Bob Flick (bas-bariton) en Mi
ke Kirkland (tenor), die studeerden
aan de universiteit van Washington,
hebben hun carrière aan een mede
student te danken. Hij zag iets in hen
en nodigde hen met verdraaide stem
uit naam van een club uit, een auditie
te komen maken. Bij de directie aan
gekomen waren zij wel-is-waar onbe
kend, maar er werd gezongen. Een en
gagement van 28 weken was het re
sultaat.
De bekendste song uit hun beginpe
riode was „Greenfields", die nr. 1 in
de V.S. werd. De volksliedjes werden
hun favorieten. Na hun platendebuut
volgden optreden voor radio en televi
sie, waaronder in programma's als Ed
Sullivan-show, Mitch Miller's Sing-a-
Song, de Academy Show en Music 60.
Hun discografie telt voornamelijk
langspeelplaten met volksliedjes, het
genre dat hen ligt en dat zij bekwaam
brengen.
uit te komen maar zijn nek breekt.
Uiteindelijk maakt hij een film die zo
waar bekroond wordt, waarmee da
•de filmindustrie zowel als de menta
liteit aan de kaak wordt gesteld.
DONDERDAG/1
Niet vergeten het programma voor
de vrouw om drie uur. Na de gebrui
kelijke voor-avondprogramma's waar
onder de Lucille Ball-show, geeft de
VARA de tweede aflevering van „Het
spook van het Louvre". Bellegarde
heeft nog geen contact met het spook
kunnen maken! In de BBC-serie „In
vertrouwde handen" een hartoperatie.
Dit is tevens het laatste programma
onderdeel.
DONDERDAG/2
Een show door het orkest van
Edmundo Ross (vrijdag/1).
sie over de Eiffeltoren en een docu
mentaire over de Franse regisseur
René Clement. En dan een come-back
van de vrolijke Amerikaanse Dick van
Dyke-show! Dick is jaloers op de man
die vroeger op zijn Laura verliefd was.
Dat zit'em niet lekker. Om negen uur
naar het buitenland voor de nieuwe se
rie Thunderbird, een reeks science
fiction-verhalen. Thunderbird is een
soort super Dick Bos-serie, gespeeld
door marionetten die als ruimtehelden
optreden. Tot slot de eerste uitzending
in het kader van AVRO's danstest
1965.
WOENSDAG/2
Een kulturele V.P.R.O.-avond, te be
ginnen met een optreden door het Ne
derlands Kamerkoor, o.l.v. Felix de No
bel. Na een kwartiertje zang een pro
gramma met Joegoslavische volkswijs
jes, gezongen en gespeeld door het en
semble Brankamilenovitsj, dat connec
ties heeft met de dansgroep Kolo. „La
panier a crabes" heet de hierna vol
gende film van Joseph Lisboa. De film
heeft veel stof doen opwaaien en is in
1960 uit de roulatie genomen omdat
de Franse bioscoopbond er niets voor
voelde in eigen vlees te snijden. Lisbo-
na, een filmcriticus, vergelijkt in de
ze film de filmindustrie met een mand
vol krabben die over eikaars ruggen
heen proberen omhoog te klimmen.
Zijn hoofdpersoon is een jonge man die
in de studio's belandt, probeert voor-
De NCRV opent met Dial 999; daar
in zit inspecteur Maquire een oplich
tersbende achter de broek. De bende
probeert vakantiegangers van de cen
ten af te helpen. De inspecteur doet
zich al toerist voor. Hierna „Kinderen
zeggen de waarheid", een Engels pro
gramma waarin kinderen aan het
woord worden gelaten. De derde bui
tenlandse bijdrage komt uit Zwitser
land. Deze ligt in de sfeer van het
amusement: Melodie einer Stadt,
waarin de Griekse hoofdstad Athene
het décor vormt.
VRIJDAG/1
De KRO heeft ondermeer op het
programma de serie Tiere und Trom
melen, de Flintstones, en het eerste
van een reeks programma's die wor
den uitgezonden op de Firato. Op de
openingsavond concerteert Edmundo
Ross, de gemoedelijke Engelse Zuid-
Amerikaan. „Smokkelen is ook een
vak" heet de nieuwe serie van de En
gelse Stiefbeen-vaders Galton en Simp
son. Een Engels stuk in een Duitse
opvoering en met Nederlandse stem
men nagesynchroniseerd. In dit stuk
wordt de stelling bevestigd dat een
kleine man zijn grootste avonturen in
zijn dromen beleeft. Vervolgens nog
een documentaire over Zuid-Afrika.
VRIJDAG/2
Alleen Amerikaanse programma's
voor deze AVRO-avond. Shindig opent;
onder de artiesten die optreden o.a.
Billy J. Kramer and his Dakota's,
Hank Williams jr. en The Righteous
Brothers. Vervolgens een aflevering
van dr. Ben Casey en tenslotte Danny
Kaye op het scherm. Daarmee is de
avond weer afgelopen.
De Franse ontvangtoestellen b.v.
gaan 5000 n. frs. kosten en dat was
wel een teleurstelling voor de kijk-
lustigen. De kathodebuizen voor kleu
rentelevisie bevatten drie elektronen
kanonnen in plaats van één. De drie
primaire kleuren blauw, rood en
geel hebben namelijk elk een eigen
elektronenkanon nodig. De Franse
ontvangtoestellen voor 625 lijnen in
kleur verhouden zich tot de gewone
ontvangtoestellen als reuzen tegen
over klein-Duimpjes. Hun diepte is
groter, hun omvang is groter, maar
de beeldbuis meet 59 cm diameter.
Elke avond zal de RTF twee uur
kleurentelevisie gaan uitzenden. De
rest van de avond zal men zonder
meer de zwart-wit beelden van het
tweede net kunnen ontvangen. Er doen
vele geruchten de ronde over de nieu
we toestellen. Zal men er ook het eer
ste Franse net met 819 lijnen op kun
nen ontvangen?
„EEN INSTALLATIE die beide zen
ders en bovendien kleuren kan ontvan
gen, zou drie maal zo groot moeten zijn
en een vermogen kosten" zei een in
genieur van de RTF. In ieder geval
heeft de komst van de kleurentelevisie
de fantasie van de Franse kijkers in
beweging gebracht. „Kleuren is leven"
zeggen deskundigen. Voor de regis
seurs, decoratiebouwers en costumiers
ontstaan een groot probleem. Zij zul
len zich moeten instellen op de kleu
ren. Het succes van de kleuren hangt
af van de kwaliteit daarvan.
DRIE JAAR GELEDEN begon de
RTF met experimentele kleurentelevi
sieuitzendingen, volgens het zendsys-
teem van Henri de France, in een la
boratorium in Issy les Moulineaux.
Stap voor stap bestudeerden vijftien
technici het „probleem" en daarna de
Amerikaanse, Duitse en Franse oplos
singen- In mei 1964 bewees het Franse
„Secam" systeem zijn superioriteit,
voorlopig nog alleen in het laborato
rium In een verbouwde garage in Issy
les Moulineaux werden de kleurenuit-
zendingen geproduceerd en uitgezonde
door een zender op de Buttes-Chau-
mont. Tien ondernemingen werden uit
genodigd ontvangtoestellen te construe
ren. Zes maanden later kregen hon
derd vooraanstaande Fransen, waaron
der generaal de Gaulle en alle minis
ters nieuwe toestellen in bruikleen.
IN JANUARI 1965 werd het eerste
kleurenprogramma via het Franse
tweede net vanaf de Eiffeltoren uitge
zonden. Meer dan een miljoen toestel
len ontvingen deze beelden in zwart
wit. Niemand klaagde over de kwali
teit; de Franse kleurentelevisie was
uitstekend geschikt om ook als zwart-
wit-beeld te worden ontvangen.
MEN SLAAGDE ERIN een lijst van
problemen op te stellen die opgelost
moesten worden voor men met de ge
regelde kleurenuitzendingen begon. De
studio's moesten airconditioning heb
ben, want de kleurentelevisie met zijn
vele lampen schept een ondragelijk
hete atmosfeer. Verder veranderde de
kleding van kleur. Die „onbetrouw
baarheid" van de kleuren is een van
de grootste problemen van de kleuren
televisie gebleken. Het bleek, dat' men
geen snel geschilderde décors kon ge
bruiken; de scherpe camera-ogen ver
rieden iedere onregelmatigheid.
De vertoning van kleurenfilms gaat
niet zonder moeilijkheden gepaard. Be
paalde films hebben overheersende
kleuren, die via de kleuren-TV extra
Shindig wordt gepresenteerd
door Jimmy O'Neill (vrijdag'2).
naar voren komt. De film „Weekend
a Zuydcóte" bijvoorbeeld, had een
overmatig rode tint, die vele protesten
uitlokte. De Franse kleurontvangers
werken met een rechthoekige beeld
buis van normale afmetingen, tien
maal lichtsterker dan de ronde Ameri
kaanse beeldbuizen. Reeds nu komen
honderden dergelijke toestellen uit de
produktie in gebruik ter beproeving,
maar met de verkoop wordt gewacht
tot 1968.
ZATERDAG/1
De voorlaatste dag van de wereld
kampioenschappen wielrennen in
Spanje. Ook vandaag, om half drie,
daarvan weer een reportage door Ba
rend Barendse. Met wat kinderpro
gramma's wordt de middag afgeslo
ten. In het avondprogramma beginnen
we na Klaas Vaak direct met een
nieuwe rubriek en wel AVRO's tiener
theater, dat naast Combo de tieners
gaat plezieren. Er komen vele beken
de sterren aan bod; eerst Nederland
se zowel uit het populaire als het klas
sieke genre. Na Robin Hood en het
Journaal komt Mieke Telkamp voor
het voetlicht. Alhoewel ze het wat kal
mer aan gaat doen, versmaadt ze het
televisiescherm niet. En dan de derde
en laatste aflevering van De Sleutel. Nu
dus de oplossing. Het slot van deze
avond wordt een grandioos slot: een
directe reportage van het jaarlijks te
rugkerende concert uit de Royal Al-
bert Hall in Londen: The last night of
the Proms. Het geheel wordt gediri
geerd door Sir Malcolm Sargent.
ZATERDAG/2
Met het derde en laatste deel van de
Italiaanse reeks „De ballade van de
vier Amerika's" begint de KRO-uit-
zending. Hierna wordt de nieuwe serie
Mannenlevens getoond; John Lanting
neemt de monoloog voor zijn rekening.
Dat wordt „Het telegram" van Aldo
Nicolai, die ook de monologen van de
serie Vrouwenlevens schreef. Zoals ge
bruikelijk wordt de week besloten met
de serie Hong Kong. Journalist Evans
en zijn vriend, de politie inspecteur
Campbell bemoeien zich dit keer met
de Springende Draak.
ZONDAG/1.
Het CVK begint de zondag met een
reportage van een samenkomst van
het Leger des Heils in Apeldoorn.
Hierna de wereldkampioenschappen
wielrennen. Vandaag wacht Ike in
„Kentucky Jones" de geboorte af van
het veulen van een lief weesmeisje.
Na Sport in Beeld de rentré van Theo
Eerdmans als VARA's quizmaster in
Tel uit je Winst. Nadat dr. L. de Jong
de Wereld van Vandaag aan een be
schouwing heeft onderworpen, het eer
ste deel van een uit vijf delen bestaan
de thriller-serie: Belphégor of Het
spook van het Louvre. In de eerste af
levering vertelt de bewaker Gautrais
dat er een spook in het Louvre toeft.
De student Bellegarde die aan spiritis
me doet, zal dat varkentje wel even
wassen. Maar er gebeuren vreemde
dingenTenslotte nog te vermelden
dat de zangeres Juliette Gréco er een
van de hoofdrollen in speelt.
ZONDAG2
In de middag eerst een reportage
wielrennen en om zes uur atletiek in
Stuttgart. Om half acht het tweede en
laatste deel van de „kleine ballerina".
Margie heeft dit keer eens een finan
cieel probleem en als dat is opgelost
komt het Engelse tv-spel „A nightmare
on instalment" van Jack Gillies. Een
accountant betaalt een „vriend" regel
matig flinke bedragen om diens stil
zwijgen te kopen. Deze is namelijk op
de hoogte van het feit dat de accoun
tant gezeten heeft vóór zijn huwelijk.
Wordt dat bekend dan zou dat zijn hu
welijksleven en carrière geen goed
doen. Die chantage kan echter niet
blijven doorgaan. Hoe moet er een
stokje voor worden gestoken? De NTS-
avond wordt besloten met een filmim
pressie over London Airport en Sport
in Beeld.
MAANDAG/1
Na de gebruikelijke vooravondpro
gramma's de hoofdfilm. Om half ne
gen „The proud ones" of „Het salvo
der dapperen" met in de hoofdrollen
Robert Ryan, Virginia Mayo en Jeffrey
Hunter. De inhoud: Het salvo in de
ze western wordt gelost nadat er veel
aan vooraf gegaan is. De sheriff heeft
het in dit verhaal namelijk niet gemak
kelijk. Oorzaak is een stel boeven en
in zekere zin ook zijn meisje. Zij heeft
hem liever in een minder gevaarlijke
baan. Het eind is echter wat opbeuren-
der dan de inhoud waarmee men an
derhalf uur te maken heeft. Hierna nog
een aflevering van The great War,
waarmee het NTS-programma wordt
besloten.
MAANDAG/2
Een half uurtje voor de operaliefheb
bers. Frans Boerlage bewerkte voor de
AVRO-t.v. de opere „El retablo de
Maese Pedro" van Manuel de Falla.
Solisten zijn Nel Duval, Wim Koop
man en Pieter van den Berg. Leo
Driehuys dirigeert het opera-orkest.
Hierna de sport: een uur durende re
portage van de zweminterland Neder
land-Rusland in Rijswijk. De avond
wordt besloten met een reportage van
een zitting in Rotterdam van een jeugd-
parlement. Deze jongeren, leden van
verschillende politieke partijen, zijn ve
enigd in het Politieke Jongeren Con
tact
DINSDAG/1
In de vooravond ondermeer de Jac
kie Gleason-show. Na het Journaal, At
tentie en een tekenfilmpje, de tweede
aflevering van „Het geheim van Ed
win Drood". Vanavond besluiten de
beide geliefden, Rosa en Edwin, om
hun huwelijksplannen niet door te la
ten gaan. Han Baartman maakte voor
de NCRV een documentaire over de
vijftig jaar bestaande Christelijke Po
litiebond. De taak van de politieman in
de moderne samenleving wordt in deze
documentaire aan een beschouwing on
derworpen.
DINSDAG/2
Vanavond zorgt de beweeglijke Mic
key Rooney voor het openingsvermaak.
Als hij thuis komt blijkt Ling zijn ka
mers te hebben verhuurd als luxe
suite. Vervolgens een klassiek concert
door prominente, jonge musici: de
pianist Polo de Haas, de violist Joel
Waterman en de hoboïst Han de Vries.
Hierna een Perry Mason-aflevering.
De vermoorde is een oude man, die
er een sinaasappelplantage op na hield.
Zijn kleindochter wordt wegens moord
gearresteerd. Perry kende de vermoor
de echter en de man die grond van
hem had willen kopen. Enfin, wéér lost
Mason een mysterie op. Na VARA's
Achter het Nieuws de laatste afleve
ring van de Joden en Christenen in Is
raël.
WOENSDAG/1
Niet vergeten het jeugdprogramma
om vijf uur! Na zevenen een impres-
Dank zij deze Franse ingenieur is het Franse „Secam" systeem voor kleuren
televisie een wereldsucces. Dez ingenieur Henri de France kreeg een hoge on
derscheiding voor zijn werk.
VOOR DE TWEE UREN kleurentele
visie per avond heeft de RTF nieuwe
installaties nodig: studio's, reportage
wagens en vooral opnamecamera's
(350.000 nieuwe francs per stuk!). De
zenders van het tweede net, dat ook
de kleuren-TV gaat uitzenden moeten
worden gewijzigd, omgebouwd en ver
beterd en bovendien komen er méér
bij. De Franse industrie denkt er niet
aan om in eerste instantie meer dan
100.000 ontvangtoestellen voor kleur op
de markt te brengen; de Amerikaanse
ervaringen zijn oorzaak van deze aar
zeling. Na tien jaar Amerikaanse kleu
rentelevisie telt men in de Verenigde
Staten op 85 miljoen toestellen slechts
3 miljoen toestellen die kleur kunnen
ontvangen, hoewel een kleurenont-
vangtoestel daar maar 480 dollar kost.
VANAF 1968 zal het Franse kij
kerspubliek in drie groepen zijn ver
deeld. Een klein miljoen zal naar
schatting de 819 lijnen trouw blijven.
Een zeven miljoen kijkers zal vast
houden aan het toestel waarmee men
beide netten kan ontvangen. Een
kleine groep zal zich toestellen aan
schaffen waarmee het tweede net te
ontvangen is, hetzij in kleur, hetzij
in zwart en wit.
De Fransen hebben al de opge
wekte kant ingezien van deze gekom-
pliceerde situatie: in een land met
zoveel soorten wijn en kaas spreekt
het wel vanzelf, dat er ook op het
gebied van de televisi verdeeldheid
bestaat!
